WZROST I KWITNIENIE HETEROZYJNYCH ODMIAN CYKLAMENU PERSKIEGO (Cyclamen persicum MILL.) Z GRUPY CONCERTO W ZALENOCI OD TERMINU UPRAWY

Transkrypt

1 Hortorum Cultus 2(2) 2003, WZROST I KWITNIENIE HETEROZYJNYCH ODMIAN CYKLAMENU PERSKIEGO (Cyclamen persicum MILL.) Z GRUPY CONCERTO W ZALENOCI OD TERMINU UPRAWY Stanisława Szczepaniak, Piotr Czuchaj Streszczenie. W badaniach zastosowano dwa terminy uprawy: wczesny i póny. Upraw w terminie wczesnym rozpoczto w 19 tygodniu, a w terminie pónym w 31 tygodniu 2001 i 2002 roku. Wybrano odmian Apollo F 1, któr oceniano w kadym roku bada oraz odmiany: Leila F 1 w 2001 roku, Lucia F 1 i Papageno F 1 w 2002 roku. Roliny sadzone do doniczek w terminie wczesnym (w 19 tygodniu roku) były nieznacznie wysze, tworzyły wicej lici i miały wiksze bulwy od rolin, których upraw rozpoczto w terminie pónym (w 31 tygodniu). We wczesnym terminie uprawy cyklameny zakwitły od 1 do 2 tygodni wczeniej, ale rozwój kwiatów na rolinie był o 2 5 dni dłuszy ni w terminie pónym. Słowa kluczowe: Cyclamen persicum, odmiany, termin uprawy WSTP Do niedawna cyklamen perski uprawiany był na kwitnienie w terminie jesiennym. Obecnie dy si do tego, aby kwitnce były dostpne w handlu przez cały rok [Fritzsche 1979, Taubitz 1997]. Z chwil wprowadzenia do uprawy odmian heterozyjnych poda cyklamenów moe by przedłuona na miesice letnie, jesienne i zimowe, gdy, jak podaj Asma [1992] i Bongartz [2002], firmy hodowlane oferuj odmiany do uprawy w rónych terminach. Odmiany standardowe z grupy Concerto według Bongartza [1997] nadaj si do uprawy rozpocztej sadzeniem do doniczek w terminie od lutego do koca lipca, a pod warunkiem uycia wikszej rozsady i zapewnienia dobrych warunków wietlnych jeszcze na pocztku sierpnia. Z reguły upraw cyklamenów rozpoczyna si w maju, gdy wczeniej miejsce w szklarni zajmuj rabatowe [Peitzmann 1996]. Podjte badania miały na celu okreli wpływ terminu uprawy na długo okresu produkcji i jako czterech odmian heterozyjnych cyklamenu perskiego z grupy Concerto.

