OSGOOD-SCHLATTERA W KRAJU POSTĘPOWANIE REHABILITACYJNE W BOCZNYM PRZYPARCIU RZEPKI. POSTĘPOWANIE OBRĘBIE STAWU KOLANOWEGO PRAKTYCZNA FIZJOTERAPII

Transkrypt

1 PRAKTYCZNA,1'(; &23(51,&86 &.:,(&,(ē 15,661 ; &=$623,602 '267ĉ31( : 35(180(5$&,( &=$623,602 '267ĉ31( : 35(18 (180(5$&,( (18 NR 1 W KRAJU N OWO C Z E S N E M E T O DY NOWOCZESNE METODY FIZJOTERAPII Tchnika Bowna jako nizwykl wszchstronn narzędzi fizjotraputy Przbig srii zabigów Intgracji Strukturalnj KMI przypadk kliniczny Z PRAKTYKI GABINETU Trning korkcyjny w zspol skrzyżowania górngo wdług Jandy Toczń ruminiowaty układowy i rumatoidaln zapalni stawów diagnostyka i fizjotrapia Prawo wykonywania zawodu fizjotraputy TEMAT MIESIĄCA: POSTĘPOWANIE REHABILITACYJNE W BOCZNYM PREWENCJA I POSTĘPOWANIE PRZYPARCIU RZEPKI. POSTĘPOWANIE REHABILITACYJNE W PRZYPADKU W OBRĘBIE STAWU KOLANOWEGO OSGOOD-SCHLATTERA PARTNER WYDANIA Jstśmy już na Facbooku! Dołącz do nas!

2 TRENING mgr Alksandra Kaczmark KOREKCYJNY W ZESPOLE SKRZYŻOWANIA GÓRNEGO WEDŁUG JANDY Jdnym z najczęstszych powodów, z jakimi pacjnci zwracają się o pomoc do fizjotraputów, jst uczuci dyskomfortu lub bólu z towarzyszącym zaburznim sylwtki górnj części ciała. Ma to niwątpliwi bzpośrdni związk z długotrwałym przyjmowanim pozycji sidzącj (wstrn satd postur), która niodzowni towarzyszy zachodnimu stylowi życia. Począwszy od podstawowych czynności dnia codzinngo, poprzz aktywność zawodową, a na formach rlaksu kończąc, człowik przyjmuj statyczną pozycję siadu, którj dalko do formy z czasów ludzi pirwotnych. 38

