szansą dla logistyki i turystyki

Transkrypt

1 szansą dla logistyki i turystyki KUJAWSKO-POMORSKIE MIĘDZYNARODOWA DROGA WODNA E70

2 SPIS TREŚCI Copyright Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego; ul. Okopowa 21/27, Gdańsk Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego; Plac Teatralny 2, Toruń Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego; ul. Emilii Plater 1, Olsztyn Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego; Al. Niepodległości 18, Poznań Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego; ul. Podgórna 7, Zielona Góra Tytuł: MIĘDZYNARODOWA DROGA WODNA E70 szansą dla logistyki i turystyki Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego; ul. Okopowa 21/27, Gdańsk Autorstwo koncepcji wydawnictwa: landbrand, Redakcja tekstów: zespół landbrand w składzie: Hubert Gonera, Grzegorz Niklas Autorzy zdjęć: P. Pasieczny, M. Szelest, M. Opitz, H. Gonera, D. Paciorek Projekt i opracowanie graficzne wydawnictwa: landbrand, Piotr Pasieczny W wydawnictwie wykorzystano treści zawarte w następujących publikacjach: Rewitalizacja planowanego polskiego odcinka Międzynarodowej Drogi Wodnej E70 (Odra, Warta, Noteć, Brda, Wisła, Nogat, Kanał Jagielloński, Szkarpawa, Zalew Wiślany), red. M. Czasnojć, REDAN Sp. z o.o., Szczecin Analiza Popytu na przewozy ładunków i pasażerów drogą wodną E70 (dla przedsięwzięcia pn. Rewitalizacja śródlądowej drogi wodnej relacji zachód- wschód obejmującej drogi wodne: Odra, Warta, Noteć, Kanał Bydgoski, Brda, Wisła, Nogat, Szkarpawa oraz Zalew Wiślany (planowana droga wodna E70 na terenie Polski ), K. Wojewódzka-Król, R. Rolbiecki, A. GusPuszczewicz, Sopot Analiza Społeczno-Ekonomiczna dla przedsięwzięcia pn. Rewitalizacja śródlądowej drogi wodnej relacji zachód- wschód obejmującej drogi wodne: Odra, Warta, Noteć, Kanał Bydgoski, Brda, Wisła, Nogat, Szkarpawa oraz Zalew Wiślany (planowana droga wodna E70 na terenie Polski), VECTUM Analizy Transportowe s.c. I. Kotowska, M. Mańkowska, M. Pluciński, SzczecinGdańsk Gdańsk, Olsztyn, Bydgoszcz, Toruń, Poznań, Zielona Góra, Gorzów Wielkopolski 2011 Partnerstwo na rzecz MDW E70 4 Wizja, misja i cele programu rewitalizacji MDW E70 5 Mapa przebiegu MDW E70 na terenie Województwa Kujawsko-Pomorskiego 6 Przebieg MDW E70 w Polsce i Europie 9 Potencjał gospodarczy MDW E70 11 Transport przyszłości 13 Ekologia 14 Ekonomia 15 Potencjał rozwoju śródlądowych dróg wodnych 18 Miejsce śródlądowych dróg wodnych i MDW E70 w nowych modelach transportu zintegrowanego 19 Najbardziej malownicza droga w kraju 21 Nowe inwestycje 22

3 PARTNERSTWO NA RZECZ MDW E70 4 Możliwość ożywienia żeglugi śródlądowej na ciekach będących częścią MDW E70 na terenie Polski ma istotne znaczenie dla rozwoju społeczno-ekonomicznego regionów położonych wzdłuż tej drogi. Silne przekonanie o słuszności działań na rzecz rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce zaowocowało ponadregionalną współpracą, której efektem było podpisanie przez Marszałków Województw: Lubuskiego, Kujawsko-Pomorskiego, Pomorskiego, Warmińsko-Mazurskiego i Wielkopolskiego dokumentów deklarujących solidarną współpracę w zakresie rozwoju wzdłuż drogi wodnej E70. Dokumentami tymi są: Deklaracja Współpracy w sprawie rozwoju wzdłuż Międzynarodowej Drogi Wodnej E70 na obszarze Polski z 2006 r., Memorandum Sygnatariuszy deklaracji w sprawie rozwoju wzdłuż Międzynarodowej Drogi Wodnej E70 na obszarze Polski z 2007 r., List Intencyjny w sprawie wstępnego ustalenia zasad współpracy w zakresie opracowania projektu programu dostosowania polskiego odcinka Międzynarodowej Drogi Wodnej E70 do parametrów II klasy technicznej oraz opracowania wstępnego studium wykonalności programu z 2008 r. Milowym krokiem ku realizacji zapisów ww. dokumentów było podjęcie przez Sejmiki Województw: Lubuskiego, Wielkopolskiego, Kujawsko-Pomorskiego i WarmińskoMazurskiego uchwał w sprawie powierzenia Województwu Pomorskiemu realizacji zadania polegającego na opracowaniu Koncepcji programowo-przestrzennej rewitalizacji śródlądowej drogi wodnej relacji wschód-zachód obejmującej drogi wodne: Odra, Warta, Noteć, Kanał Bydgoski, Wisła, Nogat, Szkarpawa oraz Zalew Wiślany (planowana droga wodna E70 na terenie Polski). W latach (na mocy wymienionych wyżej porozumień) wykonano szereg prac przygotowawczych dla działań remontowo-inwestycyjnych w obszarze polskiego odcinka MDW E70. Opracowano m.in. strategię programową wraz z analizą środowiskową i programem funkcjonalno-przestrzennym, zorganizowano też liczne seminaria i konferencje tematyczne. Z uwagi na aktualny stan prawny dalsze działania wymagają jednak ścisłej i efektywnej współpracy z Rządem RP. W październiku 2010 r. przekazano więc stronie rządowej Memorandum w tej sprawie wraz z opracowanymi dokumentami. W 2011 r. kontynuowano działania promujące polski odcinek drogi E70, a także wykonano kolejne opracowania