Emocje człowieka 04/12/2014. Co to są emocje? Emocje są pierwotne i podstawowe. Emocje podstawowe: Podział emocji. Wykład 9
|
|
- Bogumił Lewandowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Co to są emocje? Emocje człowieka Wykład 9 Emocja jest wynikiem nieświadomej lub świadomej oceny zdarzenia jako istotnie wpływającego na cele lub interesy podmiotu. Emocja jest odczuwana jako pozytywna, jeśli zdarzenie jest zgodne z tymi cechami/interesami, a negatywna jeśli jest z nimi niezgodna Istotą emocji jest uruchomienie gotowości do realizacji programu działania Emocja jest doświadczana jako szczególny rodzaj stanu psychicznego; często towarzyszą jej lub następują po niej zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne lub pantomimiczne oraz reakcje o charakterze behawioralnym Emocje są pierwotne i podstawowe Emocje mają podłoże neurobiologiczne Z emocjami się rodzimy Emocje są odziedziczone po zwierzętach Sposoby wyrażania emocji są uniwersalne, niezależne od wieku, pochodzenia społecznego, kultury, rasy Postrzeganie obiektu i ewaluacja jego znaczenia są przetwarzane przez mózg oddzielnie (Gdy pewna część mózgu zostaje zniszczona, zwierzęta lub ludzie tracą umiejętność oceniania emocjonalnego znaczenia bodźców, nie tracąc jednocześnie zdolności spostrzegania danych bodźców jako obiektów). Znaczenie emocjonalne bodźca może wywołać w mózgu rozpoczęcie procesu oceniania, zanim systemy spostrzegania w pełni przetworzą bodziec. Jest zaprawdę możliwe, że twój mózg będzie wiedział, co jest dobre a co złe, zanim dowie się szczegółowo, co to jest. Mechanizmy mózgu, które zapisują, przechowują, i z których odzyskiwana jest pamięć o emocjonalnym znaczeniu bodźca, są różne od tych, które przetwarzają pamięć poznawczą o tym samym bodźcu. [za: LeDoux 1996, str.69 ] Podział emocji Emocje podstawowe (proste) Emocje pochodne (złożone) Emocje podstawowe: podstawowe czyli uniwersalne w ekspresji twarzy (wg Ekmana) strach, złość, smutek, radość, wstręt, zaskoczenie podstawowe czyli nie tylko ludzkie (wg Plutchika) obserwowane na różnych poziomach filogenetycznych adaptacyjne w walce jednostki i gatunku o przetrwanie strach, złość, smutek, radość, akceptacja, wstręt, antycypacja, zaskoczenie podstawowe czyli prototypowe (wg Rosch) te, które pierwsze przychodzą nam do głowy miłość, strach, złość, smutek, szczęście Emocje podstawowe (wg Carrolla Izarda): - radość, zdziwienie, gniew, wstręt, pogarda, strach, wstyd, poczucie winy, zainteresowanie, podniecenie 1
2 Emocje podstawowe Emocje podstawowe i pochodne Koło emocji Roberta Plutchika Badania oparte na werbalnych deklaracjach osób badanych Przeciwstawne emocje znajdują się po przeciwnych stronach koła Emocje pochodne Wg Kempera emocje pochodne są emocjami podstawowymi pojawiającymi się w specyficznych sytuacjach społecznych poczucie winy: strach przed karą wstyd: złość na samego siebie emocje pochodne mieszanka, złożenie emocji podstawowych Funkcje emocji Funkcja motywacyjna - emocje pobudzają i mobilizują nas do podjęcia określonego działania, ukierunkowują i podtrzymują takie działania wobec określonych celów, które są dla nas korzystne (dążenie unikanie) Funkcja sygnalizacyjna - intensyfikacja niektórych doświadczeń (sygnalizują, że ta sytuacja jest szczególne ważna np. dla JA podmiotu) Funkcja orientacyjna - Wykrywanie tych cech przedmiotów i zdarzeń, które mają szczególne znaczenie dla podmiotu Funkcja regulacyjna wspomaganie organizowania naszych doświadczeń (wpływają na sposób spostrzegania siebie i otoczenia, interpretowania i zapamiętywania) regulowanie interakcji społecznych (budowanie relacji, zachowanie dystansu, pobudzanie do zachowań prospołecznych Funkcja komunikacyjna przekazywanie informacji o