Aspekty energetyczne zastosowania gazu z podziemnego zgazowania węgla

Transkrypt

1 16 UKD 622.1: 550.8: Aspekty eergetycze zastosowaia gazu z podziemego zgazowaia węgla Aspects of eergy use of gas from the udergroud coal gasificatio dr iż. Maciej Rozpodek, doc. w Politechice Śląskiej* ) dr iż. Ja Góral* ) Treść: Scharakteryzowao wpływ metod zgazowaia węgla a właściwości pale gazu z podziemego zgazowaia węgla GPZW. Przedstawioo parametry eergetycze odpadowych gazów iskokaloryczych otrzymywaych z procesów techologiczych w odiesieiu do składu gazów z procesów zgazowaia węgla i biomasy. Przeaalizowao dotychczasowe kostrukcje palików do spalaia iskokaloryczych gazów palych w aspekcie możliwości ich zastosowaia w kowersji paliw z podziemego zgazowaia węgla. Zapropoowao wariatowe wykorzystaie gazu z podziemego zgazowaia węgla do opalaia kotłów dwupaliwowych typu OPG lub z zastosowaiem autoomiczego podgrzewacza. Abstract: The impact of methods of coal gasificatio o the properties of combustible gaseous products from the udergroud coal gasificatio process was aalyzed. This paper also presets eergy parameters of low-calorific waste gases from techological processes i relatio to gas compositio derivig from coal ad biomass gasificatio. The curret desig of burers used for low-calorific gas combustio ad their applicatio durig fuel coversio from udergroud coal gasificatio was aalyzed. This paper suggests the optioal use of gas from udergroud coal gasificatio to fire dual-fuel boilers such as OPG or the stad-aloe heater. Słowa kluczowe: podzieme zgazowaie węgla, gazy iskokalorycze, paliki gazowe. Key words: udergroud coal gasificatio, low-calorific gases, gas burers 1. Wprowadzeie Zgazowaie podzieme jest procesem, w którym węgiel po zapłoie podlega pirolizie i zgazowaiu w przemieszczającej się strefie reakcji. Zgazowaie podzieme jest szczególie uzasadioe w przypadku koieczości pozyskiwaia węgla z pokładów głębokich, z których jego wydobycie wymaga stosowaia bardzo dużych akładów iwestycyjych. Gaz z podziemego zgazowaia węgla GPZW otrzymyway jest ze złoża główie z zastosowaiem 4 metod [1]: dwóch pioowych szybów, ślepego otworu, stromych pokładów, oraz z cofającym się puktem zasilaia. Na jakość wytwarzaego gazu, czyli a jego właściwości fizykochemicze, wywierają wpływ przede wszystkim astępujące parametry: strumień i skład chemiczy doprowadzaego utleiacza, strumień peetrującej wody, grubość złoża. Ozacza to, że proces * ) Politechika Śląska, Zespół Eergetyki Procesowej Katedra Metalurgii Katowice podziemego zgazowaia węgla musi przebiegać w warukach stałej kotroli jego parametrów fizykochemiczych dla osiągięcia stabilizacji parametrów produkowaego gazu. Zawartość wilgoci w GPZW jest odwrotie proporcjoala do szybkości zgazowaia, atomiast jest wprost proporcjoala do strumieia wody peetrującego zgazowywae złoże. Przy założeiu, że cały podaway strumień wody bierze udział w reakcji zgazowaia i zakładając rówowagę reakcji gazu wodego moża określić zależość wartości opałowej GPZW od szybkości zgazowaia i strumieia wody [1]. Podzieme zgazowaie węgla prowadzoe w sposób ciągły (jedofazowy) przy semi-stabilym zasilaiu medium zgazowującego, umożliwia uzyskaie gazu iskokaloryczego z przezaczeiem dla potrzeb eergetyczych. Przy tzw. dwufazowym zgazowaiu podziemym węgla i periodyczej zmiaie utleiacza moża zwiększyć zawartość wodoru w produkowaym gazie powyżej 40 % w fazie zgazowaia parą wodą [2, 3]. Zawartość wody w produkowaym gazie podczas

2 Nr 1 PRZEGLĄD GÓRNICZY 17 podziemego zgazowaia węgla zależa jest od strumieia wody peetrującego do zgazowywaego złoża węglowego z otaczających go formacji geologiczych. Podczas właściwej eksploatacji procesu zgazowaia dochodzi do całkowitego odparowaia wilgoci, zatem zasadiczo cała peetrująca woda pojawia się w produkowaym gazie jako para woda lub produkt reakcji tej pary z węglem. Miejsce peetracji wody do złoża ma istote zaczeie dla jej wpływu a skład produkowaego gazu. Jeżeli woda dopływa do strefy wysokotemperaturowej, to po odparowaiu bierze udział w reakcji zgazowaia węgla. Badaia wykazały, że zgazowaie powietrzem pozwala uzyskać wartość opałową produkowaego gazu suchego wyoszącą ok. 3 5 MJ/m 3, zaś podczas zgazowaia tleem pod wysokim ciśieiem moża osiągąć wartość opałową 13 MJ/m 3 [4]. Priorytetem w gospodarce gazowej jest maksymale zagospodarowaie gazów z podziemego zgazowaia, przy zapewieiu odpowiedich parametrów paliwa. W tym celu stosuje się ajczęściej dwa sposoby optymalizacji parametrów gazu: uśrediaie składu gazu w zbiorikach lub dozowaie stabilizacyje gazu wysokokaloryczego. Gaz z podziemego zgazowaia węgla ie będzie magazyoway, co ozacza, że jego podaż i popyt muszą być a bieżąco zrówoważoe. Przy zmiejszeiu podaży strumieia gazu z podziemego zgazowaia, jego strumień może być zastąpioy przez paliwa bogate, tj. gaz ziemy i gaz koksowiczy. Możliwa jest także wówczas waloryzacja wartości opałowej gazu z podziemego zgazowaia węgla. Na przydatość eergetyczą paliwa moża także wpływać przez podgrzaie substratów spalaia, czyli zwiększeie ich etalpii fizyczej [5]. Aby zapewić stabilość wartości cieplej gazu z podziemego zgazowaia węgla i jedocześie uzyskać wyższą temperaturę spalaia propouje się zastosowaie autoomiczego podgrzewaia substratów, co przedstawioo a rys. 1, przed ich doprowadzeiem do kotła jako urządzeia główego. Oszacowao, że przy podgrzaiu gazu do temperatury 300 o C i powietrza do temperatury 450 o C udział strumieia GZPW zasilającego autoomiczy podgrzewacz będzie wyosił ok. 25% całkowitego strumieia wykorzystywaego gazu. Podgrzewaie zarówo powietrza, jak i gazu z podziemego zgazowaia węgla w jedym urządzeiu ma uzasadieie techologicze ze względu a zbliżoe wartości strumiei masy substratów, a także ekoomicze polegające a zmiejszeiu kosztów, co wyika z zastosowaia jedej, wspólej istalacji. W. Heiligestaedt [6, 7] przeprowadził aalizę tzw. wartości cieplej gazu koksowiczego i gazu wielkopiecowego dla temperatury komory spalaia wyoszącej 1000 C, przy założeiu temperatury podgrzaia substratów odpowiedio dla procesu spalaia gazu: koksowiczego o temperaturze otoczeia i temperatury powietrza spalaia 600 C, wielkopiecowego podgrzaego do 360 C i powietrza spalaia do 520 C. Dla przyjętych założeń wartość ciepla gazu wielkopiecowego wyosi ok. 76% wartości gazu koksowiczego. Tak więc, cea jedostki eergii w gazie wielkopiecowym powia być iższa o ok. 24%. Na bardzo zbliżoym poziomie do tak określoej wartości cieplej gazu wielkopiecowego otrzymuje się wskaźik wartości cieplej dla gazu ziemego wysokometaowego. Układy opalaia urządzeń cieplych powiy być projektowae z uwzględieiem możliwości zwiększeia wartości opałowej GZPW, aby zapewić optymalą kowersję eergii chemiczej tego paliwa i bezpieczeństwo eksploatacyje. Nawet w warukach zmieej podaży paliw, powiy być osiągae wymagae stadardy jakościowe produktu fialego przy spełieiu kryteriów ekoomiczych i ekologiczych. W owo projektowaych, względie moderizowaych urządzeiach cieplych, stadardami eergetyczo-ekologiczymi są ormatywy określoe w wymagaiach Najlepszych Dostępych Techik BAT. 2. Właściwości pale gazów z podziemego zgazowaia węgla Wykoae przez Główy Istytut Górictwa w ramach projektu rzeczywiste próby podziemego zgazowaia węgla w skali pilotowej w Kopali Doświadczalej Barbara w pokładzie 310 cechują się zaczymi zmieościami składu chemiczego tablica 1 [8]. Tablica 1. Skład chemiczy gazów (% obj.) z podziemego zgazowaia węgla Table 1. Chemical compositio of gases (% vol.) from udergroud coal gasificatio Składik Próba r 1 Próba r 2 Próba r 3 C 4,03 15,99 11,34 H 6 0,06 0,00 0,05 46,62 12,33 16,13 5,10 1,51 3,28 N 2 19,62 51,44 52,15 CH 4 6,95 1,18 2,03 CO 17,31 16,47 14,91 S 0,30 0,18 0,12 Rys. 1. Autoomiczy podgrzewacz substratów spalaia Fig. 1. Autoomous heater of fuel substrates Zgodie z daymi zamieszczoymi w raportach: próba gazu r 1 była pobraa przy stabilym podawaiu do reaktora wyłączie tleu przez poprzedzający okres 3 godzi, próba gazu r 2 była pobraa przy stabilym podawaiu do reaktora tleu i powietrza w stosuku objętościowym 1:1, próba gazu r 3 była pobraa przy stabilym podawaiu do reaktora tleu i powietrza rówież w stosuku objętościowym 1:1, ale przy wartości strumieia objętości miejszego o 25% w stosuku do próby r 2.

3 18 Próba r 1 charakteryzuje gaz o wysokiej wartości opałowej, który uzyskiwao w stosukowo krótkich okresach czasu, atomiast próby r 2 i 3 są charakterystycze dla średiej wartości opałowej podczas całego okresu przebiegu doświadczeia rys. 2. Należy zazaczyć, że w wielu przypadkach próby pobierae w odstępach 30 miutowych wykazywały różice w składach chemiczych i wartościach opałowych, wyoszące awet kilkadziesiąt procet, bez zmiay zadaych parametrów czyików zgazowywujących. Na rys. 3 przedstawioo wyiki obliczeń teoretyczych wartości graic palości gazów z prób r 1-3. Dla paliw gazowych zawierających zacze udziały gazów balastowych N 2 i C do obliczeia górej graicy zapłou moża także stosować wykres Joesa i Cowarda [9, 10]. Przy obliczaiu rzeczywistych wartości graic palości, tj. z uwzględieiem wpływu składików iepalych, otrzymae wartości odpowiadają graicom palości wyzaczoym eksperymetalie dla odpadowych gazów huticzych o zbliżoych składach chemiczych. Przy określaiu ormalej prędkości spalaia GZPW ależy, dla zakładaej liczby admiaru powietrza - λ = 1,05, uwzględić wpływ [7, 9, 11]: temperatury substratów, składików iertych: azotu oraz ditleku węgla ze współczyikiem korekcyjym k = 1,67 z CO2, zwiększającym jego udział molowy. Poadto muszą być uwzględioe także parametry kostrukcyjo-przepływowe palika, takie jak: średica dyszy wypływowej palika, wyrówaie prędkości w strudze, czyli stosuek prędkości średiej do miimalej, obciążeie (strumień eergii chemiczej) palika. Dla gazu z podziemego zgazowaia węgla powio się także uwzględić zawartość składików powstałych w procesie zgazowaia, a ieusuiętych w całości w trakcie jego oczyszczaia. Jakość parametrów oczyszczaia gazu z podziemego zgazowaia węgla ma istoty wpływ a parametry eksploatacyje procesu spalaia. 3. Charakterystyka eergetycza gazów iskokaloryczych o wartości opałowej poiżej 6000 kj/m 3 Gazy iskokalorycze o wartości opałowej poiżej 6 MJ/m 3, występują główie jako gazy odpadowe w procesach produkcyjych przemysłu metalurgiczego i chemiczego [5, 13]. Ze względu a ich iską wartość opałową wykorzystywae są od dziesięcioleci w miejscu ich powstawaia jako źródło eergii, często jako tzw. gazy mieszakowe z dodatkiem gazów o wyższej wartości opałowej. Do grupy gazów iskokaloryczych zalicza się rówież gazy pochodzące ze zgazowaia paliw powietrzem oraz powietrzem z dodatkiem pary wodej [1, 13]. Zaych jest wiele techologii zgazowaia węgla lub biomasy w celu produkcji gazów iskokaloryczych z przezaczeiem lokalym, w tym główie dla produkcji eergii elektryczej. W tablicy 2 przedstawioo składy chemicze gazów iskokaloryczych jako ośików eergii wtórej. Są oe główie produktami uboczymi procesów metalurgiczych i chemiczych. Należy zwrócić uwagę a fakt, że gazy te są ajczęściej stosowae do opalaia kotłów zaistalowaych w zakładach metalurgiczych i chemiczych do produkcji pary techologiczej lub do apędu turbi parowych. Kilkadziesiąt lat eksploatacji kotłów gazowych zasilaych gazem iskokaloryczym staowią bezcee doświadczeie przydate do projektowaia owych istalacji. Jakkolwiek źródłem gazu są techologie metalurgicze lub chemicze, to ich wykorzystaie ma charakter typowo eergetyczy. W przypadku gazów z podziemego zgazowaia węgla GPZW stwierdzoo zaczą zmieość jego składu chemiczego w czasie procesu zgazowaia. Wartość opałowa produkowaego gazu może zmieiać się w zakresie ± 50 % względem wartości średiej wyoszącej = 4220 kj/m 3, co stwarza szczególe trudości podczas spalaia tego gazu, główie w kotłach eergetyczych. 4. Ocea zaych kostrukcji palików do spalaia iskokaloryczych gazów palych. Zrówoważoe systemy eergetycze kocetrują się a doskoaleiu procesów spalaia dla podiesieia sprawości eergetyczej kowersji eergii oraz techologii opartych a zasobach odawialych i systemach magazyowaia eergii. Dotychczas w zdecetralizowaych systemach wytwarzaia ciepła (źródłach eergii) wykorzystuje się główie paliwa kopale (węgiel kamiey, ropa aftowa i gaz ziemy). Obecie coraz częściej stosuje się skojarzoe systemy wytwarzaia eergii elektryczej i cieplej, szczególie z wykorzystaiem turbi gazowych. Zbliżoy efekt eergetyczy moża uzyskać w wyiku współspalaia paliw stałych i gazów iskokaloryczych w kotłach dwupaliwowych. Akademia Góriczo-Huticza i Politechika Śląska zrealizowały Rys. 2. Wartość opałowa gazów GPZW Fig. 2. Calorific value of GZPW gases Rys. 3. Graice palości gazów GZPW Fig. 3. Flammability limits of GPZW gases

4 Nr 1 PRZEGLĄD GÓRNICZY 19 Tablica 2. Składy chemicze (% obj.) gazów iskokaloryczych stosowaych w gospodarce Table 2. Chemical compositios (% vol.) of low-calorific gases used i eergy maagemet Rodzaj gazu CH 4 H 4 H 6 -C 4 CO C N 2 O S S Ar Uwagi Zgazowaie biomasy [10] Gaz drzewy [10] Gaz poreakcyjy przy produkcji sadzy -Jasło 0,5 0,27 0,05 10,3 14,4 6,0 67,3 0, ppm kg/m ppm 0,56 sadza < 2 g/m 3 [9] Gaz poreakcyjy przy produkcji sadzy, ZSRR 0,5 0, sadza 1,5 2 g/m 3 [11] GPZW - zaw. w pow. zgaz. = 21% = 60% ZSRR, [1] GPZW zaw. = 21% obj. w pow. zgaz., USA 3,3 0,6 14,7 17,3 12,4 51,0 0,1 0,6 Haa 2, węgiel subbitum., [12] GPZW Faza zgaz. GIG parą wodą 4,4 0,26 4,8 46,3 39,5 2,4 1,8 0,58 węgiel bruaty, zgazowaie tleem 2,7 0,08 9,9 26,4 54 4,7 0,53 1,8 periodycze, [3] GPZW periodycze zgazow. węgla, Chiy faza zgazowaia parą wodą, [2] Gaz wielkopiecowy 0,6 0,3 22,7 28,7 0,6 2,7 18,8 10,2 56,6 58,1 0,7 - [11] [13] Gaz kowertorowy 57,5 17,7 24,3 0,5 [14] Gaz gardzielowy 0,4 0,5 14,1 15,7 0,8 4,7 10,4 11,9 55,9 66,7 5,6 10,5 0,48-7 0,4 mg/dm 3 2,4 C H m - max. 0,2% obj., [15]

5 20 Tablica 3. Kostrukcje palików stosowae do spalaia gazów iskokaloryczych Table 3. Burer desigs for low-calorific gases combustio Typ palika Rodzaj paliwa gazowego Moc omiala Uwagi Ei Be K3 Gaz z liii produkcji sadzy = kj/m g/m3 sadzy 10 MW Temperatura paliwa gazowego T g = C Ei MoCKTI Gaz z liii produkcji sadzy = kj/m 3 + 1,5 2 g/m3 sadzy 7 10 MW Temperatura paliwa gazowego T g = C [11] PILLARD typ K Gaz wielkopiecowy = 3020 kj/m 3 dla powietrza zimego 35 MW Gaz wielkopiecowy = 2700 kj/m 3 dla podgrzaego powietrza Wspomagaie paliwem bogatym iezbęde dla < 2700 kj/m 3 [16 ] typ KFT = kj/m 3 35 MW Wspomagaie iezbęde dla < 3100 kj/m 3 [16] Ze zgazowaia biomasy, 5400 kj/m 3 COSTAIR kw [10] Gaz drzewy, 3600 kj/m 3 Uigas/Uitherm A X Gaz wielkopiecowy, 3200 kj/m MW Możliwość wzbogacaia gazem kowertorowym [17] WNG-63 Gaz wielkopiecowy, 3970 kj/m kw Piec do hartowaia [17] WNZ-2500 Gaz wielkopiecowy, 3970 kj/m kw Piec do odpuszczaia [17] KEP Gaz z liii produkcji sadzy, = 3214 kj/m 3 ; gaz suchy, sadza <2 g/m 3 13 MW [18] IM Gaz gardzielowy z pieców szybowych = 2084 kj/m 3 + gaz miejski W = 12 d 371kJ/m3 zaazotoway = kj/m 3 o udziale objętościowym r =0,05 0,1 lub gaz ziemy 130 kw Po osiągięciu temperatury w komorze spalaia 1000ºC proces spalaia był stabily bez udziału gazu bogatego [15} HAMWORTHY Gaz wielkopiecowy MW NO x <140 mg/m 3 [19]

6 Nr 1 PRZEGLĄD GÓRNICZY 21 kompleksowy program badawczy dotyczący współspalaia paliw: węgla kamieego i gazu wielkopiecowego w kotłach eergetyczych [14-19]. Wykoae badaia modelowe i przeprowadzoe a obiektach rzeczywistych umożliwiły optymalizację systemów opalaia kotłów dwupaliwowych OPG-230. W kotłach tych spalay jest pył węglowy i iskokaloryczy gaz wielkopiecowy, a także gaz kowertorowy, którego udział jest relatywie iezaczy. Udział gazu iskokaloryczego w doprowadzoej do kotła eergii chemiczej paliwa zawiera się przeważie w graicach od ok. 40 do 60%. W tablicy 3 przedstawioo stosowae kostrukcje palików do spalaia gazów iskokaloryczych. Wartość mocy cieplej palików zależy główie od parametrów eergetyczych urządzeń techologiczych, w których są zaistalowae i od strumiei powstającego gazu odpadowego. Zakres mocy cieplej zaprezetowaych palików spalających gazy iskokalorycze zmieia się od 30 do kw, czyli poad 1160 razy. Przy tak dużej wartości stosuku mocy bardzo trude jest określeie wspólych cech kostrukcyjych i eksploatacyjych związaych ze sposobem zapłou i stabilością spalaych gazów. Na rys. 4 przedstawioo palik do spalaia gazu iskokaloryczego powstającego przy zgazowaiu biomasy. Idea tego palika wykorzystuje zjawisko stopiowego doprowadzeia powietrza spalaia dla obiżeia emisji NO x z komór spalaia. Badaia doświadczale procesu spalaia z wykorzystaiem tego palika [13] potwierdziły założeia teoretycze. Dotychczas stosowae moce cieple palika tego typu były ograiczoe do ok. 300 kw, co praktyczie uiemożliwia wykorzystaie tej kostrukcji w eergetyce zawodowej. Zaczie większą moc cieplą posiada palik przedstawioy Rys. 4. Palik do spalaia gazu iskokaloryczego COSTAIR o mocy kw [18] Fig. 4. Low-calorific gas burer COSTAIR with power of kw [18] a rys. 5 [20], w którym zastosowao bardzo sile zawirowaie powietrza spalaia. Duża moc ciepla wyosząca 7-10 MW sprawia, że jest to kostrukcja iteresująca dla eergetyki w zastosowaiu do opalaia kotłów przemysłowych. 5. Podsumowaie Kostrukcje projektowaych dla potrzeb istalacji pilotowej palików do spalaia gazu z podziemego zgazowaia węgla, powiy umożliwiać prawidłowe spalaie GPZW w warukach szybkiej i bardzo dużej zmieości jego składu chemiczego oraz wyikających z tego zmia we właściwościach palych i wartości opałowej. Szczególie celowe jest zagospodarowaie gazu z podziemego zgazowaia węgla w kotłach dwupaliwowych. Zebrae doświadczeia eksploatacyje opalaia komór paleiskowych kotłów OPG-230 pyłem węglowym i iskokaloryczym gazem wielkopiecowym w warukach zmieej podaży gazu wielkopiecowego, wskazują a możliwość wykorzystaia GZPW, szczególie w kotłach dwupaliwowych typu OPG. Stabilizacja parametrów gazu GPZW poprzez kotrolowae mieszaie go z wysokokaloryczym gazem sieciowym lub skierowaie do zbiorika wyrówawczego o dużej objętości, może wówczas być uzupełiaa (kompesowaa) lub awet zastępowaa zwiększoym udziałem pyłu węglowego jako paliwa bogatego w doprowadzaej eergii chemiczej do komory paleiskowej kotła dwupaliwowego pyłowo-gazowego. Problemami, które ależy rozwiązać przy spalaiu gazów z podziemego zgazowaia węgla są: zapewieie czystości paliwa gazowego, opracowaie kostrukcji palika działającego stabilie w przewidywaych zakresach zmia strumieia GPZW, spełieie wymogów stabilizacji ciśieia w sieci w warukach okresowego, ajczęściej spowodowaego awarią, zatrzymaia ciągu techologiczego i związaego z tym ograiczeia popytu a paliwo; kocioł dwupaliwowy jest wówczas optymalym rozwiązaiem eergetyczym, opracowaie alteratywego, iezawodego spaleia admiarowych ilości GZPW a tzw. świecy w przypadku iezrówoważeia popytu z podażą. Publikacja powstała w ramach strategiczego projektu badawczego NCBiR: Zaawasowae techologie pozyskiwaia eergii zadaie badawcze r 5: Opracowaie techologii pozyskiwaia węgla dla wysokoefektywej produkcji paliw i eergii elektryczej część tematu badawczego r 4.2 pt. Opracowaie modeli palików dostosowaych do spalaia gazów o iskiej wartości opałowej symbol: PBS- 6/RIE6/2010. Literatura Rys. 5. Palik do spalaia gazów iskokaloryczych Ei MoCKTI o mocy 7-10 MW [11] Fig. 5. Low-calorific gas burer Ei-MoCKTI with power of 7-10 MW [11] 1. Tomeczek J.: Zgazowaie węgla. Skrypt uczeliay, Politechika Śląska, Gliwice Lahe Yag, Jie Liag, Li Yu: Clea coal techology-study o the pilot project experimetal of udergroud coal gasificatio. Eergy, 28, 14 (2003) Stańczyk K., Smoliński A., Kapusta K., Wiatowski M., Świądrowski J., Kotyrba A., Rogut J.: Dyamic experimetal simulatio of hydroge orieted udergroud gasificatio of ligite. Fuel (Available olie 11 March 2010). 4. Creedy D. P., Garer K., Hollowag S., JoesN., Re T. X.: Review of Udergroud Coal Gasificatio Techological Advacemets. Report No. Coal R 211, DTI/Pub URN 01/1041. Wardell Armstrog, British Geological Survey Nottigham Uiversity.