uzasadniające konieczność zagospodarowania tej drogi. W połowie 2011 r. marszałkowie w/w pięciu województw podpisali deklarację programową w sprawie planu działań na rzecz rozwoju MDW E70 w latach , które to działania mają doprowadzić w przyszłości do powstania na terenie Polski wydajnej, przyjaznej środowisku i włączonej w europejski system sieci śródlądowych dróg wodnych. WIZJA, MISJA I CELE PROGRAMU REWITALIZACJI MDW E70 Wizja programu: Zrównoważony rozwój regionów położnych wzdłuż planowanego polskiego odcinka Międzynarodowej Drogi Wodnej E70 (Odra Warta Noteć Kanał Bydgoski Brda Wisła Nogat Kanał Jagielloński Zalew Wiślany) poprzez rozwój różnych form żeglugi śródlądowej i pozostałych form aktywności gospodarczej związanych z dostępem do śródlądowych dróg wodnych. Misja programu: Dążenie do zrównoważonego rozwoju drogi wodnej zarówno w aspekcie transportowym, jak i turystycznym, przy zachowaniu zasadniczych walorów środowiskowych rzek i kanałów ją tworzących, poprzez współdziałania zainteresowanych jednostek samorządu terytorialnego, organów administracji rządowej oraz organizacji pozarządowych, i przy współpracy z zainteresowanymi podmiotami gospodarczymi. Cele programu: - Stymulowanie rozwoju gospodarki turystycznej - Przywrócenie żeglugi turystycznej we wszystkich rodzajach jako czynnika aktywizacji gospodarczej regionów w strefie oddziaływania MDW E70 - Przywrócenie żeglugi towarowej jako czynnika aktywizacji gospodarczej regionów w strefie oddziaływania MDW E70 - Poprawa jakości i organizacji przestrzeni obszarów przywodnych w strefie oddziaływania MDW E70 - Rozbudowa systemu portów i przystani niwelujących negatywny wpływ ruchu turystycznego i żeglugi towarowej na stan środowiska naturalnego - Tworzenie narzędzi wspierających rozwój kooperacji podmiotów gospodarczych, organizacji pozarządowych oraz jednostek samorządu terytorialnego na rzecz wykorzystania zasobów gospodarczych, przyrodniczych i kulturowych regionów - Doprowadzenie do zmian legislacyjnych w systemie prawnym porządkujących i ułatwiających korzystanie z śródlądowych dróg wodnych - Utworzenie systemu monitoringu, nadzoru oraz zintegrowanego zarządzania zasobami środowiska naturalnego ekosystemów wód śródlądowych i obszarów przyległych. 5

4 MIĘDZYNARODOWA DROGA WODNA E70 1 Śluza Nakło Zachód. NA TERENIE WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO NOWE ŚWIECIE Wisła GRUDZIĄDZ 4 Nakło nad Notecią, przystań. Nakło nad Notecią. Miejsce połączenia Kanału Bydgoskiego z rzeką Noteć. Kanał Bydgoski. Miejscowość Gorzeń. Bydgoszcz. Tor regatowy. Ujście Brdy do Wisły. 8 Bydgoszcz. Śluza Czersko Polskie. 9 Fordon. Most na Wiśle. 10 Wisła w okolicach Mariampolu i Ostromecka. 11 CHEŁMNO 6 NAKŁO NAD NOTECIĄ Noteć 1 12 Kanał BYDGOSZCZ Bydgoski Brd a SZUBIN 8 CHEŁMŻA 9 SOLEC KUJAWSKI Wis ła 5 Długi prosty odcinek Kanału Bydgoskiego w okolicach miejscowości Łochowice. 6 Bydgoszcz. Wyspa Młyńska nocą. 7 Bydgoszcz. Opera Nova nocą. TORUŃ Wisła w okolicy Trzęsacza. 12 Nowy most na Wiśle. Autostrada A1. Dorposz Chełmiński. 13 Grudziądz. Most drogowy. 14

5 PRZEBIEG MDW E70 PARAMETRY ŻEGLUGOWE MDW E70 W POLSCE I EUROPIE Bydgoszcz. Tor regatowy. Ujście Brdy do Wisły. Województwo Kujawsko-Pomorskie. 8 PRZEBIEG MDW E70 Nakło nad Notecią, przystań. Województwo Kujawsko-Pomorskie. Międzynarodowa Droga Wodna E70 łączy Europę Zachodnią przez berliński węzeł dróg wodnych śródlądowych i przez północną Polskę z rejonem Kaliningradu i dalej z sys-temem drogi wodnej Niemna. Na terenie Polski prowadzi od kanału Odra Havela do śluzy Hohensaaten dolnym odcinkiem Odry przez Kostrzyn nad Odrą (na tym odcinku pokrywa się z drogą wodną E30), następnie drogą wodną Warty i Noteci do Kanału Bydgoskiego, rzeką Brdą i odcinkiem dolnej Wisły (na tym odcinku pokrywa się z drogą wodną E40) przez Nogat na Zalew Wiślany i do Kaliningradu, dalej Pregołą i Dejmą do Kłajpedy. Bydgoszcz. Opera Nova nocą. Województwo Kujawsko-Pomorskie. Kanał Bydgoski. Miejscowość Gorzeń. Województwo Kujawsko-Pomorskie. Według EUROPEJSKIEGO POROZUMIENIA O GŁÓWNYCH ŚRÓDLĄDOWYCH DROGACH WODNYCH MIĘDZYNARODOWEGO ZNACZENIA (KONWENCJA AGN) drogi wodne zaliczane do tras międzynarodowych powinny mieć parametry odpowiadające przynajmniej IV klasie (minimalne wymiary statku 80 m długości i 9,5 m szerokości). Nowo wybudowane odcinki powinny odpowiadać przynajmniej klasie Vb, a odcinki modernizowane klasie Va. Na obszarze Europy Zachodniej w większości Międzynarodowa Droga Wodna E70 spełnia wymogi umowy AGN. Aczkolwiek na terenie Niemiec modernizacji wymagają następujące odcinki: - Mittellandkanal (przebudowa do wymogów klasy Vb) - Kanał Łaba Havela (przebudowa do wymogów klasy Vb) - Droga wodna dolnej Haveli (Untere-Havel Wasserweg) z Plauen do Szprewy (podniesienie parametrów do wymogów klasy Vb - Drogi wodne Berlina (podniesienie parametrów do wymogów klasy IV i wyższej) - Kanał