ZACHWASZCZENIE ŁANU ZIEMNIAKA W WARUNKACH NAWOŻENIA DOLISTNEGO I STOSOWANIA BIOSTYMULATORA WZROSTU

Transkrypt

1 ZACHWASZCZENIE ŁANU ZIEMNIAKA W WARUNKACH NAWOŻENIA DOLISTNEGO I STOSOWANIA BIOSTYMULATORA WZROSTU THE TEST OF LIMITING WEED INFESTATION OF THE POTATO FIELD IN CONDITIONS OF FOLIAR NUTRITION AND APPLICATION OF GROWTH BIOSTYMULATOR 1 Piotr Barbaś, 2 Barbara Sawicka 1 Zakład Agronomii Ziemniaka, IHAR, Oddział Jadwisin, 2 Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy, Lublin 1 Department of Agronomy, IHAR, the Squad Jadwisin, Poland 2 Department Plant of Cultivation, University of Life Sciences, Lublin, Poland Abstract. The investigations were based on the results of the field experiment, conducted in years , on the soil of rye good complex. Experiment was established by split-plot method, with the following experimental factors: four technologies - (A) the traditional technology, without bioregulators, as control object, (B) technology with the use of the of the growth bioregulator Asahi SL, (C) the technology with use of the foliar nutrition Chrońplon PK, (D) the technology with use of the foliar nutrition Ekolist Zm. Ten cultivars of the potato of all groups of earliness made second order factor. The use of the foliar nutrition Chrońplon PK brought the best effect, in terms of limiting weeds infestation, comparing to the control object. Bringing in the growth regulator Asahi SL contributed to the growth of fresh and dry mass of weeds, in the comparison with the control object, thanks to increase of the number of Chenopodium album. The preparation Ekolist Zm favoured keeping the larger number of monocotyledonous weeds, mainly Echinochloa crus-galli and among dicotyledonous Sinapis arvensis, meanwhile limiting the frequency of Chenopodium album. The smallest mass and number of weeds were observed in the field of cultivars from middle early to late. KEY WORDS: potato, the technologies of tillage, foliar nutrition, biostymulators, weed infestation Streszczenie. Badania oparto na wynikach doświadczenia polowego, przeprowadzonego w latach , na glebie kompleksu żytniego dobrego. Eksperyment założono metodą losowanych podbloków, gdzie badano cztery technologie uprawy: (A) technologia tradycyjna, bez bioregulatora, jako obiekt kontrolny, (B) technologia z zastosowaniem bioregulatora wzrostu Asahi SL, (C) technologia z użyciem nawozu dolistnego Chrońplon PK, (D) technologia z użyciem nawozu dolistnego Ekolist Zm. Czynnik II rzędu stanowiło 10 odmian ziemniaka wszystkich grup wczesności. Najlepszy efekt, w postaci ograniczenia zachwaszczenia, przyniosło zastosowanie nawozu dolistnego Chrońplon PK, w porównaniu z obiektem kontrolnym. Wniesienie regulatora wzrostu Asahi SL przyczyniło się do wzrostu świeżej i suchej masy chwastów, w porównaniu z obiektem kontrolnym, dzięki zwiększeniu liczebności Chenopodium album. Preparat Ekolist Zm sprzyjał utrzymywaniu się większej liczebności chwastów jednoliściennych, głównie Echinochloa crus-galii a z dwuliściennych Sinapis arvensis, zaś ograniczał liczbność Chenopodium album. Najmniejszą masę i liczbę chwastów obserwowano w łanie odmian średnio wczesnych do późnych. SŁOWA KLUCZOWE: ziemniak, technologie uprawy, nawozy dolistne, biostymulatory, zachwaszczenie Wstęp Stosowanie bioregulatorów stwarza nieograniczone możliwości wpływania na rośliny [STUTTE I CLARK 1990, MALONOVA, KOUPIL 1997, SAWICKA 2003]. Nawożenie doglebowe