PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DLA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA PRZED HAŁASEM

Transkrypt

1 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DLA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA PRZED HAŁASEM dla Miasta Opracował: EKKOM Sp. z o.o. Ul. Wadowicka 8i Kraków

2 Zespół autorski: dr inż. Janusz Bohatkiewicz mgr inż. Sebastian Biernacki mgr inż. Maciej Hałucha mgr Iwona Gąsak mgr inż. Marlena Leszczyńska-Sędłak mgr inż. Wojciech Ciszyński Jacek Kotlarski 2

3 SPIS TREŚCI: 1. ZAWARTOŚĆ, GŁÓWNE CELE PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ JEGO POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI Cel i zakres Programu Opis obszaru objętego zakresem Programu Powiązania z innymi dokumentami INFORMACJE O METODACH ZASTOSOWANYCH PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY ZAŁOŻENIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA PRZED HAŁASEM DLA MIASTA TARNOWA Strategia krótkookresowa Polityka długookresowa Edukacja ekologiczna Termin realizacji programu, w tym terminy realizacji poszczególnych zadań ANALIZA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ OCENA WPŁYWU REALIZACJI PROGRAMU NA TERENIE MIASTA TARNOWA Stan klimatu akustycznego w Tarnowie Proponowane działania naprawcze Istniejące obszary podlegające ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Ocena oddziaływania na środowisko działań proponowanych w ramach Programu Oddziaływania na obszary podlegające ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROGRAMU INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO ANALIZA MOŻLIWYCH ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM LITERATURA

4 1. ZAWARTOŚĆ, GŁÓWNE CELE PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ JEGO POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI Obowiązek przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko wynika z art. 46 i 50 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko [3]. W ramach tego postępowania sporządza się, zgodnie z art. 51 ust. 1 wymienionej ustawy, prognozę oddziaływania na środowisko. Zakres prognozy został uzgodniony z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Krakowie za pismem z dnia 7 sierpnia 2014 r. znak: ST-I DK oraz z Małopolskim Państwowym Wojewódzkim Inspektoratem Sanitarnym za pismem z dnia 14 sierpnia 2014 r. znak: NS Prognoza do projektu Programu nie jest dokumentem, który w sposób ilościowy wskazuje presje i oddziaływania wynikające z realizacji Programu, a pokazuje na przykładzie konkretnych zapisów, ogólny kierunek, w którym zmierzać będą przyszłe trendy środowiskowe wynikające z realizacji dokumentu. Jest to wynikiem stosunkowo ogólnych danych w odniesieniu do detali technicznych, które mogą mieć istotne znaczenie dla wielkości wywieranych presji środowiskowych. Zatem jej głównym celem jest określenie kierunków przemian jakościowych oraz charakterystyka cech przyszłych oddziaływań. Należy również zaznaczyć, że ilekroć w niniejszej Prognozie jest mowa o oddziaływaniu na środowisko należy przez to rozumieć również oddziaływanie na zdrowie, warunki i jakość życia mieszkańców, w tym ochronę ich zdrowia Cel i zakres Programu Zakres ocenianego Programu obejmuje analizę obszarów położnych na terenie miasta Tarnów, na których przekroczone zostały dopuszczalne poziomy hałasu. Celem Programu jest określenie priorytetów działań oraz wskazanie niezbędnych zadań dla ograniczenia oddziaływania hałasu. W ramach przedmiotowego Programu przedstawiono zestaw zaleceń o charakterze rozwiązań technicznych, jak i wskazano kierunki innych działań, których realizacja pozwoli na osiągnięcie wyznaczonego celu w największym możliwym stopniu. 4

5 1.2. Opis obszaru objętego zakresem Programu Analizowany Program obejmuje swym zakresem tereny zagrożone hałasem drogowym, kolejowym i przemysłowym, położone na terenie. Tarnów usytuowany jest w południowej Polsce, we wschodniej części województwa małopolskiego, nad rzekami Białą i Dunajcem, przy czym niemal cały obszar objęty zakresem Programu leży w dorzeczu rzeki Dunajec oraz jej prawobrzeżnego dopływu Białej Tarnowskiej. Południowo-zachodnia cześć miasta znajduje się w obrębie Niziny Nadwiślańskiej, stanowiącej fragment dolin rzecznych Dunajca i Białej Tarnowskiej o wyrównanej powierzchni. Natomiast południowa część miasta leży na fragmencie Pogórza Ciężkowickiego. Są to północne stoki Góry Św. Marcina, wnoszące się w kierunku południowym stromym progiem, o nachyleniu przekraczającym 20%, do wysokości 340 m. n.p.m. Tarnów sąsiaduje z 17 miejscowościami, znajdującymi się w obrębie pięciu gmin: gminy Tarnów, gminy Lisia Góra, gminy Skrzyszów, gminy Wierzchosławice i gminy Żabno. Obszar miasta podzielony jest na 16 osiedli. Tarnów jest drugą, zaraz po Krakowie, aglomeracją w Małopolsce pod względem wielkości i znaczenia. Zajmuje obszar 72,38 km 2. Jest to miasto na prawach powiatu. Tarnów, pod względem liczby mieszkańców, również plasuje się na drugim miejscu w Małopolsce. W roku 2013, według danych Głównego Urzędu Statystycznego, liczba mieszkańców wynosiła osób, gęstość zaludnienia natomiast osób/km 2. Udział procentowy mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym wynosił 16,3%, w wieku produkcyjnym 63,6%, natomiast w wieku poprodukcyjnym 20,1%. W ostatnich latach obserwuje się spadek liczby mieszkańców, spowodowany ujemnym saldem migracji zarówno wewnątrzkrajowej, jak i zagranicznej oraz relatywnie niewielkim przyrostem naturalnym. Struktura zabudowy miasta jest dość zwarta. W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego wymieniono następujące typy zabudowy: - zabudowa staromiejska, - zabudowa śródmiejska, - zabudowa wielorodzinna, 5

6 - zabudowa jednorodzinna niska, - zabudowa jednorodzinna w układzie współczesnym, - zabudowa jednorodzinna w układzie dawnych wsi, - zabudowa przemysłowo-usługowa. Pierwszy typ stanowi centrum osadnicze miasta z zachowanym w dobrym i czytelnym stanie układem urbanistycznym, w którego skład wchodzi zabudowa mieszkaniowa oraz mieszkaniowo-usługowa. Następnym jest zabudowa śródmiejska ukształtowana głównie w głównie w XVIII-XIX w., a także na początku XX w. W jej skład wchodzą budynki użyteczności publicznej oraz zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna, rzadziej jednorodzinna. Ciekawym elementem układu urbanistycznego jest z pewnością osiedle Mościce zaprojektowane w latach i wytworzone wraz z postawaniem na tym terenie Zakładów Azotowych. Zespół tworzy w części zabudowa mieszkalna jednorodzinna i wielorodzinna oraz mieszkalno-usługowa. Na terenie, do osiedli o charakterze zabudowy wielorodzinnej zaliczyć należy: Jasna, Westerplatte i Legionów. Składają się one głownie z wielokondygnacyjnych bloków w technologii wielkiej płyty, powstałych w latach 70-tych XX wieku. Powierzchnia osiedla uzupełniona jest domami jednorodzinnymi oraz zabudową usługową. Podobne zagospodarowanie występuje na osiedlu Strusia, jednakże tu formie zabudowy wielorodzinnej występują 4-7 kondygnacyjne budynki. Zabudowa jednorodzinna występuje na osiedlach: Koszyce, Zbylitowska Góra, Zabłocie, Osiedle Nauczycielskie, Piaskówka i ma ona charakter uporządkowany oraz współczesny. W wyniku przyłączenia wsi Klikowa, Gumniska, Rzędzin oraz Krzyż do oraz migracji ludności z centrum w kierunku przedmieść, doszło na tym terenie do zmieszania zabudowy jednorodzinnej wiejskiej z zabudową jednorodzinną współczesną. Rozległe tereny przemysłowo-usługowe zlokalizowane są w północnozachodniej części miasta, a także w sąsiedztwie dworca kolejowego w centrum. Reasumując około 29,4% powierzchni miasta stanowią tereny mieszkaniowe, zaś obszar usług i przemysłu zajmuje powierzchnię około 26,1%. Użytki rolne stanowią około 4%, a lasy 0,9% jego powierzchni. Dużą część miasta stanowią tereny zielone ok. 30,9%. 6

7 Tarnów jest ważnym punktem krajowej i międzynarodowej sieci komunikacyjnej, zlokalizowanym na skrzyżowaniu istotnych europejskich szlaków handlowych. Miasto położone jest na skrzyżowaniu międzynarodowej trasy E4 z zachodu na wschód (Zgorzelec Medyka) i drogi krajowej nr 73 z północy na południe (Warszawa Nowy Sącz granica ze Słowacją). Tarnów ma bezpośrednie połączenie kolejowe z miastami Polski: Krakowem, Warszawą, Poznaniem, Szczecinem i Gdańskiem, a także zagranicznymi: Kijowem, Odessą, Bukaresztem, Budapesztem oraz Koszycami. Na terenie miasta krzyżują się ważne szlaki komunikacyjne tj.: autostrada A4 stanowiąca polski odcinek (granica państwa - Niemcy granica państwa - Ukraina) drogi międzynarodowej nr E40, droga krajowa nr 4 (Tarnów - Rzeszów - Jarosław - Radymno - Korczowa - granica państwa - Ukraina), droga krajowa nr 73 (Wiśniówka - Kielce - Morawica - Busko-Zdrój - Szczucin - Dąbrowa Tarnowska - Tarnów - Pilzno - Jasło), droga krajowa nr 94 (Zgorzelec - Bolesławiec - Chojnów - Legnica - Prochowice - Wrocław - Brzeg - Opole - Strzelce Opolskie - Toszek - Pyskowice - Bytom - Będzin - Sosnowiec - Dąbrowa Górnicza - Olkusz - Kraków - Wieliczka - Targowisko - Bochnia - Brzesko - Wojnicz Tarnów), droga wojewódzka nr 973 (Busko-Zdrój - Nowy Korczyn - Żabno - Niedomice Tarnów), droga wojewódzka nr 977 (Tarnów - Tuchów - Gromnik - Moszczenica - Gorlice - Konieczna - granica państwa - Słowacja) oraz liczne drogi powiatowe. Miasto stanowi też ważny węzeł kolejowy, który tworzą następujące linie: linia kolejowa nr 91 Kraków Główny Medyka, linia kolejowa nr 96 Tarnów Leluchów, linia kolejowa nr 115 Tarnów Szczucin, Dodatkowo na terenie znajdują się następujące łącznice kolejowe: nr 609 Tarnów Filia Tarnów Wschód, nr 987 Tarnów Mościce - Mościce Azoty. 7