intencjach, stanach wewnętrznych innym osobom 4 systemy aktywacji emocji Trzy komponenty emocji Procesy neuronalne Procesy sensomotoryczne Procesy afektywne Doświadczenie emocjonalne K. afektywny znak emocji (ocena: przyjemny czy przykry, tendencja do podtrzymania lub przerwania kontaktu), K. pobudzeniowy (ocena siły i wagi oddziaływania) Procesy poznawcze K. treściowy (identyfikacja bodźca, czego dotyczy np. potrzeb, wartości, sfery poznawczej, ja ) p. neuronalne impulsy nerwowe w mózgu p. sensomotoryczne napięcie mięśni (mimika, postawa ciała, itp.) p. afektywne bodźce zmysłowe (ból, smak, zapach, itp.) p. poznawcze oceny poznawcze, porównania, kategoryzacje, itp. 2
3 Pobudzenie emocjonalne obejmuje: Autonomiczny układ nerwowy: nerw sympatyczny mobilizacja organizmu do ucieczki lub walki. akcja serca, ciśnienie krwi, adrenalina, cukier we krwi, czynności przewodu pokarmowego. nerw parasympatyczny sprzyja recepcji bodźców. rozszerzenie źrenic, wstrzymanie oddechu, obniżenie ilości pobudzeń wewnętrznych organizmu. Układ mięśniowy: Napięcie mięśni, drżenie (reakcja paradoksalna) Oś przysadka nadnercze: Zastrzyk adrenaliny Ośrodkowy układ nerwowy: Przyśpieszenie lub zahamowanie procesów skojarzeniowych. Emocje mają podłoże neurobiologiczne Reakcja autonomicznego układu nerwowego przygotowuje organizm do działania: układ sympatyczny emocje nieprzyjemne układ parasympatyczny emocje przyjemne oba układy intensywne emocje Emocje mają podłoże hormonalne Adrenalina - hormon strachu, ucieczki. Adrenalina ma chronić człowieka przed nagłymi niebezpieczeństwami. Endorfiny - wywołują pozytywne samopoczucie i tłumią odczuwanie odrętwienia i bólu. (czekolada, efekt placebo lub wiele substancji psychoaktywnych pobudzają wydzielanie endorfin). Serotonina wywołuje zadowolenie i szczęście. Dopamina jest kolejnym hormonem wywołującym radość, odpowiada za sprawność wykonywanych czynności oraz wraz z innymi substancjami "usprawnia" przepływ impulsów nerwowych. Dzięki niej szybciej się koncentrujemy w związku z czym zrozumienie wszystkiego wydaje się prostsze. Oksytocyna - hormon miłości, przywiązania lub hormonem przytulania - powoduje wzrost zaufania do drugiej osoby, sprzyja zakochaniu oraz wzmacnia więzi między ludźmi. Kortyzol - hormon stresu, gdyż jest wydzielany w nieprzyjemnych dla nas sytuacjach i reguluje gospodarkę białkową, węglowodanową i tłuszczową. Jego poziom we krwi powinien być stały, jednak może być zachwiany przez choroby lub właśnie stres. Emocje mają podłoże neurobiologiczne Podwzgórze i układ rąbkowy (limbiczny) struktury starego mózgu kontrolujące emocje Ciało migdałowate wrota dla emocji służy do rozpoznawania i nadawania znaczenia dla informacji sensorycznej przetwarza informację sensoryczną i wyzwala reakcję bez kontroli kory mózgowej. Emocje mają podłoże neurobiologiczne Przetwarzanie emocji w korze mózgowej lateralizacja mózgu i emocji prawa półkula pełni rolę w rozpoznawaniu emocji Specjalizacja interpółkulowa: lewa półkula odpowiada za emocje pozytywne, prawa za negatywne. Specjalizacja intrapółkulowa: przednia część mózgu odpowiada za ekspresję emocji, tylna za percepcję Neuroanatomia emocji Reakcje emocjonalne są aktywizowane i hamowane przez układ fizjologiczny. Najpierw sygnały sensoryczne pobudzają układ siatkowaty pnia mózgu (w konsekwencji cały mózg). Silne pobudzenie emocjonalne powoduje pobudzenie fizjologiczne (np. zasychanie w ustach, wzrost ciśnienia krwi, przyśpieszenie oddychania, wzrost napięcia mięśni), co sprzyja mobilizacji organizmu do działania. 3