roślin ziemniaka nie zawsze zapewnia dostępność składników pokarmowych niezbędnych do wzrostu i rozwoju roślin, zwłaszcza w niekorzystnych warunkach glebowych i atmosferycznych. Ponadto, w niektórych fazach rozwojowych roślin, składniki pokarmowe pobierane są bardzo intensywnie i tradycyjne nawożenie doglebowe nie zawsze gwarantuje dostępność ich dla roślin. Wówczas nawożenie dolistne jest właściwym zabiegiem interwencyjnym i stanowi niezbędne uzupełnienie składników pokarmowych dla roślin ziemniaka i zapobiega obniżeniu plonów [WARCHOŁOWA 1998, SAWICKA 2003, JAROCIŃSKI, NOWOSIELSKI 2006]. Do zalet nawozów dolistnych zalicza się większą efektywność, zmniejszenie chemicznego i biologicznego uwsteczniania składników mineralnych oraz obniżenie kosztów nawożenia. Nawożenie dolistne, zdaniem BOLIGŁOWY [2003], JABŁOŃSKIEGO [2007], SAWICKIEJ [2003] przyspiesza wzrost i rozwój roślin, wspomaga ochronę przed chorobami, zwiększa plon handlowy i poprawia jakość bulw. Szybkość pobierania składników pokarmowych z nawozów dolistnych jest wielokrotnie większa niż poprzez korzenie, co powoduje lepsze ich wykorzystanie. Pierwiastki z nawozów dolistnych przenikają do tkanek roślin przez naskórek i aparaty szparkowe na liściach i łodygach. Najbardziej chłonne są młode liście, a zwłaszcza ich dolna strona, gdyż posiadają one więcej aparatów szparkowych, toteż wskazane jest zastosowanie do oprysku rozpylaczy z wkładkami wirowymi, pozwalającymi

2 dotrzeć kroplom cieczy na liście od spodu. Lepszą skuteczność dolistnego nawożenia uzyskuje się w niższej temperaturze powietrza i większej wilgotności. Ponadto zabieg ten powinien być przeprowadzony późnym popołudniem lub wcześnie rano, na suche liście. Dolistne stosowanie wieloskładnikowego nawozu mikroelementowego, traktuje się, jako zabieg uzupełniający nawożenie organiczno-mineralne. Mikroelementy w tych nawozach są w pełni schelatyzowane i mają dodatni wpływ na rośliny w okresie chłodów i suszy. Nawozy te, mają większy wpływ na skład chemiczny bulw, a przede wszystkim nie zwiększają ilości azotanów w bulwach. Niektóre z nich wręcz obniżają zawartość azotanów i zwiększają zawartość magnezu i żelaza w bulwach. Warunkiem uzyskania dodatnich efektów ekonomicznych jest trafne dobranie herbicydów i prawidłowe ich zastosowanie w odpowiednich dawkach i terminach, zapewniające zniszczenie, co najmniej 90-95% chwastów [ZARZECKA 2000, GAWROŃSKA-KULESZA 2005, GUGAŁA i IN. 2009]. Przy szybkim wzroście cen i kosztów produkcji rolniczej zwiększa się znaczenie rachunku ekonomicznego [CHOTKOWSKI 2000]. Z drugiej strony jednak łączne stosowanie nawozów dolistnych ze środkami ochrony roślin przeciwko chorobom i szkodnikom oraz regulatorami wzrostu roślin może obniżyć koszty produkcji. Stąd też celem badań było określenie wpływu nawozów dolistnych i biostymulatora wzrostu na zachwaszczenie wybranych odmian ziemniaka. Materiał i metody Doświadczenie przeprowadzono w latach w Parczewie, na terenie Polesia Zachodniego, u ujścia Konotopy i Kłodzianki do Piwonii. Eksperyment założono metodą losowanych podbloków, w układzie zależnym, w 3 powtórzeniach, gdzie czynnikami I rzędu były technologie uprawy z zastosowaniem: a) technologii tradycyjnej, bez nawożenia dolistnego i regulatorów wzrostu roślin, jako obiekt kontrolny z opryskiwaniem wodą destylowaną; b) preparatu Asahi SL; c) z użyciem nawozu dolistnego Chrońplon PK; d) z aplikacją nawozu dolistnego Ekolist Zm; zaś czynnik II rzędu stanowiło 10 odmian ziemniaka wszystkich grup wczesności: Lord, Denar, Krasa (bardzo wczesne), Bila (wczesna), Glada, Wolfram (średnio wczesne), Ania, Danusia (średnio późne), Bzura i Wawrzyn (późne). Nawozy dolistne stosowano w rekomendowanych dawkach. Preparat Asahi SL aplikowano w formie roztworu wodnego 2-krotnie: przed kwitnieniem i 2 tygodnie później w stężeniu %. Koncentrat nawozowy Ekolist Zm stosowano w 4 terminach: przed kwitnieniem ziemniaka, w momencie zagrożenia pierwszą falą infekcji Phytophthora infestans oraz 7 i 14 dni po pojawieniu się pierwszych plam zarazowych, stosując jednorazowo dawkę 1 dm -3. ha -1 w standardowej ilości cieczy. Chemiczne zabiegi ochrony roślin przed agrofagami stosowano wykorzystując progi szkodliwości agrofagów. Ograniczanie liczebności i masy chwastów, w całym doświadczeniu, polegało na bronowaniu broną chwastownikiem do wschodów, 3 krotnym obredlaniu i 1-krotnym opielaniu po wschodach ziemniaka. Przedplonem ziemniaka był jęczmień jary. Nawożenie organiczne w ilości 25 t. ha -1 zastosowano jesienią, zaś nawożenie mineralne, doglebowe wiosną (90 kg N; 39 kg P; 112 kg K. ha -1 ). Materiał nasienny był w stopniu oryginału, bądź klasy A. Bulwy ziemniaka sadzono w rozstawie 6 x 40 cm, w optymalnym agrotechnicznie terminie. Nawozy dolistne stosowano wg dawek zalecanych przez producentów tych preparatów w godzinach popołudniowych, w dni pochmurne. Biostymulator Asahi SL, jak i nawozy dolistne, stosowano w fazie: 19, 59 i 79 wg skali BBCH. Ilość cieczy użytkowej wynosiła 300 dm. ha -1. Nie stosowano żadnego ze środków zwiększających przyczepność. Do wykonania zabiegów użyto opryskiwacza akumulatorowego, wyposażonego w płaskostrumieniowe rozpylacze o natężeniu wypływu 5-0,65 dm. min -1 i ciśnieniu - MPa. Zachwaszczenie określono przed zbiorem bulw w trzech, losowo wybranych, miejscach każdego poletka, wyznaczonych ukośnie w poprzek rzędów ramką, o powierzchni 1 m 2. Oznaczono świeżą i powietrznie suchą masę chwastów, liczbę chwastów jedno- i dwuliściennych oraz ich skład botaniczny. Doświadczenie przeprowadzono na glebach, których powierzchniowe poziomy próchniczne były zbudowane z piasków gliniastych lekkich, o odczynie kwaśnym lub lekko kwaśnym (ph 5,0-5,9) i średniej zawartości materii organicznej. Zasobność gleby w przyswajalny fosfor i potas była średnia do wysokiej, zaś w magnez niska do wysokiej. Okres wegetacji ziemniaka, w latach , był na ogół wilgotny, z wyjątkiem września, suchy był też sierpień 2004 i lipiec 2005 roku, zaś rok 2006 był posuszny. Znaczny niedobór opadów wystąpił w lipcu i wrześniu (tab. 1). Wyniki badań opracowano statystycznie za pomocą analizy wariancji. Istotność źródeł zmienności testowano testem F Fischera- Snedecora, a ocenę istotności różnic pomiędzy porównywanymi średnimi dokonano za pomocą wielokrotnych przedziałów Tukey a. Wyniki badań Wszystkie czynniki eksperymentu modyfikowały zarówno świeżą, jak i suchą masę chwastów. Najmniejszą ich masę stwierdzono w obiekcie kontrolnym, z technologią tradycyjną, bez stosowania biostymulatorów wzrostu, największą zaś w obiektach z nawozem dolistnym, Ekolist Zm. Spośród bioregulatorów wzrostu największy wpływ na ograniczenie masy i liczby chwastów wywarł Chrońplon PK (tab. 2). Zastosowanie tego preparatu spowodowało znaczną redukcję, tak masy, jak i liczby chwastów a także ograniczenie gatunków występujących nielicznie w ekosystemie. 2

3 Właściwości genetyczne odmian różnicowały w sposób istotny wszystkie wartości badanych cech. Najmniejszą świeżą i suchą masę oraz liczbę chwastów obserwowano w łanie odmian średnio wczesnych, średnio późnych i późnych, lepiej ulistnionych niż bardzo wczesnych i wczesnych, o łodygowym pokroju krzaka. Największą świeżą i suchą masą chwastów odznaczał się łan bardzo wczesnej odmiany Lord, o słabym ulistnieniu i krótkim okresie wegetacji, najmniejszą zaś późnej odmiany Bzura, której nać najdłużej zakrywała międzyrzędzi i nie pozwoliła na rozwój chwastów. Ponadto odmiany: Denar, Krasa, Danusia, Wolfram, Wawrzyn oraz: Bila, Glada, Ania, Bzura okazały się homologiczne z uwagi na wartość świeżej i suchej masy chwastów (tab. 2). Badane odmiany wykazały zróżnicowaną reakcję, pod względem suchej masy chwastów, na stosowanie biostymulatorów wzrostu (rys. 1). Odmiany: Denar, Bila i Ania zwiększały wartość tej cechy pod wpływem stosowania regulatora wzrostu Asahi SL. Z kolei odmiany Krasa i Danusia wytworzyły większą masę chwastów pod działaniem nawozu dolistnego Chrońplon PK, a odmiany Lord i Wolfram pod wpływem nawozu Ekolist Zm, stosowanego pozakorzeniowo. Warunki meteorologiczne w latach badań istotnie modyfikowały zarówno świeżą, suchą masę chwastów, jak i ich liczbę (tab. 2, 3). Najniższe wartości tych cech obserwowano w posusznym, 2006 roku, najwyższe zaś w wilgotnym 2005 roku. Skład gatunkowy chwastów był mało zróżnicowany, co wiązało się ubogim podłożem glebowym. W grupie chwastów jednoliściennych znalazło się tylko 3 gatunki, przy czym najliczniej występowała Echinochloa crusgalli, mniej licznie Agropyron repens i bardzo nielicznie Poa annua. W grupie chwastów dwuliściennych zanotowano 9 gatunków, przy czym dominowały 2 gatunki Chenopodium album i Sinapis arvensis, mniej licznie występowały Achillea millefolium, Plantago lanceolata i Viola arvenisis i endemicznie Amaranthus retroflexus, Capsella bursa-pastoris, Geranium pusillum, Polygonum convolvulus. Z rodziny Equisetaceae występował tylko jeden gatunek Equisetum arvense (tab. 3). Tradycyjna uprawa, bez nawożenia dolistnego i stosowania regulatorów wzrostu, traktowana jako obiekt kontrolny, w największym stopniu ograniczała występowanie przed zbiorem Sinapis arvensis. W mniejszym stopniu natomiast redukowała zachwaszczenie Chenopodium album oraz Echinochloa crus-galli (tab. 3). Aplikacja dolistna regulatora wzrostu Asahi SL przyczyniła się do zwiększenia występowania chwastów dwuliściennych, głównie Chenopodium album (tab. 3). Zmniejszenie zachwaszczenia w łanie ziemniaka, w kombinacji z nawożeniem dolistnym preparatem Chrońplon PK, w porównaniu z pozostałymi obiektami ze stosowaniem bioregulatorów, wynikało z ograniczenia liczby dominujących w łanie ziemniaka takich gatunków chwastów, jak: Echinochloa crus-galli i Chenopodium album (tab. 3). Wniesienie nawozu dolistnego Ekolist Zm w istotny sposób zwiększyło liczbę chwastów, takich jak: Echinochloa cruss-galli i Sinapis arvensis, a ograniczało występowanie Chenopodium album (tab. 3). Cechy genetyczne badanych odmian istotnie modyfikowały liczbę chwastów jedno- i dwuliściennych a także skład gatunkowy chwastów. Istotne różnice międzyodmianowe stwierdzono w przypadku liczebności, takich gatunków jak: Agropyron repens, Echinochloa crus-galli, Chenopodium album, Sinapis arvensis, Equisetum arvense. Odmiany ziemniaka, o obfitym ulistnieniu (Bzura, Ania, Glada, Bila), lepiej ograniczały liczbę i skład gatunkowy chwastów niż odmiany o pokroju łodygowym (Lord, Denar, Krasa, Wawrzyn) (tab. 3). Dyskusja Zdaniem BORÓWCZAKA I IN. [2007] oraz RÓŻYŁO, PAŁYS [2007] masa chwastów w łanie ziemniaka zależy od współdziałania technologii uprawy z nawożeniem azotowym. Największą ich masę stwierdzili oni w technologii niskonakładowej, w kombinacji bez azotu. W przeprowadzonym eksperymencie tradycyjna uprawa, bez nawożenia dolistnego i stosowania regulatorów wzrostu, istotnie ograniczała występowanie przed zbiorem jedynie Sinapis arvensis. W mniejszym stopniu natomiast redukowała zachwaszczenie Chenopodium album oraz Echinochloa crus-galli. Uprawa ziemniaka, jako intensywny kierunek produkcji rolniczej, wymaga stosunkowo wysokich nakładów na jednostkę powierzchni. Zdaniem CHOTKOWSKIEGO [2000] tylko wysokie plony pozwalają pokryć koszty produkcji i zapewnić opłacalność. W opinii JABŁOŃSKIEGO [2007] nawozy dolistne, zawierające większą ilość makroelementów, powinny być stosowane w młodszych fazach rozwojowych ziemniaka, zaś nawozy z większą ilością mikroelementów w okresie późniejszym. Najszybciej przez liście pobierany jest azot, potas, sód, cynk i magnez, nieco wolniej bor, siarka, wapń i mangan, a najwolniej miedź, żelazo i molibden [WARCHOŁOWA 1998]. Dolistne stosowanie wieloskładnikowych nawozów mikroelementowych, traktuje się zwykle, jako zabieg uzupełniający nawożenie organiczno-mineralne. Mikroelementy w tych nawozach są w pełni schelatyzowane i mają dodatni wpływ na rośliny w okresie chłodów i suszy a także, jak podaje BOLIGŁOWA [2003] na skład chemiczny bulw, a przede wszystkim nie zwiększają ilości azotanów w bulwach. Niektóre z nich wręcz obniżają zawartość azotanów i zwiększają zawartość magnezu i żelaza w bulwach. Do szczególnie polecanych mikroelementowych nawozów dolistnych na plantacje ziemniaczane zalicza się Insol Z, czy Ekolist Zm. Mikroelementowe nawozy dolistne charakteryzują się bardzo dobrą rozpuszczalnością w wodzie 3

4 a zawarte w nich sole mineralne mają formę chelatów, stąd też są łatwo przyswajalne w różnych warunkach atmosferycznych i można je stosować od fazy wyraźnego zaawansowania rozwoju części nadziemnej aż do momentu wytwarzania zielonych owoców [WARCHOŁOWA 1998, JAROCIŃSKI, NOWOSIELSKI 2006]. Obydwa stosowane w doświadczeniu nawozy miały charakter dolistno-ochronnych. W przypadku preparatu Ekolist Zm własność ochronną stanowiły bardzo wysokie poziomy poszczególnych mikroelementów, a zwłaszcza Zn, Cu, B, Fe i Mn. Niejednakowy efekt ochronny zastosowanych nawozów dolistnych mógł wynikać z ich składu mineralnego oraz ich różnego ph. Zdaniem KUBIAKA [2007], na efekt nawożenia dolistnego może mieć wpływ ponadto: wysokość ciśnienia, jednorodność kropli, równomierność pokrycia liści, maksymalne nasycenie całej powierzchni liści i żywotność kropli. Podstawowym kryterium efektywności pozakorzeniowego dokarmiania roślin jest tempo absorpcji i przemieszczania składników pokarmowych wewnątrz rośliny, czyli okres, w którym zastosowane składniki zostaną włączone w metabolizm roślin. Szybkość przenikania poszczególnych kationów przez membranę kutykularną liścia, według WARCHOŁOWEJ [1998], maleje w następującym kierunku: NH 4 + > K + > Na + > Ca 2+ > Mg 2+ > Fe 3+ > Al 3+. Wyższy efekt stosowania nawozu dolistnego Chrońplon PK, niż innych bioregulatorów, w postaci ograniczenia stopnia zachwaszczenia łanu ziemniaka, mógł wynikać z wysokiego ph tego nawozu (14,5). W opinii JAROCIŃSKIEGO I NOWOSIELSKIEGO [2006] stworzenie środowiska zasadowego na liściach i innych częściach rośliny, powoduje, że nawóz ten niszczy stare grzyby a jednocześnie stwarza niedogodne warunki dla rozwoju nowych grzybni chorobotwórczych, zarówno na roślinach uprawnych, jak i chwastach. Wg tychże autorów nawozy tego typu, mocno zasadowe, tym skuteczniej utrudniają rozwój patogenów na roślinie im ich ciecz użytkowa jest mocniej zasadowa lub mocniej octanowa, albo też zawiera większe stężenie mikroelementów oraz koloidalnej krzemionki. Redukcja zachwaszczenia w łanie ziemniaka, w obiekcie z nawożeniem dolistnym preparatem Chrońplon PK, w stosunku do pozostałych bioregulatorów, wynikała z ograniczenia liczby dominujących chwastów, takich jak: Chenopodium album i Echinochloa crusgalli. W dostępnej literaturze niewiele jest danych na temat wpływu bioregulatorów wzrostu na zachwaszczenie łanu roślin uprawnych. MCINTOSH, BATEMAN [1979] stwierdzili wpływ opryskiwania kwasem giberelinowym na zmniejszenie występowania chwastów w ziemniakach. TJUTEREV I IN. [1979] uważają zaś, że główną rolę w przejawianiu odporności na roślinność segetalną odgrywają fitoaleksyny. Autorzy ci dowiedli, że opryskiwanie sadzeniaków lub roślin ziemniaka w czasie wegetacji preparatami aktywnymi biologicznie zwiększa zawartość fitoaleksyn, co z kolei wpływa na mechanizm odpornościowy roślin. W badaniach własnych regulator wzrostu Asahi SL przyczynił się do zwiększenia świeżej i suchej masy chwastów, głównie dzięki zwiększeniu występowania Chenopodium album i Agropyron repens. GNIAZDOWSKA I IN. [2004] podają, że regulatory wzrostu mogą się przyczyniać do wytworzenia większej ilości fizjologicznie czynnych substancji, takich jak: koliny, fitoncydy, marasminy, czy antybiotyki. Substancje te wydzielane przez żywe organizmy roślinne lub uwalniane podczas rozkładu jego resztek, hamują lub pobudzają wzrost i kiełkowanie określonych gatunków roślin. Ich wydzieliny korzeniowe są korzystne dla wzrostu i rozwoju jednych a szkodliwe dla innych. Oddziaływanie wydzielin zależy także od ich stężenia. Duże stężenie może hamować rozwój roślin uprawnych, a stymulować rozwój chwastów [PARYLAK I IN. 2006]. W przeprowadzonych badaniach największą liczbę dominujących gatunków chwastów przed zbiorem ziemniaka, takich jak: Echinochloa crus-galli, Poa annua i Sinapis arvensis odnotowano w obiekcie z nawożeniem dolistnym preparatem Ekolist Zm, najmniejszą zaś w obiekcie kontrolnym. Natomiast w badaniach GRUCZKA [2001] oraz RÓŻYŁY, PAŁYSA [2007], w zachwaszczeniu wtórnym ziemniaka, w tym obiekcie, z gatunków dwuliściennych dominowały: Veronica sp., Galium aparine i Chenopodium album, zaś z jednoliściennych Agropyron repens i Echinochloa crus-galli. Odporność odmian na zachwaszczenie łanu ziemniaka uwarunkowana jest w dużym stopniu, zdaniem SAWICKIEJ I IN. [2006], nie tylko genetyczną tolerancją odmian, lecz również zawartością substancji organicznej w glebie, ilością odpadów, terminem wykonania zabiegu oraz temperaturą powietrza w okresie ich stosowania. ZARZECKA [2000] oraz SAWICKA I IN. [2006] obserwowali pozytywny wpływ odmian ziemniaka, o obfitym ulistnieniu, na ograniczenie zachwaszczenia. Ten rodzaj samoobrony przed niepożądaną roślinnością zależy od tempa okrywania gleby przez części nadziemne ziemniaka. Wnioski 1. Tradycyjna uprawa w największym stopniu ograniczała świeżą i suchą masę chwastów oraz redukowała skutecznie występowanie przed zbiorem bulw Sinapis arvensis. 