Rośliny strączkowe zamiast poekstrakcyjnej śruty sojowej

Transkrypt

1 .pl Rośliny strączkowe zamiast poekstrakcyjnej śruty sojowej Autor: dr Tomasz Hikawczuk Data: 19 kwietnia 2016 Ze względu na wysoką wartość biologiczną białka i brak substancji antyżywieniowych poekstrakcyjna śruta sojowa jest najpopularniejszym komponentem białkowym w mieszankach stosowanych w żywieniu drobiu i trzody chlewnej. Czy można ją jednak czymś zastąpić? Większość stosowanej w żywieniu zwierząt poekstrakcyjnej śruty sojowej pochodzi z ziarna soi roślin genetycznie modyfikowanych, na które nie ma jeszcze całkowitego zakazu w Polsce, jednak groźba wycofania z zastosowania w żywieniu drobiu modyfikowanych ziaren soi może spowodować zmianę składu przygotowywanych mieszanek, a także przyczyniać się do wzrostu kosztów produkcji, gdyż niezbędne będzie znalezienie innego źródła białka roślinnego. W mieszankach oprócz poekstrakcyjnej śruty sojowej może być stosowana śruta rzepakowa, jednak w przypadku drobiu duży udział w tym komponencie włókna 1 / 5

2 .pl surowego ogranicza jej udział w mieszance do ok %. Pewne nadzieje wiąże się z nowymi odmianami rzepaku o obniżonej zawartości włókna, jednak na takie będziemy jeszcze musieli poczekać. Ziarno bobiku stosowane w żywieniu drobiu. Stąd jednym z wyborów wydaje się powrót do znanych roślin strączkowych, takich jak groch, łubin, czy coraz bardziej popularna w naszym kraju soja, stosowana w postaci pełnotłustych ziaren. Jest ona wysiewana na polach w coraz większych ilościach, co jest związane z dopłatami do uprawy roślin bobowatych. Jednak należy stwierdzić, że niemożliwe jest całkowite zastąpienie poekstrakcyjnej śruty sojowej w masowym chowie drobiu, ponieważ rośliny strączkowe mają ograniczenia w zastosowaniu w mieszankach treściwych ze względu na występowanie w nich substancji antyżywieniowych, takich jak inhibitory trypsyny, taniny czy też alkaloidy, niekorzystnie wpływające na przyrosty i zdrowotność zwierząt. Stąd w Normach Żywienia Drobiu (2005) za maksymalne dopuszczalne udziały ziaren roślin strączkowych uznaje się wartości przedstawione w tab. 1. Tab. 1. Dopuszczalny udział wybranych nasion roślin strączkowych w mieszankach dla drobiu 2 / 5

3 .pl Młode ptaki do 4 tyg. Ptaki rzeźne 4 18 tyg. Nioski Soja nasiona Bobik Groch Łubin Nasiona roślin strączkowych mogą stanowić tylko pewien substytut poekstrakcyjnej śruty sojowej. Można je stosować nie tylko w żywieniu drobiu, ale także trzody chlewnej w mniejszych gospodarstwach, które w ten sposób produkują pewną część materiałów paszowych we własnym zakresie. Co ważne nasiona roślin strączkowych mają różne wymagania glebowe, co stwarza możliwość ich wysiewu w różnych regionach kraju i nawet jeśli jeden gatunek roślin nie będzie plonował w danym regionie, zawsze można zastąpić go innym. Tab. 2. Skład chemiczny i zawartość energii metabolicznej dla drobiu wybranych nasion roślin strączkowych (w g) Białko ogólne Włókno surowe Bezazotow e wyciągowe Energia met aboliczna (MJ) Wapń Fosfo r przy sw. Lizyna Metionina Soja nasiona 268,0 73,0 489,0 10,1 1,2 1,8 16,5 2,1 Bobik 220,0 59,0 550,0 12,6 0,8 1,2 16,0 2,3 Groch 321,0 62,0 293,0 13,8 2,6 2,6 19,5 4,4 Łubin biały 313,0 113,0 325,0 8,7 3,1 1,1 16,3 2,2 Łubin żółty 383,0 144,0 258,0 8,3 2,9 2,1 19,2 3,1 Analiza przydatności żywieniowej pokazuje, że ziarno roślin strączkowych może wykazywać szerokie spektrum zawartości białka od ok. 22 % w przypadku nasion grochu do nawet 40% w odniesieniu do nasion łubinu (patrz tab. 2). Pod względem wartości biologicznej białka ziarno roślin strączkowych jest bogate w aminokwas lizynę, natomiast niedoborowe w metioninę, w wyniku czego stosując te komponenty w mieszankach treściwych, niezbędne będzie ich uzupełnienie w DL metioninę. Ziarna roślin strączkowych zawierają ponadto duże ilości fosforu ogólnego, który jednak występuje głównie w postaci kwasu fitynowego, przez co jego przyswajalność jest niska, stąd przy ich zastosowaniu niezbędny będzie również dodatek enzymu fitazy. 3 / 5

4 .pl Ziarno łubinu stanowiące źródło białka dla drobiu. Głównym ograniczeniem w zastosowaniu ziarna roślin strączkowych w mieszankach dla drobiu są substancje antyżywieniowe: inhibitory proteaz (trypsyny i chymotrypsyny) obecne głównie w ziarnie bobiku, grochu i soi. Ziarno łubinu wykazuje niewielką ich ilość. Jednym ze sposobów ich ograniczenia jest tostowanie, które częściej wykonuje się w stosunku do soi, gdyż tam jest bardziej celowe niż w przypadku bobiku czy grochu; alkaloidy substancje toksyczne spotykane jedynie w ziarnie łubinu (głównie lupanina i sparteina); wyższe ich stężenie stwierdza się w przypadku odmian gorzkich niż słodkich. Oprócz wywoływania zatruć alkaloidy obniżają smakowitość paszy, co wpływa na jej niższe pobranie przez zwierzęta. Bardziej wrażliwe na ilość alkaloidów w paszy są jednak świnie niż drób; taniny substancje obniżające strawność białka ogólnego poprzez tworzenie kompleksów z białkiem paszy i enzymami trawiennymi. Największa ich ilość stwierdza się w bobiku, niższa zawartość występuje również w ziarnie grochu. Taniny zawarte są głównie w łupinie, stąd zabieg obłuszczania zmniejsza ich ilość w diecie zwierząt. Nasiona roślin strączkowych mogą stanowić cenne źródło białka dla zwierząt, nie są jednak w stanie zastąpić całkowicie poekstrakcyjnej śruty sojowej w diecie zwierząt. Oprócz substancji antyżywieniowych ważny jest odpowiedni zbiór i dosuszenie roślin strączkowych. Wilgotne ziarno jest podatne na działanie grzybów i pleśni, które produkują mykotoksyny prowadzące 4 / 5

5 Powered by TCPDF ( do zaburzeń u zwierząt. Ważne jest, aby pomieszczenia, w których przechowywane jest ziarno, były czyste i przewiewne. W przypadku stwierdzenia obecności grzybów i pleśni na ziarnie nie może być one podawane zwierzętom, ponieważ mykotoksyny zawarte w takim ziarnie mogą zaburzać funkcjonowanie centralnego układu nerwowego, wątroby lub nerek. Na koniec podkreślmy raz jeszcze, że nasiona roślin strączkowych mogą stanowić cenne źródło białka dla zwierząt, nie są jednak w stanie zastąpić całkowicie poekstrakcyjnej śruty sojowej w diecie zwierząt i przy wprowadzeniu dopłat do ich uprawy prognozowana roczna produkcja mogłaby pokryć 20% zapotrzebowania na pasze białkowe. Dlatego ewentualny zakaz stosowania ziarna genetycznie modyfikowanego w Polsce z pewnością wpłynie na wzrost cen produkcji drobiu w Polsce i może spowodować przeniesienie produkcji drobiu na teren Europy Wschodniej, gdzie takie restrykcje nie obowiązują. Tab. 3. Przykładowe mieszanki dla kurcząt brojlerów i niosek z zastosowaniem wybranego ziarna roślin strączkowych (w %) Komponent Brojlery grower Nioski I II III IV Kukurydza 43,03 45,49 39,33 46,93 Pszenica 10,00 10,00 22,00 20,00 Groch 15,00 Łubin żółty 15,00 15,00 Bobik 15,00 Poekstrakcyjna śruta sojowa 23,00 19,00 13,00 7,00 Olej rzepakowy 5,00 6,50 Premiks 2,50 2,50 2,50 2,50 Kreda pastewna 0,40 0,30 7,70 8,00 Fosforan dwuwapienny 0,90 0,65 0,40 0,40 NaCl 0,06 0,06 0,03 0,03 L-lizyna 0,05 0,13 DL-metionina 0,06 0,07 Więcej o żywieniu drobiu znajdziecie m.in. w artykułach: 1. Branża drobiarska walczy o pasze GMO 2. Fitaza jako czynnik zwiększający biodostępność fosforu 3. Antyżywieniowe działanie NSP u drobiu i trzody chlewnej 4. Pełnotłuste nasiona soi w żywieniu zwierząt 5 / 5