Poprawa odporności roślin na stres biotyczny poprzez właściwe odżywienie w bieżącej fazie rozwojowej

Transkrypt

1 Poprawa odporności roślin na stres biotyczny poprzez właściwe odżywienie w bieżącej fazie rozwojowej Optymalne odżywienie roślin jest jednym z podstawowych czynników decydujących o prawidłowej odporności roślin na różne czynniki stresowe, w tym a stres biotyczny (choroby i szkodniki). Rośliny niedożywione lub jednostronnie przenawożone azotem posiadają bardzo słabą odporność własną na choroby i szkodniki, co jest związane z z gorszym funkcjonowaniem ich naturalnych mechanizmów obronnych. Optymalne odżywienie jest więc kluczem do odporności roślin. 1. Budowa naturalnej odporności roślin od początku wegetacji Istotną rolę w utrzymaniu prawidłowej odporności roślin na choroby i szkodniki odgrywa prawidłowe zaopatrzenie roślin od początku wegetacji w wapń i mikroskładniki. Wapń jest składnikiem budulcowym stabilizującym i uelastyczniającym strukturę ściany komórkowej, która jest naturalną barierą dla chorób i szkodników. Jeżeli ta bariera jest słaba i nieprawidłowo wykształcona to roślina ma małą zdolność samoobrony. Na niedobory wapnia narażone są głównie rośliny rosnące na plantacjach o nieuregulowanym odczynie, chociaż wyniki analiz chemicznych wykonanych metodą ogrodniczą często wskazują na niską zawartość tego ważnego makroskładnika nawet przy optymalnym odczynie gleby. Potwierdza to konieczność wykonywania analiz chemicznych umożliwiających oznaczanie w glebie dostępnego dla roślin wapnia. Typowymi objawami niedoboru wapnia u roślin jest nekrotyczne zasychanie brzegów najmłodszych liści (fot. 1) oraz mięknięcie owoców podczas zbiorów. Fot 1. Objawy niedoboru wapnia na młodych liściach.

2 Na malinie jesiennej niedobory wapnia ujawniają się na najmłodszych wierzchołkowych liściach w postaci charakterystycznych nekroz miedzynerwowych (fot. 2) Fot. 2. Objawy niskiej zawartości wapnia w liściach maliny odmiany Polka Jeżeli istnieje ryzyko niskiej zawartości wapnia w glebie nawożenie azotem najlepiej jest wykonywać przy użyciu saletry wapniowej (np. YaraLiva Tropicote) zwierającej 26 %CaO lub saletry potasowo-wapniowej (Unika Calcium) zawierającej 12% CaO. W okresie dorastania owoców należy prowadzić intensywne dokarmianie pozakorzeniowe nawozami zawierającymi wapń (np. AminoQuelant Ca, Biocal), co uzupełni ten makroskładnik w owocach. Pierwiastkami mającymi ogromne znaczenie w utrzymaniu naturalnej odporności roślin na stres biotyczny są również mikroskładniki, a zwłaszcza cynk i miedź. Jeżeli na plantacji istnieje ryzyko wystąpienia niedoboru mikroskładników pokarmowych należy prowadzić regularne dokarmianie pozakorzeniowe nawozem uzupełniającym te pierwiastki (np. Mikrokomplex). 2. Rola krzemu w utrzymaniu odporności roślin na stres biotyczny Truskawka oraz malina są gatunkami o wysokim zapotrzebowaniu na krzem, który jest jednym z najważniejszych pierwiastków zwiększających odporność roślin na czynniki stresowe- w tym również na stres biotyczny. Regularne zabiegi dokarmiania pozakorzeniowego nawozem krzemowym wzmacniają mechanicznie części nadziemne roślin oraz indukują wewnątrzroślinne procesy odpornościowe. Jak wykazały badania naukowe kwas ortokrzemowy nanoszony na rośliny w formie oprysku tworzy dodatkową cienką warstwę krzemionki zlokalizowaną tuż pod kutykulą (rys. 1).

3 Rys. 1. Schemat rozlokowania warstwy krzemionki na częściach nadziemnych roślin dokarmianych kwasem ortokrzemowym (Datnoff i in., 2001). Warstwa ta stanowi dodatkową barierę istotnie utrudniającą infekcje grzybowe jak również żerowanie przędziorków i roztoczy. W licznych doświadczeniach potwierdzono, iż stosowanie krzemu w uprawie gatunków jagodowych istotnie poprawia odporność roślin na szarą pleśń (Botritis cinerea) i mączniaka prawdziwego (Sphaerotheca macularis). Aby uzyskać optymalny efekt wzmacniająco-ochronny krzem należy nanosić na rośliny kilkukrotnie w trakcie wegetacji aby systematycznie pokrywać nowo rozwijające się części roślin. Dokarmianie nawozem krzemowym należy zatem stosować w bloku złożonym z kilku zbiegów wykonywanych regularnie co 7-10 dni od początku wegetacji. Proponowane nawozy krzemowe to: - Optisil 0,5 l ha -1 - Alkalin K+Si 3-6 l ha -1 - Alkalin KB+Si 1-2 l ha -1 Nawozy Alkalin K+Si oraz Alkalin KB+Si najlepiej jest stosować bez dodatków innych agrochemikaliów, a w szczególności należy unikać mieszania go z nawozami i preparatami zawierającymi wapń. 3. Rola siarki w utrzymaniu odporności roślin na stres biotyczny

4 Pierwiastkiem którego nie może zabraknąć roślinom w okresie intensywnej wegetacji jest również siarka. Ten ważny makroskładnik pokarmowy niezbędny do prawidłowej biosyntezy białek jest również istotnym czynnikiem poprawiającym odporność roślin na stres biotyczny. Przede wszystkim należy pamiętać o właściwościach biobójczych siarki, które są od lat znane plantatorom truskawki i wykorzystywane zarówno do ograniczania presji chorobowej (np. mączniaka) jak i populacji szkodników (np. przędziorków). Należy pamiętać, iż prawidłowe zaopatrzenie roślin w siarkę usprawniając biosyntezę białek, istotnie zmniejsza w komórkach ilość niskocząsteczkowych połączeń azotowych będących głównym czynnikiem sprzyjającym infekcjom chorobotwórczym. Siarkę dostarcza się roślinom wraz z nawożeniem dokorzeniowym (np. wysiewając siarczan potasu, siarczan magnezu) jednak aniony siarczanowe są łatwo wypłukiwane poza zasięg korzeni przez opady. Pierwiastek ten należy zatem uzupełniać poprzez dokarmianie pozakorzeniowe jednym z nawozów siarkowych (np. Activ ProWigor 2 l ha -1 ). Aby uzyskać zadowalające efekty najlepiej jest wykonać 2-3 zabiegi dokarmiania pozakorzeniowego nawozem siarkowym w odstępie dni rozpoczynając od początku wegetacji. Stosując dokarmianie siarką należy pamiętać aby zabieg wykonać w temperaturze poniżej 20 C i wilgotności powietrza powyżej 60%. Stosowanie dokarmiania nawozami siarkowymi w wysokich temperaturach (powyżej 25 C) i przy obniżonej wilgotności powietrza może spowodować wystąpienie fitotoksyczności (fot. 3)

5 Fot. 3. Uszkodzenie liści po zabiegu nawozem siarkowym wykonanym w temperaturze powyżej 25 C i przy małej wilgotności powietrza