3 Z praktyki gabintu Powoduj to kaskadę zmian w układzi ruchu prowadzącą do zaburznia wzorca postawy, którą cmntuj się brakim ruchu lub niodpowidnio przprowadzonym trningim, napędzając błędn koło dysfunkcji. Rozwiązanim moż okazać się rozsądni zaplanowana trapia uwzględniająca korkcję patologiczngo wzorca postawy. Artykuł przdstawia drogę do osiągnięcia tgo clu za pomocą funkcjonalngo trningu korkcyjngo przy wsparciu manualnych tchnik na tkankach miękkich. ZESPÓŁ SKRZYŻOWANIA WEDŁUG JANDY Doktor Vladimir Janda był czskim nurologim oraz chiropraktykim, który w wyniku bardzo obszrnych badań opisał zspoły nirównowagi mięśniowj znan jako zspoły skrzyżowania (górngo, dolngo, środkowgo). Jgo podjści polgało na ocni korlacji pomiędzy zaangażowanim cntralngo układu nrwowgo w powstawaniu dysbalansu w układzi mięśniowo-szkiltowym a występowanim chroniczngo bólu w obszarz zaburznia. Wiloltni obsrwacj doprowadziły do opisania konkrtnych wzorców, któr pojawiają się u znacznj liczby pacjntów zgłaszających dolgliwości bólow w obszarz kręgosłupa, zarówno w górnj, jak i w dolnj części. Jdnym z nich jst zspół skrzyżowania górngo (uppr crossd syndrom UCS), zwany równiż zspołm nirównowagi mięśniowj obręczy barkowj. Polga on na wystąpiniu patologiczngo napięcia w mięśniach górnj części ciała, któr objawia się charaktrystyczną, pochyloną sylwtką (ryc. 1). W warunkach fizjologicznych zgrabna i wyprostowana postawa utrzymywana jst przz równomirn napięci mięśni przdnij i tylnj strony ciała, z uwzględninim tndncji mięśniowych (mięśni toniczn, skłonn do przykurczy oraz mięśni fazow, skłonn do osłabinia [2]). Janda sugruj, ż skrzyżowani górn następuj wtórni do zspołu skrzyżowania dolngo (lowr crossd syndrom LCS), którgo powstani ma silny związk z podwyższonym napięcim grupy zginaczy i przywodzicili w rozwoju na tapi dzicka, a takż powiązan z tym wysunięci barków poprzz napięci protraktorów raminia [12]. Mięśni t wykazują rozwojową tndncję do przykurczy, którą w rzczywistości XXI w. utrwala się nikorzystnymi nawykami, brakim ruchu lub jgo niprawidłowym wykonanim. Klasyczny obraz zspołów skrzyżowania polga na nadmirnym skrócniu i tym samym przciążniu grupy mięśni posturalnych, a zwiotczniu i osłabiniu grupy mięśni fazowych. W przypadku uppr crossd syndrom obszrna litratura oraz obsrwacj własn pozwalają opisać następujący, powtarzalny wzorzc zaburznia. Mięśni skrócon (hiprtoniczn): mięśni pirsiow: większy i mnijszy, mięsiń czworoboczny grzbitu, część zstępująca, mięsiń dźwigacz łopatki, mięsiń mostkowo-obojczykowo-sutkowy, mięsiń naraminny, część przdnia, mięsiń podobojczykowy, mięsiń prosty brzucha, akton górny, mięsiń dwugłowy raminia, rotatory wwnętrzn stawu raminngo, głęboki prostowniki odcinka szyjngo, mięśni podpotyliczn. Mięśni osłabion (hipotoniczn): mięsiń czworoboczny grzbitu, część wstępująca i środkowa, mięsiń zębaty przdni, mięsiń równolgłoboczny, mięsiń naraminny, część tylna, mięsiń trójgłowy raminia, rotatory zwnętrzn stawu raminngo, zginacz szyi, w tym mięśni pochył, mięśni skrócon mięśni osłabion Ryc. 1. Wzorzc zspołu skrzyżowania górngo (za [9, 16, 17]) prostowniki kręgosłupa w odcinku pirsiowym. Przwlkł występowani patologii mięśniowj prowadzi do zaburznia w ustawiniu komponntów stawowych w obszarz odcinka szyjngo kręgosłupa (w kirunku przprostu) oraz zmiany w ustawinia łopatki, a co za tym kwiciń

4 idzi panwki stawu raminngo w kirunku odwidznia i rotacji wwnętrznj. [2] W związku z tym, ż ciało ludzki jst nipodzilną całością, zaburzni w jdnym obszarz pociąga za sobą takż inn, pozorni nizwiązan z problmm konskwncj. Chaitow [4] opisuj następując skutki wystąpinia UCS: zaburznia wzorca oddychania w wyniku ucisku na przponę, ucisk mchaniczny na struktury nrwow oraz naczynia krwionośn (w tym aortę), skutkując zaburznim przpływu tętniczo-żylngo, obniżni fktywności pracy żołądka w wyniku nacisku przz narządy klatki pirsiowj, patologiczn ustawini narządów wwnętrznych, w tym nrk, wątroby, jlita cinkigo, co zostaj zacmntowan w sici powięziowj i pogłębia problm, dysfunkcj w pracy prostaty oraz zaburznia misiączkowania w wyniku ograniczongo krążnia w tym obszarz, zmnijszni lub zablokowani ruchomości żbr oraz odcinka pirsiowgo kręgosłupa, prznisini dysfunkcji w obszar pasa midniczgo, nawt jśli pirwotni problm ni wystąpił. TERAPIA POPRZEZ RUCH Procs lczniczy pacjnta, zwłaszcza jśli doświadcza on bólu o charaktrz przwlkłym, jst skomplikowany, nijdnoznaczny, al zarazm cikawy. Wymaga szrokigo spojrznia na problm, uwzględniając różnoraki przyczyny prowadząc do dango obrazu sytuacji oraz możliwości przprowadzongo lcznia. Dynamiczny rozwój mtod traputycznych z zakrsu fizjotrapii doprowadził do sytuacji, kidy można łączyć różn tchniki w zalżności od potrzb, z jak największą korzyścią dla pacjnta. Lwit (1984) podkrśla istotę trapii holistycznj, w którj największy nacisk kładzi się na stymulację układu nrwowgo. Bazuj on na modlu odruchowym, w którym to wywołani konkrtnj rakcji uzalżnion jst od pojawinia się odpowidnigo bodźca. Takim bodźcm moż być zastosowani tchnik z zakrsu chiropraktyki, bodźc fizykaln oraz ruch, który w ninijszym artykul ma pirwszorzędn zadani, przy początkowym wsparciu pozostałych tchnik. Funkcjonalny trning korkcyjny jst nowoczsnym sposobm lcznia dysfunkcji narządu ruchu, który oparty jst na odpowidnij aktywacji i wywołaniu konkrtnych rakcji w układzi mięśniowym, poprzz odruch i torowani impulsów nrwowych do struktur zaangażowanych w ruch. Jgo clm ni jst utrata wagi czy wysmuklni ciała przd szonm wakacyjnym. Sam procs korkcji ma prowadzić do pozbycia się nikorzystnych kompnsacji wytworzonych w cil oraz do zaangażowania do pracy struktur przwlkl niaktywnych. Całość tych działań ma skutkować stopniowym przywracanim równowagi w obszarz zaburznia oraz brakim bólu, który zacmntowany zostani odpowidnim trningim o charaktrz siłowym. Złotą zasadą trapii w wszlkich stanach dysbalansu mięśniowgo jst praca nakirowana na uwolnini patologiczngo napięcia w strukturach skróconych oraz aktywacja i utorowani impulsacji nrwowj w strukturach osłabionych i wyłączonych z ruchu. W przypadku występowania stanu bólowgo warto w początkowym tapi pracy wspomóc się tchnikami manualnymi, główni z zakrsu rozluźniania mięśniowo-powięziowgo, aby dać ciału sygnał, ż moż odpuścić. Długotrwał utrzymywani się napięcia, przy komponnci strfy psych, prowadzi bowim do wytworznia się mchanizmu obronngo i powstania pozornj, patologicznj strfy komfortu, poza którą nalży wyjść, aby nastąpił przłom. Zastosowani tchnik tkank miękkich w początkowym tapi pracy ni tylko uwalnia pacjnta od bólu poprzz liminację nidokrwinia oraz zmnijszni napięcia w tkankach, al wytwarza przstrzń do ruchu w prawidłowym wzorcu. Moż to doprowadzić takż do samoistngo odblokowania się ruchu na głębszym poziomi sgmntów kręgosłupa bz koniczności stosowania bardzij zaawansowanych tchnik chiropraktycznych. Lwit (1984) podkrśla w swoich pracach istotę manipulacji jako bodźca wywołującgo odruchow rozluźnini w tkankach miękkich. Mając jdnak na uwadz poziom trudności tych tchnik, obawy pacjnta przd ich wykonanim, a takż krótkotrwały fkt działania, który bz odpowidnij aktywacji mięśniowj zanika po wyjściu pacjnta z gabintu, warto poświęcić nico więcj czasu na uspokojni systmu mięśniowo-powięziowgo i przygotować solidnijszą bazę do ruchu. W takij pracy bardzo dobrz sprawdza się równiż zastosowani bodźca ciplngo (np. w postaci okładów ogrzwających tkanki mijscowo), który wprowadza pacjnta w stan rozluźninia i przyspisza fkty trapii. Planując przbig trapii ruchm w przypadku UCS, koniczna jst znajomość wzorca patologii z podziałm na mięśni osłabion i mięśni przykurczon. Komplksowo przprowadzony trning, poparty rztlną diagnostyką, powinin gnrować odpowidni bodźc korkcyjn już od poziomu funkcjonalnj rozgrzwki, a na potrningowym wyciszniu kończąc. Nalży takż pamiętać, ż w środowisku nowoczsnych sal trningowych, w opozycji do małych salk gimnastycznych czy rhabilitacyjnych, są warunki do stworznia cikawgo, rozwijającgo ruchu, który zaangażuj cał ciało, a ni jdyni wydzilon sgmnty w ruchu izolowanym. Pracując nad konkrtnym, świadomym ruchm, z uwzględninim stabilności i mobilności odpowidnich sgmntów, trzba pamiętać o odpowidnij pozycji wyjściowj oraz końcowj ruchu, uwzględniniu fazy oddchowj oraz odpowidnim obciążniu i liczbi powtórzń. W początkowym tapi nauki dobrz sprawdzi się systm: 1 2 sri, po 8 12 powtórzń, z obciążnim zwnętrznym 0,5 2,5 kg. 40

5 Z praktyki gabintu FUNKCJONALNA ROZGRZEWKA Zdj Otwirani klatki pirsiowj przy użyciu taśm TRX funkcjonalna rozgrzwka WYBRANE ELEMENTY TRENINGU KOREKCYJNEGO Z UWZGLĘDNIENIEM FUNKCJONALNEJ ROZGRZEWKI ORAZ AUTOTERAPII Funkcjonalna rozgrzwka: otwirani klatki pirsiowj przy użyciu taśm TRX (zdj. 1 3), aktywacja mięśni zębatych przdnich przy użyciu Magic Circl (zdj. 4), napięci izomtryczn mięśni obręczy kończyn górnych w podporz przodm (plank) (zdj. 5), mobilizacja obręczy kończyny górnj wraz z odcinkim szyjnym kręgosłupa (zdj. 6). Trning właściwy: strtching dynamiczny taśmy przdnij kończyny górnj (zdj. 7), aktywacja oddchowa (zdj. 8), aktywacja mięśni osłabionych: rotatory zwnętrzn raminia, mięsiń trójgłowy raminia, zębaty przdni, równolgłoboczn, zginacz szyi, mięśni ściągając łopatkę, część zstępująca mięśnia czworoboczngo (zdj. 9 16), napięci izomtryczn mięśni odcinka szyjngo kręgosłupa (zdj. 17). Wyciszni potrningow, strtching powięziowy, nauka autotrapii (zdj ) Zdj. 4. Aktywacja mięśni zębatych przdnich (osłabionych) przy użyciu sprzętu Magic Circl w pozycji skorygowanj kwiciń

6 FUNKCJONALNA ROZGRZEWKA CD. TRENING WŁAŚCIWY Zdj. 5. Podpór przodm (plank) z wykorzystanim sprzętu izomtryczn napięci mięśni obręczy kończyn górnych oraz całgo ciała Zdj. 7. Strtching asymtryczny taśmy przdnij kończyny górnj w wykroku z użycim taśmy powrband Zdj. 6. Mobilizacja obręczy kończyn górnych oraz odcinka szyjno-pirsiowgo w pozycji siadu Zdj. 8. Aktywacja oddchowa oraz aktywacja do rotacji zwnętrznj raminia z lkkim oporm taśmy lastycznj w pozycji skorygowanj 42

7 Z praktyki gabintu Zdj. 9. Aktywacja rotatorów zwnętrznych raminia w pozycji skorygowanj z oporm śrdnim taśmy powrband Zdj. 10. Aktywacja mięśni ściągających łopatkę w pozycji skorygowanj z oporm śrdnim taśmy powrband Zdj Aktywacja mięśni równolgłobocznych (osłabionych) przy użyciu mdyczngo wyciągu grawitacyjngo z oporm niskim i śrdnim w pozycji przysiadu kwiciń

8 Zdj. 16. Aktywacja mięśni obniżających łopatkę w rotacji zwnętrznj raminia z wykorzystanim oporu zwnętrzngo taśmy powrband Zdj Aktywacja rtraktorów raminia oraz mięśnia trójgłowgo raminia w podporz przy użyciu hantla (strona czynna) oraz stabilizacja łopatki w podporz na czworakach (strona podporowa) Zdj. 17. Aktywacja mięśni zginaczy szyi w lżniu tyłm na piłc szwdzkij trning izomtryczny w pozycji skorygowanj WYCISZENIE POTRENINGOWE, STRETCHING POWIĘZIOWY, NAUKA AUTOTERAPII Zdj Mobilizacja odcinka pirsiowgo kręgosłupa, dolnych żbr oraz prostowników szyi przy użyciu rollra z komponntą oddchową jako forma rlaksacji 44

9 Z praktyki gabintu WNIOSKI W praktyc fizjotraputy mądrz przprowadzony trning korkcyjny jst bardzo skutcznym narzędzim do poprawy stanu zdrowia pacjnta oraz jgo codzinngo funkcjonowania. Włączona w tn procs dukacja ma na clu utrwalni fktów trapii takż po jj zakończniu lub po wyjściu pacjnta z sali trningowj. Warto pamiętać, ż trning mdyczny/korkcyjny naclowany na poprawę konkrtngo wzorca różni się w swoim przbigu mrytorycznym od tradycyjngo trningu z katgorii fitnss czy siłowgo, dlatgo planując jgo przbig, nalży być uważnym oraz obsrwować zmiany, jaki na biżąco zachodzą w cil pacjnta oraz dostosowywać ruch w zalżności od aktualnj potrzby. r Zdj. 20. Strtching globalny z uwzględninim przykurczonj taśmy powirzchownj przdnij kończyny górnj PIŚMIENNICTWO: 1. Janda V., Lwit K., Lwitowa H., Musioł A., Sachs J., Stin K., Gimnastyka lcznicza w zspołach bólowych kręgosłupa 1. i 7. Rozdział podręcznika: [W:] Lwit K. Lczni manualn czynności narządu ruchu, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 1984, s Richtr P., Hbgn E. Punkty spustow i łańcuchy mięśniowo-powięziow w ostopatii i trapii manualnj. Wydawnictwo Galaktyka, Łódź Kruczyński J., Szulc A. Wiktora Dgi ortopdia i rhabilitacja. Wydawnictwo PZWL, Warszawa Chaitow L., Russ D., Shiply D.J. 6. Rozdział podręcznika [W:] Chaitow L. Naturopathic Physical Mdicin. Churchil Livingston, Edinburgh Walldn M. 9. Rozdział podręcznika [W:] Chaitow L. Naturopathic Physical Mdicin. Churchil Livingston, Edinburgh Chaitow L. Modrn Nuromuscular Tchniqus. Churchil Livingston, Edinburgh Chaitow L. Muscl Enrgy Tchniqus. Churchil Livingston, Edinburgh Pag P., Frank C.C., Lardnr R. Assasmnt and tratmnt of muscl imbalanc. Janda Approach. Human Kintics Morris C.E., Grnman P.E., Bullock M.I., Basmajian J.V., Kobsova A. Vladimir Janda, MD DSc, Tribut to a mastr of rhabilitation. Spin 2006; 31 (9), s Pag P. Schouldr muscl imbalanc and subacromial impingmnt syndrom In ovrhad athlts. Th Intrnational Journal of Sports Psychical Thrapy 2011; 6 (1), s Morris C.E., Bonnfin D., Darvill C. Th torsional Uppr Crossd Syndrom: A Multi-planar updat to Janda s modl, with a cas sris introduction of th mid-pctoral fascial lsion as an associatd tiological factor. Journal of Bodywork & Movmnt Thrapis 2015; 19, s Ba W., L H., Shin J., L K. Th ffct of Middl and Lowr trapzius strtngt xrciss and lgator scapula and Uppr trapzius strtching xrciss In Uppr crossm syndrom. Th Journal of Physical Thrapy Scinc 2016; 28, s Walldn M. Th middl crossm syndrom nw insights into cor function. Journal of Bodywork and Movmnt Thrapis 2014; 18, s mgr Alksandra Kaczmark główny fizjotraputa oraz trnr mdyczny Cntrum Ruchu i Trapii Bodywork w Poznaniu, Zdj Autotrapia dla mięśnia czworoboczngo grzbitu (część zstępująca), mięśnia dźwigacza łopatki oraz mięśnia powirzchowngo szyi w pozycji siadu z użycim odważnika kttlbl kwiciń