Najważniejsze trendy w polskiej gospodarce z perspektywy Śląska. Marek Rozkrut Główny Ekonomista EY Zespół Analiz Ekonomicznych

Transkrypt

1 Najważniejsze trendy w polskiej gospodarce z perspektywy Śląska Marek Rozkrut Główny Ekonomista EY Zespół Analiz Ekonomicznych

2 -18% 63% 7 W latach PKB Polski wzrósł o 63%, co było jednym z najlepszych wyników w UE Polska gospodarka była jedyną w UE, która uniknęła recesji w czasie globalnego kryzysu finansowego. Wzrost gospodarczy w Polsce pozostaje jednym z najwyższych w UE. Skumulowany wzrost PKB w krajach UE w latach UE-28: 17,8% Źródło: Eurostat 2

3 Malta Irlandia Rumunia Luksemburg Łotwa Polska Estonia Bułgaria Słowenia Litwa Cypr Czechy Węgry Chrowacja Holandia Szwecja Hiszpania Dania Francja Austria Niemcy Finlandia Grecja Portugalia Belgia Wlk. Brytania Włochy 5,3% 17,2% 22,8% Perspektywy wzrostu polskiej gospodarki Instytucje międzynarodowe podkreślają stabilność fundamentów polskiej gospodarki. W 2018 r. należy się spodziewać wzrostu PKB w Polsce powyżej 4% r/r. Wybrane prognozy wzrostu PKB Polski Prognozowany skumulowany wzrost PKB w krajach Unii Europejskiej w latach % 25% 4% 2 3% 15% 2% dane rzeczywiste MFW UE-28: 10,2% 1 1% Komisja Europejska OECD NBP Bank Światowy 5% MF EBOR Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Eurostat, MFW, Komisja Europejska, NBP, OECD, Bank Światowy, Ministerstwo Finansów, EBOR Źródło: MFW 3

4 Irlandia Holandia Austria Dania Szwecja Wlk. Brytania Niemcy Belgia Finlandia Cypr Hiszpania Francja Włochy Grecja Słowenia Portugalia Malta Czechy Węgry woj. śląskie Chrowacja Estonia Polska Litwa Łotwa Bułgaria Rumunia Holandia Irlandia Austria Dania Finlandia Belgia Niemcy Szwecja Wlk. Brytania Francja Hiszpania Malta Włochy Czechy Cypr Słowenia Litwa Portugalia Estonia Polska woj. śląskie Grecja Łotwa Węgry Chrowacja Bułgaria Rumunia PKB per capita Polski wzrósł z 5 do 69% przeciętnej w UE w latach Mimo znaczącego wzrostu, dochód Polaków pozostaje jednym z najniższych w UE. W województwie śląskim PKB per capita przewyższa średnią dla Polski. PKB per capita krajów UE w parytecie siły nabywczej w 2004 r. w odniesieniu do średniej UE PKB per capita krajów UE w parytecie siły nabywczej w 2016 r. w odniesieniu do średniej UE 200 % średniej UE % średniej UE p.p. (Polska domknęła 36% luki rozwojowej) Źródło: Eurostat Źródło: Eurostat 4

5 Województwo śląskie ma jeden z największych potencjałów gospodarczych w Polsce Udział poszczególnych województw w wartości dodanej wytworzonej w Polsce (2015 r.) Udział poszczególnych województw w populacji osób pracujących w Polsce (2017 r.) 25% 25% % 15% 1 12% 11% 1 5% 5% Źródło: Główny Urząd Statystyczny 5

6 Województwo śląskie charakteryzuje się wysoką dostępnością transportową Jakość i dostępność infrastruktury transportowej w woj. śląskim jest jednym z jego atutów na tle pozostałych regionów Polski. Najmniejsza dostępność transportowa Największa dostępność transportowa Prognozowana dostępność drogowa* europejskich regionów w 2030 r. Długość autostrad na km 2 w poszczególnych województwach Polski woj. śląskie warmińsko-mazurskie podlaskie świętokrzyskie lubelskie zachodniopomorskie mazowieckie pomorskie lubuskie podkarpackie wielkopolskie kujawsko-pomorskie opolskie małopolskie łódzkie dolnośląskie śląskie km/km 2 Źródło: ESPON, 2017, Revealing Territorial Potentials and Shaping New Policies in Specific Types of Territories in Europe; *liczebność populacji w UE ważona czasem dojazdu do danego regionu Źródło: Główny Urząd Statystyczny

