WPŁYW OGŁAWIANIA RO LIN NA PLON TRZECH ODMIAN OBER YNY UPRAWIANEJ W NIEOGRZEWANYM TUNELU FOLIOWYM

Transkrypt

1 Acta Sci. Pol., Hortorum Cultus 3(1) 2004, WPŁYW OGŁAWIANIA RO LIN NA PLON TRZECH ODMIAN OBER YNY UPRAWIANEJ W NIEOGRZEWANYM TUNELU FOLIOWYM Gra yna Kowalska, Halina Buczkowska Akademia Rolnicza w Lublinie Streszczenie. Badania przeprowadzono w latach w nieogrzewanym tunelu foliowym. Celem bada było okre lenie wpływu ci cia ogławiaj cego ro lin przeprowadzonego w pełni okresu wegetacji na wielko i jako plonu handlowego trzech odmian ober yny (Solanum melongena L.) Black Beauty, Solara F 1 i Epic F 1. W przeprowadzonych badaniach nie wykazano istotnego wpływu zastosowanego zabiegu na wielko redniego plonu handlowego oraz redni liczb owoców zebranych w plonie handlowym ober yny. Nie stwierdzono, by ci cie ogławiaj ce ro lin oddziaływało korzystnie na redni mas owocu handlowego ober yny. Otrzymane wyniki wskazuj, e wielko owoców, tj. ich długo i rednica, zale ne było w wi kszym stopniu od cech odmianowych ober yny i przebiegu pogody, ani eli zastosowanego zabiegu ogławiania ro lin. Słowa kluczowe: Solanum melongena L., ogławianie, plon handlowy WST P W ostatnich latach w naszym kraju obserwuje si wzrost zainteresowania producentów upraw ober yny pod osłonami. Ro lina ta charakteryzuje si długim okresem wegetacji. Kwitnienie rozpoczyna po około dniach od wschodów, a pierwsze owoce zbiera si po dniach po kwitnieniu. Cz sto w pomieszczeniach bez ogrzewania ju we wrze niu owoce ober yny nie dorastaj do warto ci u ytkowej. Powodem tego s pierwsze przymrozki jesienne, które mog wyst pi w tym okresie. Ograniczenie wzrostu ro lin i zmniejszenie liczby dorastaj cych na ro linie owoców poprzez ci cie ogławiaj ce wykonane w pełni okresu wegetacji mo e prowadzi do uzyskania wcze niejszych plonów i zwi kszenia udziału owoców w pełni wyro ni tych. Wielu autorów podaje korzystny wpływ ci cia ro lin papryki słodkiej oraz ober yny w tym tak e ci cia ogławiaj cego na wielko plonu handlowego [Buczkowska 1986, Adres do korespondencji Corresponding author: Gra yna Kowalska, Halina Buczkowska, Katedra Warzywnictwa i Ro lin Leczniczych Akademii Rolniczej w Lublinie, ul. Leszczy skiego 58, Lublin. e mail: radko@ursus.ar.lublin.pl

2 138 G. Kowalska, H. Buczkowska Buczkowska i Kossowski 1986, Cebula 1989, Nowaczyk i Nowaczyk 1995, Ambroszczyk i Cebula 2000]. Celem bada było okre lenie wpływu ci cia ogławiaj cego ro lin na wielko i jako plonu trzech odmian ober yny w uprawie pod osłonami. MATERIAŁ I METODA Do wiadczenie przeprowadzono w latach w nieogrzewanym tunelu foliowym w Gospodarstwie Do wiadczalnym Felin AR w Lublinie. Rozsad doniczkowan ober yny przygotowano w mno arce według zasad ogólnie przyj tych dla tego warzywa i wysadzono na miejsce stałe na pocz tku czerwca w rozstawie cm. Ober yn uprawiano w cylindrach foliowych o pojemno ci 8 litrów w substracie torfowym. Nawo enie mineralne (przed sadzeniem rozsady i pogłówne) przeprowadzono, opieraj c si na wynikach analiz chemicznych podło a. Obiektem bada były ro liny trzech odmian ober yny: Black Beauty, Solara F 1 i Epic F 1, które prowadzono w formie naturalnej. Zabieg ogławiania ro lin wykonano w okresie intensywnego wzrostu i wi zania owoców, w pierwszej dekadzie sierpnia po drugim zbiorze