7 22 5. Ziębik A., Szargut J.: Podstawy gospodarki eergetyczej. Skrypt uczeliay 2032, Wydawictwo Politechiki Śląskiej, Gliwice Heiligestaedt W.: WärmetechischeRechugefürIdustrieöfe. Düsseldorf, St. Eise Sekara T.: Obliczeia cieple pieców grzewczych w hutictwie. Wydawictwo Śląsk, Katowice Iformacja służbowa. GIG, Katowice, , , Zieleiewski R., Kozakiewicz K.: Aparaty i urządzeia gazowe. Arkady, Warszawa Lewis B., Elbe G.: Combustio ad Explosives Research. Academic Press Ic., New York ad Lodo Strugała A., Porada S.: Ćwiczeia laboratoryje z gazowictwa, cz.1. Badaie składu i własości fizykochemiczych paliw gazowych. Skrypt uczeliay r 1076 AGH, Kraków Raport z badań składu chemiczego gazu poreakcyjego powstającego przy produkcji sadzy. Akademia Góriczo-Huticza, Kraków Al-Halboui A., Rahms H., Görer K.: A Efficiet Combustio Cocept for Low Calorific Gases. Gaswärme-Istitut, Esse. ICREPQ 07, Sevilla Michałowski M., Pawlik T., Rozpodek M., Siudek M. i ii: Raport z pracy NB 228/RM-1/84 Badaie komory paleiskowej dla ustaleia optymalego usytuowaia palików węglowych i gazowych Huta Katowice. 15. Michałowski M., Rozpodek M., Stojer S.: Raport z pracy NB 282/ RM-4/86 Wykorzystaie gazów iskokaloryczych w procesach huticzych CBP r koordyacja AGH Kraków. 16. Rozpodek M., Stojer S., Siudek M.: Optimizatio of the operatio ad burer cofiguratio for dual fuel power plat boilers. XII-th Iteratioal Symposium o Combustio Processes. Polish Academy of Scieces - Silesia Techical Uiversity. Bielsko-Biała th September abstracts of papers- p Rozpodek M., Siudek M.: Diagostics ad cotrol of operatio of the dual fuel power plat boilers. World-Wide Workshop - Bro Uiversity of Techology. District Heatig Cotrol 99. Akademia Cetrum. Zli. Bro , s Rozpodek M., Siudek M., Skraba R.: Evirometal-eergetic optimizatio of the combustio systems for the dual fuel power plat boilers. Acta Metalurgica Slovaca r 1/ Eglish, p Rozpodek M., Siudek M., Skraba R.: Aaliza pracy cieplej dwupaliwowych kotłów OPG-230. XII Ogólopolska Koferecja aukowo-techicza pt.: Gospodarka ciepla i eksploatacja pieców przemysłowych. Politechika Częstochowska. Poraj, , s Spejszer A.: Itiesifikacija prociessa sżigaija izkokalorijych gazow. Tieorija i praktika sżigaija gaza II. Izdatielstwo Niedra, Leigrad 1964.