7 Śląskie drugim najbardziej konkurencyjnym województwem w Polsce (według rankingu European Regional Attractiveness) Województwo śląskie charakteryzuje się zbliżoną strukturą gospodarki do reszty Polski, jednak ze znacznie niższym udziałem (mało wydajnego) rolnictwa. Regionalny indeks konkurencyjności (RCI) w UE: województwo śląskie na tle UE* i Polski* Innowacje RCI Instytucje 10 75% Struktura liczby pracujących w podziale na podstawowe sektory w Polsce, Niemczech i w woj. śląskim w 2015 r. Jakość otoczenia biznesowego Stabilność ekonomiczna 5 Przygotowanie technologiczne Infrastruktura 25% Wielkość rynku Zdrowie Efektywność rynku Edukacja pracy podstawowa Szkolnictwo wyższe woj. śląskie UE Polska Źródło: European Regional Competitiveness Index 2016, *dla UE i Polski przeciętne wartości indeksów dla wszystkich regionów Źródło: Eurostat Niemcy woj. śląskie Polska usługi publiczne usługi profesjonalne komunikacja, usługi finansowe, działalność rynku nieruchomości handel budownictwo przetwórstwo przemysłowe górnictwo rolnictwo 7

8 Ekspansja zagraniczna polskich przedsiębiorstw kluczowym źródłem wzrostu gospodarczego Polski Eksport polskich firm okazał się bardziej odporny na zewnętrzne zaburzenia niż eksport innych krajów regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Eksport towarów i usług z Polski Eksport towarów i usług z wybranych krajów regionu Europy Środkowo-Wschodniej % PKB Eksport towarów Eksport usług = Czechy Węgry Polska Słowenia Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Eurostat Źródło: Eurostat 8

9 Słowenia Węgry Czechy Estonia Bułgaria Polska Rumunia Łotwa Litwa Wzrost popytu zagranicznego odpowiadał za ponad połowę wzrostu gospodarczego w Polsce w XXI w. Dynamiczna integracja Polski w międzynarodowych łańcuchach wartości w latach udział wartości dodanej konsumowanej za granicą w polskiej wartości dodanej wzrósł z 16% do 34%. Udział wartości dodanej konsumowanej za granicą w wartości dodanej ogółem wytworzonej w wybranych krajach 45% 4 35% 3 25% 2 15% 1 5% Wegry Czechy Polska Rumunia Rosja Turcja Kontrybucje krajowego i zagranicznego popytu finalnego do wzrostu wartości dodanej w latach ,0 23,8 wartość dodana absorbowana w kraju wartość dodana absorbowana za granicą 28,7 40,0 50,8 34,4 25,8 37,1 50,7 % 58, Źródło: EY na podstawie WIOD 9 Źródło: J. Hagemejer (2017), Trade and growth in the New Member States The role of global value chains

10 Eksport usług profesjonalnych stanowi główną część eksportu usług z Polski Świadczenie usług biznesowych wiąże się z wytworzeniem znacznie większej części wartości dodanej w Polsce niż w przypadku wielu innych usług i towarów z relatywnie większym udziałem zagranicznej wartości dodanej. Usługi profesjonalne w eksporcie z Polski Struktura wartości dodanej w produkcji końcowej wybranych sektorów w Polsce mld zł, 12-miesięczna suma usługi finansowe usługi biznesowe pozostałe usługi usługi prawne i księgowe wspomagające usługi finansowe usługi administracyjne i wspierające 49,0 55,0 66,2 34,5 26,0 21,8 12,0 16,5 19, transport lądowy produkcja pozostałych maszyn i urządzeń produkcja urządzeń elektrycznych 34,6 26,0 40,5 26,9 25,3 25,5 47,1 34,0 40,1 20 produkcja pojazdów samochodowych 22,9 26,6 50, produkcja komputerów i urządzeń optycznych 18,7 17,7 63, udział polskiej wartości dodanej wytworzonej w danym sektorze udział polskiej wartości dodanej wytworzonej poza danym sektorem udział zagranicznej wartości dodanej Źródło: Narodowy Bank Polski Źródło: obliczenia EY na podstawie WIOD 10