owoców. Zabieg ten przeprowadzono r cznie, usuwaj c wierzchołki wzrostu wszystkich p dów głównych wraz z dwoma li mi. Do bada wykorzystano 240 ro lin ober yny dla ka dej odmiany, z których 120 ogłowiono, 120 pozostawiono jako nieogłowione. Owoce ober yny zbierano w fazie dojrzało ci zbiorczej, co dni. Zbiory trwały przez dwa miesi ce, tj. od pierwszej dekady sierpnia do pierwszej dekady pa dziernika. Do wiadczenie zało ono jako dwuczynnikowe według układu kompletnej randomizacji. Jednostk eksperymentaln stanowiła pojedyncza ro lina ober yny. Ka da kombinacja reprezentowana była przez 40 ro lin ober yny. Wyniki z plonowania opracowano statystycznie, a istotno ró nic ustalono za pomoc wielokrotnych przedziałów ufno ci t-tukeya przy 5% poziomie ufno ci. WYNIKI Układ warunków pogodowych w latach w okresie wzrostu i plonowania ober yny był odmienny. Najbardziej korzystne warunki termiczne dla wzrostu i rozwoju ro lin ober yny wyst piły w roku 1999, w którym suma rednich dobowych temperatur powietrza wy szych od 15 C w okresie od czerwca do wrze nia wynosiła 373,7 C i była zdecydowanie wy sza od jej warto ci w latach ,8 C i ,4 C (tab. 1). W przeprowadzonym do wiadczeniu nie stwierdzono istotnego wpływu ogławiania na plonowanie trzech odmian ober yny. W latach z ro lin ogławianych uzyskano tylko nieznacznie wy szy redni plon handlowy 3,36 kg m -2 w porównaniu do plonu otrzymanego z ro lin nieogławianych 3,05 kg m -2. Na podstawie uzyskanych wyników nie udowodniono statystycznie istotnego wpływu zastosowanego zabiegu na redni liczb owoców zebranych w plonie handlowym ober yny rednio 3,2 szt. ro l. -1 (tab. 2). Acta Sci. Pol.

3 Wpływ ogławiania ro lin na plon trzech odmian ober yny uprawianej Tabela. 1. Suma temperatur powietrza (wy szych od 15 C) w okresie czerwiec wrzesie Table 1. The sum of active temperatures (above 15 C) in the period from June to September Miesi c Month Czerwiec June 88,1 115,3 93,8 Lipiec July 93,9 155,7 64,8 Sierpie August 63,4 74,2 109,4 Wrzesie September 9,4 28,5 6,4 Suma Sum 254,8 373,7 274,4 Tabela 2. Wpływ ci cia ogławiaj cego ro lin na redni plon handlowy oraz redni liczb owoców w plonie handlowym trzech odmian ober yny Table 2. The effect of plants topping on the marketable yield and the number of fruits in marketable yield of three cultivars of eggplant Odmiana Cultivar Metoda uprawy Method of growing Hortorum Cultus 3(1) 2004 Plon handlowy Marketable yield, kg m -2 Liczba owoców w plonie handlowym, szt. ro l. -1 The number of fruits in marketable yield, no/plant x x 2,43 4,81 1,90 3,05 2,8 3,3 2,0 2,7 Black Ro liny nieogławiane Beauty 1,46 3,10 1,99 2,18 1,9 2,3 1,9 2,0 rednio Mean 1,94 3,96 1,94 2,62 2,4 2,8 2,0 2,4 2,52 5,44 2,45 3,47 2,9 4,5 2,8 3,4 Solara F 1 Ro liny nieogławiane 1,77 4,66 2,74 3,06 2,2 4,1 3,1 3,1 rednio Mean 2,14 5,05 2,60 3,26 2,6 4,3 3,0 3,3 3,42 3,76 3,46 3,55 4,0 3,7 3,3 3,7 Epic F 1 Ro liny nieogławiane 3,65 4,99 3,08 3,91 4,9 4,5 2,7 4,0 rednio Mean 3,54 4,38 3,27 3,73 4,5 4,1 3,0 3,9 2,79 4,67 2,60 3,36 3,2 3,8 2,7 3,2 x Ro liny nieogławiane 2,29 4,25 2,60 3,05 3,0 3,6 2,6 3,1 rednio Mean 2,54 4,46 2,60 3,20 3,2 3,7 2,7 3,2 NIR 0,05 LSD 0.05 Lata Years (a) 0,368 0,36 Odmiana Cultivar (b) 0,566 0,817 0,468 0,361 0,72 0,65 0,52 0,35 Metoda uprawy Method of growing (c) ni. ni. ni. ni. ni. ni. ni. ni. Współdziałania Interaction (ab) 0,806 0,80 (ac) ni. ni. (bc) 0,924 1,378 ni. 0,624 1,17 1,06 ni. 0,61 Plonowanie ocenianych odmian ober yny zale ało w du ym stopniu od przebiegu pogody. W roku 1999, w którym odnotowano najbardziej korzystne warunki mikroklimatyczne do uprawy warzyw ciepłolubnych pod foli, uzyskano istotnie najwy szy redni plon handlowy owoców 4,46 kg m -2 w porównaniu do lat ,54 kg m -2

