Zastosowanie radioizotopów w diagnostyce i terapii układu kostno-stawowego

Transkrypt

1 Zastosowanie radioizotopów w diagnostyce i terapii układu kostno-stawowego Marek Chojnowski II Letnia Szkoła Energetyki i Chemii Jądrowej

2 Zastosowanie radioizotopów w diagnostyce i terapii układu kostnostawowego M A R E K C H O J N O W S K I Z A K Ł A D M E D Y C Y N Y N U K L E A R N E J S P C S K B A N A C H A

3 Plan prezentacji Wstęp Przerzuty nowotworowe do kości Diagnostyka Terapia Zapalenia kości Zespół stopy cukrzycowej Zakażenia implantów kostnych Zapalenia stawów Diagnostyka Terapia Cysternografia

4 Techniki obrazowania Scyntygrafia klasyczna (planarna) SPECT tomografia emisyjna pojedynczych fotonów SPECT/CT PET/CT

5 Metabolizm kości Ponad 90% masy kości stanowi hydroksyapatyt Tkanka aktywna metabolicznie ok. 2 mln miejsc jednoczasowej osteolizy i osteogenezy Obrazowanie metaboliczne/molekularne znaczniki będące strukturalnymi analogami fosforanów lub wapnia znakowane technetem 99m Tc nasilenie miejscowej przemiany mineralnej

6 Diagnostyka przerzutów do kości Przerzuty do kości są częstym objawem rozsianego procesu nowotworowego występują w 30% przypadków we wczesnym stadium choroby w późnej fazie dotykają 60-90% pacjentów mogą być bezobjawowe, częściej jednak wywołują silne dolegliwości bólowe Najczęstsze punkty wyjścia nowotworu pierwotnego gruczoł krokowy pierś płuco nerka

7 Diagnostyka przerzutów do kości Scyntygrafia : obrazuje patologie na etapie zmian biochemicznych pozwala na bardzo wczesną diagnostykę ma większą czułość niż inne badania obrazowe zakres badania obejmuje całe ciało

8 Diagnostyka przerzutów do kości Badanie planarne całego ciała obraz prawidłowy

9 Przerzuty do kości

10 Przerzuty do kości

11 Przerzuty do kości

12 Przerzuty do kości

13 Przerzuty do kości Technika SPECT

14 Przerzuty do kości Technika SPECT/CT

15 Przerzuty do kości Technika SPECT/CT

16 Terapia bólu w przerzutach do kości Dostępne metody leczenia opioidowe i nieopioidowe środki przeciwbólowe wlewy bisfosfonianów (pamidronian, zoledronian) chemioterapia teleradioterapia (EBRT) terapia radioizotopowa związkami osteotropowymi

17 Terapia bólu w przerzutach do kości 153 Sm-EDTMP (pentasodowy lexidronam samaru 153) T 1/2 = 1,9 dnia Zasięg 0,6mm, energia β kev Chelat aminotetrafosfonianu Zmniejszenie dolegliwości bólowych u ponad 80% pacjentów Efekt przeciwbólowy utrzymujący się do 35 tygodni Przemijający spadek liczby leukocytów i płytek krwi normalizacja morfologii do 8-12 tygodni po terapii niewielki wpływ na układ czerwonokrwinkowy

18 Terapia bólu w przerzutach do kości Przyszłość - α emitery 223 Ra (chlorek radu 223) Dopuszczony do obrotu w USA T 1/2 = 11,4 dni Zasięg 2-10 komórek, energia α 5,7 MeV Biologiczny analog wapnia Nie wywołuje niedokrwistości Wydłuża czas przeżycia w porównaniu z placebo

19 Diagnostyka zapaleń kości Zapalenia kości Zespół stopy cukrzycowej Zakażenia implantów kostnych

20 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Zespół stopy cukrzycowej

21 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Zespół stopy cukrzycowej

22 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Zespół stopy cukrzycowej Scyntygrafia trójfazowa kości