2 132 S. Szczepaniak, P. Czuchaj MATERIAŁ I METODY W dowiadczeniu zastosowano dwa terminy uprawy: wczesny i póny. Upraw w terminie wczesnym rozpoczto w 19 tygodniu, a w terminie pónym w 31 tygodniu 2001 i 2002 roku. Dowiadczenia przeprowadzono w cyklach: roku, roku, roku i roku. Do bada wybrano odmian Apollo F 1, któr oceniano w kadym roku bada oraz odmiany: Leila F 1 w 2001 r., Lucia F 1 i Papageno F 1 w 2002 r. Materiał rolinny stanowiła rozsada pikowana w paletach typu X-tray po 72 sztuki. Rozsad sadzono do doniczek o rednicy 12 cm. Podłoem do uprawy był torf wysoki, który odkwaszono wglanem wapnia w dawce 5 g dm -3, doprowadzajc odczyn do ph 6,0. W czasie sadzenia do podłoa bezporednio pod korzenie dodawano do doniczek 2 g nawozu o spowolnionym działaniu Osmocote Plus 5-6M ( ). Po dwóch tygodniach od posadzenia rozpoczto cotygodniowe nawoenie 0,1% roztworami nawozów rozpuszczalnych w wodzie z grupy Peters według zalece firmy Scotts w kolejnoci: Peters Professional Pl Special ( ) w fazie wegetatywnej, Peters Professional Blossom Booster ( ) dla stymulacji kwitnienia Peters Professional Pl Special ( ) podczas kwitnienia. Nawozy z przewag azotu stosowano 4-krotnie (od 2 do 6 tygodnia uprawy), z przewag fosforu jednorazowo (w 7 tygodniu uprawy), natomiast z przewag potasu 14 razy, do pełni kwitnienia (od 8 do 22 tygodnia uprawy). Roliny nawoono w formie płynnej w dawce 100 cm 3 na rolin. Dowiadczenie zakoczono, gdy wikszo cyklamenów osignła warto handlow, czyli po rozwiniciu piciu kwiatów na rolinie. Oceniano wzrost cyklamenów na podstawie nastpujcych cech: całkowitej wysoko- ci (cm) mierzonej od poziomu doniczki do najwyszego kwiatu, rednicy (cm) mierzonej na poziomie lici w najszerszym miejscu, liczby lici, masy czci nadziemnej po wczeniejszym usuniciu podłoa wraz z korzeniami; rednic bulwy (mm) mierzono w najszerszym miejscu przekroju poprzecznego. Kwitnienie okrelono na podstawie liczby kwiatów i pków oraz wczesnoci okrelonej liczb dni, jakie upłynły od posadzenia rolin do rozwoju pierwszych 3 kwiatów, tempo rozwoju kwiatów wyraono liczb dni od rozwoju 3 do rozwoju 5 kwiatów na rolinie. Kombinacj stanowiła odmiana i termin uprawy. W obu terminach liczba powtórze w kombinacji wynosiła 20. Powtórzeniem była jedna rolina. Uzyskane wyniki poddano dwuczynnikowej analizie wariancji, stosujc test Newmana-Keulsa. WYNIKI I DYSKUSJA Jak podkrela wielu autorów, na wzrost i rozwój cyklamenu perskiego duy wpływ ma wiatło i temperatura [Hendriks i Scharpf 1987,1988, Arendts i Escher 1989]. W przeprowadzonych dowiadczeniach w rónych terminach i latach uprawy warunki wietlne i temperatura były zrónicowane. Usłonecznienie w pónym terminie uprawy w 2001 roku wynosiło 520 godzin, było mniejsze o 536 godzin w stosunku do wczesnego terminu uprawy, a w godzin i było mniejsze o 449 godzin (według danych ze Stacji Meteorologicznej Pozna Ławica). W szklarni starano si utrzymywa Acta Sci. Pol.

3 Wzrost i kwitnienie heterozyjnych odmian cyklamenu perskiego temperatur optymaln dla cyklamenów, jednak silny wpływ na jej przebieg miała wysoka temperatura zewntrzna i due usłonecznienie w okresie lata. U odmiany Apollo F 1 w terminie wczesnym wzrost rolin był silniejszy ni w terminie pónym (tab. 1). Roliny, których upraw rozpoczto w 19 tygodniu roku były nieznacznie wysze (o 1,2 cm), miały rednio o 10 lici wicej i tworzyły wiksze o 16 mm bulwy w stosunku do rolin uprawianych w terminie pónym. Natomiast termin uprawy nie miał wpływu na rednic rolin i mas czci nadziemnej. Tabela 1. Wzrost cyklamenu perskiego Apollo F 1 w zalenoci od terminu uprawy Table 1. Growth of Cyclamen persicum Apollo F 1 depending on term of cultivation Termin uprawy Time of cultivation Rok uprawy Year of cultivation Wysoko Height of Liczba lici Number of leaves wiea masa Fresh weight of plant, g bulwy tuber, mm ,6 25,9 35,5 120, ,6 27,7 59,9 220,3 36 rednia mean 23,6b 26,8a 47,7b 170,1a 34b ,3 25,3 32,3 141, ,6 29,5 42,9 208,9 18 rednia mean 22,4a 27,4a 37,6a 175,3a 18a Rok ,9b 25,6a 33,9a 130,8a 26a Year ,1a 28,6b 51,4b 214,6b 27a rednie w kolumnach oznaczone t sam liter nie róni si istotnie na poziomie = 0,05 Means in columns followed by the same letter do not differ significantly at = 0.05 Tabela 2. Wzrost trzech odmian cyklamenu perskiego w zalenoci od terminu uprawy Table 2. Growth of three cultivars of Cyclamen persicum depending on term of cultivation Termin uprawy Term of cultivation Odmiana Cultivar Wysoko Height of Liczba lici Number of leaves wiea masa Fresh weight of plant, g bulwy tuber, mm Leila 23,1c 27,0a 41,5a 161,0b 41d Lucia 20,6ab 27,6a 82,4c 221,1e 38d Papageno 21,9b 27,7a 47,4ab 202,8d 47e rednia mean 21,9b 27,5a 57,1b 194,9b 42b Leila 21,6b 26,5a 39,0a 141,4a 30c Lucia 19,6a 28,4a 51,0b 179,0c 18a Papageno 20,7ab 30,8b 39,9a 213,9de 25b rednia mean 20,6a 28,6b 43,3a 178,2a 25a Leila 22,3c 26,7a 40,3a 151,2a 35b rednia dla odmian Mean for Lucia 20,1a 27,9b 66,7b 200,1b 28a cultivars Papageno 21,3b 29,3c 43,7a 208,4b 36b Objanienia patrz tab. 1 Explanation see tab. 1 Istotn rónic we wzrocie cyklamenów stwierdzono midzy latami uprawy. W 2002 roku były o 3,8 cm nisze, ale miały wiksz o 3 cm rednic, o 17 lici wicej i były cisze o 84 g w stosunku do rolin uzyskanych z uprawy w 2001 roku. Wyniki te potwierdzaj informacj, e przy wikszym dostpie wiatła wysoko rolin, Hortorum Cultus 2(2) 2003

4 134 S. Szczepaniak, P. Czuchaj i powierzchnia rolin jest istotnie mniejsza, a maj wicej lici [Hendriks 1993]. Szczepaniak [2002] w dowiadczeniu nad wpływem czstotliwoci dokarmiania cyklamenów odmiany Apollo F 1 stwierdziła mniejsze rónice midzy latami uprawy i tylko w odniesieniu do liczby lici oraz kwiatów. Z kolei Brückner [1990] stwierdził istotne rónice w liczbie kwiatów w zalenoci od nawozu, podłoa i roku uprawy cyklamenów. Tabela 3. Kwitnienie cyklamenu perskiego Apollo F 1 w zalenoci od terminu uprawy Table 3. Flowering of Cyclamen persicum Apollo F 1 depending on term of cultivation Termin uprawy Term of cultivation Rok uprawy Year of cultivation Liczba dni do kwitnienia Number of days to flowering Liczba dni od rozwoju 3 do rozwoju 5 kwiatów Number of days from 3 to 5 flower development Liczba kwiatów i pków Number of flowers and buds ,9 14,2 44, ,4 14,1 73,2 rednia mean 108,1a 14,2b 58,9b ,4 10,8 31, ,1 8,0 38,6 rednia mean 120,8b 9,4a 34,8a Rok ,1a 12,5a 37,9a Year ,8a 11,1a 55,9b Objanienia patrz tab. 1 Explanation see tab. 1 Tabela 4. Kwitnienie trzech odmian cyklamenu perskiego w zalenoci od terminu uprawy Table 4. Flowering of three cultivars of Cyclamen persicum depending on term of cultivation Termin uprawy Term of cultivation rednia dla odmian Mean for cultivars Odmiana Cultivar Liczba dni do kwitnienia Number of days to flowering Liczba dni od rozwoju 3 do rozwoju 5 kwiatów Number of days from 3 to 5 flower development Liczba kwiatów i pków Number of flowers and buds Leila 119,6b 14,2c 46,6b Lucia 118,7b 9,8ab 88,4d Papageno 101,2a 12,8bc 63,2c rednia mean 113,2a 12,2b 66,1b Leila 118,8b 9,2ab 35,0a Lucia 121,6b 7,8a 44,9ab Papageno 120,9b 8,4a 36,0a rednia mean 120,5b 8,5a 38,6a Leila 119,2b 11,7b 40,8a Lucia 120,2b 8,8a 66,7c Papageno 111,1a 10,6ab 49,6b Objanienia patrz tab. 1 Explanation see tab. 1 Podobn reakcj na termin sadzenia jak u odmiany Apollo F 1 stwierdzono u odmian Leila F 1, Lucia F 1 i Papageno F 1. Roliny równie rosły silniej w terminie wczesnym, jedynie ich była o 1,1 cm wiksza w terminie pónym (tab. 2). W odrónieniu od odmiany Apollo F 1 masa czci nadziemnej u odmian Leila F 1, Lucia F 1 i Papageno F 1 uprawianych w terminie wczesnym była istotnie wiksza Acta Sci. Pol.

5 Wzrost i kwitnienie heterozyjnych odmian cyklamenu perskiego rednio o 17 g w stosunku do masy rolin uzyskanych z uprawy w terminie pónym. Jak podkrela Bongartz [1999], aby uzyska dobr jako rolin przy produkcji na okrelony termin wany jest wybór odmiany. Mimo słabszego wzrostu w pónym terminie uprawy jako odmian cyklamenów uytych w dowiadczeniach w obu terminach była dobra. Kwitnienie odmiany Apollo F 1 we wczesnym terminie uprawy rozpoczło si o 13 dni wczeniej w stosunku do terminu pónego, jednak okres rozwoju kwiatów na rolinie był o 4 6 dni dłuszy (tab. 3). Wpływ terminu uprawy na kwitnienie pozostałych odmian okazał si znaczcy (tab. 4). Najkrótszy okres uprawy był w terminie wczesnym. Najwczeniej po 101 dniach zakwitła odmiana Papageno F 1. W tym terminie stwierdzono równie wiksz liczb kwiatów i pków w porównaniu z terminem pónym. W terminie pónym rozwój kwiatów na rolinie był o 2 5 dni szybszy ni w terminie wczesnym. W przeprowadzonych badaniach stwierdzono istotne rónice we wzrocie i kwitnieniu rolin take midzy odmianami. Wysokie o najmniejszej rednicy z mał liczb lici i kwiatów oraz duych bulwach otrzymano u odmiany Leila F 1. Najnisze z najwiksz liczb lici i kwiatów uzyskano u odmiany Lucia F 1. Kwitnienie było jednak o 9 dni póniejsze od najwczeniej kwitncej odmiany Papageno F 1. Loeser [1997] podaje, e rónica w długoci uprawy midzy odmianami z grupy Concerto wynosi 14 dni. Jak podaje Szczepaniak [2000], na wczesno kwitnienia ma wpływ rodzaj nawozów stosowanych w czasie uprawy. Autorka stwierdziła, e odmiana Apollo F 1 zakwitła o 12 dni wczeniej ni odmiana Sylwia F 1. Na długo okresu produkcji ma wpływ take wielko rolin uytych do sadzenia. Roliny odmiany Leila F 1, których rozsad wyprodukowano w paletach liczcych 72 otwory zakwitły po 119 dniach, a z palet zawierajcych 42 otwory, jakie uyła w swoich wczeniejszych do- wiadczeniach Szczepaniak [2002] po 95 dniach. WNIOSKI 1. Termin uprawy miał wpływ na wzrost i kwitnienie odmian heterozyjnych cyklamenu perskiego z grupy Concerto. 2. Roliny sadzone do doniczek w terminie wczesnym (w 19 tygodniu roku) były nieznacznie wysze, tworzyły wicej lici i miały wiksze bulwy od rolin, których upraw rozpoczto w terminie pónym (w 31 tygodniu). 3. We wczesnym terminie uprawy cyklameny zakwitły o 1 2 tygodni wczeniej, ale rozwój kwiatów na rolinie był o 2 5 dni dłuszy ni w terminie pónym. PIMIENNICTWO Arendts H. P., Escher F., Wie stark dürfen Cyclamen schattiert werden? Gartenb. u. Gartenwelt 32: Asma H., Lekkere geuern bij niuewe hybriden. Vakblad voor de Bloemisterij 44, Bongartz W., Satz für Satz erfolgreich. Gartnerbörse 10, Bongartz W., Cyclamen. Bernhard Thalacker Verlag, Braunschweig. Hortorum Cultus 2(2) 2003

6 136 S. Szczepaniak, P. Czuchaj Bongartz W., Ein Streizung durch das aktuelle Cyclamen Angebot. Gartnerbörse 24, Brückner U., Einfluß von Düngung und Substrat auf die Blütenzahl bei Cyclamen. Gartenb. u. Gartenwelt 39, Fritzsche G., Möglichkeiten einer Ganzjahrskultur von Cyclamen. Dtsch. Gartenb. 47, Hendriks L., Kultursteuerung für Könner. Dtsch. Gartenb. 40, Hendriks L., Scharpf H. Ch., Kultursteuerung von Cyclamen. Dtsch. Gartenb. 52/53, Hendriks L., Scharpf H. Ch., Kultursteuerung von Cyclamen II. Dtsch. Gartenb. 22, Loeser H., Innovationen in der Produktion von Topfpflanzen Poinsettien und Cyclamen. Zierpflanzenbau 12, Peitzmann W., Blühende Cyclamen während des ganzen Jahres. Zierpflanzenbau 14, Szczepaniak S., Wpływ nawozów wieloskładnikowych na wzrost i kwitnienie odmian heterozyjnych cyklamenu perskiego (Cyclamen persicum Mill.). Rocz. AR Pozn. CCCXVIII, Ogrod. 29, Szczepaniak S., Wzrost i kwitnienie cyklamenu perskiego (Cyclamen persicum Mill.) w zalenoci od czstotliwoci stosowania nawozów z grupy Kristalon. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 483, Taubitz K., Auf dem Weg zur Ganzjahreskultur? Gartnerbörse 10, GROWTH AND FLOWERING OF HETEROSIS CULTIVARS OF PERSIAN CYCLAMEN (Cyclamen persicum MILL.) CONCERTO GROUP DEPENDING ON CULTIVATION TERM Abstract. Two cultivation terms were used: an early and a late one. The early cultivation began in the 19 th week, the late one in the 31 st week of both 2001 and 2002 years. Four cultivars were tested in the experiment: Apollo F 1, which was evaluated in each year, Leila F 1 evaluated in 2001, Lucia F 1 and Papageno F 1 evaluated in The plants planted into pots in the early term (19 th week of the year) were insignificantly higher, they created more leaves and had bigger bulbs than the plants cultivated in the late term (31 st week). Cyclamens in early term of cultivation flowered 1 2 weeks earlier, but flower development was longer about 2 5 days than in later term. Key words: Cyclamen persicum, cultivars, cultivation term Stanisława Szczepaniak, Piotr Czuchaj, Katedra Rolin Ozdobnych, Akademia Rolnicza w Poznaniu, ul. Dbrowskiego 159, Pozna, ozdobne4@owl.au.poznan.pl Acta Sci. Pol.