4 Silne emocje negatywne Regulacyjna rola emocji: Układ sympatyczny uruchamia emocje i ogólną reakcję alarmową wydzielanie hormonów nadnerczy pobudzenie narządów wewnętrznych pobudzenie fizjologiczne (wzrost ciśnienia krwi, wydzielanie cukru do krwi, wydzielanie śliny, pocenie się) Układ parasymatyczny hamuje emocje i ogólną reakcję alarmową Integracją hormonalnych i neuronalnych aspektów pobudzenia kieruje PODWZGÓRZE i UKŁAD LIMBICZNY (które kieruje kontrolą emocji i pierwotnych form zachowania, jak atak, ucieczka, obrona) zmiany w funkcjonowaniu organizmu (chemiczne), zmiany w funkcjonowaniu poznawczym (pojemność uwagi, zróżnicowanie progów rozpoznawania bodźców negatywnych i pozytywnych, obronność percepcyjna) zmiany w zachowaniu ekspresyjnym (mimika, postawa ciała, reakcje wokalne) zmiany cech czynności (prawa Yerkessa-Dodsona) Znak reakcji afektywnej zależy od: jakości bodźca siły bodźca nagłości pojawienia się bodźca (nagłe negatywne), powtarzalności DWIE DROGI EMOCJI wg. WILIAMA JAMESA (na podstawie: LeDoux 1996) ) BODZIEC ODCZUCIE: POBUDZENIE NIEDŹWIEDŹ STRACH UCIECZKA ) BODZIEC POBUDZENIE ODCZUCIE NIEDŹWIEDŹ UCIECZKA STRACH Nową erę w badaniach nad emocjami zapoczątkowało sformułowanie przez Wiliama Jamesa (1890) istotnego problemu. James podważył tradycyjną tezę, zgodnie z którą to droga (1) trafnie opisuje powstawanie emocji: najpierw odczucia powstałe pod wpływem kontaktu z bodźcem, a potem pobudzenie (i mobilizacja) organizmu. Według Jamesa trafna jest teza opisana wyżej jako droga (2): bodziec wywołuje pobudzenie organizmu i ono odczuwane jest jako emocja. Nie uciekam, bo boję się niedźwiedzia, lecz boję się niedźwiedzia, ponieważ uciekam Opowiadając się za drugim stanowiskiem James wywołał trwającą już z górą sto lat dyskusję co do źródeł odczuć i pobudzeń oraz kolejności w jakiej się pojawiają 2 drogi odbierania pobudzeń emocjonalnych FIGURA 6-13 DOLNE I GÓRNE DROGI DO CIAŁA MIGDAŁOWATEGO Droga podkorowa bezpośrednio ze wzgórza do CM (12 ms u szczura) jedno połączenie synaptyczne informacja biegnie szybko bez udziału świadomości Droga korowa Ze wzgórza przez korę czuciową do CM (25 ms u szczura) wiele połączeń synaptycznych WZGÓRZE KORA CZUCIOWA górna droga dolna droga CIAŁO MIGDAŁOWATE REAKCJA EMOCJONALNA (za: LeDoux 1996, str. 164) 4
5 Dwuczynnikowa teoria Lazarusa - Schachtera Doświadczenie emocji wynika z zachodzących w danym momencie interakcji osoby ze środowiskiem, które są oceniane. Nie można zrozumieć emocji wyłącznie w kategoriach procesów wewnętrznych (w tym umysłowych) jednostki. Powstawanie emocji jest łącznym efektem pobudzenia emocjonalnego i oceny poznawczej jako czynników koniecznych. Ocena pierwotna dotyczy ważności zdarzenia i związku z realizowanymi celami. Na jej podstawie konstruowane jest znaczenie relacyjne, główny temat relacji ze środowiskiem. Nadanie określonych znaczenia wywołuje określone emocje (np. strata smutek, działanie poniżej własnych ideałów wstyd, dokonywanie postępów szczęście). Ocena wtórna natomiast dotyczy sposobów radzenia sobie z sytuacją, analizowania zasobów i możliwości. Dwuczynnikowa teoria Lazarusa - Schachtera Podkreśla rolę poznawczych interpretacji w doświadczaniu emocjonalnym Czynniki fizjologiczne wchodzą w interakcję z czynnikami psychicznymi i powstaje emocja. Kiedy wystąpi pobudzenie układu sympatycznego bez określonego źródła, jednostka poszukuje w środowisku odpowiednich, zwracających uwagę elementów poznawczych, których będzie mogła użyć do określenia tego pobudzenia i nadania mu znaczenia Teoria pobudzenia Lazarusa i Schachtera Lazarus zaproponował także relacyjne interpretacje dla poszczególnych emocji: Duma - podbudowanie poczucia własnej wartości dzięki dokonaniom lub osiągnięciu cenionego obiektu Gniew - zniewaga pomniejszająca "ja" i "moje" Miłość- Pozostawanie w związku z inna osobą lub takie pragnienie, zwykle, choć niekoniecznie odwzajemniane Zazdrość - niechęć do osoby trzeciej z powodu szkodzenia przez nią naszej relacji z inna osobą Poczucie winy - złamanie nakazu moralnego Wstyd - wypadnięcie poniżej własnego ideału Smutek - doświadczenie nieodwracalnej straty Strach - konkretne, bezpośrednie i zniewalające zagrożenie fizyczne Lęk - stanie w obliczu niepewnego zagrożenia egzystencjalnego Szczęście - dokonywanie postępów w osiągnięciu jakiegoś celu Ulga - zanik stresującej niezgodności pomiędzy rzeczywistym a pożądanym stanem rzeczy. Sposoby wyrażania emocji są uniwersalne Badania międzykulturowe Paula Ekmana ludzie zachodu i ludzie z kultury Fore z Nowej Gwinei Uniwersalne emocje: szczęście, zdziwienie, gniew, wstręt, strach, smutek, pogarda Emocje wyrażane są głównie poprzez ruchy mięśni twarzy, a więc mimikę UWAGA: istnieją pewne różnice kulturowe w wyrażaniu SIŁY emocji Emocje są funkcjonalne na ogół (Frijda, 1999) 1. Na emocję składają się: ocena zdarzeń jako istotnych lub nieistotnych; wzbudzenie pewnych reakcji fizjologicznych, zachowań i przeżyć. IS: Funkcją emocji jest sygnalizowanie zdarzeń istotnych dla interesów jednostki i motywowanie wysiłków ukierunkowanych na poradzenie sobie z tymi zdarzeniami (op.cit., str. 111). 2. Emocje afunkcjonalne: smutek i żal. 3. Emocje dysfunkcjonalne: fobie i ataki paniki. Ekspresja emocjonalna Postawa, jaką człowiek przyjmuje w danym momencie oraz ruchy, które na nią wpływają lub ją zmieniają, np. przesunięcie środka ciężkości ciała przez pochylenie się do przodu lub odchylenie do tyłu, kołysanie się na poduszkach stóp, noga na nogę. Mimika to, co objawia się i co można zaobserwować na ludzkiej twarzy, włącznie z procesami psychosomatycznymi, (np. zaczerwienienie się) Gesty wszelkie ruchy ramion, mowa dłońmi, jak również działania, takie jak np. otwarcie drzwi, zgaszenie papierosa itp.. 5
6 Ekspresja emocjonalna Dystans odstęp, jaki przyjmuje się w stosunku do innych (również do zwierząt lub przedmiotów), nagłe ruchy, mające na celu zmianę odległości, np. cofniecie się o krok. Ton głosu to wszystkie zjawiska manifestujące się w trakcie mówienia, pozostające poza analizą zawartości wypowiadanych słów, czyli melodyka zdania, przerwy w mówieniu, głośność, rytm mowy i dźwięki nieartykułowane, jak mlaśnięcie, westchnienie, jęczenie itp. Wzajemne zależności emocji i poznania Wpływ emocji na procesy poznawcze Badania Gordona Bowera Zależność przypominania od nastroju Przetwarzanie zgodne z nastrojem Wpływ emocji na preferencje i wybory, i na ocenę własnego stanu zdrowia Ludzie szczęśliwi są bardziej twórczy (nastrój emocje) Siła odczuwanych emocji a zapamiętywanie Zakłócający wpływ silnych emocji Badania Niedenthal & Setterlund (1994) Nastrój wpływa na selektywną percepcję materiału związanego z nim tematycznie Nie ma wpływu na słowa neutralne oraz wyrazy pozytywne i negatywne niezwiązane z radością i smutkiem Badania Isen (1987) Emocje a twórcze myślenie Emisja filmów neutralnych lub radosnych. Szukanie rozwiązań zadania, które wymagało twórczego myślenia Film neutralny 20% OB. znalazło rozwiązanie w ciągu 10 min. lub mniej Film zabawny 75% i 58% (replikacja badania) OB. rozwiązało szybko problem Wniosek: radość sprawia, że myślenie staje się bardziej plastyczne, sprzyja niezwykłym skojarzeniom Rozwiązania intuicyjne związane są z emocjami pozytywnymi i prowadzą do bardziej twórczych efektów niż myślenie analityczne, racjonalne (Kolańczyk, Świerzyński, 1995) Funkcje emocji: motywujące i pobudzające oraz sterujące procesem twórczym Emocje a uwaga Najdokładniej zbadany obszar to wpływ lęku na uwagę Lęk zawęża pole uwagi Emocjonalny test Stroopa Ofiary gwałtu wolniej podają nazwy kolorów, jakimi wydrukowane były słowa związane z gwałtem (Foa i in., 1991) