CZĘŚĆ II Rozwiązywanie umów o pracę możliwości, trudności, orzecznictwo. Jolanta Zarzecka-Sawicka

Transkrypt

1 CZĘŚĆ II Rozwiązywanie umów o pracę możliwości, Jolanta Zarzecka-Sawicka

2 Sposoby rozwiązania umowy o pracę Umowa o pracę rozwiązuje się: na mocy porozumienia stron za wypowiedzeniem przez oświadczenie tylko jednej bez wypowiedzenia ze stron z upływem czasu, na który była zawarta z dniem ukończenia pracy, na którą była zawarta 2

3 Sposoby rozwiązania umowy o pracę Porozumienie stron każdą umowę i zawsze, w każdym czasie niezależnie od rodzaju umowy nie ma szczególnej formy (ale dla celów dowodowych lepiej na piśmie) Kodeks Pracy nie zawiera żadnej regulacji w tym zakresie termin zakończenia stosunku pracy do ustalenia między stronami całkowita swoboda stron ważne orzeczenie: wyrok SN z 4 grudnia 2003 r. (I PK 60/03) rozwiązanie umowy w trybie porozumienia za odszkodowaniem zawarcie porozumienia nie wyklucza możliwości rozwiązania tej umowy przed terminem, w trybie art. 52 i 53 KP (wyrok SN z 15 grudnia 2000 r., I PKN 162/00) 3

4 Sposoby rozwiązania umowy o pracę Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem w zasadzie każdą umowę można rozwiązać za wypowiedzeniem, w tym: umowy na czas nieokreślony; na okres próbny umowy na czas określony, tylko w sytuacji, gdy umowa zawarta na czas dłuższy niż 6 miesięcy i jeśli strony przewidziały wcześniej możliwość rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem wypowiedzenie czynność jednostronna; brak zgody drugiej strony nie ma znaczenia prawnego; uważa się je za dokonane także wówczas, gdy druga strona odmawia przyjęcia go do wiadomości. 4

5 Upływ okresu wypowiedzenia rozwiązanie umowy następuje z upływem okresu wypowiedzenia okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę albo w ostatnim dniu miesiąca dotyczy to wszystkich umów o pracę, w których wypowiedzenie jest dopuszczalne przykłady 5

6 Forma wypowiedzenia zawsze na piśmie nie ma tu rygoru nieważności (!) wypowiedzenie ustne/ inne jest skuteczne (!) ale powoduje nabycie roszczeń z art. 45, art. 50 i 56 KP przez pracownika i możliwość skutecznego dochodzenia ich przed sądem pracy (bezskuteczność wypowiedzenia, przywrócenie do pracy, odszkodowanie stosownie do żądania pracownika) w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę na czas nieokreślony: zawsze przyczyna uzasadniająca rozwiązanie lub wypowiedzenie pouczenie o przysługującym prawie odwołania do sądu pracy (7 dni od dnia DORĘCZENIA pisma wypowiadającego umowę o pracę) przy umowach na czas określony nie ma obowiązku podania przyczyny (ale odwołanie do sądu tak, j.w.) 6

7 Forma wypowiedzenia Do jakiego sądu się odwoła pracownik (KPC, art. 461)? sąd właściwości ogólnej pozwanego (czyli najczęściej wg siedziby pracodawcy) sąd, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonywana sąd, w którego okręgu znajduje się zakład pracy Terminy (w pouczeniu) art. 264 KP (także 265 KP) 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowy (odwołanie) 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia 7

8 Orzecznictwo SN dotyczące formy dotyczące przyczyn wypowiedzenia i ich zasadności przyczyna wypowiedzenia musi być konkretna i rzeczywista utrata zaufania jako przyczyna wypowiedzenia podwyższony standard na stanowiskach kierowniczych? 8

9 Orzecznictwo SN dot. formy oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej uznaje się za złożone innej osobie z chwilą jego przejścia do systemu informatycznego prowadzonego i kontrolowanego przez odbiorcę ale w taki sposób, aby odbiorca mógł zapoznać się z jego treścią (postanowienie SN z 10 grudnia 2003 r., V CZ 127/03) kwestia awizo podjęcie przez pracownika zawiadomienia o przesyłce pocztowej nie jest równoznaczne z dojściem do niego oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią (wyrok SN z 18 listopada 1999, I PKN 375/99), ale dwukrotne awizowanie stwarza domniemanie faktyczne zapoznania się z jego treścią, co oznacza przerzucenie ciężaru dowodu braku możliwości zapoznania się na pracownika (wyrok SN z 5 października 2005 r., I PK 37/05) 9

10 Orzecznictwo SN dot. formy doręczenie faksem (uchwała SN z 2 października 2002 r., III PZP 17/02) jest SKUTECZNE (!) i powoduje rozpoczęcie biegu terminu na wniesienie odwołania (7 dni z art KP), ale stanowi naruszenie przepisów KP dot. formy wypowiedzenia czyli otwiera drogę do roszczeń z art. 45 KP i nast. sporządzenie na piśmie i wysłanie pocztą przy jednoczesnym wysłaniu identycznej treści mailem do pracownika ( dociera wcześniej) SN orzekł brak naruszenia przepisów co do formy pisemnej, a jego skuteczność należy liczyć od chwili odczytania maila (wyrok SN z 18 stycznia 2007 r., II PK 178/06) 10

11 Orzecznictwo SN dot. przyczyny wypowiedzenia przyczyna musi być konkretna i rzeczywista (uchwała SN z 27 czerwca 1985 r., III PZP 10/85) niewłaściwe wywiązywanie się z obowiązków niewystarczająca przyczyna (SN z 1 października 1997 r., I PKN 315/97) podejście liberalne brak konkretyzacji przyczyny nie stanowi podstawy roszczeń pracowniczych, jeśli pracodawca w inny sposób zapoznał pracownika z tą przyczyną (np. wyrok SN z 26 maja 2000 r., I PKN 670/99) niezawiniony brak umiejętności pracy w zespole może stanowić uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia (wyrok SN z 15 kwietnia 1999 r., I PKN 14/99) ocena zasadności wypowiedzenia powinna być dokonywana przez sąd w granicach przyczyn podanych pracownikowi przez pracodawcę (wyrok SN z 10 listopada 1998 r., I PKN 434/98) wskazanie przyczyny przesądza o tym, że spór przed sądem pracy może toczyć się tylko w jej (ich) granicach (wyrok SN z 2 października 2012 r., II PK 60/12) 11

12 Orzecznictwo SN dot. przyczyny wypowiedzenia UTRATA ZAUFANIA jest przyczyną uzasadniającego wypowiedzenia umowy o pracę (ale nie może być wynikiem arbitralnych ocen lub subiektywnych uprzedzeń, musi mieć oparcie w przesłankach natury obiektywnej oraz racjonalnej) NA STANOWISKACH KIEROWNICZYCH należy stosować ostrzejsze kryteria oceny przyczyn uzasadniających wypowiedzenie 12

13 Okresy wypowiedzenia okres wypowiedzenia umowy na okres próbny 3 dni robocze, jeśli okres próbny nie przekracza 2 tygodni 1 tydzień, jeśli okres próbny dłuższy niż 2 tygodnie 2 tygodnie, jeśli okres próbny wynosi 3 miesiące możliwość skrócenia/przedłużenia co do zasady TAK 13

14 Okresy wypowiedzenia okres wypowiedzenia umowy na czas określony 2 tygodnie, ale tylko jeśli strony wcześniej taką możliwość przewidziały i tylko gdy umowa dłuższa niż 6 miesięcy zakaz wypowiedzenia umów na czas określony krótszych niż 6 miesięcy problematyka/orzecznictwo SN wypowiedzenia można dokonać przed upływem 6 miesięcy trwania umowy (uchwała SN z 7 września 1994 r., I PZP 35/94) Wątpliwości co do przedłużenia terminu wypowiedzenia brak konieczności podania przyczyny zawarcie długoterminowej umowy o pracę (9 lat) z dopuszczalnością rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem jest obejściem prawa pracy (wyrok SN z 7 września 2005 r., II PK 294/04) 14