11 86 Dynamiczny wzrost sektora usług biznesowych w Polsce, w tym w Aglomeracji Katowickiej Od 2014 r. liczba osób zatrudnionych w zagranicznych centrach usług biznesowych wzrosła ponad dwukrotnie. Aż 93% pracowników posiada wykształcenie wyższe. Sektor usług biznesowych* w Polsce liczba osób zatrudnionych w Polsce w centrach usług liczba centrów usług biznesowych w Polsce 93% udział pracowników z wykształceniem wyższym Struktura zatrudnienia w centrach usług biznesowych* w podziale na procesy 10 Źródło: ABSL, Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Polsce 2017, *usługi profesjonalne świadczone w ramach centrów BPO (outsourcing procesów biznesowych), SSC (centrów usług wspólnych), IT oraz centrów badawczorozwojowych inne HR badania i rozwój obsługa klienta usługi finansowe finanse i księgowość IT Udział poszczególnych aglomeracji w zatrudnieniu w centrach usług biznesowych* w Polsce w 2017 r. oraz liczba centrów 6% 7% 8% 4% 8% 5% 16% 23% 17% Kraków Warszawa Wrocław Trójmiasto Aglomeracja Katowicka Łódź Poznań Bydgoszcz Lublin Rzeszów Szczecin pozostałe Źródło: ABSL, Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Polsce 2017 Liczba centrów usług biznesowych* w aglomeracjach

12 Wykształceni pracownicy i atrakcyjne koszty pracy przyciągały zagranicznych inwestorów do Polski W latach wzrost realnej produktywności pracy w Polsce wyniósł 36% (11% w UE). Sprzyjało to utrzymywaniu na atrakcyjnym poziomie relacji wydajności do kosztów pracy Udział osób z wykształceniem wyższym wśród osób w wieku lata UE Niemcy Polska woj. śląskie Realne jednostkowe koszty pracy w Polsce, UE i wybranych krajach UE (2004=100) UE Czechy Niemcy Francja Węgry Polska Źródło: Eurostat Źródło: Eurostat 12

13 Chorwacja Włochy Hiszpania Grecja Finlandia Francja Cypr Portugalia Łotwa Estonia Litwa Belgia Bułgaria Luksemburg Szwecja Irlandia Słowenia Rumunia Dania Austria Malta Niemcy Węgry Holandia Wlk. Brytania Polska 4,4% Czechy Sytuacja na rynku pracy staje się jednak coraz większym wyzwaniem dla pracodawców Popyt na pracę pozostaje silny, ale możliwości dalszego wzrostu zatrudnienia są ograniczone. Sytuacja na rynku pracy prowadzi do narastającej presji płacowej. Stopa bezrobocia w lutym 2018 w krajach UE* Przeciętne wynagrodzenie i fundusz płac w sektorze przedsiębiorstw 25% 2 % r/r 3-miesięczna średnia ruchoma % % UE: 7,1% Źródło: Eurostat; *dane dla Grecji i Wlk. Brytanii grudzień 2017 r., dla Estonii i Węgier styczeń Źródło: Główny Urząd Statystyczny fundusz płac, nominalnie fundusz płac, realnie przeciętnie wynagrodzenie, nominalnie przeciętne wynagrodzenie, realnie 13

14 Niedobór (wykwalifikowanych) pracowników zaczyna być istotną barierą rozwoju polskich firm Wiele czynników, w tym niekorzystne zmiany demograficzne czy konieczność konkurowania w coraz większym stopniu w oparciu o jakość, wskazują, że wzrost niedoboru wykwalifikowanych pracowników jest zmianą strukturalną i będzie stanowić coraz ważniejszą barierę rozwoju przedsiębiorstw w Polsce. 5 Udział przedsiębiorstw w Polsce wskazujących niedobór wykwalifikowanych pracowników jako barierę rozwoju 4 przetwórstwo przemysłowe budownictwo handel usługi Źródło: Główny Urząd Statystyczny 14

15 Wyzwania związane z funkcjonowaniem rynku pracy będą nasilane przez niekorzystne tendencje demograficzne Zgodnie z prognozami, populacja Polski ma się zmniejszyć do 2040 r. o 2,1 mln os. oraz o dalsze 3,0 mln w kolejnych 20 latach. Szczególnie silny spadek ma dotyczyć liczby osób pracujących. Populacja Polski w podziale na status na rynku pracy mln os. prognoza nieaktywni seniorzy dzieci i młodzież niepracujące* osoby w wieku produkcyjnym pracujący Źródło: EY na podstawie danych GUS, Eurostat oraz Ageing Report 2015; *nieaktywni i bezrobotni 15

16 Luksemburg Irlandia Cypr Polska 3,8 woj. śląskie 3,5 Francja Łotwa Dania Chrowacja Estonia Malta Litwa Belgia Holandia Hiszpania Wlk. Brytania Czechy Słowenia Węgry Austria Rumunia Grecja Finlandia Portugalia Niemcy Szwecja Bułgaria Włochy Luksemburg Irlandia Cypr Wlk. Brytania Rumunia Węgry Szwecja Austria Dania Czechy Belgia Polska Estonia Holandia woj. śląskie Chorwacja Malta Hiszpania Bułgaria Francja Słowenia Niemcy Finlandia Portugalia Łotwa Włochy Grecja Litwa 2,5 2,3 Starzenie się populacji w Polsce będzie wyjątkowo szybkie Relacja liczby osób w wieku produkcyjnym (20-64 lata) do liczby osób w wieku 65 lat lub wyższym w 2017 (wykres po lewej stronie) oraz w 2030 (wykres po prawej stronie) 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0, UE: 3,1 UE: 2,3 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Źródło: Eurostat, Główny Urząd Statystyczny 16

17 Luksemburg Irlandia Cypr Polska 3,8 woj. śląskie 3,5 Francja Łotwa Dania Chrowacja Estonia Malta Litwa Belgia Holandia Hiszpania Wlk. Brytania Czechy Słowenia Węgry Austria Rumunia Grecja Finlandia Portugalia Niemcy Szwecja Bułgaria Włochy Belgia Wlk. Brytania Szwecja Irlandia Dania Holandia Luksemburg Francja Finlandia Malta Węgry Chrowacja Austria Estonia Słowenia Niemcy Hiszpania Cypr Włochy Rumunia Czechy Bułgaria Łotwa Polska 1,4 Litwa Portugalia Grecja Starzenie się populacji w Polsce będzie wyjątkowo szybkie Relacja liczby osób w wieku produkcyjnym (20-64 lata) do liczby osób w wieku 65 lat lub wyższym w 2017 (wykres po lewej stronie) oraz w 2060* (wykres po prawej stronie) 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0, UE: 3,1 UE: 1,8 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Źródło: Eurostat, Główny Urząd Statystyczny; brak prognoz dla województwa śląskiego w horyzoncie do 2060 r. 17

18 Trendy demograficzne ważnym wyzwaniem dla województwa śląskiego Prognozowany silny spadek ludności w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Jedną z odpowiedzi na wyzwania demograficzne powinno być zwiększenie współczynnika aktywności zawodowej na Śląsku. Podstawowe charakterystyki rynku pracy na Śląsku: st. bezrobocia (góra), st. aktywności (dół) Oczekiwane zmiany liczby ludności w Górnośląsko- Zagłębiowskiej Metropolii (GZM) oraz w wybranych miastach 3 3% 2 Polska woj. śląskie 2% 1% 1-1% 6 56% 52% 48% -3,4% -4, % -3% -4% 44% Źródło: Eurostat GZM Warszawa Kraków Wrocław Źródło: Główny Urząd Statystyczny -5% 18

19 Dziękuję za uwagę Opracowanie Zespół Analiz Ekonomicznych EY Aleksander Olechnowicz Piotr Pękała Marek Rozkrut Kontakt: Dr Marek Rozkrut Partner Główny Ekonomista EY Polska Lider Zespołu Analiz Ekonomicznych Zastrzeżenia prawne Informacje zawarte w niniejszej prezentacji nie stanowią w żadnym wypadku świadczenia usług. Mimo iż dołożono należytych starań w celu zapewnienia rzetelności prezentowanych tu informacji przez autorów, istnieje ryzyko pojawienia się nieścisłości. EY nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialności ani nie gwarantuje poprawności i kompletności informacji zamieszczonych w prezentacji. Ponadto w najszerszym dopuszczonym przez prawo zakresie EY wyłącza jakiekolwiek gwarancje, wyraźne lub dorozumiane, w tym między innymi dorozumiane gwarancje sprzedaży i przydatności do określonego celu. W żadnym wypadku EY, powiązane z EY spółki ani też partnerzy, agenci lub pracownicy EY lub spółek powiązanych z EY nie ponoszą jakiejkolwiek odpowiedzialności wobec czytelnika lub innych osób z tytułu jakiejkolwiek decyzji, działania podjętego lub powstrzymania się od podjęcia działania na podstawie informacji znajdujących się w niniejszej prezentacji ani też z tytułu jakichkolwiek pośrednich, szczególnych lub ubocznych strat, nawet w przypadku otrzymania informacji o możliwości ich wystąpienia. 19