4 140 G. Kowalska, H. Buczkowska i ,60 kg m -2. W drugim roku bada zebrano równie najwi cej owoców handlowych z jednej ro liny rednio 3,7 szt., ani eli w latach 1998 rednio 3,2 szt. i ,7 szt. (tab. 2). Badane odmiany niezale nie od zastosowanego zabiegu ogławiania ró niły si istotnie pod wzgl dem plonowania. W trzech latach bada istotnie wi kszy redni plon handlowy owoców 3,73 kg m -2 uzyskano z uprawy odmiany Epic F 1 w porównaniu g NIR 0,05 odmiana LSD 0.05 cultivar NIR 0,05 lata LSD 0.05 years r. ogławiane topped plants r. nieogławiane untopped plants rednio - mean Black Beauty Solara Epic rednio-mean Rys. 1. Wpływ zabiegu ogławiania ro lin na redni mas owocu, g Fig. 1. The effect of plants topping on the mean weight of fruit, g cm NIR 0,05 m e toda LS D m e th od NIR 0,0 5 odm i an a LS D cu l ti var NIR 0,05 l ata LS D 0.05 ye ars r. ogławiane topped plants r. nieogławiane untopped plants rednio-mean B lack Beauty Solara Epic rednio-mean Rys. 2. Wpływ zabiegu ogławiania ro lin na redni długo owocu, cm Fig. 2. The effect of plants topping on the mean length of fruit, cm Acta Sci. Pol.

5 Wpływ ogławiania ro lin na plon trzech odmian ober yny uprawianej do plonu otrzymanego z ro lin Solara F 1 3,26 kg m -2 i Black Beauty 2,62 kg m -2. Istotnie wi cej owoców o warto ci u ytkowej zebrano z odmiany Epic F 1 3,9 szt. ro l. -1, natomiast istotnie mniej z odmiany Black Beauty rednio 2,4 szt. ro l. -1 (tab. 2). W przeprowadzonym do wiadczeniu nie stwierdzono, by zabieg ci cia ogławiaj cego miał wpływ na redni mas owocu handlowego ober yny (rys. 1). Z ro lin ogławianych uzyskano owoce handlowe, które odznaczały si wi ksz rednic 7,4 cm, a mniejsz długo ci 13,3 cm, natomiast owoce z ro lin nieogławianych były nieznacznie dłu sze, bo o 0,6 cm, ale o mniejszej o 0,03 cm rednicy (rys. 2, 3). Owoce handlowe o istotnie wi kszej masie, wynosz cej 268,4 g uzyskano z odmiany Black Beauty. rednia masa owocu handlowego z ro lin Solara F 1 i Epic F 1 była istotnie mniejsza i wynosiła odpowiednio 241,0 g i 246,4 g. Z uprawy odmian Solara F 1 i Epic F 1 uzyskano owoce charakteryzuj ce si istotnie wi ksz redni długo ci (15,1 i 14,8 cm), natomiast owoce Black Beauty odznaczały si istotnie wi ksz rednic (8,9 cm) cm NIR 0,05 m e toda LS D 0.05 m e th od NIR 0,0 5 odm i an a LS D cu l ti var NIR 0,0 5 lata LS D 0.05 ye ars r. ogławiane topped plants r. nieogławiane untopped plants rednio-mean Black B eauty Solara Epic rednio-mean Rys. 3. Wpływ zabiegu ogławiania ro lin na rednic owocu, cm Fig. 3. The effect of plants topping on the diameter of fruit, cm Wykazano równie istotne ró nice mi dzy latami bada dotycz ce wielko ci owocu handlowego. W roku 1999, w którym wyst piły bardziej sprzyjaj ce warunki mikroklimatyczne pod foli zebrano owoce o najwi kszej redniej masie 303,2 g oraz najwi kszych wymiarach (długo 13,7 cm; rednica 7,4 cm). Owoce istotnie najmniejsze, bo o redniej masie 204,8 g, długo ci 12,3 cm i rednicy 6,4 cm, zawi zały ro liny ober yny w roku 1998 (rys. 1, 2, 3). Hortorum Cultus 3(1) 2004