Odra-Havela (podniesienie parametrów do wymogów klasy Va). Na terenie Holandii wąskim gardłem jest odcinek z Zuid-Willemsvaart do Veghel, który wymaga poprawy parametrów do wymogów klasy IV (projekt w trakcie realizacji). Pozostałe strategiczne wąskie gardła drogi wodnej E70 na terenie Holandii obejmują: - rzekę IJssel z Arnhem do Zutphen przewiduje się poprawę parametrów do wymogów klasy Va - Kanał Twente planowane jest podniesienie parametrów do wymogów klasy Va (projekt w trakcie realizacji) oraz poprawę parametrów śluz na kanale Eefde. Z kolei droga wodna E70 na obszarze Polski niestety na żadnym z odcinków nie spełnia parametrów umowy AGN. Obecnie MDW E70 można zaliczyć do II klasy, poza odcinkiem Noteci od ujścia rzeki Drawy do połączenia z Kanałem Bydgoskim, gdzie spełnione są jedynie parametry klasy Ib. E70 jest skanalizowana przy pomocy 28 stopni wodnych, z których jeden śluza Czersko Polskie w Bydgoszczy jest nowym stopniem oddanym do użytku w 1999 roku. Pozostałe 27 śluz to w większości niezelektryfikowane obiekty zbudowane na przełomie XIX i XX w. Szerokość szlaku wodnego waha się od 16 m do 25 m, minimalne promienie łuków wynoszą 200 m 250 m, a minimalne prześwity pod mostami to 3,5 m 4 m. Gwarantowana głębokość tej trasy wynosi 1,2 m 1,5 m, a graniczna dozwolona prędkość statków 8 km/h. Większość modernizacji brakujących odcinków drogi wodnej E70 na terenie krajów Europy Zachodniej została rozpoczęta, dla pozostałych określono dokładnie termin ich rozpoczęcia. Modernizacja drogi E70 na terenie Polski jest dopiero w fazie planowania. 9

6 WOJEWÓDZTWA NA TRASIE MDW E70 10 POTENCJAŁ GOSPODARCZY MDW E70 LUBUSKIE WIELKOPOLSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE POMORSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE Etap MDW E70 w województwie lubuskim obejmuje łącznie 123 km, z czego 70 km to odcinek rzeki Warty, 47 km to Noteć, a pozostałe 6 km Odra. Najważniejsze miasta leżące na tym obszarze to: Kostrzyn nad Odrą (leżący od ujścia Warty do Odry, aż do piątego km tego etapu), Gorzów Wielkopolski (leżący na km Warty), Santok (70 km) oraz Drezdenko (192 km). Odcinek od ujścia rzeki Warty do jej 29 km to obszar Parku Narodowego Ujście Warty, wraz z przylegającym parkiem krajobrazowym. Na 70 km rzeki Warty, w pobliżu Santoka, znajduje się Rezerwat Santockie Zakole. Także w tym miejscu do Warty wpada Noteć. Wielkopolski etap MDW E70 r o z p o c z y n a s i ę dwukilometrowym odcinkiem rzeki Noteć, na jej km, będącym granicą pomiędzy województwami lubuskim i wielkopolskim. Etap wielkopolski to w sumie 121 km odcinek Noteci, meandrującej przez następujące miejscowości: Krzyż, leżący na 175 km tej rzeki, Wieluń (162 km), Czarnków ( km) oraz Ujście ( km). Granica pomiędzy województwem wielkopolskim, a kujawsko-pomorskim znajduje się na 58 km Noteci. Trasa MDW E70 w województwie kujawsko-pomorskim to łącznie 145 km cieków wodnych. Rozpoczyna się na 58 km Noteci i prowadzi przez jej dziewiętnastokilometrowy odcinek. Następnie obejmuje 24,5 km Kanału Bydgoskiego, 14,5 km Brdy i 87 km Wisły. Płynący w kierunku wschodnim napotkają na następujące miasta: Nakło nad Notecią (40 km Noteci), Bydgoszcz (będącą centralnym punktem Bydgoskiego Węzła Wodnego i leżącą nad trzema ciekami: Kanałem Bydgoskim, Brdą i Wisłą) oraz Grudziądz ( km Wisły). Od Brdy-ujścia, aż do 859 km Wisły, rozciąga się Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego. Pomorski szlak MDW E70 to 182,5 km tras r zecznych, obejmujących główne koryto Wisły wraz z jej odnogami: Nogatem i Szkarpawą, a także Zalew Wiślany. Na 886 km Wisły rozpoczyna się jej pierwsza odnoga, czyli Nogat, który na 1524 km przepływa przez Malbork, a następnie na 38 km wyznacza granicę pomiędzy woj. pomorskim i warmińskomazurskim. Na 931 km trafiamy na kolejną odnogę Wisły Szkarpawę, wpływającą po 25 km do Zalewu Wiślanego, nad którym leżą Kąty Rybackie, Krynica Morska oraz Piaski. Odcinek Wisły od 932 km to Przekop Wisły, uchodzący na 941 km do Zatoki Gdańskiej. Trasy MDW E70 leżące na terenie woj. warmińsko-mazurskiego obejmują dwudziestoczterokilometrowy odcinek Nogatu (od jego 38 km do ujścia do Zalewu Wiślanego), rzekę Elbląg (przepływającą przez miasto Elbląg) wraz z Zatoką Elbląską o łącznej długości 20 km, oraz Zalew Wiślany z leżącymi nad nim Tolkmickiem, Fromborkiem, Kadynami oraz Nową Pasłęką. W miejscu ujścia Nogatu do Zalewu Wiślanego znajduje się Rezerwat Ujście Nogatu, natomiast na obszar ze Zatoki Elbląskiej znajduje się ornitologiczny Rezerwat Zatoka Elbląska. 2 LUBUSKIE Dzięki dużemu zalesieniu szczególne miejsce w gospodarce regionu zajmuje pr zemysł dr zewny, chemiczny, elektroniczny i celulozowopapierniczy. Dobrze rozwija się także produkcja artykułów spożywczych i napojów oraz branża budowlana. Bliskość granicy z Niemcami sprawia, że wiele firm eksportuje swoje wyroby za granicę. Większość produkowanych na tym terenie towarów oraz dostępnych surowców naturalnych można transportować drogą wodną śródlądową (Odra, Warta, Noteć, Berliński Węzeł Wodny). Województwo wytwarza 2,26% PKB Polski mln PLN. WIELKOPOLSKIE Do najbardziej rozwiniętych gałęzi gospodarki województwa należy handel, przemysł spożywczy, motoryzacyjny, farmaceutyczny, odzieżowy i chemiczny. Ponadto ważną rolę odgrywa produkcja pojazdów mechanicznych, maszyn i mebli, produktów włókienniczych oraz rolnictwo i ogrodnictwo. Ze względu na bogate złoża węgla brunatnego w okręgu konińskim, znaczącą pozycję zajmuje górnictwo, hutnictwo i energetyka. Wielkość produktu krajowego brutto wytwarzanego w województwie wielkopolski wynosi mln PLN, co stanowi 9,5% PKB Polski. KUJAWSKO-POMORSKIE Potencjał gospodarczy województwa skupia się wokół ośrodków miejskich, takich jak: Bydgoszcz, Toruń, Włocławek, Grudziądz czy Inowrocław. Duże znaczenie ma tutaj przemysł c h e m i c z n y, s p o ż y w c z y, p a p i e r n i c z y, d r z e w n y, elektroniczny, maszynowy oraz wydobycie soli. Dzięki sprzyjającym glebom, wysoko rozwinięte jest także rolnictwo. Istotne znaczenie w rozwoju gospodarczym regionu ma także sektor usług zwłaszcza turystycznych. Większość produkowanych tu towarów można transportować żeglugą śródlądową. Województwo kujawsko-pomorskie wytwarza 4,6% PKB Polski ( mln PLN). POMORSKIE Najlepiej rozwijającymi się gałęziami gospodarki w województwie pomorskim są przemysł stoczniowy, rafineryjny, maszynowy, spożywczy i usługi portowe. Porty w Gdańsku i Gdyni stanowią ważny węzeł k o m u n i k a c y j n y. Tr a n s p o r t śródlądowy może być tu wykor zystany w relacjach dowozowo-odwozowych z portu gdańskiego, wybrane grupy ładunków można wysyłać rzekami w głąb kraju, a produkty eksportowe wytwar zane w sąsiedztwie E70 można dostarczać w ten sposób do portu. Udział pomorskiego w PKB Polski wynosi 5,67% ( mln PLN). 2 WARMIŃSKO-MAZURSKIE W województwie dominuje przede wszystkim przemysł spożywczy i drzewny, jest to również jeden z największych ośrodków przemysłu oponiarskiego. Duże znaczenie ma także przemysł meblarski, materiałów budowlanych i środków transportu. Większość produkowanych na tym terenie towarów można transportować drogami śródlądowymi, a przy wykorzystaniu możliwości jakie stwarza port morski w Elblągu, możliwe jest przeniesienie na rzeki części ruchu tranzytowego w układzie wschód-zachód. Wartość produkcji w województwie wynosi mln PLN, co stanowi 2,76% PKB Polski. 11

7 TRANSPORT PRZYSZŁOŚCI Fordon. Most na Wiśle. Województwo Kujawsko-Pomorskie. Popularność transportu samochodowego osłabiła jego główny atut, jakim była szybkość dostaw. Rosnąca kongestia nie tylko wydłużyła czas transportu kołowego, ale znacząco wpłynęła na zwiększenie jego kosztów. Dodatkowymi skutkami zaistniałej sytuacji jest degradacja środowiska naturalnego oraz infrastruktury drogowej. Poszukiwanie alternatywnych środków transportu to efekt nie tylko oszczędności, ale również konieczności wypełnienia limitów emisji CO2 nałożonych na kraje UE Grudziądz. Most drogowy. Województwo Kujawsko-Pomorskie. Pięć województw położonych w północno-zachodniej Polsce znalazło sposób na problemy związane z tranzytem. Rozwiązanie przyniosła sama natura. Przez tereny województw: lubuskiego, wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego, pomorskiego i warmińsko-mazurskiego biegnie planowana na terenie Polski Międzynarodowa Droga Wodna E70. Porozumienie województw zakłada wspólne działanie na rzecz rewitalizacji polskiego odcinka MDW E70, a więc realizację szeregu inwestycji umożliwiających swobodną żeglugę śródlądową. Inland Navigation Flanders podaje, że 1350 tonowa barka zużywa do 7 razy mniej paliwa niż samochód ciężarowy. Jeden statek rzeczny może zastąpić kilkaset samochodów, co znacznie obniża czas przeładunku. Różnice w energochłonności, emisji zanieczyszczeń powietrza, terenochłonności, zagrożeniu bezpieczeństwa, czy w kosztach zewnętrznych są nawet kilkudziesięciokrotne! Transport śródlądowy można wykorzystać m.in. do przewozu: materiałów budowlanych, surowców energetycznych, ładunków wielkogabarytowych, wyrobów z metali, kontenerów, ładunków spaletyzowanych, śmieci, papieru, samochodów i maszyn. Użeglugowienie MDW E70 pozwoli skomunikować rynki wzdłuż polskiego odcinka trasy, a dzięki połączeniu z dużymi portami morskimi wschodniego wybrzeża, umożliwi również komunikację z rynkami zamorskimi. Lokalni producenci zyskają nowy, ekologiczny i bardziej ekonomiczny sposób transportu dla swoich produktów, a miasta alternatywną drogę zaopatrzenia. Spełniając wszystkie kryteria zrównoważonego rozwoju ekonomiczną efektywność, ekologiczną racjonalność oraz społeczną zasadność, żegluga śródlądowa jawi się jako transport przyszłości. Śluza Nakło Zachód. Województwo Kujawsko-Pomorskie. Bydgoszcz. Śluza Czersko Polskie. Województwo Kujawsko-Pomorskie.

