Środki Wyrazu Twórczego CECHY PLASTYCZNE MATERIAŁU FLORYSTYCZNEGO

Transkrypt

1

2 Środki Wyrazu Twórczego CECHY PLASTYCZNE MATERIAŁU FLORYSTYCZNEGO

3 PODSTAWOWE ELEMENTY KOMPOZYCJI

4 Kompozycja Oznacza sposób powiązania takich elementów jak linie, bryły, płaszczyzny, kolor, światłocień itp. W każdej dziedzinie działalności artystycznej, także we florystyce, zasady kompozycji pozwalają na połączenie, uporządkowanie i grupowanie poszczególnych elementów w jedną, harmonijną całość.

5 Kompozycja Kompozycja kwiatowa, tworząca efektowną całość, składa się z kilku elementów, z których najważniejszym są: Punkty (kwiaty) Linie (łodygi) Proporcje Formy Płaszczyzny itp.

6 Punkt Jest to najprostszy element kompozycji. Stanowi go kwiat czy pewne rodzaje kwiatostanów. Większość kwiatów ma kształt okrągły, a formy okrągłe są równorzędne punktom. W jednych kompozycjach kilka czy kilkanaście kwiatów stwarza wrażenie pożądanej koncentracji punktów. W innych jedna efektowna roślina, np. piękna rozwinięta róża, może być głównym ośrodkiem uwagi, punktem centralnym ( oczkiem ) kompozycji.

7 Linie Linie tworzone są w kompozycji roślinnej przez poszczególne punkty (kwiaty) ułożone szeregowo lub wyznaczone przez łodygi kwiatów, liście i gałęzie. Rodzaje linii: - Linia pozioma związana z ziemią, podtrzymująca od dołu całą kompozycję; - Linia pionowa tworząca kąt prosty z linią poziomą, wznosi się do słońca, podkreślając uroczysty nastrój; - Linie ukośne powszechnie występujące w naturze, podzielona na dwie grupy: wznoszące się (pozytywne, aktywne) i opadające (negatywne, pasywne)

8 Linie Linie proste poziome i pionowe występują w naturze znacznie rzadziej niż wszelkie linie ukośne tak zwane linie w ruchu wężowata przytłumiona Lekko i wesoło wznosząca się falista Pełna napięcia

9 Pokrój Duże znaczenie dla kompozycji ma pokrój, użytych do niej roślin. Wyróżnia się kilka rodzajów pokrojów. Pokrój strzelisty i wzniesiony charakteryzuje rośliny o kwiatostanach wydłużonych typu kolba, kłos, grono, np. naparstnica, ostróżka, mieczyk Pokrój wzniesiony z silnym akcentem na szczycie - np. lilia, anturium Pokrój łukowaty - np. trawy Pokrój rozłożysty - np. agawa, dracena Pokrój powyginany występuje właściwie u wszystkich roślin drzewiastych i krzewiastych, np. wierzba mandżurska, Leszczyna pospolita Pokrój nieregularny zmienny i zwisający np. bluszcze, hoja itp.

10 Zagadnienia do dyskusji Formy pojedyncze i grupowe Płaszczyzna Związek pomiędzy kątem a płaszczyzną Struktura powierzchni i faktura

11 STRUKTURY/ TEKSTURY/ FAKTURY Struktura (łc. structura "budowa, sposób budowania") - 1. rozmieszczenie elementów składowych danego układu i zespół relacji (wzajemnych powiązań) między tymi elementami, charakterystyczny dla tego układu[1]; sposób w jaki części jakiejkolwiek całości są powiązane ze sobą. Struktura jest tym, co nadaje całości jedność, jest stałym elementem zorganizowanej całości[2]. 2. sposób ułożenia czegoś w jakimś porządku; 3. budowa wewnętrzna ciała; 4. układ, którego elementy są powiązane ze sobą w określony sposób danymi relacjami; całość zbudowana w pewien sposób z jakichś elementów; zespół. Tekstura - w sensie ogólnym oznacza cechę powierzchni przedmiotu, wrażenie, które odczuwa się za pomocą dotyku. Teksturą nazywa się też charakterystyczne dla danego materiału powtarzalne wzory na powierzchni przedmiotów, jak np. słoje drewna. Faktura - 1. w technice powierzchnia typowa dla przedmiotu, zależna od tworzywa z jakiego został wykonany i sposobu wykonania 2. w plastyce jest to charakterystyczny sposób ukształtowania powierzchni dzieła (np. obrazu, rzeźby) wynikający z tworzywa, techniki i woli artysty. Jeden z podstawowych problemów plastycznych

12 Z TEORII FLORYSTYKI. STRUKTURY POWIERZCHNI Obok form i barw bardzo istotną rolę w kompozycji florystycznej odgrywa struktura powierzchni zarówno roślin, jak i łączonych z nimi elementów technicznych i dekoracyjnych. Dzięki analizie płatków, liści, pędów, a także owoców i korzeni można zauważyć, że powierzchnie części roślin posiadają własny charakter, o wyraźnie określonym działaniu. Poznanie tej cechy plastycznej materiału roślinnego pozwala łatwiej podejmować decyzję o wyborze elementów kompozycji i uzyskać w efekcie spokojną harmonię czy interesujące napięcie.

13 Struktury metaliczne Struktura metaliczna może być różna. Na przykład chrom jest błyszczący i gładki, optycznie ciężki. Przykładami gatunków roślin, które mają liście o tej mocnej, twardej strukturze powierzchni są Anthurium cultorum, Camellia japonica, Ficus elastica, Hoya carnosa, Ilex aquifolium. Aluminium z kolei jest w dotyku matowe, w porównaniu do chromu optycznie lżejsze. Taki rodzaj powierzchni możemy odnaleźć m.in. u liści juki karolińskiej (Yucca filamentosa). Jeszcze inny charakter powierzchni ma metal pokryty rdzą. Powierzchnia wówczas jest w dotyku chropowata i nierówna. Przykładem w świecie roślin tego rodzaju powierzchni są liście niektórych gatunków z rodzaju Begonia. Struktury porcelanowe Wśród struktur o porcelanowym charakterze można wyodrębnić trzy. Wyjściową jest struktura samej porcelany, gładka i błyszcząca. Ten typ struktury maja kwiaty np. konwalii, stefanotisa, lilii długokwiatowej, białe owoce pernecji. Innym wariantem porcelanowej struktury powierzchni jest struktura połyskująca, mieniąca się, wręcz iryzująca jak masa perłowa. Przykładem są białe kwiaty neriny (Nerina). Wyróżnia się również porcelanę o powierzchni matowej, nazywanej porcelaną biskwitową podobną w odbiorze do marmuru paryskiego. Taką powierzchnię mają płatki ciemiernika białego (Helleborus niger) i grzybienia białego (Nymphea alba).

14 Struktury szklane Szkliste powierzchnie dobrze przepuszczają promienie widzialne. W świece flory promienie światła przenikają przez delikatne kwiaty frezji, begonii, łuszczyny miesiącznicy rocznej, zielone jagody winorośli, owoce wiśni, czerwonej porzeczki itp. Struktury brokatowe Powierzchnia brokatowa przypomina grubą tkaninę z wypukłym, wzorzystym wzorem, przeplatanym złotym lub srebrnym motywem. Ten typ powierzchni można zaobserwować szczególnie u liści begoni królewskiej (Begonia rex) i begonii Masona (Begonia masoniana). Bogatą, brokatową strukturą liści odznaczają się też liście roślin z rodzaju pilea (Pilea) i peperomia (Peperomia)