8 Stacja kolejowa Tarnów, według kategoryzacji PKP, posiada kategorię A (o rocznej odprawie powyżej 2 mln pasażerów). Największe obszary przemysłowe oraz usługowe zlokalizowane są w północnozachodniej części miasta oraz w sąsiedztwie dworca kolejowego w centrum. Hałas przemysłowy związany jest z działalnością zakładów przemysłowych oraz małych zakładów rzemieślniczych. Większość z zakładów tego typu na terenie Miasta jest dobrze odizolowana akustycznie i powstający tam hałas nie ma wpływu na mieszkańców terenów zlokalizowanych w ich sąsiedztwie. Do dużych zakładów przemysłowych generujących hałas należą m.in. Zakłady Azotowe w Tarnowie S.A., MLEKTAR Sp. z o.o., znajdujące się na terenie miasta składy węgla oraz rozproszone myjnie samochodowe. Na terenie miasta, w różnych jego częściach, znajdują się także duże centra handlowe m.in.: Centrum Handlowe ECHO, Galeria Tarnovia, oraz Centrum Handlowe Gemini Park Tarnów. Hałas emitowany przez obsługę centrów handlowych oddziałuje na sąsiadujące tereny przede wszystkim w godzinach ich pracy: w porze dnia i wieczoru. Źródłami hałasu są w tym przypadku najczęściej instalacje wentylacyjne i klimatyzacyjne oraz agregaty chłodnicze bez zabezpieczeń akustycznych. Hałas związany z ich działalnością pochodzi również od ruchu samochodowego na terenie parkingów Powiązania z innymi dokumentami Program ochrony środowiska przed hałasem wpisuje się w szereg dokumentów planistycznych, obejmujących swoim zakresem miasto Tarnów. Są to przede wszystkim: Strategia Rozwoju Miasta - Tarnów 2020, przyjęta uchwałą Nr XI/111/2011 Rady Miejskiej w Tarnowie dnia 30 czerwca 2011r. [70], Program Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata [74], Program Ochrony Środowiska dla Miasta na lata wraz ze strategią krótkoterminową na lata [72], Obowiązujące Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego [67], Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Miasta [68], 8

9 Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta [75], Wieloletnia Prognoza Finansowa Gminy Miasta na lata uchwalona uchwałą nr XLIV/593/2013 Rady Miejskiej w Tarnowie z dnia 19 grudnia 2013 r. [69], Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla Gminy Miasta ( ) [71], Strategia rozwoju Miasta Tarnów 2020 reprezentuje podejście, zgodnie z którym celem polityki miejskiej jest zapewnienie mieszkańcom wysokiego komfortu życia, przy jednoczesnym wykreowaniu miasta będącego w stanie zapewnić szanse rozwojowe dla współczesnej gospodarki. Realizacja założeń planu skutkować ma wzrostem konkurencyjności miasta oraz wypracowaniem jego unikalnej propozycji ofertowej dla mieszkańców, zarówno obecnych, jak i przyszłych, a także przedsiębiorców i turystów. Jednym z wyróżników strategii jest osiągnięcie komfortu zamieszkania, funkcjonowania, bezpieczeństwa czy lokowania biznesu poprzez wykorzystanie naturalnych walorów oraz cech miasta. Wizja za 10 lat określana jest trzema słowami kluczami: Aktywny, Komfortowy, Silny, odpowiadającymi trzem obszarom polityki rozwoju zawartymi w strategii. Określenie Komfortowy odnosi się do zapewnienia mieszkańcom komfortu życia. Cel ten osiągnięty ma być między innymi poprzez rozwój przyjaznej komunikacji miejskiej oraz troskę o środowisko naturalne. Niezbędnym warunkiem sprawnego funkcjonowania miasta są wydajne systemy umożliwiające mieszkańcom miasta przemieszczanie się, czego osiągnięcie planuje się poprzez remont i rozbudowę sieci drogowej, doskonalenie systemów zarządzania i sterowania ruchem oraz usprawnienie systemy parkingowego (zwiększenie liczby miejsc postojowych w mieście, w tym na osiedlach mieszkaniowych). Uwzględniono również aktywność w zakresie zwiększania atrakcyjności transportu zbiorowego, co prowadzić ma do zwiększenia jego konkurencyjności wobec samochodów prywatnych, a następnie ograniczenia obciążenia układu ulicznego. Warto wspomnieć tutaj, że dodatkowym pozytywem spadku natężenia ruchu oraz zwiększenia jego płynności jest zmniejszenie poziomu hałasu emitowanego przez pojazdy samochodowe, a więc główne źródło hałasu w mieście. Zachęcanie mieszkańców do rzadszego korzystania z własnych pojazdów samochodowych ma odbyć się między innymi poprzez: 9

10 - rozbudowę ścieżek rowerowych - budowę systemów Park&Ride - integrację z wojewódzkim transportem zbiorowym - rozwój oferty komunikacji zbiorowej na tereny okolicznych gmin Program Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata [74] jest jednym z bazowych dokumentów, na podstawie którego opracowany był m.in. Program Ochrony Środowiska dla Miasta. Analizowany dokument pozwala na globalne spojrzenie na problemy środowiskowe całego województwa i jest niezbędny do tego aby inne, bardziej lokalne opracowania, były ze sobą spójne i nawzajem się uzupełniały. W Programie jako nadrzędny cel polityki ekologicznej województwa jest: Zapewnienie wysokiej jakości życia mieszkańców poprzez poprawę stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami, natomiast w odniesieniu do ochrony akustycznej wyznaczono cel (długoterminowy do 2014 roku), który zakłada: podniesienie komfortu akustycznego dla mieszkańców województwa. Jego realizacja będzie możliwa dzięki działaniom takim jak: minimalizowanie emisji ponadnormatywnego hałasu w środowisku, wprowadzanie rozwiązań technicznych i organizacyjnych mających na celu zminimalizowanie powstawania lub przenikania hałasu do środowiska, a także środków zmniejszających poziom hałasu, zabezpieczenie obszarów, zabezpieczenie przed degradacją obszarów cichych, na których sytuacja akustyczna jest korzystna, wyprowadzenie systemowych rozwiązań komunikacyjnych, określenie w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego obszarów ograniczonego użytkowania wokół obiektów komunikacyjnych, opracowanie systemu gromadzenia danych pomiarowo-monitoringowych na terenie województwa, opracowanie systemu informowania społeczeństwa z wykorzystaniem technologii informatycznych o stanie klimatu akustycznego na danym terenie, badanie klimatu akustycznego hałasu komunikacyjnego, z uwzględnieniem konfiguracji terenu, oraz wysokości obiektów 10

11 znajdujących się w zasięgu oddziaływania ponadnormatywnego hałasu na terenie dużych aglomeracji, małych miast, oraz terenów, w których również występuje zagrożenie hałasem drogowym i kolejowym, sukcesywne eliminowanie technologii i urządzeń przekraczających wartości normatywne w transporcie i przemyśle, egzekwowanie zasad przestrzegania emisji hałasu przemysłowego do środowiska poniżej stosowanych wartości normatywnych; preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji obiektów przemysłowych przy opracowywaniu planów zagospodarowania przestrzennego i w procedurach inwestycyjnych. Również w Programie Ochrony Środowiska dla Miasta na lata wraz ze strategią krótkoterminową na lata [72] zostały zawarte propozycje dotyczące ograniczenia hałasu na obszarze miasta. Stwierdzono występowanie w Tarnowie następujących źródeł hałasu: hałas związany z komunikacją (drogową i kolejową), z przemysłem i handlem, z pracą linii energetycznych, z obiektami publicznymi związanymi z hałaśliwą działalnością (stadion, tereny zabaw, dyskoteki, kluby muzyczne, itp.), imprezami okolicznościowymi (koncerty, występy uliczne, itp.), terenami budowy oraz hałas komunalny. W opracowaniu stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu rokrocznie wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych na terenie (powyżej 75 db). Zgodnie z cytowanym opracowaniem największy poziom hałasu występuje wzdłuż południowej obwodnicy miasta, ul. Krakowskiej, ul. Kwiatkowskiego, ul. Narutowicza i ul. Spokojnej (dzielnice: Koszyce, Piaskówka, Centrum, Mościce). Hałas komunikacyjny uznany został za główną uciążliwość akustyczną. W cytowanym Programie Ochrony Środowiska dla Miasta na lata , odnośnie hałasu kolejowego, na podstawie pomiarów w Tarnowie przy ulicy Pustaki (linia kolejowa Tarnów - Kraków) w latach , stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku, który wynosił 65 db (przekroczenie o 5 db w porze dziennej i o 15 db w porze nocnej). Hałas przemysłowy w chwili obecnej nie stanowi istotnego zagrożenia, poza bezpośrednim sąsiedztwem. W Programie Ochrony Środowiska dla Miasta na lata wraz ze strategią krótkoterminową na lata , wśród celów i zadań priorytetowych dla miasta wymieniono ograniczenie uciążliwości hałasu 11

12 komunikacyjnego (priorytet 3). Odnośnie osiągnięcia celu długoterminowego do 2016 roku wyznaczono kierunki działań krótkoterminowych i długoterminowych, w tym działania techniczne zabezpieczające mieszkańców przed nadmiernym hałasem, budowę ekranów akustycznych, zakładanie i pielęgnacja zieleni izolacyjnej oraz wymianę stolarki okiennej na dźwiękoszczelną. Z kolei w Programie Ochrony Środowiska dla Miasta do roku 2020 ze strategią krótkoterminową do roku 2016 [73], określono źródła hałasu w Tarnowie oraz cele i strategię działań w tym zakresie. Wskazano na hałas komunikacyjny (drogowy i kolejowy) dotyczący głównych arterii komunikacyjnych miasta oraz hałas przemysłowy, którego wpływ na klimat akustyczny wynika głównie z działalności niewielkich podmiotów gospodarczych, zlokalizowanych pośród zabudowy mieszkalnej, w niewielkiej odległości od terenów objętych ochroną akustyczną. W cytowanym Programie za cel średniookresowy do roku 2020 postawiono dokonanie oceny rzeczywistego narażenia mieszkańców na hałas oraz zmniejszenie uciążliwości hałasu w przypadku ponadnormatywnej wartości. W strategii działań nakreślono następujące zadania: - stosowanie rozwiązań technicznych i organizacyjnych zapobiegających emisji hałasu do środowiska; - badanie hałasu komunikacyjnego opracowanie aktualnej mapy akustycznej; - zabezpieczenie przed degradacją obszarów cichych, na których sytuacja akustyczna jest korzystna; - preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji obiektów przemysłowych; - ochrona obszarów o korzystnym klimacie akustycznym; - wprowadzenie standardów akustycznych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego; - kontrolowanie oraz eliminowanie technologii i urządzeń przekraczających wartości normatywne w transporcie i przemyśle. 12

13 Obecnie na terenie Miasta obowiązują 43 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, obejmujące teren o łącznej powierzchni ok ha, co stanowi 35,8% pokrycia terenu całego miasta. Plany obejmują głównie północno-zachodnią oraz środkowo-wschodnią część miasta (rys. 1.1). Rys Obszary Miasta objęte obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Miasta [68] określa zasady ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego. W dokumencie stwierdzono, iż głównymi źródłami hałasu na terenie Miasta jest komunikacja (hałas drogowy i kolejowy) oraz przemysł. Hałas drogowy związany jest z obsługą miasta na głównych arteriach, z ruchem tranzytowym (droga krajowa nr 94, nr 4 oraz nr 73). Hałas kolejowy generowany przez linię kolejową Kraków Rzeszów, Tarnów Nowy Sącz oraz tereny kolejowe. Hałas przemysłowy związany z funkcjonowaniem zakładów przemysłowych na terenie miasta. Monitoring poziomu hałasu na terenie miasta przeprowadzony w 2010 r. objął badania poziomu hałasu kolejowego w jednym punkcie na obszarze miasta i w trzech obiektach przemysłowych. Przekroczone zostały wartości hałasu w 1 punkcie pomiarowym, oddalonym od torów około 30 m, przekroczenie mieściło się w przedziale od 5 do 10 db. 13

14 Wśród priorytetowych działań, mających na celu ograniczenie uciążliwości ze strony hałasu wymieniono działania: - eliminacja ruchu tranzytowego z centrum miasta, a docelowo poza obszar zwartej zabudowy (budowa obwodnic wraz ze wszystkimi towarzyszącymi inwestycji obiektami inżynierskimi (mosty, wiadukty kolejowe i drogowe); - ograniczenie ruchu samochodowego w mieście poprzez rozszerzenie systemu płatnego parkowania, budowa sieci parkingów, zatok postojowych, szczególnie na obrzeżach miasta i w rejonach intensyfikacji funkcji usługowych (system Parkuj i Jedź oraz Parkuj i Idź); - zwiększenie udziału komunikacji publicznej (zbiorowej), w celu zmniejszenia ogólnej licz-by pojazdów; - rozwój systemu ścieżek rowerowych w miejskich systemach zieleni (doliny rzeczne) i ciągach ulicznych; - zakładanie pasów zieleni izolacyjnej od istniejących i projektowanych obiektów, w tym dróg, kolei, zakładów przemysłowych i innych obiektów uciążliwych. Plan Gospodarki Odpadami dla miasta [75] stanowi załącznik do uchwały Nr XLV/608/2010 Rady Miejskiej w Tarnowie z dnia 18 lutego 2010 r. Niski poziom hałasu występuje nieodłącznie przy transporcie odpadów, jak również podczas niektórych operacji technologicznych. Powyższy dokument nie porusza zjawiska hałasu związanego z gospodarką odpadami, aczkolwiek w części zawierającej prognozę zmian w zakresie gospodarki odpadami wspomina, iż w zakresie transportu odpadów ewentualne zmiany dotyczyć będą m.in. jakości sprzętu technicznego, które podlegają ciągłej ewolucji w kierunku obniżenia jednostkowych kosztów eksploatacji oraz uciążliwości dla mieszkańców i środowiska (obniżenia hałasu i emisji spalin) oraz optymalizacji transportu w kierunku zmniejszenia uciążliwości dla ruchu drogowego i mieszkańców oraz poprawienia wskaźników ekonomicznych. W Wieloletniej Prognozie Finansowej Gminy Miasta na lata [14], widnieją pozycje mogące mieć wpływ na zmianę klimatu akustycznego Miasta. Wśród nich dominują inwestycje drogowe. Jednostką odpowiedzialną i koordynującą wszystkie poniższe przedsięwzięcia jest Urząd Miasta. Ich zestawienie oraz dotyczące ich szczegóły zestawiono w tabeli poniżej (tabl. 1.1). 14

15 L.p. Tabl Przedsięwzięcia wpływające na zmianę klimatu akustycznego Miasta, wyszczególnione w Wieloletniej Prognozie Finansowej Nazwa i cel Okres realizacji od do Integracja transportu kolejowego z transportem zbiorowym lub prywatnym w mieście Tarnowie pozostawianie pojazdów na wyznaczonych parkingach i kontynuowanie podróży przy pomocy środków komunikacji publicznej, ograniczenie ruchu samochodów na drogach dojazdowych i w centrach miast Projekty miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta określenie zasad przeznaczenia zagospodarowania i użytkowania terenów na potrzeby rozwoju miasta Budowa dróg gminnych w dzielnicy Klikowa w obszarze leżącym pomiędzy ul. Niedomicką, ul. Klikowską i potokiem Klikowskim - opracowanie dokumentacji - Udrożnienie układu drogowego na osiedlach mieszkaniowych miasta Budowa dróg w dz. Krzyż pomiędzy ul. Wiśniową a Kalinową opracowanie dokumentacji - Udrożnienie układu drogowego na osiedlach mieszkaniowych miasta Budowa połączenia ul. Tuchowskiej z al. Tarnowskich opracowanie dokumentacji - Uzyskanie możliwości przejazdu pojazdów normatywnych Budowa połączenia węzła autostrady A4 w Wierzchosławicach ze Strefą Aktywności Gospodarczej Realizacja porozumienia zawartego między jednostkami samorządu terytorialnego Rozbudowa ul. Klikowskiej pomiędzy ul. Niedomicką a granicą miasta - opracowanie dokumentacji Udrożnienie układu drogowego na osiedlach mieszkaniowych miasta Rozbudowa ul. Mickiewicza i al. Solidarności w ramach zadania Budowa przejścia dla pieszych przy ul. Goldhammera - ul. Brodzińskiego - Poprawa płynności ruchu w centrum miasta Główną misją Planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu dla Gminy Miasta [71] z powierzonym zadaniem organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumień między gminami jest osiągnięcie minimum 50% udziału transportu zbiorowego w realizacji wszystkich przewozów na terenie miasta Tarnów. Jego realizacja prowadzić ma do sytuacji, w której komunikacja miejska ze względu na jakość, dostępność oraz efektywność funkcjonowania w coraz większym stopniu będzie realną alternatywą dla transportu indywidualnego. Realizacja powyższego osiągnięta ma zostać poprzez osiągnięcie celów szczegółowych: - poprawę dostępności transportu publicznego oraz jego jakości przy uwzględnieniu między innymi potrzeb osób niepełnosprawnych i o ograniczonej zdolności ruchowej 15

16 - poprawę efektywności funkcjonowania systemu transportowego - integrację systemu transportowego w zakresie usług przewozowych na szczeblu miejskim, powiatowym i ponadpowiatowym - poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego - ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne i warunki życia Planuje się następujące inwestycje drogowe mogące mieć wpływ na klimat akustyczny : - budowa parkingu Park & Ride przy ul Do Huty (340 miejsc dla pojazdów osobowych, 10 miejsc dla motocykli oraz 30 miejsc dla rowerów) - planowane zakończenie r. - przełożenie drogi 73 umożliwiające połączenie autostrady A4 (węzeł Krzyż ) z drogą Nr 4 (węzeł Lwowska ) - budowa ronda na skrzyżowaniu ulic Kwiatkowskiego, Witosa i Chemicznej Zmiany, jakie mogą nastąpić w kształcie sieci komunikacyjnej oraz zmiany parametrów obsługi obecnych linii komunikacyjnych, przebiegać będą z uwzględnieniem potrzeb transportowych wpływających na zmiany i kierunki natężenia ruchu pasażerskiego związanych przede wszystkim z kierunkami rozwoju przestrzennego miasta, zmianami demograficznymi oraz zmianami społeczno gospodarczymi. Planuje się, po przeanalizowaniu kształtu sieci komunikacyjnej oraz wniosków mieszkańców i rad osiedlowych, działania mające na celu zwiększenie dostępności komunikacji miejskiej w kilku punktach miasta. Obecna oferta przewozowa będzie zmodyfikowana poprzez następujące działania: uruchomienie nowej linii komunikacji miejskiej, zmiana tras linii, wydłużenie tras linii, zmiana przystanku początkowego linii, uruchomienie komunikacji miejskiej na nieobsługiwanym dotychczas odcinku. Celem polityki zrównoważonego rozwoju jest spowolnienie rozwoju motoryzacji indywidualnej i jak największy rozwój i inwestycje w przewozy zbiorowe wykorzystujące środki komunikacji miejskiej. W celu jego osiągnięcia dokonuje się analizy regularnie przeprowadzanych badań natężenia oraz więźby ruchu (natężeń 16

17 między ważnymi punktami miasta bez analizy tras przejazdu), co pozwala na wprowadzanie zmian w newralgicznych punktach miasta usprawniających funkcjonowanie komunikacji. Zrównoważony rozwój transportu prowadzić ma do zmniejszenia obciążenia ruchem sieci drogowej poprzez atrakcyjną ofertę przewozową oraz edukację społeczeństwa. Planuje się dostosowanie oferty przewozowej do potrzeb obecnych i potencjalnych pasażerów poprzez wypełnienie następujących postulatów: - bezpośredniość monitorowanie poprzez zbieranie opinii i przeprowadzanie badań napełnień autobusów w celu optymalizacji przebiegu sieci komunikacyjnej - częstotliwość zapewnienie podaży usług odpowiadającej popytowi - dostępność wzrost dostępności poprzez modernizację i rozbudowę infrastruktury - niezawodność dążenie do utrzymywania jak największego wskaźnika niezawodności taboru - koszt możliwie relatywnie niewielkie ceny biletów - prędkość - wzrost prędkości podróży poprzez poprawą płynności ruchu w mieście oraz wprowadzenie rozwiązań zapewniających priorytet publicznemu transportowi zbiorowemu - punktualność wzrost punktualności - wygoda poprawa standardu infrastruktury przystankowej oraz sukcesywne wprawa danie nowego taboru Istotnym jest również dążenie do integracji transportu gminy Miasta Tarnów z gminami sąsiednimi, co planuje się osiągnąć na następujących płaszczyznach: - Integracja systemów zamontowanie tablic elektronicznych, informujących pasażerów o odjazdach w czasie rzeczywistym, system ma informować o ofercie operatorów, jak i przewoźników, którzy wyrażą chęć dostosowania własnych systemów do wymogów systemu sterującego tablicami 17

18 - Integracja taryfowa posiadacze MKA mogliby korzystać w pełnym zakresie z oferty komunikacyjnej TKM oraz parkingów P&R połączonych z systemem MKA - Integracja gałęziowa komunikacja zbiorowa obsługiwana przez operatorów w odniesieniu do linii w sąsiedztwie P&R oraz dworca kolejowego zostanie dostosowana do rozkładu jazdy Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej. Rozważa się również rozwiązania z zakresu inżynierii ruchu: - dostosowanie wysokości krawędzi peronowych na przystankach do poziomu podłóg w pojazdach - tworzenie antyzatok w miejscu zatok autobusowych - wydzielanie, w obrębie ulic i skrzyżowań o największym ruchu pojazdów komunikacji zbiorowej, bus pasów - utworzenie strefy Tempo30, o ograniczonej szybkości, w celu uspokojenia ruchu kołowego. Osiągnąć można to poprzez modernizację układów drogowych tak, aby zmniejszyć ich przepustowość lub wymusić na kierowcach zmniejszenie prędkości przemieszczania się Generowanie hałasu jest jednym z głównych zagrożeń dla środowiska naturalnego pochodzących ze strony systemu transportowego, przede wszystkim drogowego. Uciążliwym pod względem akustycznym jest usytuowanie w obrębie miasta węzła kolejowego. Planowane jest wspieranie rozwiązań, z zakresu organizacji transportu oraz szeroko rozumianej techniki i technologii, wpływających na ograniczenie emitowanego hałasu. Istotnym jest dostosowanie stanu infrastruktury do obowiązujących regulacji, trendów unijnych, standardów krajowych oraz wymogów ekologicznych poprzez jej modernizację i rozbudowę. Podnoszenie wymagań dotyczących taboru, obok szeregu innych korzyści, wpływa na zmniejszenie poziomu hałasu emitowanego przez autobusy. 18

19 2. INFORMACJE O METODACH ZASTOSOWANYCH PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY W procedurze analiz wpływu skutków ustaleń Programu na środowisko dokonano identyfikacji działań dotyczących ograniczenia oddziaływania hałasu na środowisko, przewidzianych do realizacji w ocenianym Programie. Określono potencjalne kategorie oddziaływań, jakie mogą być generowane przez te działania na poszczególne elementy środowiska z wyłączeniem oddziaływania w zakresie hałasu (program ma na celu spowodowanie poprawy jakości środowiska zewnętrznego w tym zakresie). Do oddziaływań akustycznych odniesiono się natomiast w sytuacji, kiedy realizacja konkretnego działania spowoduje pogorszenie warunków akustycznych w innym miejscu niż tym, dla którego jest proponowana. Następnie przeprowadzono ocenę oddziaływania na środowisko analizowanego w Programie obszaru oraz proponowanych dla niego zadań, uwzględniając jednocześnie charakter i stan środowiska w miejscu realizacji tego przedsięwzięcia (czyli obszaru przewidywanego potencjalnego oddziaływania przedsięwzięcia ma środowisko). 3. ZAŁOŻENIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA PRZED HAŁASEM DLA MIASTA TARNOWA Program ochrony środowiska przed hałasem dla został opracowany na najbliższe 5 lat i zgodnie z wymaganiami ustawy Prawo ochrony środowiska [2], będzie aktualizowany co najmniej w cyklu pięcioletnim. Zakres Programu obejmuje analizę obszarów, położonych w granicach administracyjnych Gminy Miejskiej. Przedmiotowy dokument wraz z innymi miejskimi dokumentami strategicznymi, wpisując się w długoterminowy plan ochrony mieszkańców miasta przed hałasem, stanowi ważny element polityki miasta. Zgodnie z przepisami ustawy Prawo ochrony środowiska [1], w celu wykonania Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta, sporządzona została w roku 2014 mapa akustyczna [66]. Mapa ta stanowi podstawę do opracowania programu działań ograniczających uciążliwości akustyczne. Umożliwia również prawidłowe zarządzanie infrastrukturą komunikacyjną oraz pomaga przy podejmowaniu decyzji dotyczących wykorzystania terenów pod cele inwestycyjne. Dostarcza również istotnej wiedzy na temat klimatu akustycznego, poprzez ujęcie poziomów emisji, imisji i wrażliwości akustycznej obszarów, jak również 19

20 przekroczeń poziomów dopuszczalnych określonych wskaźnikami L DWN i L N. W tym kontekście opracowana mapa akustyczna stanowi punkt wyjścia do dalszych prac i analiz, również do prac prowadzonych w perspektywie najbliższej przyszłości. Przedstawiono też szereg zaleceń o charakterze technicznym oraz wskazano kierunki innych działań (m.in. organizacyjnych, edukacyjnych), których realizacja pozwoli polepszyć stan środowiska akustycznego. W ramach ocenianego opracowania wskazano tereny o największych wartościach naruszeń dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Podano również wielkość naruszenia poziomów dopuszczalnych w odniesieniu do dróg, linii kolejowych i zakładów przemysłowych objętych zakresem Programu. Następnie przeanalizowano wyniki obliczeń akustycznych przedstawionych w opracowanej mapie akustycznej oraz zaproponowano działania, których realizacja powinna doprowadzić do poprawy stanu akustycznego w otoczeniu problemowych obszarów miasta. Podzielono je na następujące grupy: 1. Działania krótkookresowe, które stanowią faktyczny zakres Programu ochrony środowiska przed hałasem dla do roku W tej grupie znalazły się działania, które będą realizowane w okresie obowiązywania przedmiotowego Programu. 2. Działania długookresowe, których realizacja przewidywana jest w okresie wykonywania tego i kolejnych programów ochrony środowiska przed hałasem. 3. Działania związane z edukacją społeczną, które powinny być prowadzone w sposób ciągły, zarówno w zakresie działań długoterminowych, jak i krótkoterminowych. Analizując dane przedstawione w przedmiotowym Programie stwierdzono, że ograniczenie hałasu do poziomów nieprzekraczających wartości dopuszczalnych określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska [11] na obszarze dużego miasta, jakim jest Tarnów bardzo często jest nierealne i niewykonalne. Należy jednak podejmować działania, których celem będzie poprawa klimatu akustycznego na obszarach miejskich, w takim stopniu, w jakim jest to możliwe i dążyć do minimalizacji przekroczeń standardów środowiska w tym zakresie. 20

21 3.1. Strategia krótkookresowa Strategia krótkoterminowa stanowi faktyczny zakres Programu ochrony środowiska przed hałasem dla Miasta do roku W jej ramach zawarte są działania, których celem jest poprawa klimatu akustycznego w tych miejscach, gdzie przekroczenia dopuszczalnych wartości hałasu w środowisku są w chwili obecnej największe (zarówno dla wskaźnika L DWN jak i L N ) oraz tam, gdzie na oddziaływanie hałasu narażona jest największa liczba osób W celu wyselekcjonowania takich obszarów posłużono się określonym w rozporządzeniu Ministra Środowiska [9] wskaźnikiem M, którego wielkość uzależniona jest od dwóch wyżej wymienionych parametrów. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem w pierwszej kolejności powinny być wykonane działania mające na celu redukcję poziomu dźwięku na obszarach, dla których wskaźnik M posiada najwyższą wartość. Na potrzeby przedmiotowego opracowania dokonano analizy Mapy Akustycznej Miasta [66], w ramach której opracowano rozkład wskaźnika M w granicach miasta. Następnie dokonano jego podziału na trzy grupy, agregujące węższe klasy wartości. Dla każdej z nich przypisano priorytet, z jakim powinny być podjęte działania mające na celu ograniczenie poziomu hałasu. Podział ten przedstawiono poniżej w tabeli poniżej - tabl Tabl Zestawienie priorytetów, z jakim powinny być podjęte działania mające na celu ograniczenie poziomu hałasu w stosunku do wartości wskaźnika M Priorytet działań Wartość wskaźnika M Od Do Wysoki > 50 Średni Niski 0 10 Propozycja działań krótkoterminowych niezbędnych do polepszenia stanu akustycznego środowiska na terenie miasta powinna obejmować przede wszystkim ograniczenie uciążliwości akustycznych na terenach najbardziej narażonych na oddziaływanie hałasu (o wysokim priorytecie) w taki sposób, aby osiągnąć dla nich co najmniej priorytet średni (wskaźnik M nie przekroczył wartości 50). W odniesieniu do terenów zwartej zabudowy przygotowanie systemowych działań dotyczących wyznaczenia stref ruchu uspokojonego, które mogą polegać na: 21

22 - wyznaczeniu stref zakazu wjazdu lub parkowania, - organizacji ruchu drogowego w taki sposób, aby ograniczyć wykorzystania publicznych dróg lokalnych oraz dojazdowych, jak również dróg wewnętrznych dla objazdów ulic przenoszących ruch tranzytowy, - wprowadzeniu skutecznego nadzoru nad obowiązującymi ograniczeniami prędkości pojazdów, - zapewnieniu poprawy warunków ruchu drogowego w okolicach skrzyżowań, w szczególności poprzez koordynację sygnalizacji świetlnych na skrzyżowaniach na długich ciągach ulic (tzw. zielona fala ), - ograniczeniu ruchu ciężkich pojazdów mechanicznych, - przebudowie dróg i ulic w sposób zapewniający minimalizację hałasu, w szczególności w zakresie nawierzchni i geometrii, a także budowy szykan, rond czy skrzyżowań równorzędnych. Wprowadzenie zabezpieczeń technicznych przed hałasem: zastosowanie nawierzchni o obniżonej hałaśliwości dla wybranych odcinków dróg, wymiana nawierzchni dróg, modernizacja torowisk kolejowych, szlifowanie torowisk kolejowych, montaż urządzeń do samoczynnego smarowania szyn, budowa niezbędnych barier akustycznych (ekranów / wałów). Wprowadzanie organizacyjnych rozwiązań mających korzystny wpływ na klimat akustyczny, które mogą polegać na: egzekwowaniu ograniczeń ruchu, uspokojeniu ruchu: zastosowaniu pasów postojowych kosztem pasa ruch, zastosowaniu naprzemianległych krawędzi parkowania, ograniczaniu tranzytowego ruchu drogowego poprzez przerwanie ciągłości niektórych dróg, weryfikacji sieci dróg jednokierunkowych oraz wprowadzenie jednego kierunku ruchu na niektórych drogach. wymiana taboru komunikacji zbiorowej. 22

23 Ponadto w ramach strategii krótkoterminowej należy dążyć do objęcia miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego całego obszaru znajdującego się w granicach administracyjnych Miasta. Obecnie na ok. 34% terenu miasta obowiązują miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego [44]. Zgodnie z art. 114 ustawy Prawo ochrony środowiska [2] przy sporządzaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, dla terenów o różnych funkcjach lub różnych zasadach zagospodarowania, wskazuje się dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku, o których mowa w art. 113 ust. 2 pkt 1. Dla pozostałych, określając te poziomy, można sugerować się Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta [16], [17]. Opracowanie i uchwalenie kolejnych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, powinno wspomóc możliwość egzekwowania od Inwestorów właściwej lokalizacji inwestycji, zapewniającej odpowiedni komfort akustyczny dla użytkowników obiektów na coraz większym obszarze miasta. Poprzez właściwe planowanie przestrzenne będzie można uniknąć powstawania części nowych gorących obszarów, dla których przekroczone będą dopuszczalne poziomy hałasu. W ramach Programu należy wprowadzić następujące wytyczne do planowania przestrzennego na terytorium Miasta Tarnów: przeznaczanie w planach miejscowych pasów terenu na potrzeby rozbudowy systemu komunikacyjnego, w tym tras szynowych i drogowych, dworców i pętli komunikacji miejskiej, parkingów (w tym przesiadkowych w systemie Park & Ride), lokalizowanie nowoprojektowanych dróg w sposób zapewniający jak najmniejszą ingerencję w tereny podlegające ochronie akustycznej, lokalizowanie nowej zabudowy mieszkaniowej poza zasięgiem działania uciążliwego hałasu komunikacyjnego, a w przypadku dopuszczenia planowanej zabudowy mieszkaniowej w zasięgu ponadnormatywnego oddziaływania hałasu należy uwzględnić niżej wymienione warunki: zabudowa mieszkaniowa powinna być zabudową niską, którą będzie można ochronić np. za pomocą ekranów akustycznych, strefowanie lokalizacji zabudowy - lokalizowanie obiektów o funkcji niemieszkalnej (np. garaży, obiektów handlowych itp.) bliżej źródła dźwięku, 23

24 które będą stanowić naturalną barierę przeciwdźwiękową dla zabudowy chronionej akustycznie zlokalizowanej dalej. Dodatkowo zarządcy dróg w przypadku opiniowania włączenia nowych odcinków dróg do systemu komunikacyjnego Miasta zobowiązani są uwzględnić wpływ inwestycji na zmianę klimatu akustycznego. Powyższe wytyczne należy również uwzględnić w: - prognozach oddziaływania na środowisko, które wykonywane są w ramach projektów planów zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko [3], - kartach informacyjnych przedsięwzięć zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko [3], - raportach o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, które wykonywane są zgodnie z art. 66, w szczególności ust. 1 pkt 7 9 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko [3] Polityka długookresowa W ramach strategii długoterminowej określono przedsięwzięcia mające na celu poprawę klimatu akustycznego w mieście, których realizacja miałaby się odbywać głównie w perspektywie czasowej do 15 lat, czyli w okresie, kiedy realizowane będą ten i kolejne Programy ochrony środowiska przed hałasem. W pierwszej kolejności należy skupić się na zadaniach dotyczących polepszenia warunków akustycznych tych obszarów, których wskaźnik M przyjmuje obecnie wartości powyżej 50. Następnie należy realizować działania na terenach, na których wskaźnik M przyjmuje wartości pomiędzy 10 a 50, natomiast w dalszej perspektywie czasowej na terenach charakteryzujących się wskaźnikiem M w przedziale Działania dla terenów, dla których wskaźnik M kształtował się w przedziale 10-50, powinny stanowić listę rezerwową dla działań krótkookresowych i, w sytuacji zaistniałych rezerw 24

25 finansowych w budżecie Miasta, należy dążyć do ich realizacji w terminie wcześniejszym, czyli w okresie obowiązywania przedmiotowego Programu (do roku 2019). Główne kierunki należące do grupy działań długoterminowych to: konsekwentna realizacja projektów infrastrukturalnych Wieloletniej Prognozy Finansowej [69]; rozwój komunikacji zbiorowej i rowerowej; systematyczne wprowadzanie do przewozów w ramach komunikacji miejskiej nowego taboru autobusowego (wprowadzanie do specyfikacji przetargowych stosownych zapisów dotyczących warunków, jakie powinny spełniać pojazdy, aby ograniczyć emitowany przez nie hałas komunikacyjny); realizacja inwestycji obszarowych mających na celu uspokojenie ruchu; zapewnienie priorytetu komunikacji zbiorowej; rozwój systemu Park and Ride ; planowanie przestrzenne uwzględniające zagrożenia hałasem strefowanie funkcji zabudowy; skuteczne i konsekwentne egzekwowanie ograniczeń: ruchu (strefy ruchu uspokojonego), prędkości (szczególnie w porze nocy), tonażu. Propozycja działań naprawczych dla polityki długookresowej znajduje się w rozdziale Edukacja ekologiczna Jednym ze sposobów edukacji mogą być konsultacje społeczne przeprowadzane, m.in. w ramach opracowywania programów ochrony środowiska, w tym również przedmiotowego opracowania. W ramach edukacji należy zwrócić główną uwagę na: promocję komunikacji zbiorowej, promocję komunikacji rowerowej, rozwój sieci ścieżek rowerowych i dążenie do włączenie jej do systemu komunikacji miejskiej, promocję i edukację alternatywnych form wykorzystania samochodów: 25

26 promocję pojazdów cichych, udział mediów w konsultacjach społecznych i edukacji rola tłumacza, promocję właściwego planowania przestrzennego uwzględniającego zagrożenia hałasem strefowanie funkcji zabudowy, promocję innych metod ochrony przed hałasem niż ekrany akustyczne. Działania te mogą być finansowane ze środków własnych miasta lub zarządców dróg i linii kolejowych. Dodatkowo środki na edukację społeczeństwa w zakresie oddziaływania hałasu można pozyskiwać poprzez programy finansowe UE oraz z pomocą sponsorów i mediów. Efekty działań związanych z edukacją społeczeństwa są w chwili obecnej bardzo trudne do oszacowania, jednak przy systematycznym i skoordynowanym działaniu mogą być bardzo znaczne. Świadome, celowe i długoplanowe działania związane z edukacją i promowaniem EKO - zachowań wśród mieszkańców miasta przyniosą pozytywne skutki i to nie tylko w zakresie redukcji hałasu. Ważne jest, by działania te zapoczątkowane w tym programie, były dalej realizowane i poszerzane, ponieważ w odniesieniu do wielu tego typu działań z zakresu edukacji, wyniki są widoczne za kilka lub nawet kilkanaście lat Termin realizacji programu, w tym terminy realizacji poszczególnych zadań Terminy realizacji działań, mających na celu poprawę stanu klimatu akustycznego w Tarnowie, są dłuższe od czasu obowiązywania przedmiotowego opracowania (5 lat). Edukacja społeczeństwa powinna być konsekwentna i ciągła - tylko wtedy może przynieść wymierne i oczekiwane korzyści. Czasu trwania działań zawierających się w jej zakresie nie można zatem nawet orientacyjnie oszacować. Działania określone w strategii długoterminowej powinny być natomiast realizowane w perspektywie do ok lat. Działania określone w ramach strategii krótkoterminowej powinny zostać zrealizowane w czasie trwania Programu, czyli do 31 grudnia 2019 r. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U nr 179, poz. 1498) [9], harmonogram działań naprawczych proponowanych w ramach ocenianego Programu ustalono, uwzględniając przede wszystkim.: 26

27 - przekroczenie dopuszczalnego poziomu dźwięku na terenach przeznaczonych pod szpitale, domy opieki społecznej (w ramach Programu przyjęto taki sam priorytet działań dla szpitali i domów opieki społecznej, jak dla terenów, na których są zlokalizowane), - przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu na terenach mieszkaniowych, - wyniki konsultacji społecznych. Na terenach mieszkaniowych kolejność realizacji działań określono na podstawie wskaźnika M charakteryzującego wielkość przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu i liczbę mieszkańców na danym terenie, określonego w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U. z 2002 r. Nr 179, poz. 1498) [9]. 4. ANALIZA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ OCENA WPŁYWU REALIZACJI PROGRAMU NA TERENIE MIASTA TARNOWA W procedurze analiz wpływu Programu na środowisko dokonano identyfikacji działań dotyczących ograniczenia oddziaływania hałasu na środowisko, przewidzianych w ocenianym Programie. Następnie określono potencjalne kategorie oddziaływań, jakie mogą być generowane przez te działania na określone elementy środowiska i przeprowadzono ocenę oddziaływania na środowisko analizowanych w Programie obszarów oraz proponowanych dla nich działań, uwzględniając jednocześnie charakter i stan środowiska w miejscach realizacji przedsięwzięcia, czyli obszaru przewidywanego potencjalnego oddziaływania przedsięwzięcia ma środowisko Stan klimatu akustycznego w Tarnowie W celu wykonania dokładnej oceny stanu akustycznego, zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska [1], w 2014 r. została opracowana mapa akustyczna Miasta [66], która jest istotnym narzędziem wspomagającym prowadzenie polityki ekologicznej. Mapa ta stanowi podstawę do opracowania programu działań mających na celu ograniczenie uciążliwości akustycznych. Umożliwia również prawidłowe zarządzanie infrastrukturą miejską oraz wspomaga przy podejmowaniu decyzji dotyczących 27

28 wykorzystania terenów pod cele inwestycyjne. Mapa akustyczna zawiera także istotną wiedzę na temat klimatu akustycznego miasta, poprzez ujęcie poziomów emisji, imisji i wrażliwości akustycznej obszarów, jak również poziomów przekroczeń wartości dopuszczalnych określonych wskaźnikami L DWN i L N. W tym kontekście stanowi ona punkt wyjścia do dalszych prac i analiz, również do prac prowadzonych w perspektywie najbliższej przyszłości. Na podstawie Mapy akustycznej Miasta [66] oraz: - dokonanej identyfikacji źródeł hałasu kształtujących klimat akustyczny na terenie miasta, - przeprowadzonej analizy uwarunkowań akustycznych wynikających z obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, - zestawienia metod i wyników badań, - liczby ludności zagrożonej hałasem oraz analizy przewidywanych trendów zmian stanu akustycznego środowiska, w ramach przedmiotowego Programu wybrano tereny o największej wartości naruszeń dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Przeprowadzono analizy przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu dla wskaźników L DWN i L N dla głównych grup źródeł dźwięku, występujących na terenie miasta dla hałasu drogowego, kolejowego i przemysłowego [66]. Na podstawie ich analizy można określić zakres naruszeń dopuszczalnych poziomów hałasu na terenie. Opis naruszeń dopuszczalnego poziomu hałasu sporządzony w oparciu o wskaźnik L DWN przedstawiono w tabl. 4.1 poniżej. 28

29 Tabl Rozkład naruszeń dopuszczalnego poziomu hałasu wskaźnik L DWN w poszczególnych dzielnicach miasta Lokalizacja terenu Uwagi Wskaźnik M ul. Krakowska odcinek od węzła (środkowej jego części) do ul. Czarna Droga; strona północna ul. Krakowska od ul. Czarna Droga do ul. Czerwonej; ul. Czerwona ul. Czarna Droga od ul. Krakowskiej do ul. Agrestowej; strona zachodnia ul. Krakowska od rzeki Białej do Galerii Tarnovia ul. Zbylitowska od. ul. Czarna Droga do ul. Henryka Sienkiewicza ul. Chemiczna od ul. Wincentego Witosa do ul. Zbylitowskiej, strona zachodnia; ul. Wincentego Witosa od granicy miasta do ul. Chemicznej, strona południowa Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db (fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db) Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy w obszarze stref wskaźnika L DWN o wartościach db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN db ul. Chemiczna od ul. Zbylitowskiej do ul. Czerwonych Klonów, strona południowa ul. Zbylitowska od linii kolejowej do ul. Chemicznej ul. Eugeniusza Kwiatkowskiego od ul. Czerwonych Klonów do linii kolejowej Pierwsza linia zabudowy w obszarze stref wskaźnika L DWN o wartościach db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN db Pierwsza linia zabudowy w obszarze stref wskaźnika L DWN o wartościach db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie wskaźnika L DWN o wartości, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości Db ul. Czerwonych Klonów od ul. Kasztanowej do ul. Eugeniusza Kwiatkowskiego, strona zachodnia ul. Czerwonych Klonów od ul. Kasztanowej do ul. Eugeniusza Kwiatkowskiego, strona Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie

30 Lokalizacja terenu Uwagi Wskaźnik M wschodnia wskaźnika L DWN o wartości db ul. Eugeniusza Kwiatkowskiego od ul. Topolowej do ul. Czerwonych Klonów, strona południowa Pierwsza linia zabudowy w strefie wskaźnika L DWN o wartościach db (fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN db) 5-10 ul. Ignacego Mościckiego od ul. Czystej do stacji paliw, strona północna Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db (fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db) 5-10 ul. Ignacego Mościckiego od ul. Chłopskiej do linii kolejowej, strona północna Pierwsza linia zabudowy w obszarze stref wskaźnika L DWN o wartościach db i db ul. Ignacego Mościckiego od ul. Chłopskiej do linii kolejowej, strona południowa ul. Ignacego Mościckiego od linii kolejowej do ul. Kazimierza Pułaskiego, strona północna ul. Ignacego Mościckiego od linii kolejowej do ul. Kazimierza Pułaskiego, strona południowa ul. Kazimierza Pułaskiego od ul. Józefa Szujskiego do ul. Ignacego Mościckiego, strona zachodnia ul. Kazimierza Pułaskiego od ul. Józefa Szujskiego do ul. Ignacego Mościckiego, strona wschodnia Pierwsza linia zabudowy w obszarze stref wskaźnika L DWN o wartościach db i db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefach wskaźnika L DWN o wartościach db i db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefach wskaźnika L DWN o wartościach db i db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db (fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db) Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db (fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db) 5 10 > >

31 Lokalizacja terenu Uwagi Wskaźnik M ul. Kazimierza Pułaskiego od ul. Ignacego Mościckiego do ul.krakowskiej, strona zachodnia ul. Kazimierza Pułaskiego od ul. Ignacego Mościckiego do ul.krakowskiej, strona wschodnia Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db (fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db) Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db (fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db) ul. Józefa Szujskiego, strona południowa Pierwsza linia zabudowy w obszarze stref wskaźnika L DWN o wartościach db i db > 100 ul. Józefa Szujskiego, strona północna Pierwsza linia zabudowy w obszarze stref wskaźnika L DWN o wartościach db i db ul. Władysława Sikorskiego ul. Krakowska od Galerii Tarnovia do torów kolejowych, strona południowa ul. Krakowska od linii kolejowej do ul. Józefa Bema, fragment między ulicami Pułaskiego i Sikorskiego ul. Krakowska od linii kolejowej do ul. Józefa Bema, fragment między ulicami Pułaskiego i Sikorskiego, pozostałe fragmenty ul. Jana Kochanowskiego zakole przy ul. Krakowskiej, strona wewnętrzna Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db (fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db) Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db,fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, dla fragmentu przy od ulicy Bema - w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefach wskaźnika L DWN o wartościach db i db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db >

32 Lokalizacja terenu Uwagi Wskaźnik M ul. Gabriela Narutowicza od ul. Krakowskiej do ul. Wojciecha Bandrowskiego, strona północna ul. Gabriela Narutowicza od ul. Wojciecha Bandrowskiego do ul. Bolesława Limanowskiego, strona północna ul. Gabriela Narutowicza od ul. Wojciecha Bandrowskiego do ul. Bolesława Limanowskiego, strona południowa ul. Tuchowska od rzeki Strusinka do ul. Zamkowej i od ul. Stanisława Ziaji do ul. Stanisława Konarskiego strona wschodnia ul. Jarosława Dąbrowskiego ul. Stanisława Konarskiego od ul. Tuchowskiej do ul. Jarosława Dąbrowskiego; ul. Gumniska, strona południowa ul. Braci Saków, od ul. Mostowej do ul. Okrężnej, strona północna ul. Braci Saków, od ul. Okrężnej, do granicy miasta, strona północna ul. Braci Saków, od ul. Okrężnej, do granicy miasta, strona południowa ul. Okrężna od ul. Braci Saków do rzeki Wątok, strona północna ul. Okrężna od ul. Braci Saków do rzeki Wątok, strona południowa Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefach wskaźnika L DWN o wartości db i db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db (fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db) Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefach wskaźnika L DWN o wartości db i db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy w obszarze stref wskaźnika L DWN o wartościach db i db Pierwsza linia zabudowy w obszarze stref wskaźnika L DWN o wartościach db i db ul. Lwowska, obszar przy Szpitalu Pierwsza linia zabudowy budynków Szpitala znajduje się

33 Lokalizacja terenu Uwagi Wskaźnik M Wojewódzkim, strona północna w strefie wskaźnika L DWN o wartości db ul. Lwowska, obszar przy Szpitalu Wojewódzkim, strona południowa Rondo Zesłańców Sybiru, strona zachodnia oraz przylegający fragment ulicy Lwowskiej ul. Słoneczna fragment od ul. Starodąbrowskiej do ul. Lwowskiej, strona południowa; ul. Lwowska od ul. Starodąbrowskiej do ul. Słonecznej; strona północna ul. Starodąbrowska od ul. Lwowskiej do ul. Słonecznej ul. Lwowska od stacji paliw do ul. Słonecznej, strona południowa ul. Lwowska fragment od ul. Jarosława Dąbrowskiego do ul. Mostowej; ul. Starodąbrowska od ul. Kołłątaja do ul. Lwowskiej ; ul. Lwowska od ul. Mostowej do stacji paliw, strona południowa ul. Adama Mickiewicza, strona południowa ul. Adama Mickiewicza od al. Matki Bożej Fatimskiej do ul. Starodąbrowskiej, strona południowa; al. Matki Bożej Fatimskiej od ul. Adama Mickiewicza do ul. Marii Skłodowskiej Curie, strona wschodnia ul. bł. ks. Romana Sitko; ul. Słoneczna od al. Matki Bożej Fatimskiej do ul. Starodąbrowskiej, strona południowa; al. Matki Bożej Fatimskiej od ul. Słonecznej do Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie wskaźnika L DWN o wartości db oraz, fragmentami, w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db oraz, fragmentami, w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, nieliczne fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, nieliczne fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db >

34 Lokalizacja terenu Uwagi Wskaźnik M ul. Marii Skłodowskiej Curie, strona wschodnia oraz od ul. Słonecznej do ul. Bitwy pod Cedynią strona zachodnia; ul. Starodąbrowska od ul. Słonecznej do al. Mickiewicza, strona zachodnia ul. Juliusza Słowackiego; al. Solidarności; ul. Szkotnik, strona zachodnia al. Piaskowa od ul. Romanowicza, do końca obszaru zabudowy mieszkaniowej; ul. Romanowicza od ul. Jana Kasprowicza, strona południowa al. Matki Bożej Fatimskiej od ul. Cegielnianej do ul. Nowodąbrowskiej, strona zachodnia; ul. Krzyska od ul. Matki Bożej Fatimskiej do ul. Działkowej al. Jana Pawła II od ul. Słonecznej do ul. do Prochowni, strona zachodnia al. Jana Pawła II od ul. Słonecznej do ul. do Leśnej, strona zachodnia ul. Klikowska od ul. Polskiego Czerwonego Krzyża do ronda, strona wschodnia; od ronda do linii kolejowej, strona zachodnia ul. Klikowska fragment od linii kolejowej do ul. Sadowej ul. Niedomicka od ul. Sadowej do ul. Mroźnej, strona zachodnia ul. Niedomicka od ul. Sadowej do ul. Mroźnej, strona wschodnia Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db (fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db) Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, niewielkie fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w obszarze stref wskaźnika L DWN o wartościach db i db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w obszarze stref wskaźnika L DWN o wartościach db, fragmenty budynków znajdują się także w strefie wskaźnika L DWN o wartościach db Pierwsza linia zabudowy w obszarze strefy wskaźnika L DWN o wartościach db Pierwsza linia zabudowy w obszarze wskaźnika L DWN o wartościach db Pierwsza linia zabudowy w obszarze stref wskaźnika L DWN o wartościach db i db Pierwsza linia zabudowy w obszarze stref wskaźnika L DWN o wartościach db i db > 100

35 Lokalizacja terenu Uwagi Wskaźnik M ul. Spokojna, od. ul. Nowodąbrowskiej do ul. Krzyskiej, strona północna ul. Spokojna, od. ul. Krzyskiej na zachód, strona północna ul. Nowodąbrowska, ul. Krzyska odcinek linii kolejowej od granic Miasta od strony zachodniej do ul. Letniej, strona południowa (hałas kolejowy) odcinek linii kolejowej od granic Miasta od strony zachodniej do ul. Letniej, strona północna (hałas kolejowy) ul. Stanisława Kassali, strona południowa (hałas kolejowy) odcinek linii kolejowej od ul. Rzemieślniczej do ul. Krakowskiej, na północ od torowiska (hałas kolejowy) odcinek linii kolejowej od rzeki Wątok do ul. Jarosława Dąbrowskiego, strona południowa (hałas kolejowy) odcinek linii kolejowej od ulicy Torowej do ul. Gumniskiej, strona północna odcinek linii kolejowej od ul. Gumniskiej do rzeki Wątok, strona południowa (hałas kolejowy) budynki przy ul. Środkowej, strona południowa (hałas kolejowy) Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefach wskaźnika L DWN o wartości db i db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Jeden budynek w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy znajduje się w przeważającej części w strefie wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy w strefie wskaźnika L DWN o wartości db Pierwsza linia zabudowy w strefach wskaźnika L DWN o wartości db, fragmenty budynków w strefie wskaźnika L DWN o wartości db

36 4.2. Proponowane działania naprawcze Działania krótkoterminowe Większość proponowanych działań mających na celu poprawę stanu klimatu akustycznego w Tarnowie została opisana w rozdziale 3 niniejszej prognozy. Poniżej przedstawiono szerzej działania o charakterze inwestycyjnym, które będą realizowane w ramach strategii krótkookresowej. Inwestycje te będą również poddawane ocenom w opracowaniach wykonywanych w ramach procedur środowiskowych określonych w przepisach prawnych (m.in. raportów oddziaływania na środowisko, przeglądów ekologicznych czy analiz porealizacyjnych). W ramach powyższych opracowań zostanie dokonana szczegółowa ocena wpływu tych inwestycji na środowisko zewnętrzne we wszystkich wymaganych zakresach. W niniejszej prognozie skupiono się natomiast na ogólnej ocenie działań na poszczególne komponenty środowiska (o czym wspomniano w rozdziale 2 niniejszego opracowania). W najbliższej perspektywie czasowej należy podejmować działania naprawcze dla tych terenów miasta, na których stwierdzono najwyższe wartości wskaźnika M (powyżej 50). W tabl. 4.2 i tabl. 4.3 przedstawiono zestawienie działań naprawczych wraz z szacunkowymi terminami ich realizacji oraz przybliżonymi kosztami w przyporządkowaniu dla odcinków dróg, w sąsiedztwie których na oddziaływanie hałasu o największym poziomie dźwięku narażonych jest największa liczba osób. Działania w tabeli poniżej oraz działania inwestycyjne (tabl. 4.3) zaplanowane do realizacji w Wieloletniej Prognozie Finansowej [69], powinny zostać zrealizowane do roku 2019, czyli okresie obowiązywania Programu. Wszystkie obszary, dla których wartość wskaźnika M była większa od 50 zostały zakwalifikowane do działań krótkoterminowych (zadania planowane do roku tabl. 4.2). Natomiast obszary, dla których wartość wskaźnika M nie przekroczyła 50, zostały wpisane w działania stanowiące politykę długoterminową (tabl. 4.3) - powinny one stanowić listę rezerwową dla działań krótkookresowych. W sytuacji zaistnienia rezerw finansowych w budżecie Miasta należy dążyć do ich realizacji w terminie wcześniejszym, czyli w okresie obowiązywania przedmiotowego Programu (do roku 2019). 36

37 Tabl Działania krótkoterminowe - propozycja działań naprawczych dla terenów o wysokim priorytecie narażenia na hałas, dla których wskaźnik M przyjmuje wartości powyżej 50 Lp. Nazwa ulicy, linii tramwajowej, linii kolejowej lub obszaru wraz z priorytetem Rodzaj działań do podjęcia w celu poprawy stanu klimatu akustycznego Oczekiwany efekt redukcji hałasu Szacunkowy koszt realizacji działania Podmiot odpowiedzialny za realizację inwestycji 1. ul. Eugeniusza Kwiatkowskiego od ul. Czerwonych Klonów do linii kolejowej, (w ciągu drogi wojewódzkiej 973 ) uspokojenie i upłynnienie ruchu drogowego 3 6 db zł Prezydent Miasta 2. ul. Czerwonych Klonów od ul. Kasztanowej do ul. Eugeniusza Kwiatkowskiego (w ciągu drogi wojewódzkiej 973 ) uspokojenie i upłynnienie ruchu drogowego 3 6 db zł Prezydent Miasta 3. ul. Ignacego Mościckiego od linii kolejowej do ul. Kazimierza Pułaskiego; ul. Józefa Szujskiego, strona południowa; ul. Kazimierza Pułaskiego od ul. Józefa Szujskiego do ul. Ignacego Mościckiego Ekran akustyczny o dł. ok. 150 m przy ul. Józefa Szujskiego uspokojenie i upłynnienie ruchu drogowego na ul. Mościckiego 3 10 db zł Prezydent Miasta 4. ul. Kazimierza Pułaskiego od ul. Ignacego Mościckiego do ul. Krakowskiej, strona zachodnia wymiana nawierzchni na nawierzchnię o obniżonej hałaśliwości 3 6 db zł Prezydent Miasta 5. ul. Krakowska od linii kolejowej do ul. Józefa Bema, fragment między ulicami Pułaskiego i Sikorskiego wymiana nawierzchni na nawierzchnię o obniżonej hałaśliwości 3 6 db zł Prezydent Miasta 37

38 Lp. Nazwa ulicy, linii tramwajowej, linii kolejowej lub obszaru wraz z priorytetem Rodzaj działań do podjęcia w celu poprawy stanu klimatu akustycznego Oczekiwany efekt redukcji hałasu Szacunkowy koszt realizacji działania Podmiot odpowiedzialny za realizację inwestycji 6. ul. Gabriela Narutowicza od ul. Wojciecha Bandrowskiego do ul. Bolesława Limanowskiego, strona południowa wymiana nawierzchni na nawierzchnię o obniżonej hałaśliwości 3 6 db zł Prezydent Miasta 7. ul. Słoneczna fragment od ul. Starodąbrowskiej do ul. Lwowskiej, ul. Lwowska od ul. Starodąbrowskiej do ul. Słonecznej; strona północna + od stacji paliw do ul. Słonecznej, ul. Starodąbrowska od ul. Lwowskiej do ul. Słonecznej zastosowanie cichej nawierzchni na ul. Słonecznej (na odcinkach, na których występują budynki mieszkaniowe), Wymiana nawierzchni, upłynnienie i uspokojenie ruchu drogowego na odcinku ul. Lwowskiej i Starodąbrowskiej 3 6 db zł Prezydent Miasta 8. ul. Adama Mickiewicza wymiana nawierzchni, uspokojenie i upłynnienie ruchu drogowego 3 6 db zł Prezydent Miasta 9. ul. Niedomicka od ul. Sadowej do ul. Mroźnej wymiana nawierzchni, uspokojenie i upłynnienie ruchu drogowego 3 6 db zł Prezydent Miasta ŁĄCZNY KOSZT REALIZACJI DZIAŁAŃ NAPRAWCZYCH: zł 38

39 W przypadku wprowadzania elementów uspokojenia ruchu na trasach, po których poruszają się autobusy komunikacji miejskiej, należy zastosować takie rozwiązania, które nie będą utrudniały ich ruchu. Należy dodać, że działania polegające na uspokojeniu ruchu powodują również poprawę stanu zanieczyszczeń powietrza w szczególności na terenach mieszkalnych. Trzeba wyraźnie podkreślić, że wprowadzenie nawierzchni o obniżonej hałaśliwości jest zasadne dla tych odcinków ulic, na których prędkość pojazdów przekracza 50 km/h. Ponadto część tych nawierzchni (tzw. nawierzchnie porowate, które raczej nie powinny być stosowane w warunkach miejskich) wymagają na etapie eksploatacji cyklicznych prac konserwatorskich z użyciem specjalistycznego sprzętu. Również ekrany akustyczne nie powinny być stosowane we wszystkich miejscach, w których poziom dźwięku przekracza wartości dopuszczalne. W szczególności, pomijając kwestie technicznych możliwości ich lokalizacji, posadowienie ekranów wzdłuż śródmiejskich ulic, zniszczyłoby cenną przestrzeń kulturową miasta. Mogą one również negatywnie wpływać na krajobraz oraz oddziaływać na awifaunę (śmiertelność ptaków rozbijających się o ekrany przezroczyste). Budowę ekranów należy przede wszystkim rozważać na ulicach poza ścisłym centrum miasta, gdzie istnieją techniczne możliwości ich lokalizacji, a układ dróg i zjazdów nie wymaga stosowania bram wjazdowych i zapewnia ciągłość ekranów. Przy ich projektowaniu należy brać pod uwagę również ich estetykę i wpływ na krajobraz miasta. Na terenie Miasta do kompetencji Policji należeć będzie egzekwowanie ograniczeń prędkości. Powinno ono być egzekwowane poprzez wzmożone kontrole prędkości na tych odcinka dróg i ulic, w sąsiedztwie których wskaźnik M osiąga najwyższe wartości. Kontrole te powinny być prowadzone szczególnie w porach nocnych. Duży wpływ na klimat akustyczny będzie miała realizacja autostrady A4 na odcinku od węzła Krzyż do węzła Dębica Pustynia. Oddanie do użytku brakującego odcinka autostrady spowoduje przejęcie części ruchu o charakterze tranzytowym, który w chwili obecnej odbywa się po ulicach miejskich (m.in.: ul. Jana Pawła II, Słonecznej lub Lwowskiej). Przejęcie przez autostradę części ruchu (szczególnie samochodów ciężkich, bardziej hałaśliwych), spowoduje poprawę klimatu akustycznego w sąsiedztwie tych odcinków ulic, którymi odbywa się on w chwili obecnej. W ramach przedsięwzięcia planuje się m.in. budowę urządzeń związanych z ochroną środowiska 39

40 tj. ekranów akustycznych, które będą chronić tereny, dla których obowiązują poziomy dopuszczalne hałasu w środowisku, sąsiadujące z autostradą. Drugą inwestycją na terenie jest modernizacja linii kolejowej nr 91 łączącej Kraków Główny ze stacją Medyka. W ramach przedsięwzięcia zostanie przebudowany układ torowy, skrzyżowania dróg z linią kolejową, a także zostaną wybudowane ekrany akustyczne. Wszystkie te działania wpłyną pozytywnie na stan klimatu akustycznego w sąsiedztwie linii kolejowej na terenie miasta. Zgodnie z zapisami Wieloletniej Prognozy Finansowej Miasta [69], w okresie obowiązywania Programu planowana jest realizacja szeregu inwestycji, które będą miały pozytywny wpływ na klimat akustyczny miasta. Ich zestawienie przedstawiono w tabeli poniżej. Kolejność i czas realizacji inwestycji leży w gestii Inwestorów. Nie są one związane z kolejnością przedstawioną w tabeli. 40

41 Tabl Działania krótkoterminowe - zestawienie działań inwestycyjnych mających wpływ na poprawę klimatu akustycznego Miasta Lp Działanie i lokalizacja Projekty miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta określenie zasad przeznaczenia zagospodarowania i użytkowania terenów na potrzeby rozwoju miasta Budowa dróg gminnych w dzielnicy Klikowa w obszarze leżącym pomiędzy ul. Niedomicką, ul. Klikowską i potokiem Klikowskim Rozbudowa ul. Klikowskiej pomiędzy ul. Niedomicką a granicą miasta Rozbudowa ul. Mickiewicza i al. Solidarności w ramach zadania Budowa przejścia dla pieszych przy ul. Goldhammera - ul. Brodzińskiego Modernizacja układu drogowego w Tarnowie Budowa ronda na skrzyżowaniu ulic Kwiatkowskiego i Witosa w Tarnowie. Remont ul. Klikowskiej od ul. Niedomickiej do ul. Konnej. Przebudowa Al. Jana Pawła na odcinku od skrzyżowania z ul. Słoneczną do ul. Promiennej. wraz z szacunkowym terminem ich realizacji. Podmiot odpowiedzialny za realizację działań Szacunkowy koszt realizacji działania ogółem Termin realizacji działań Urząd Miasta ,00 zł 2016 Urząd Miasta ,00 zł 2014 Urząd Miasta ,00 zł 2014 Urząd Miasta ,00 zł 2014 Urząd Miasta zł 2014 Urząd Miasta Urząd Miasta Budowa parkingu Park&Ride przy ul. Do Huty Urząd Miasta bd

42 Lp. 9. Działanie i lokalizacja Przełożenie drogi 73 umożliwiające połączenie autostrady A4 (węzeł Krzyż ) z drogą Nr 94 (węzeł Lwowska ). Planowane przedsięwzięcie stanowi połączenie wybudowanego przez miasto Tarnów odcinka ulicy Jana Pawła II łącznika miasta z węzłem Krzyż z węzłem Lwowska i stanowi docelowy nowy przebieg drogi krajowej Nr Uruchomienie linii autobusowej łączącej ul. Spacerową z centrum miasta przez ulicę Krakowską 11. Zmiana tras linii autobusowych nr 9, 12 i 33 tak, aby obsługiwały oddany do użytkowania parking P&R przy ulicy Do Huty 12. Zmiana przystanku początkowego linii autobusowej nr 208, 225 i 227 z Zakładów Mechanicznych na przystanek na nowym parkingu przy ulicy Pułaskiego 13. Wydłużenie tras linii autobusowych nr 0, 1 i 31 z al. Jana Pawła II 14. Uruchomienie komunikacji miejskiej na odcinku ulicy Nowodąbrowskiej Podmiot odpowiedzialny za realizację działań Szacunkowy koszt realizacji działania ogółem Termin realizacji działań Urząd Miasta bd. bd. Urząd Miasta bd. bd. Urząd Miasta bd. bd. Urząd Miasta bd. bd. Urząd Miasta bd. bd. Urząd Miasta bd. bd. 42

43 Działania długoterminowe W strategii długoterminowej zawiera się również ocena Programu ochrony środowiska przed hałasem dla Miasta oraz realizacja działań wynikających ze zmiany stanu akustycznego w mieście w czasie obowiązywania Programu. Przedsięwzięcia realizowane w ramach strategii długoterminowej mogą być finansowane ze środków własnych Miasta (m.in. zaplanowanych w ramach Wieloletniej Prognozy Finansowej [69]) oraz zarządców dróg, linii kolejowych. W poniższej tabeli zestawiono działania inwestycyjne, które powinny być realizowane w ramach polityki długookresowej. LP Tabl Działania długoterminowe - zestawienie działań inwestycyjnych w dłuższej perspektywie czasowej mających wpływ na poprawę klimatu akustycznego Miasta. NAZWA PROJEKTU Budowa ekranów akustycznych przy południowej obwodnicy Połączenie Al. Tarnowskich z ul. Tuchowska wraz z rozbudową ul. Tuchowskiej do węzła obwodnicy. Rozbudowa ul. Spokojnej, ul. Elektrycznej, ul Wyszyńskiego, ul. Czystej. Budowa ronda rozbudowa skrzyżowania ulic: Słonecznej i Starodąbrowskiej w Tarnowie PODMIOT ODPOWIEDZIALNY ZA REALIZACJĘ DZIAŁAŃ Urząd Miasta Urząd Miasta Urząd Miasta Urząd Miasta SZACUNKOWY KOSZT REALIZACJI DZIAŁANIA OGÓŁEM zł zł zł zł 5. Rozbudowa ul. Błonie etap II. Urząd Miasta zł 6. Połączenie ul Krakowskiej z ul. Tuchowską. Urząd Miasta zł 7. Rozbudowa ul. Dworcowej etap III. Urząd Miasta zł Rozbudowa ul. Klikowskiej od ul. Konnej do granicy miasta. Budowa ul. Owocowej i ul. Pędrackiego Budowa ul. Wolańskiej i ul. Czarnowiejskiej Budowa drogi w rejonie ulic Rydza- Śmigłego. Budowa dróg w dzielnicy Klikowa w rejonie ograniczonym ulicami Niedomicką, Klikowską i potokiem Klikowskim. Urząd Miasta Urząd Miasta Urząd Miasta Urząd Miasta Urząd Miasta zł zł zł zł zł 43

44 LP. NAZWA PROJEKTU PODMIOT ODPOWIEDZIALNY ZA REALIZACJĘ DZIAŁAŃ SZACUNKOWY KOSZT REALIZACJI DZIAŁANIA OGÓŁEM 13. Budowa dróg w dzielnicy Krzyż pomiędzy ul. Wiśniową, a Kalinową. Urząd Miasta zł 14. Połączenie autostrady A4 węzeł Wierzchosławice z Strefą Aktywności Gospodarczej (rondo im. Żołnierzy Wyklętych) odcinek na terenie miasta. Urząd Miasta zł Koszty działań naprawczych Koszty działań naprawczych, proponowanych do wykonania w ramach opisywanego Programu ochrony środowiska przed hałasem mogą być jedynie szacunkowe. Nie jest możliwe na etapie wykonywania Programu szczegółowe określenie kosztów koniecznych do poniesienia przy realizacji działań z uwagi na ogólny charakter opracowania, określający jedynie w sposób ogólny zakres działań naprawczych. Dokładne koszty realizacji Programu będą możliwe do określenia na etapie wykonywania szczegółowych projektów i kosztorysów w ramach osobnych dokumentacji dla kolejnych, proponowanych zadań. Poniżej w tabl. 4.5 przedstawiono szacunkowe koszty jednostkowe realizacji poszczególnych działań mających na celu poprawę warunków akustycznych w środowisku. Na tej podstawie oszacowano koszty realizacji działań w ramach strategii krótkookresowej. 44

45 Tabl. 4.5 Szacunkowe koszty działań związanych z poprawą klimatu akustycznego Rodzaj działania Przebudowa skrzyżowania na rondo Zastosowanie nawierzchni o obniżonej hałaśliwości (warstwa ścieralna) Wymiana nawierzchni (warstwa ścieralna + frezowanie) Poprawa warunków ruchu w rejonie skrzyżowania Ograniczenie prędkości Egzekwowanie ograniczenia prędkości za pomocą kamer Egzekwowanie ograniczeń ruchu za pomocą kamer Ograniczenie tonażu Uspokojenie ruchu Zastosowanie pasów postojowych kosztem pasa ruchu Wprowadzenie jednego kierunku jazdy na danej ulicy Ekran akustyczny pochłaniający Ekran akustyczny przezroczysty Koszt jednostkowy 5 mln zł za skrzyżowanie 1100 zł/m drogi jednojezdniowej o dwóch pasach ruchu 750 zł/m drogi jednojezdniowej o dwóch pasach ruchu zł za skrzyżowanie zł za punkt zł za kamerę zł za kamerę zł za punkt zł / km 2 obszaru zł / km jednostronnego pasa do parkowania zł za punkt 500 zł / m2 750 zł / m2 Koszty działań przedstawionych w strategii krótkookresowej wyniosą ponad 14.1 mln zł. Są to ceny netto i powinny być traktowane bardzo orientacyjnie, ze względu na konieczność uwzględnienia w kosztorysach specyficznych uwarunkowań miejscowych takich jak: warunki geologiczne, ilość sieci uzbrojenia czy konieczny zakres ich przebudowy lub zabezpieczenia. Szczegółowe badania i analizy, wykonywane na etapie opracowywania projektów budowlanych i wykonawczych, mogą również wpłynąć znacząco na zakres zarówno projektów, jak i realizowanych na ich podstawie inwestycji. Dodatkowo należy wspomnieć o potencjalnej konieczności wykupu gruntów, w celu uzyskania miejsca na realizację niektórych inwestycji. Tych kosztów na etapie wykonywania Programu ochrony środowiska przed hałasem nie można oszacować. 45

46 Na etapie wykonywania Programu nie jest możliwe szczegółowe określenie kosztów działań zawierających się w strategii długookresowej (nie jest to też w zakresie ani celem Programu). Działania te będą realizowane w czasie obowiązywania tego i kolejnych Programów ochrony środowiska przed hałasem (po 2019 r.). Na etapie opracowywania tych aktualizacji konieczne będzie przeanalizowanie (na podstawie kolejnej mapy akustycznej) faktycznego stanu klimatu akustycznego w Tarnowie. Dopiero wtedy możliwe będzie sprecyzowanie potrzeby wykonania kolejnych działań należących do tej grupy oraz określenie kosztów ich wykonania. Działania zawierające się w ramach edukacji ekologicznej powinny być wykonywane w sposób ciągły zarówno w ramach strategii krótkookresowej, jak i polityki długookresowej - tylko wtedy przyniosą zamierzony efekt. Kosztów działań w zakresie edukacji ekologicznej również nie można oszacować na etapie wykonywania przedmiotowego opracowania. Są one zależne od wielkości i rodzaju działań, które będą podejmowane na etapie realizacji Programu Istniejące obszary podlegające ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Na terenie Miasta (na jego obrzeżach), występują obszarowe formy ochrony przyrody: - Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza Ciężkowickiego przylegający od południa do drogi krajowej nr 94; - Rezerwat Debrza, znajdujący się po północnej stronie autostrady A4 w rejonie miejscowości Brzozówka. W zachodniej części miasta Tarnów znajduje się również fragment obszaru Dolny Dunajec (w granicach miasta ma on powierzchnię 21,88 ha), a w niedalekiej odległości od granicy miasta znajduje się obszar siedliskowy Natura 2000 Biała Tarnowska północna. Jego granica dochodzi do mostu nad rzeką Białą w ciągu drogi krajowej nr 94, około 150 m na południe od granicy Miasta. Poniżej na rys. 4.1 przedstawiono orientacyjną lokalizację tych obszarów. 46

47 Rys Orientacyjna lokalizacja obszarów chronionych w okolicach [80] Obszar Chronionego Krajobrazu Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza Ciężkowickiego jedynie niewielkim fragmentem koliduje z granicami Miasta (rys. 4.2), w rejonie miejscowości Tarnowiec. 47

48 Rys Granica Obszaru Chronionego Krajobrazu Pogórza Ciężkowickiego w stosunku do granic Miasta Tarnów [81]. Obszar obejmuje część Pogórza Ciężkowickiego i stanowi otulinę dla Ciężkowicko-Rożnowskiego Parku Krajobrazowego. W krajobrazie dominują szerokie, urozmaicone wysokimi grzbietami, pasma wzgórz, położone między dolinami Dunajca i Białej. Pasma wzgórz porośnięte są lasami: północne - lasami bukowo-jodłowymi, bukowo-sosnowymi, jedlinami i buczynami z domieszką dębu, modrzewia i jesionu. Przeważają tu drzewostany pochodzenia naturalnego, o bogatym runie. Spotyka się gatunki typowe dla buczyn i grądów: żywiec gruczołowaty, marzanka wodna, gajowiec żółty, miodunka ćma, a także gatunki chronione: lilia złotogłów, podrzeń żebrowiec, skrzyp olbrzymi, bluszcz pospolity, 48