15 Okresy wypowiedzenia okres wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony zależy od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi: 2 tygodnie, jeśli pracownik zatrudniony krócej niż 6 miesięcy (1 miesiąc jeśli jest odpowiedzialność materialna za mienie powierzone) 1 miesiąc, jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy (3 miesiące jeśli jest odpowiedzialność materialna za mienie powierzone) 3 miesiące, jeśli pracownik zatrudniony co najmniej 3 lata do okresu zatrudnienia wlicza się okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeśli zmiana nastąpiła w trybie art KP, a także w innych przypadkach jeśli mamy do czynienia a następstwem prawnym pracodawców strony mogą po dokonaniu wypowiedzenia ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy ustalenie takie nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę 15

16 Okresy wypowiedzenia możliwość skracania/przedłużania terminów wypowiedzenia kwestia sporna uchwała SN z 9 listopada 1994 r. (I PZP 46/94), gdzie sąd uznał 12 miesięczny termin wypowiedzenia umowy przez pracodawcę bilans korzyści i strat dla pracownika wyrok SN z 2 października 2003 r. (I PK 416/02) teza, że okresy wypowiedzenia z KP mają charakter okresów minimalnych wyrok SN z 12 lipca 2012 r. (II PK 300/11) 16

17 Ochrona przed wypowiedzeniem ochrona przedemerytalna (4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego) urlop pracownika, a także inne usprawiedliwione nieobecności w pracy (jeśli nie upłynął okres do rozwiązania bez wypowiedzenia) sprawy związane z macierzyństwem/ojcostwem co w sytuacji ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy? 17

18 Rozwiązanie umowy o pracę przy wypowiedzeniu warunków pracy i płacy i odmowy ich przyjęcia przez pracownika (art. 42 3) przy przejściu zakładu pracy (art ) w terminie 2 miesięcy od przejścia, za 7-dniowym uprzedzeniem dokonanym przez pracownika problemy/orzecznictwo 18

19 Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia (art. 45 KP i nast.) pracownik może wnieść odwołanie od wypowiedzenia do sądu pracy (7 dni od dnia doręczenia pisma o wypowiedzeniu) sąd może ustalić, że wypowiedzenie było: nieuzasadnione (problemy z przyczyną) niezgodne z prawem ( narusza przepisy o wypowiedzeniu ) problematyka wytyczne Sądu Najwyższego dotyczące wykładni art. 45 KP (uchwała SN z 27 czerwca 1985r., III PZP 10/85) brak pouczenia o możliwości odwołania do sądu pracy w wypowiedzeniu uzasadnia jedynie przywrócenie terminu, a nie roszczenia z art. 45 KP 19

20 Uprawnienia pracownika w razie niedochowania przepisów o wypowiedzeniu pracownik może dochodzić: orzeczenia bezskuteczności wypowiedzenia przewrócenia do pracy odszkodowania sąd orzeka stosownie do żądania pracownika nie ma obowiązku wykazania szkody przez pracownika (wyrok SN, II KP 288/08) odszkodowanie przysługuje za samo bezprawne zachowanie pracodawcy (SN II PK 6/05) a rozmiar szkody określa ustawa art KP 20

21 Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia przez pracodawcę 21 z winy pracownika pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie: ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych, popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku. rozwiązanie umowy w tym trybie nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.

22 Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia przez pracodawcę bez winy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika: jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa: dłużej niż 3 miesiące gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione powyżej, trwającej dłużej niż 1 miesiąc. 22

23 Forma rozwiązania umowy bez wypowiedzenia na piśmie podana przyczyna uzasadniająca rozwiązanie bez wypowiedzenia pouczenie o prawie odwołania do sądu pracy 14 dni od doręczenia pisma 23

24 Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia pracownikowi przysługuje roszczenie o: przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach odszkodowanie 24

25 Najciekawsze orzecznictwo Sądu Najwyższego 25

26 Dziękuję za uwagę Jolanta Zarzecka-Sawicka Radca Prawny FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz Warszawa, ul. Królewska 16, Poland T: F: E: W: 26