8 EKOLOGIA EKONOMIA Transport, obok energetyki, jest jednym z sektorów gospodarki najbardziej odpowiedzialnych za emisję dwutlenku węgla. W krajach UE-27 na transport przypada ponad 23% emisji wszystkich działów gospodarki narodowej. Ponadto w latach jedynie w odniesieniu do działu transportu zaobserwowano wzrost emisji CO2. O ile łącznie emisja dwutlenku węgla w krajach Unii Europejskiej obniżyła się w latach o 4,8%, w przemyśle o 42,9%, to w transporcie emisja zwiększyła się o 25,9%. Uznając potrzebę redukcji emisji gazów cieplarnianych w Strategii Europa 2020 jako jeden z celów przyjęto redukcję emisji dwutlenku węgla w 2020 r. o 20% w porównaniu z poziomem emisji w 1990 r. 14 Dlatego też powstrzymanie negatywnych zmian klimatycznych w dużym stopniu zależeć będzie od skuteczności działań w zakresie zmniejszenia emisji CO2 w transporcie. W dokumencie Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu stwierdzono, że w sektorze transportu niezbędne jest do 2050 r. ograniczenie emisji CO2 o co najmniej 60% w porównaniu z 1990 r. Osiągnięcie tego celu związane jest z optymalizacją łańcuchów logistycznych, m.in. poprzez wykorzystanie w większym zakresie bardziej energooszczędnych gałęzi transportu. Potrzeba kształtowania zmian przewozowych na korzyść mniej uciążliwych dla środowiska gałęzi transportu oznacza w efekcie wzrost zapotrzebowania na przewozy transportem wodnym śródlądowym. Śródlądowy transport wodny, charakteryzujący się takimi zaletami, jak: mała energochłonność, mniejszy udział w emisji zanieczyszczeń i niewielki poziom hałasu, jest postrzegany jako ważny kapitał UE, który wciąż nie jest dostatecznie wykorzystany. Spadek bezrobocia związany z powstaniem ww. miejsc pracy wpłynie na nowe transfery finansowe m.in. do ZUS, budżetu centralnego oraz budżetów samorządów różnych szczebli. Ich wielkość w skali roku oszacowano na mln zł ( mln zł rocznie po rozwoju funkcji logistycznej i przemysłowej). Analiza wskazuje także na oszczędności związane z brakiem konieczności wypłacania zasiłków dla bezrobotnych, którzy znajdą pracę w działalności portowej lub turystycznej oraz działalnościach z nimi powiązanymi lub przez nie wzbudzonymi. Oszczędności te mogą osiągnąć poziom 38,5 50,5 mln zł rocznie (74 97 mln zł rocznie po rozwinięciu się zaawansowanych usług logistycznych i działalności przemysłowej). Użeglownienie polskiego odcinka MDW E70 pociągnie za sobą również powstanie licznych korzyści niemierzalnych, wśród których do najważniejszych należy zaliczyć: z w i ę k s z e n i e s p ó j n o ś c i s p o ł e c z n o g o s p o d a rc z e j z poszanowaniem idei zrównoważonego rozwoju rozszerzenie oferty usługowej ośrodków gospodarczych wzrost atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej poszczególnych regionów. Z przeprowadzonej Analizy społeczno-ekonomicznej wynika, że po osiągnięciu pełnej prognozowanej zdolności przewozowej ładunków i obsługi pasażerów, rewitalizacja MDW E70 może przynieść następujące wymierne korzyści społeczno-ekonomiczne w ujęciu rocznym: - 24 mln zł lub 70 mln zł z tytułu zmniejszenia kosztów zewnętrznych transportu w zależności od przyjętej metody - 6,4 mln zł z tytułu opłat za korzystanie z infrastruktury MDW E70 przez jednostki towarowe i statki pasażerskie - 15 mln zł z tytułu zmniejszenia kosztów transportu korzyści gestorów ładunków - 48,6 mln zł z tytułu przeładunków w portach śródlądowych - 5 mln zł z tytułu opłat za korzystanie z portów i przystani pasażerskich - 69 mln zł z tytułu wydatków turystów (uwzględniając tzw. mnożnik turystyczny ponad 237 mln zł). Wskazane korzyści nie są jedynymi korzyściami mierzalnymi, które zostaną wygenerowane w związku z rewitalizacją polskiego odcinka MDW E70. Mierzalny, choć niewartościowy charakter mają korzyści wynikające z powstania nowych miejsc pracy, których wielkość oszacowano na: - 1,5 tys. miejsc pracy, jako bezpośrednie zatrudnienie związane z aktywizacją funkcji obsługi ładunków oraz pasażerów (żeglugi pasażerskiej i żeglarstwa); - 3,5 5 tys. miejsc pracy jako tzw. zatrudnienie pośrednio związane z rozwojem obsługi ładunków i pasażerów w portach i przystaniach polskiego odcinka MDW E70 oraz zatrudnienie wzbudzone przez te działalności; - 4,5 6 tys. miejsc pracy powstałych w późniejszym okresie, w następstwie rozwoju na terenach portowych i w ich sąsiedztwie zaawansowanych usług logistycznych oraz funkcji przemysłowej, a także miejsc pracy pośrednio związanych z rozwojem usług logistycznych i przemysłowych, oraz przez nie wzbudzonych. 15

9 16 17 Bydgoszcz. Wyspa Młyńska nocą. Województwo Kujawsko-Pomorskie. Nowy most na Wiśle. Autostrada A1. Dorposz Chełmiński. Województwo Kujawsko-Pomorskie.

10 MIEJSCE ŚRÓDLĄDOWYCH DRÓG WODNYCH I MDW E70 POTENCJAŁ ROZWOJU ŚRÓDLĄDOWYCH DRÓG WODNYCH Drogi wodne to historycznie najstarsze arterie komunikacyjne w Europie. Od stuleci transportuje się nimi kruszywa, surowce energetyczne, ładunki płynne oraz artykuły rolne. Tradycyjne rodzaje ładunków szczególnie predestynowane do transportu śródlądowymi drogami wodnymi to m.in.: piasek i żwir, ładunki płynne, węgiel i rudy, ładunki suche, artykuły rolne czy wyroby metalowe. Jednak w ostatnich latach wachlarz transportowego wykorzystania śródlądowych dróg wodnych poszerzył się znacznie wskutek dopasowania ich możliwości do spedycji kontenerowej (obsługa portów morskich) oraz coraz częstszego zapotrzebowania na transporty wielkogabarytowe (transformatory, turbiny, silosy, bojlery, części samolotów, lokomotywy, helikoptery itp.), które z wielką łatwością i w sposób mało uciążliwy mogą być transportowane rzekami i kanałami. 18 Znaczny wzrost popytu na przewozy samochodów i maszyn rolniczych, przy narastającej kongestii na drogach i dużym zagrożeniu bezpieczeństwa, jest przesłanką do wykorzystania w tym celu żeglugi śródlądowej. Z dróg wodnych korzystają m.in. firmy BMW, Mercedes, Ford, Suzuki, Mitsubishi i Renault (600 samochodów tej marki dziennie jest przewożonych drogą wodną z regionu Paryża do innych miejsc we Francji). W Wielkiej Brytanii statkami morsko-rzecznymi przewozi się samochodów rocznie (24 statki tygodniowo). Obsługa portów morskich jest w krajach UE podstawową sferą zastosowania żeglugi śródlądowej. Wynika ona z licznych korzyści, jakie niesie połączenie żeglugi morskiej ze śródlądową: wysoka wydajność prac przeładunkowych i związane z tym korzyści w postaci wzrostu przepustowości portu oraz zdolności przewozowej statków morskich, możliwość przeładunku poza portem, na redzie, itp. Ranga portów morskich w Europie wręcz związana jest z możliwością powiązań drogami wodnymi z zapleczem. Porty, które nie mają łączności z europejską siecią dróg wodnych, jak na przykład porty francuskie, uważane są za drugorzędne, pomimo znakomitych pozostałych warunków położenia i zagospodarowania. Istotnym atutem wodnego transportu śródlądowego jest ładowność i masowość floty rzecznej, pozwalająca na sprawną obsługę nawet największych statków morskich. Jeden duży statek rzeczny lub zestaw pchany zastąpić może nawet kilkaset samochodów ciężarowych. W efekcie udział śródlądowego transportu wodnego w obsłudze portów morskich jest znaczny i np. w Rotterdamie wynosi prawie 80%. Aktualne tendencje rozwoju transportu w Europie zmierzają w kierunku sprzyjającym zwiększaniu roli transportu wodnego śródlądowego w nowej sferze zastosowania w obsłudze obrotów kontenerowych portów morskich. W porównaniu z 1990 r., w 2007 r. przeładunki kontenerowe największego w Europie portu kontenerowego w Rotterdamie wzrosły niemal 3-krotnie, a w Hamburgu 5-krotnie. Gwałtowny rozwój obrotów kontenerowych portów morskich oraz wzrost wielkości kontenerowców komorowych przyczyniły się do znacznych zmian w pozycji transportu wodnego śródlądowego na zapleczu portów morskich. Śródlądowy transport rzeczny odgrywa też coraz większą rolę w obsłudze metropolii, zarówno pod względem zaopatrzenia hipermarketów w różnorodne towary, jak i w wywozie odpadów komunalnych. Lokalizacja centrów logistycznych w portach rzecznych spowodowała, że wiele dużych europejskich hipermarketów, takich jak Carrefour, Auchan czy IKEA przerzuca znaczną część swojego zaopatrzenia na drogi wodne śródlądowe, znacznie redukując emisję CO2 (dzięki szerokiemu wykorzystaniu tego typu transportu IKEA zmniejszyła emisję CO2 o 70%). Unia Europejska generuje rocznie 2,3 mld ton śmieci, z czego obecnie 60% przewożonych jest samochodami. Myśląc o perspektywicznym rozwiązaniu tego problemu takie miasta, jak: Bruksela, Lille, Liege, Londyn, Paryż czy Haga próbują zwiększyć przewozy tego ładunku drogą wodną, zmniejszając tym samym kongestię w miastach oraz koszty transportu i emisję CO2. W Holandii, w rejonie Amsterdamu przewóz ton śmieci na składowisko w Alkmaar pozwala zdjąć z dróg samochodów ciężarowych rocznie. W Wielkiej Brytanii barki przewożące śmieci zastępują samochodów ciężarowych rocznie. W NOWYCH MODELACH TRANSPORTU ZINTEGROWANEGO Współczesna koncepcja zrównoważonego rozwoju transportu w Unii Europejskiej zakłada, że trzeba zabiegać o nawet niewielkie zmiany w strukturze gałęziowej przewozów w trosce o przyszłe efekty. Każdy sposób zmniejszenia zagrożenia bezpieczeństwa na drogach wskutek ich odciążenia, każda możliwość zmniejszenia kongestii, czy emisji zanieczyszczeń powinna być wykorzystana. Oznacza to celowość rozwoju przyjaznej dla środowiska żeglugi wszędzie tam, gdzie może to zmniejszyć problemy współczesnego transportu. Poniżej najważniejsze tendencje przemawiające za rozwojem śródlądowych dróg wodnych: - Popyt na usługi transportowe w Unii Europejskiej i w Polsce wzrasta bardziej dynamicznie niż PKB. - Coraz większą rolę w organizacji procesu logistycznego odgrywają porty morskie, w tym zwłaszcza obroty kontenerowe, co wiąże się z procesem globalizacji. - Struktura transportu europejskiego z chaotycznej zmienia się w kierunku uporządkowanej, w której kluczową rolę odgrywają porty morskie i terminale intermodalne. Istotnym łącznikiem zaś jest transport śródlądowy. 19 TERMINAL TERMINAL TERMINAL PORT MORSKI TERMINAL PORT MORSKI TERMINAL TERMINAL AKTUALNA, CHAOTYCZNIE ROZWIJAJĄCA SIĘ STRUKTURA TRANSPORTU EUROPEJSKIEGO MODEL PRZYSZŁOŚCIOWEJ, TERMINALOWEJ OBSŁUGI PORTÓW MORSKICH PRZYSZŁY, KONTYNENTALNY TRANSPORT TERMINALOWY MDW E70 może przejąć gros transportu towarowego prowadzonego przez Polskę w tranzycie wschód-zachód drogami kołowymi oraz od morskich portów kontenerowych w Gdyni i Gdańsku do centrów logistycznych zlokalizowanych w głębi kraju. Warto przypomnieć, że jeden samochód ciężarowy niszczy nawierzchnie dróg, tak jak ponad samochodów osobowych. Jedna barka może przejąć towary od kilkudziesięciu, a nawet kilkuset samochodów ciężarowych. Łatwo sobie wyobrazić, jak wymierną korzyść przyniesie przekierowanie choćby niewielkiego procentu transportu ciężkiego z dróg kołowych na wodne.