6 142 G. Kowalska, H. Buczkowska DYSKUSJA Na podstawie uzyskanych wyników nie stwierdzono istotnego wpływu zastosowanego zabiegu ogławiania na plonowanie trzech ocenianych odmian ober yny. W literaturze brak jest opracowa na temat sposobów ci cia w uprawie tego warzywa. Autorom tej pracy znane s jedynie wyniki bada Cebuli [1996] dotycz ce wpływu ci cia na wzrost i plonowanie ober yny uprawianej w szklarni. Wi kszo przeprowadzonych dotychczas bada dotyczy ró nych sposobów prowadzenia i ogławiania ro lin papryki i pomidora. Uzyskane wyniki wykazały, e zabieg ogławiania ober yny wykonany w pełni okresu wegetacji nie spowodował istotnych ró nic w wielko ci redniego plonu handlowego, a tak e w liczbie zebranych owoców handlowych u trzech odmian ober yny. Podobne rezultaty otrzymała Buczkowska [2000], stosuj c r czne uszczykiwanie wierzchołków wzrostu w uprawie polowej papryki słodkiej. Wyniki z przedstawionych do- wiadcze potwierdzaj wcze niejsze ustalenia Babika [1982] dotycz ce obni enia plonu handlowego pomidorów na skutek ogławiania ro lin. W badaniach Cebuli [1996] oraz Amroszczyk i Cebuli [2000] regulowanie liczby zawi zków i li ci poprzez ci cie nie wpłyn ło tak e na wysoko plonu handlowego ober yny. Odmienne wyniki prezentuj do wiadczenia Nowaczyk i Nowaczyk [1995] nad ogławianiem papryki słodkiej, którzy dowiedli, e zabieg ten wpłyn ł na zwi kszenie plonu handlowego owoców. Zwy ka plonu wynikała z poprawy jako ci owoców. Z ro lin ogławianych uzyskano owoce o rednio wi kszej masie, czego nie stwierdzono w prezentowanej pracy dotycz cej ober yny. Wielko zbieranych owoców, któr scharakteryzowano na podstawie długo ci i rednicy zale na była w wi kszym stopniu od cech odmianowych ober yny i przebiegu pogody, ani eli zastosowanego zabiegu ogławiania ro lin. Buczkowska [1986] wykazała, e uszczykiwanie wierzchołków wzrostu ro lin papryki w fazie rozsady przyczyniło si do zwi kszenia liczby zebranych owoców, nie miało za wpływu na mas owoców. Z ro lin uszczykiwanych uzyskano równie istotnie wi kszy plon handlowy owoców, ani eli z ro lin nieci tych. Mimo du ych nakładów pracy zwi zanych z ci ciem i podwi zywaniem p dów, dobre efekty uzyskane w uprawie papryki i ober yny [Buczkowska i Kossowski 1986, Cebula 1989, Cebula 1996] w szklarniach oraz w namiotach foliowych przemawiaj za wi ksz skuteczno ci tych zabiegów w uprawie ober yny pod osłonami, ani eli samego zabiegu ogławiania przeprowadzanego jednokrotnie w pełni okresu wegetacji. WNIOSKI 1. Jednokrotne ci cie ogławiaj ce ro lin ober yny wykonane w pełni okresu wegetacji nie miało wpływu na wielko redniego plonu handlowego oraz redni liczb owoców zebranych w plonie handlowym trzech ocenianych odmian ober yny. 2. Nie stwierdzono, by zabieg ogławiania oddziaływał korzystnie na redni mas owocu handlowego ober yny. Wielko owoców, tj. długo i rednica owocu, zale na jest w wi kszym stopniu od cech odmianowych ober yny i przebiegu pogody, ani eli zastosowanego zabiegu ogławiania ro lin. 3. Oceniane odmiany ró niły si pod wzgl dem plenno ci. Bardziej plennymi okazały si odmiany: Epic F 1 i Solara F 1 w porównaniu do odmiany Black Beauty. Acta Sci. Pol.

7 Wpływ ogławiania ro lin na plon trzech odmian ober yny uprawianej Badane odmiany ober yny ró niły si pod wzgl dem masy, wielko ci i kształtu owoców handlowych. Owocami o zdecydowanie wi kszej masie wyró niała si odmiana Black Beauty w porównaniu do odmian: Epic F 1 i Solara F 1. Owoce odmian: Solara F 1 i Epic F 1 odznaczały si wi ksz długo ci, a odmiany Black Beauty wi ksz rednic. 5. Na wielko plonu ober yny du y wpływ miały warunki mikroklimatyczne pod foli. Najwi kszy redni plon handlowy oraz najwi ksz redni liczb owoców w plonie handlowym otrzymano w roku 1999, w którym panowały bardziej sprzyjaj ce dla ro lin ciepłolubnych warunki termiczne, ani eli w latach 1998 i PI MIENNICTWO Ambroszczyk A. M., Cebula S., Wpływ regulowania liczby zawi zków na plonowanie i jako owoców ober yny w uprawie szklarniowej. Rocz. AR w Poznaniu 323, Ogrodnictwo 31, cz. 2, Babik J., Wpływ ci cia i ogławiania na wczesno pomidorów uprawianych w ogrzewanych tunelach foliowych. Biul. Warz. 26, Buczkowska H., Wpływ ogławiania ro lin na plonowanie trzech odmian papryki słodkiej w polu. Ann. UMCS Sec. EEE 8, Supl., Buczkowska H., Wpływ uszczykiwania rozsady i ci cia ro lin na plonowanie papryki słodkiej w nieogrzewanym tunelu foliowym. Zesz. Nauk. AR Kraków, Ogrodnictwo 16, Buczkowska H., Kossowski M., Wpływ sposobu prowadzenia ro lin na plonowanie kilku odmian papryki słodkiej (Capsicum annuum L.) w uprawie pod foli. Zesz. Nauk. AR Kraków, Ogrodnictwo 16, Cebula S., Wpływ ci cia i rozstawy na niektóre procesy wegetatywne i generatywne ro lin papryki słodkiej (Capsicum annuum L.) w uprawie szklarniowej. Zesz. Nauk. AR Kraków, 130, Cebula S., Wpływ ci cia ro lin na wzrost, plonowanie i jako owoców dwóch odmian ober yny (Solanum melongena L.) w uprawie szklarniowej. Acta Agr. Silv. Ser. Agr., 34, Nowaczyk P., Nowaczyk L., Ci cie ogławiaj ce w zag szczonej uprawie papryki. Mat.. Konf., Wrocław, EFFECTIVENESS OF PLANTS TOPPING AT EGGPLANT CULTIVATION IN PLASTIC TUNNEL Abstract. The experiments were carried out in in a unheated plastic tunnel. The effects of single plants topping on the quantity and quality of the yield of three cultivars of eggplant (Solanum melongena L.) Black Beauty Solara F 1 and Epic F 1 in the experiment was determined. No significant influence of the method on the marketable yield and the number of fruits in marketable yield was found. Plants topping also had no positive effect on mean weight of marketable yield fruit. Results achieved in present experiment point out that fruit size (length and diameter) more depends on cultivar and weather course than plants topping procedures. Key words: Solanum melongena L., plants topping, yield Hortorum Cultus 3(1) 2004 Zaakceptowano do druku Accepted for print: