Maria Rozenbajgier, Ryszard Rozenbajgier. Małgorzata Godlewska, Danuta Szot-Gawlik. Świat fizyki

Transkrypt

1 Maria Rozenbajgier, Ryszard Rozenbajgier Małgorzata Godlewska, Danuta Szot-Gawlik Świat fizyki Zeszyt przedmiotowo-ćwiczeniowy dla uczniów gimnazjum Część 1B Właścicielem tego zeszytu jest: Klasa Gimnazjum nr w Rok szkolny

2 Autorzy: Maria Rozenbajgier Ryszard Rozenbajgier Małgorzata Godlewska Danuta Szot-Gawlik Redakcja merytoryczna: Jadwiga Salach Korekta językowa: Agnieszka Kochanowska-Sabljak Redakcja techniczna: Stanisław Sagnowski Projekt okładki: Joanna Wypiór ZamKor R Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wspólnicy sp. j. ul. Tetmajera 19, Kraków tel.: (12) faks: (12) zamkor@zamkor.pl ISBN (całość) ISBN (część 1B) Druk i oprawa: P.W. Stabil, tel.: (12)

3 4.3. Ruch prostoliniowy jednostajny I. Notatki z lekcji II. Odszukaj w podręczniku odpowiedzi na pytania: 1. O jakim ruchu mówimy, że jest ruchem jednostajnym prostoliniowym? 2. Jak droga przebyta przez ciało poruszające się ruchem jednostajnym prostoliniowym zależy od czasu trwania tego ruchu? 3. Jak powstaje wykres zależności drogi przebytej przez ciało poruszające się ruchem jednostajnym prostoliniowym od czasu? Co jest wykresem tej zależności? III. Fizyka wokół nas Podaj przykłady ciał, które poruszają się ruchem jednostajnym prostoliniowym. 16

4 IV. A to ciekawe Ruchem jednostajnym prostoliniowym poruszają się m.in. schody ruchome i przenośniki taśmowe. Przenośnik taśmowy (potocznie błędnie nazywany taśmociągiem) jest urządzeniem transportowym o charakterze ciągłym, zwykle stosowanym do transportu materiałów sypkich lub drobnych po określonym torze. Jest on używany w magazynach, składowiskach, kopalniach kruszywa, placach budów itp., a także na liniach produkcyjnych. Szybkość przesuwu taśmy wynosi od 0,2 do 1,5 m/s. Do grupy przenośników należą także schody ruchome, płynnie przesuwające ciąg stopni do góry lub na dół w celu transportu ludzi pomiędzy sąsiednimi kondygnacjami budynku. Schody ruchome znajdują zastosowanie w miejscach o szczególnie dużym natężeniu ruchu pieszego, np. na stacjach kolei podziemnej, w domach towarowych. Pierwsze schody ruchome skonstruowano i zastosowano w 1892 w Nowym Jorku. Ułóż 3 pytania, na które drugi uczeń będzie mógł znaleźć odpowiedzi, czytając powyższy tekst. V. Fizyczne rachunki, czyli rozwiązujemy zadania rachunkowe (i nie tylko) 1. Krążek hokejowy porusza się po tafli lodowiska ruchem jednostajnym prostoliniowym. W pierwszej sekundzie przebywa drogę 10 m. Krążek ten przebędzie drogę: w drugiej sekundzie, w dwóch sekundach, w trzeciej sekundzie, w trzech sekundach, w piątej sekundzie, w pięciu sekundach. 17

5 2. Poniższe wykresy przedstawiają zależność drogi od czasu dla trzech ciał A, B, C. Rozstrzygnij, które z tych ciał porusza się ruchem jednostajnym? Ruchem jednostajnym porusza się ciało. Wykresem jego drogi w zależności od czasu jest. 3. Wykres przedstawia zależność drogi (s) od czasu (t) dla dwóch rowerzystów, którzy wyruszyli z tego samego miejsca i jechali tą samą szosą po torze prostoliniowym, przebywając odległość 12 km. 18

6 Na podstawie tego wykresu odpowiedz na pytania: a) Jakim ruchem w poszczególnych przedziałach czasu poruszali się rowerzyści? b) Który rowerzysta wyjechał później i o ile minut? c) W jakiej odległości od punktu startowego rowerzyści spotkali się? d) Ile minut każdy z rowerzystów odpoczywał? e) Który rowerzysta przyjechał do celu wcześniej i o ile minut? VII. Moje domowe laboratorium fizyczne Cel: Badanie ruchu pęcherzyka powietrza. Potrzebne przedmioty i przyrządy: drewniana listwa o długości ok. 100 cm, kilka gumek recepturek, przezroczysty wąż plastikowy o długości ok. 100 cm i średnicy ok. 8 mm, dwa korki (gumowe, plastikowe lub korkowe) lub inny przedmiot (np. patyk) dopasowany do średnicy rurki, stoper (w zegarku elektronicznym lub telefonie komórkowym), pisak. 19

7 Schematyczny rysunek doświadczenia: Przebieg doświadczenia: 1. Jeden koniec węża zatkaj korkiem. 2. Napełnij wąż wodą (dodaj kropelkę płynu do naczyń). 3. Zamknij drugi koniec korkiem, pozostawiając wewnątrz pęcherzyk powietrza. 4. Wąż ułóż wzdłuż drewnianej listwy i przymocuj go do listwy za pomocą gumek recepturek. 5. Ustaw otrzymany przyrząd pionowo, poczekaj aż bańka powietrza znajdzie się na górnym końcu węża. 6. Odwróć listwę o 180 o i obserwuj ruch pęcherzyka powietrza z dołu do góry. 7. W zależności od tego, jak szybko porusza się pęcherzyk powietrza, obierz swoją jednostkę czasu (może to być np. 1 s, 2 s, 3 s). 8. Powtórz czynności zapisane w punktach 5 i 6, obserwuj ruch pęcherzyka powietrza. Po każdej jednostce czasu zaznaczaj pisakiem na drewnianej listwie jego położenie. Zmierz drogi przebyte przez pęcherzyk powietrza od początku ruchu i w kolejnych jednostkach czasu wyniki wpisz do tabeli. 9. W celu jak najdokładniejszego zmierzenia dróg przebytych przez pęcherzyk powietrza czynności opisane w punktach 5, 6 i 7 powtórz trzykrotnie. 20

8 Wyniki doświadczenia: Czas t (przyjęte jednostki) Droga przebyta od początku ruchu x = s (cm) Pomiar 1 Pomiar 2 Pomiar 3 Wartość średnia Czas t (przyjęte jednostki) Droga przebyta w kolejnych jednostkach czasu Dx (cm) Pomiar 1 Pomiar 2 Pomiar 3 Wartość średnia Wniosek: Ruch pęcherzyka powietrza jest ruchem. Wynika to z faktu, że. Wykonaj wykres zależności drogi od czasu, tj. s(t) dla zbadanego ruchu. 21

9 VIII. Rozrywkowa fizyka Rozwiązaniem logogryfu jest nazwa urządzenia, które porusza się ruchem prostoliniowym jednostajnym Rysunek na stronie 147 w podręczniku przedstawiający zależność s(t). 2. Ruch, którego torem jest linia prosta. 3. Jednostka czasu w SI. 4. W fizyce oznaczana jest literą s. 5. Sportowiec z fotografii w podręczniku na stronie 150. IX. Komputerowe eksperymenty Wykonaj wirtualne doświadczenie opisane w podręczniku na stronie 151. Zgodnie z opisem dokonaj pomiarów czasu potrzebnego na przebycie 10 m, 20 m, 30 m, 40 m. Wyniki wpisz do tabeli, a następnie narysuj wykres za- 22

10 leżności drogi przebytej przez samochód i porównaj z wykresem utworzonym przez program. x = s (m) t (s) X. Miejsce na rozwiązanie zadań z podręcznika (str. 150) i innych zadań zleconych przez nauczyciela 23