2. Zastosowanie regulatora wzrostu Asahi SL przyczyniło się do wzrostu świeżej i suchej masy chwastów, w porównaniu z obiektem kontrolnym, głównie dzięki zwiększeniu występowania Chenopodium album. 3. Spośród bioregulatorów wzrostu największy wpływ na ograniczenie masy i liczby chwastów wywarł Chrońplon PK, w porównaniu z nawozem dolistnym Ekolist Zm, jak i stymulatorem wzrostu Asahi SL. Redukcja zachwaszczenia plantacji ziemniaka, w obiekcie z preparatem Chrońplon PK, wynikała z ograniczenia liczby dominujących chwastów, takich jak: Chenopodium album i Echinochloa crus-galli. 4

5 4. Stosowanie nawozu dolistnego Ekolist Zm sprzyjało utrzymywaniu się większej liczebności chwastów jednoliściennych, głównie Echinochloa crus-galii a z dwuliściennych Sinapis arvensis, zaś ograniczało liczebność Chenopodium album, w porównaniu z obiektem kontrolnym. 5. Właściwości genetyczne odmian modyfikowały w sposób istotny wszystkie wartości badanych cech. Najmniejszą masę i liczbę chwastów obserwowano w łanie odmian średnio wczesnych do późnych. 6. W latach wilgotnych stwierdzono większą świeżą i suchą masę oraz liczebność chwastów niż w roku posusznym. Literatura BOLIGŁOWA E Wpływ dolistnego dokarmiania na plon jego strukturę, zdrowotność i trwałość przechowalniczą bulw ziemniaka. Acta Agrophysica, 85: BORÓWCZAK F., RĘBARZ K., GRZEŚ S Zachwaszczenie ziemniaków w zależności od deszczowania, technologii uprawy i nawożenia azotowego. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin, 47 (3): CHOTKOWSKI J Technologiczne i rynkowe czynniki opłacalności produkcji ziemniaków. Zag. Ekon. Rol. 2-3: GAWROŃSKA-KULESZA A., LENART S., SUWARA I Wpływ zmianowania i nawożenia na zachwaszczenie łanu i gleby. Fragm. Agron. 2: GNIAZDOWSKA A., ORACZ K., BOGATEK R Allelopatia nowe interpretacje oddziaływań pomiędzy roślinami. Co oznacza pojęcie allelopatia i od jak dawna znane jest to zjawisko? Kosmos. Prob. Nauk Biol., 53 (2): GRUCZEK T Efektywne sposoby walki z chwastami i ich wpływ na jakość bulw ziemniaka. Biul. IHAR 217: GUGAŁA M., ZARZECKA K., BARANOWSKA A Wpływ uprawy roli i sposobów odchwaszczania na plony składników odżywczych i efektywność ekonomiczną uprawy ziemniaka cz. I. Plony składników odżywczych ziemniaka. Acta Sci. Pol., Agricultura 7(2): JABŁOŃSKI K Ochrona plantacji ziemniaków ważnym elementem agrotechniki. Mag. Farm., 5. JAROCIŃSKI B.Z., NOWOSIELSKI O Nawozy U w uprawach sadowniczych. KUBIAK J Technika nawożenia dolistnego i ochrona upraw kontenerowych roślin ozdobnych z mikoryzą. Inż. Roln. 3 (91): MALONOVA H., KOUPIL S Toxicity of biologically active preparations Atonik and Racine. Voj. Zdrov. Listy - supl. 66(2): 12. MCINTOSH A.H., BATEMAN G.L Effect of foliar sprays of daminoside on the incidence of potato common scab. Ann. Appl. Biol., 29 (1): PARYLAK D., ZAWIEJA J., JĘDRUSZCZAK M., STUPNICKA-RODZYNKIEWICZ E., DĄBKOWSKA T., SNARSKA K Wykorzystanie zasiewów mieszanych, właściwości odmian lub zjawiska allelopatii w ograniczaniu zachwaszczenia. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1): RÓŻYŁO K., PAŁYS E Wpływ systemów nawożenia na zachwaszczenie ziemniaka jadalnego uprawianego na glebie lekkiej i ciężkiej. Ann. UMCS, Sectio E, Agric. LXII, 1: SAWICKA B Wpływ łącznego stosowania agrochemikaliów na tempo szerzenia się Phytophthora infestans na roślinach ziemniaka. Acta Agroph., 85, SAWICKA B., BARBAŚ P., KUŚ J Wpływ zachwaszczenia łanu na plon bulw ziemniaka w ekologicznym i integrowanym systemie produkcji. Pam. Puł., 142: STUTTE C.A. CLARK T.H., Radiolabeled studies of Atonic in cotton HPLC. Edd. University Arkansas, Department of Agronomy: TJUTEREV S.L., TARIAKOWSKIJ S.A., MELOJAN V.V Vlijanie nekatorych fungicidov i biologičeski aktivnych veščestv na inducirovannyj Phytophthora infestans biosintez fitoaleksinov v klubnjach kartofelja. Dokl. Vses. Akad. Sel. Choz. Nauk, 9: WARCHOŁOWA M Fizjologiczne podstawy dolistnego dokarmiania roślin. Mat. Sem. Nauk. Dolistne dokarmianie roślin w świetle badań i doświadczeń praktyki rolniczej. Wyd. IUNG, Puławy: ZARZECKA K Zależność plonowania ziemniaka od zachwaszczenia. Frag. Agronom., 2(66): Tabela 1; Table 1 Współczynniki hydrotermiczne Selianinova w czasie wegetacji ziemniaka Sielianinov s hydrothermic coefficients in the vegetation period of potato Miesiąc Month Kwiecień April 2,2 1,1 5

6 Maj May Czerwiec June Lipiec July Sierpień August Wrzesień November 1,5 2,0 1,9 1,1 Średnia Mean 1,1 do susza up till drought; 0,6- posucha semi-drought; 1,1-2,0 wilgotno moist, powyżej 2,0 mokro above 2,0 wet. Tabela 2; Table2 Świeża i sucha masa chwastów [g. m -2 ] The fresh and dry mass of weeds [g. m -2 ] Czynniki eksperymentalne Experimental factors A Stymulatory B wzrostu C Growth D Świeża masa chwastów Fresh mass of weeds 6 92, Sucha masa chwastów Dry mass of weeds 18,1 27,4 26,6 29,5 stimulators NIR-LSD 5,7 1,7 Odmiany Cultivars Lord Denar Krasa Bila Glada Ania Danusia Wolfram Bzura Wawrzyn 107,5 92,8 93,3 7 77,6 72,1 93,9 90,6 69,3 9 31,7 27,4 27,5 2 22,9 2 27,7 26,7 2 27,0 Lata Years NIR-LSD 14,3 4, ,8 98,8 69,7 25,2 3 21,1 NIR LSD 4,3 Średnia - Mean 86,1 25,4 A technologia tradycyjna Conventional technology; B Asahi SL; C Chrońplon PK nutrition with Chrońplon PK; D Ekolist Zm nutrition with Ekolist Zm Tabela 3; Table 3 Skład gatunkowy i liczba chwastów jedno- i dwuliściennych w szt.. m -2 Species composition and number monocotyledonous and dicotyledonous weeds in u.. m -2 Czynniki eksperymentalne Experimental factors Stymulatory wzrostu Growth stimulators A B C D Agropyron repens 0,6 Echinochloa crus-galli Poa annua Jednoliścienne - Monocotyledonous 3,8 Achillea millefolium Amaranthus retroflexus Capsella bursa-pastoris Chenopodium album 4,3 Geranium pusillum Plantago lanceolata Polygonum convolvulus Sinapis arvensis 1,7 Viola arvensis Dwuliścienne - Dicotyledonous 3,2 5,8 4,2 2,8 Equisetum arvense Suma - Sum 5,3 8,0 5,9 6,6 NIR-LSD n* n n n n n n n n n 6

7 Odmiany Cultivars Lata Years Lord Denar Krasa Bila Glada Ania Danusia Wolfram Bzura Wawrzyn 2,8 0,6 2,1 3,6 3,1 2,6 1,7 2,1 3,4 2,8 1,9 2,2 1,1 5,8 4,0 4,7 4,2 3,0 3,7 4,7 3,7 3,4 2,9 8,0 7,6 7,8 6,8 5,6 6,6 6,0 5,1 5,4 5,8 NIR-LSD n n n n n n n n 1, ,6 2,0 2,1 2,9 2,7 2,0 1,1 4,3 4,3 3,5 6,8 7,5 5,3 NIR-LSD n n n n n n n n n n Średnia - Mean 1,5 2,2 4,0 6,5 A technologia tradycyjna Conventional technology; B Asahi SL; C Chrońplon PK nutrition with Chrońplon PK; D Ekolist Zm nutrition with Ekolist Zm; różnice nieistotne przy poziomie 5 differences insignificant at the level [g. m -2 ] Lord Denar Krasa Bila Glada Ania Danusia Wolfram Bzura Wawrzyn Obiekt kontrolny - control object Asahi SL Chrońplon PK Ekolist Zm NIR-LSD Rysunek 1. Wpływ odmian i stymulatorów wzrostu na suchą masę chwastów Figure 1. The influence of cultivars & growth stimulators on the dry mass of weeds 7