15 Struktury aksamitne Powierzchnie te są w dotyku miękkie, przyjemne. Strukturą aksamitną odznaczają się kwiaty tzw. gloksynii (Sinningia hybrida), szarotki alpejskiej (Leontopodium alpinum), liście czyśćca wełnistego (Stachys lanata), kalanchoe (Kalanchoe beharensis), kotki. Struktury jedwabne Struktury jedwabne cechują się połyskiem, na ogół są gładkie, cienkie i bardzo przyjemne w dotyku. Jedwabne płatki mają kwiaty groszku pachnącego, maku nagołodygowego, kosmosu, jaskra. Wiotkie, lekkie liście posiada wiele roślin doniczkowych, w tym adiantum i kaladium. Struktury wełniste Wełnista struktura powierzchni jest w dotyku miękka, ciepła. Ten typ struktury wykazują np. trawa pampasowa (Cortaderia selloana), dmuszek jajowaty (Lagurus ovatus) i wełnianka (Eriophorum).

16 Struktury rustykalne Są to struktury szorstkie, chropowate, nie szlachetne. Tę strukturę wykazuje wiele roślin nadających się do zasuszania jak krwawnik (Achillea), nawłoć (Solidago), mikołajek (Eryngium), kocanka (Helichrysum), wiecznik (Gomphrena), złociszek (Ammobium), lonas (Lonas), suchokwiat (Xeranthemum). Struktury skórzaste Skóra nie jest jednorodna. Może być gładka jak skórzaste liście drzew i krzewów z rodzaju Magnolia. Skóra bywa również szorstka. Do roślin o takich liściach można zaliczyć kalinę sztywnolistną (Viburnum rhytidophyllum). Skóra może być także matowa, podobnie jak liście echmei wstęgowatej (Aechmea fasciata). Struktury drzewne Spotyka się dwa rodzaje tych struktur: gładkie i szorstkie. Do pierwszej grupy należą rośliny o zwięzłej, gładkiej korze, np. bambus zwyczajny (Bambusa vulgaris). Do drugiej grupy można zaliczyć spękaną korę brzozy brodawkowatej (Betula pendula), szyszki roślin iglastych czy zasuszone kwiatostany roślin z rodzaju Protea. autor: Piotr Salachna

17 Ćwiczenie Charakterystyka pod kątem cech plastycznych 20 wybranych gatunków roślin ozdobnych wykorzystywanych we florystyce Np. opis w formie tabeli 20 najważniejszych gatunków roślin ozdobnych (+nazwy łacińskie)

18 Przykłady roślin Rośliny szklarniowe uprawiane na kwiat cięty 1. Anturium 2. Chryzantema 3. Goździk 4. Frezja 5. Gerbera 6. Storczyki 7. Lilia 8. Poisencja 9. Tulipan 10. Róża Rośliny gruntowe uprawiane na kwiat cięty 1. Czosnek 2. Aster 3. Chaber 4. Konwalia majowa 5. Dalia 6. Ostróżka 7. Gipsówka 8. Słonecznik 9. Narcyz 10. Fiołek

19 PODSTAWOWE ZASADY KOMPOZYCJI PLASTYCZNEJ

20 Kompozycja 1. «budowa utworu literackiego, muzycznego itp.; też: układ elementów tworzących jakąkolwiek estetyczną całość» 2. «utwór lub jakakolwiek całość, w których poszczególne elementy są rozmieszczone i uporządkowane w określony sposób» 3. «sztuka komponowania utworów muzycznych» 4. «w średniowiecznym prawie karnym: okup uiszczony przez sprawcę przestępstwa w celu uchronienia się przed krwawą zemstą» kompozycyjny kompozycyjnie

21 Kompozycja kompozycja ramowa «kompozycja składająca się z cyklu opowiadań lub nowel, w którym każdy z utworów jest elementem ściśle związanym z całością cyklu» szkatułkowa forma, kompozycja utworu, dzieła itp. «forma, kompozycja utworu, dzieła polegająca na wpleceniu w opowieść główną opowiadań pobocznych, stanowiących odrębne całości» szufladkowa forma, kompozycja utworu, dzieła itp. zob. szkatułkowa forma

22 Kompozycja Ułożenie elementów (środków wyrazu plastycznego) na płaszczyźnie lub w przestrzeni Barw Tonów Linii i kresek Kształtów, figur, plam