23 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Zespół stopy cukrzycowej Scyntygrafia ze znakowanymi leukocytami

24 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Zespół stopy cukrzycowej SPECT

25 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Zespół stopy cukrzycowej SPECT/CT znacznik osteotropowy

26 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Zespół stopy cukrzycowej SPECT/CT znakowane leukocyty

27 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Zespół stopy cukrzycowej SPECT/CT znakowane leukocyty

28 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Zespół stopy cukrzycowej SPECT/CT

29 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Zespół stopy cukrzycowej SPECT/MR

30 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Zespół stopy cukrzycowej SPECT/CT

31 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Podejrzenie zakażenia śrub kostnych Radiogram

32 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Podejrzenie zakażenia śrub kostnych Scyntygrafia planarna/trójfazowa

33 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Podejrzenie zakażenia śrub kostnych SPECT

34 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Podejrzenie zakażenia śrub kostnych CT

35 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Podejrzenie zakażenia śrub kostnych CT

36 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Podejrzenie zakażenia śrub kostnych SPECT/CT

37 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Podejrzenie zakażenia śrub kostnych SPECT/CT

38 Diagnostyka zapaleń kości i stawów Podejrzenie zakażenia śrub kostnych SPECT/CT

39 Diagnostyka i terapia zapaleń stawów Zapalenia stawów Reumatoidalne zapalenia stawów Łuszczycowe zapalenia stawów Osteoartropatia choroba zwyrodnieniowa stawów Synovitis zapalenie błony maziowej

40 Diagnostyka i terapia zapaleń stawów Zapalenia stawów

41 Radiosynowektomia (Radiosynowiorteza) Definicja Nieoperacyjna metoda leczenia zapalenia błony maziowej stawu, polegająca na dostawowym wstrzyknięciu radioizotopu Mechanizm działania Radioaktywne cząsteczki są absorbowane przez komórki maziówki Promieniowane β - wywołuje martwicę skrzepową, niszczy drobne zakończenia nerwowe

42 Radiosynowektomia Technika wykonania zabiegu Procedura ambulatoryjna Nakłucia stawów kolanowego i barkowego wykonuje się pod kontrolą USG Stawy nadgarstkowe, skokowe, łokciowe, biodrowe i międzypaliczkowe nakłuwane są pod kontrolą fluoroskopii

43 Radiosynowektomia Radiofarmaceutyki 90 Y (cytrynian itru 90) T 1/2 = 2,7 dnia Zasięg 3,6mm, energia β 2,2 MeV Staw kolanowy

44 Radiosynowektomia Radiofarmaceutyki 186 Re (siarczek renu 186) T 1/2 = 3,7 dnia Zasięg 1,1mm, energia β 1,01 MeV Stawy: barkowy, nadgarstkowy, łokciowy, biodrowy, skokowy

45 Radiosynowektomia Radiofarmaceutyki 186 Re (siarczek renu 186)

46 Radiosynowektomia Radiofarmaceutyki 186 Re (siarczek renu 186)

47 Radiosynowektomia Radiofarmaceutyki 169 Er (cytrynian erbu 169) T 1/2 = 9,4 dnia Zasięg 0,3mm, energia β 351 KeV Drobne stawy ręki i stopy

48 Radiosynowektomia Artroscyntygrafia

49 Radiosynowektomia Artroscyntygrafia

50 Radiosynowektomia Podsumowanie Dobry efekt terapeutyczny u 60-80% pacjentów Terapię tego samego stawu można powtarzać wielokrotnie Po zabiegu nie jest potrzebna rehabilitacja Leczenie jest możliwe u chorych z wysokim ryzykiem operacyjnym Jest dobrą alternatywą dla metod inwazyjnych

51 Radiosynowektomia

52 Cysternografia Diagnostyka płynotoku Scyntygrafia klasyczna

53 Cysternografia Diagnostyka płynotku SPECT

54 Cysternografia Diagnostyka płynotoku SPECT/CT

55 Dziękuję za uwagę