11 NAJBARDZIEJ MALOWNICZA DROGA W KRAJU Polacy są coraz bardziej mobilni i chcą wypoczywać aktywnie. Jeżeli urlopowe rozrywki można połączyć z edukacją, tym lepiej. Nowy model wypoczynku, określany mianem 3xE (ang. entertainment, excitement, education), a więc preferujący aktywność ruchową, przygody i zabawę w połą-czeniu z elementami poznawczymi i edukacyjnymi, ma coraz więcej zwolenników. W ten scenariusz znakomicie wpisuje się żegluga śródlądowa. Nakło nad Notecią. Miejsce połączenia kanału Bydgoskiego z rzeką Noteć. Województwo Kujawsko-Pomorskie. Pięć województw położonych w północno-zachodniej Polsce odkryło gotowy produkt turystyczny. Przez tereny województw lubuskiego, wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego, pomorskiego i warmińsko-mazurskiego biegnie planowana na terenie Polski Międzynarodowa Droga Wodna E70, dziś praktycznie zapomniana. Porozumienie województw zakłada wspólne działanie na rzecz rewitalizacji polskiego odcinka MDW E70, a więc realizację szeregu inwestycji umożliwiających swobodną żeglugę śródlądową. 20 MDW E70 łączy Europę Zachodnią, przez berliński węzeł śródlądowych dróg wodnych i północną Polskę, z rejonem Kaliningradu i z systemem drogi wodnej Niemna (Pregołą i Dejmą do Kłajpedy). Polski odcinek biegnie od kanału OdraHavela do śluzy Hohensaten, następnie przez Odrę do Kostrzyna, gdzie łączy się z MDW E30 i drogą wodną Odra-Wisła. Szlak prowadzi 294 km Wartą, Notecią, Kanałem Bydgoskim i Brdą, aż do styku z Wisłą (i MDW E40) w Bydgoskim Węźle Wodnym. Następnie droga biegnie 114 km Wisłą, Nogatem i Zalewem Wiślanym do granicy z Rosją. Obejmuje sieć portów, przeładowni i stoczni, a także przystani turystycznych i pasażerskich. Wisła w okolicy Trzęsacza. Województwo Kujawsko-Pomorskie. Walory krajoznawcze terenów sąsiadujących z MDW E70, jak również w dużym stopniu zabytkowy charakter rozwiązań hydrotechnicznych: kanałów żeglugowych, śluz, pochylni wszystko to sprawia, że podróż drogą wodną E70 będzie niezapomnianą przygodą dla całej rodziny. Wisła w okolicy Mariampolu i Ostromecka. Województwo Kujawsko-Pomorskie. Długi prosty odcinek Kanału Bydgoskiego w okolicach miejscowości Łochowice. Województwo Kujawsko-Pomorskie. 21

12 NOWE INWESTYCJE NA TRASIE MDW E70 22 Przystań wodna w Świerkocinie Województwo Lubuskie Rzeka Warta km 28,5 W Świerkocinie w Gminie Witnica planuje się budowę przystani wodnej z polem kempingowym, w skład której wchodzić będzie m.in.: nabrzeże postojowe i zatoka cumownicza z pomostem pływającym, punkt informacji turystycznej, mała gastronomia, miejsce biwakowo-rekreacyjne oraz parking dla samochodów o s o b o w y c h i a u t o b u s ó w. Wo d n i a c y b ę d ą m i e l i d o dyspozycji również slip do wodowania jachtów, dostęp do węzła sanitarnego oraz przyłącze wodne i energetyczne. Inwestycja ma zostać zrealizowana przy wykorzystaniu środków unijnych, które mają zostać pozyskane z Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego w ramach działania Rozwój i modernizacja regionalnej infrastruktury turystycznej i kulturowej. Bulwar nad Wartą w Gorzowie Wielkopolskim Województwo Lubuskie Rzeka Warta km 57 Pięknie odnowiony w 2006 roku nadwarciański bulwar stał się wizytówką miasta i jest obecnie jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc w Gorzowie. Promenada zaprojektowana w formie trzypoziomowego nabrzeża, obejmuje przystań dla statków spacerowych, tarasy widokowe oraz ciąg spacerowy z letnimi ogródkami piwnymi. Kompleks otoczony jest zielenią, a zejścia między poziomami przystosowane zostały dla osób niepełnosprawnych. Na zachodnim krańcu bulwaru ustawiono scenę, na której odbywają się miejskie koncerty i wydarzenia kulturalne. W sezonie letnim w weekendy można tu wejść na pokład zabytkowego lodołamacza Kuna i odbyć nim rejs po Warcie. Przystań w Czarnkowie Województwo Wielkopolskie Rzeka Noteć km 132 Drogi Wodnej Wisła-Odra Na terenie otwartej w lipcu 2011 roku nowoczesnej przystani w Czarnkowie znajduje się pełne zaplecze sanitarne, pomosty pływające w basenie portowym, a także wypożyczalnia kajaków. Dodatkowo, turyści będą mieli do dyspozycji stojaki na rowery, slip do wodowania łodzi i jachtów oraz parkingi. Całość jest wyposażona w system monitoringu zapewniający bezpieczeństwo wypoczywającym. Budowa przystani służącej żeglarzom, k a j a k a r z o m o r a z motorowodniakom możliwa była dzięki współpracy Czarnkowa ze Związkiem Gmin i Miast Nadnoteckich. Projekt realizowany był w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata , pod nazwą Aktywizacja Wielkiej Pętli Wielkopolski etap I budowa przystani wodnych na rzece Noteć przystań w Czarnkowie. NOWE INWESTYCJE NA TRASIE MDW E70 Przystań Yndzel w Drawsku Województwo Wielkopolskie Rzeka Noteć km 175 Drogi Wodnej Wisła-Odra Otwarty wraz z czarnkowską przystanią, nowoczesny obiekt w Drawsku pozwala na swobodne cumowanie jachtów, wodowanie lub wciąganie na brzeg mniejszych jednostek, ładowanie akumulatorów i tankowanie paliwa oraz bezpieczne pozbywanie się ścieków i śmieci. Do użytku odwiedzających są również sanitariaty, boisko, wypożyczalnia sprzętu wodnego oraz parking. Dla komfortu i bezpieczeństwa turystów na terenie mariny zainstalowano monitoring i odpowiednie oświetlenie. Podobnie jak przystań w Czarnkowie, marina w Drawsku została dofinansowana z RPO Województwa Wielkopolskiego, w ramach projektu Aktywizacja Wielkiej Pętli Wielkopolskiej etap I budowa przystani wodnych na rzece Noteć - przystań w Drawsku. Przystań w Nakle nad Notecią Województwo KujawskoPomorskie Rzeka Noteć km 40 Drogi Wodnej Wisła-Odra W ramach I etapu tej inwestycji powstał między innymi basen portowy o powierzchni 10 tysięcy m, pomosty pływające mogące przyjąć 30 jednostek różnej wielkości, slip do wodowania jachtów o nośności 5 ton oraz dalby cumownicze dla większych statków. Wodniacy mają dostęp do pełnego węzła sanitarnego, energii elektrycznej i do wody. W kolejnym etapie powstanie między innymi punkt informacyjny, wypożyczalnia sprzętu wodnego, sala konferencyjno-dydaktyczna na 35 osób, warsztat szkutniczy oraz hangar na sprzęt wodny. Wokół budynku i basenu znajdować się będzie boisko do siatkówki, plac zabaw dla dzieci, monitorowane pole namiotowe wraz z miejscem do grillowania i rekreacji oraz parking. Inwestycja realizowana jest w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa KujawskoPomorskiego. 2 Przystań na Wyspie Młyńskiej w Bydgoszczy Województwo KujawskoPomorskie Rzeka Brda km 12 Drogi Wodnej Wisła-Odra Nowoczesna marina, która powstaje przy zabytkowych młynach Rothera w środkowej części Wyspy Młyńskiej zostanie oddana do użytku w 2012 roku. Przystań, oprócz podstawowego zaplecza, wyposażona będzie w część hotelową i gastronomiczną, salę edukacyjną oraz centrum odnowy biologicznej. Architektura budynku nawiązuje do funkcji, jaką będzie on pełnił bryła o urozmaiconym kształcie i płynnych brzegach przypomina falę. Rewitalizacja terenów sportowych na terenie Wyspy Młyńskiej finansowana jest z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata , wartość projektu wynosi około 19,5 mln zł, z czego prawie 6 mln zł to środki unijne. Przystań Park Północny w Malborku Województwo Pomorskie Rzeka Nogat km 19,4 Nowoczesna przystań w Malborku będzie mogła jednorazowo gościć 24 jachty. W ramach projektu wykonane zostało między innymi nowe nabrzeże, pomosty pływające wraz z trapami i odnogami cumowniczymi oraz pochylnia do slipowania jachtów. Powstały też dwa budynki sanitarny i bosmanat oraz przyłącza instalacyjne wody, ścieków i energii elektrycznej. Dla komfortu i bezpieczeństwa turystów korzystających z przystani cały teren ogrodzono, oświetlono i wyposażono w monitoring. Zadanie wykonano w ramach projektu Pętla Żuławska rozwój turystyki wodnej. Etap I. Przystań w Błotniku Województwo Pomorskie Rzeka Martwa Wisła km 935 Wisły Zlokalizowana w starej odnodze ujściowej Wisły przystań jest jedną z kluczowych inwestycji projektu Pętli Żuławskiej. Jej dogodne położenie bezpośrednio w sąsiedztwie śluzy Przegalina pozwoli wodniakom i żeglarzom na komfortowy pobyt w trakcie rejsu po Wiśle i okolicznych akwenach. Przystań będzie dysponowała 40 miejscami postojowymi różnej wielkości i zostanie wyposażona we wszelkie niezbędne udogodnienia m.in. slip, sanitariaty i parking. Przystań jachtowa w Nowej Pasłęce Województwo WarmińskoMazurskie Ujście rzeki Pasłęki do Zalewu Wiślanego W Gminie Braniewo w miejscowości Nowa Pasłęka powstaje przystań żeglarska z prawdziwego zdarzenia. W ramach prac w projekcie zaprojektowano umocnienie brzegu na długości 172 m i budowę 32 pomostów jachtowych. Planuje się budowę drogi dojazdowej do przystani oraz parking na 22 miejsca postojowe, a także budowę linii elektroenergetycznych, wodociągu i kanalizacji sanitarnej. Inwestycja obejmuje również budowę mostu zwodzonego przez kanał portowy przy ujściu do Pasłęki. Przedsięwzięcie realizowane jest w ramach projektu Pętla Żuławska rozwój turystyki wodnej. Etap I. Bulwar Zygmunta Augusta w Elblągu Województwo WarmińskoMazurskie Rzeka Elbląg km 4,7 Inwestycja mająca na celu rewitalizację Bulwaru Zygmunta Augusta kosztować będzie ponad 32 mln zł i obejmie modernizację nabrzeża oraz budowę dwóch mostów zwodzonych w miejsce istniejących kładek. Dzięki tej przebudowie wyeliminowane zostaną ograniczenia wysokościowe dla jednostek wpływających do miasta i płynących na Zalew Wiślany czy Pojezierze Iławskie. Nabrzeże przy reprezentacyjnym bulwarze Elbląga będzie przystosowane do obsługi jachtów i statków pasażerskich o długości do 100 m i zanurzeniu do 2,5 m. Dzięki prowadzonej równolegle przebudowie portu żeglarskiego przy ulicy Radomskiej już na wiosnę 2012 roku Elbląg stanie się wyjątkowo pr zyjaznym miastem dla miłośników turystyki wodnej. 2 23