23 Kompozycja Oznacza sposób powiązania takich elementów jak linie, bryły, płaszczyzny, kolor, światłocień itp. W każdej dziedzinie działalności artystycznej, także we florystyce, zasady kompozycji pozwalają na połączenie, uporządkowanie i grupowanie poszczególnych elementów w jedną, harmonijną całość. Kompozycja kwiatowa, tworząca efektowną całość, składa się z kilku elementów, z których najważniejszym są: Punkty (kwiaty) Linie (łodygi) Proporcje Formy Płaszczyzny Barwy Światło

24 Barwy Podstawowe i dopełniające Ciepłe i zimne Achromatyczne i chromatyczne Koło barw pozwala ustalić jak zestawić kolory, żeby uzyskać kompozycję kontrastową lub stonowaną Barwy jasne i ciepłe zaliczane są do barw lekkich, bliskich człowiekowi, powinny znajdować się w górnych partiach kompozycji, natomiast kolory zimne, ciemne a przez to wydające się cięższymi winny stanowić akcent dolny.

25 Światło i cień Umiejętne zastosowane, skierowane na kompozycję we właściwy sposób światło uplastycznia ją, stwarza wrażenie głębi. Kompozycje przestrzenne powinny mieć trzy wymiary, nie mogą być płaskie. Należy pamiętać, aby światło nigdy nie padało równomiernie ze wszystkich stron. Jeśli w kompozycji roślinnej główną rolę odgrywają barwy, to powinna być ona oświetlona światłem padającym na wprost.

26 Centralna Otwarta Zamknięta Symetryczna Asymetryczna Rytmiczna Arytmiczna Statyczna Dynamiczna Rodzaje kompozycji

27 Rodzaje kompozycji horyzontalna wertykalna diagonalna

28 Ćwiczenie 1 Za pomocą kompozycji pokazujemy emocje, uczucia, nastroje: Radość Smutek Miłość Nienawiść Gniew Zamyślenie Tęsknota Nostalgia Lęk Przyjemność Irytacja Namiętność Samotność Żal Złość

29 Reguła złotego podziału Złoty podział (łac. sectio aurea), podział harmoniczny, złota proporcja, boska proporcja (łac. divina proportio) podział odcinka na dwie części tak, by stosunek długości dłuższej z nich do krótszej był taki sam, jak całego odcinka do części dłuższej. Innymi słowy: długość dłuższej części ma być średnią geometryczną długości krótszej części i całego odcinka. Stosunek, o którym mowa w definicji, nazywa się złotą liczbą i oznacza grecką literą φ (czyt. "fi"). Złoty podział wykorzystuje się często w estetycznych, proporcjonalnych kompozycjach architektonicznych, malarskich, fotograficznych, itp. Znany był już w starożytności i przypisywano mu wyjątkowe walory estetyczne. Stosowano go np. w planach budowli na Akropolu.

30

31 Złoty Podział Dlaczego taki brak symetrii może się podobać? Dlaczego zdjęcie niesymetryczne wydaje się bardziej interesujące? Odpowiada za to reguła złotego podziału, inaczej nazywana trójpodziałem. Polega na dzieleniu kadru, który najczęściej jest prostokątem, na dziewięć pól, przy pomocy poziomych i pionowych linii na wysokości (szerokości) 1/3 i 2/3. Przecięcia tych linii tworzą tak zwane punkty mocne. Jeżeli jakiś element obrazu znajdzie na linii złotego podziału lub w jej pobliżu, będzie łatwiej zauważalny. Podobnie jest z punktami jeżeli jakiś obiekt, rzecz, plama, barwa znajdzie się w punkcie mocnym lub jego pobliżu to widz zwróci na to miejsce szczególną uwagę.

32

33

34 Proporcje i rytm w kompozycji roślinnej Podobną definicję proporcji można odnieść do dzieła, jakim jest kompozycja kwiatowa. Przez proporcje należy rozumieć harmonijny stosunek wymiarów poszczególnych części, wzajemnie do siebie i do całości. Za podstawę wzajemnych stosunków przyjęto złoty podział odcinka wyrażony proporcjami a:b=b:c lub 3:5=5:8.

35 a:b=b:a 3:5=5:8

36 Ład w układzie kompozycyjnym Każda kompozycja wprowadza ład będący przeciwieństwem chaosu. Aby wprowadzić ład w aranżacji składającej się z wielu różnorodnych elementów należy ustalić cel dekoracji, a następnie dobrać takie elementy, które umożliwią wykonanie zamierzonej aranżacji. Istnieją trzy możliwości wprowadzenia ładu: uszeregowanie, układ symetryczny, układ asymetryczny.

37 Uszeregowanie Takie same elementy usytuoawane są w takiej samej odległości od siebie. Wyróżniamy uszeregowanie proste i rytmiczne. Uszeregowanie wywołuje wrażenie spokoju, stałości i regularności.

38 Układ symetryczny Otrzymujemy wtedy, gdy obie części układu znajdują się po dwóch stronach osi symetrii. Jakby były odbite w lustrze. Dzięki proporcjonalnemu wyważeniu symetria ma poważny, uroczysty charakter.

39 Układ asymetryczny To układ swobodny, bez zachowanej osi symetrii. Polega na nieregularnym zgrupowaniu elementów kompozycji. Motyw główny stale dominuje nad pozostałymi.

40 Grupowanie elementów W kompozycji wyróżnia się motywy główne i uboczne. Motyw główny jest najważniejszy. W układzie symetrycznym znajduje się zawsze w jego geometrycznym środku. Elementy kompozycji kwiatowej: Elementy główne Elementy uzupełniające Elementy wypełniające Punkt wzrostu, w którym lokalizowany jest motyw główny.

41 Przestrzenność układu Kompozycja roślinna jest trójwymiarową bryłą, można bowiem określić jej trzy wymiary: długość, szerokość i głębokość. Punkt środkowy z którego wychodzą wszystkie elementy i który je wiąże, stanowi motyw główny w kompozycji i jest on punktem wzrostu całego układu.

42 Kontrasty Oprócz kontrastów barwnych o których była już mowa w układach przestrzennych wyróżniamy: - Kontrasty wielkości duże formy wsród małych i odwrotnie, - Kontrasty kształtu formy kuliste wsród kanciastych i odwrotnie, - Kontrasty ilości zagęszczenie wśród rozproszenia i odwrotnie, - Kontrasty kierunku formy pionowe wsród form poziomych

43 Zasada równowagi optycznej Zasada zachowania równowagi optycznej dotyczy nie tylko prawidłowego rozłożenia optycznego ciężaru po obu stronach osi symetrii, lecz także, i to w szerszym zakresie, przestrzenności i proporcji aranżowanego układu.

44 Klucz kompozycyjny Cztery zasady projektowania: Kontrast Równowaga Wyrównanie Rytm Ćwiczenie DRUGIE ŻYCIE BUTELKI/PUSZKI Wykonujemy wazonik lub świecznik w technice decoupage, wykorzystując powyższe zasady

45 Style układów kompozycyjnych Styl wegetatywny Styl dekoracyjny Styl formalno-linearny Styl wiązania formy (styl formalny) Ćwiczenie: Wymień jak najwięcej rodzajów roślinnych układów kompozycyjnych. Znajdź przykłady np. w literaturze. Sporządź szkice poglądowe.

46 Powstawanie projektu: Pomysł (tytuł) Koncepcja (temat) Treść (zagadnienie) Szkic (notatka graficzna) Projekt

47 Bibliografia Gładka A., Melerska H., Kompozycje kwiatowe. Wydawnictwo Watra, Warszawa Szendel I., Artystyczne układanie roślin. Wydawnictwo Spółdzielcze.Internetowy Słownik Języka Polskiego PWN: Słownik pojęć

48 Dziękuję za uwagę na zajęciach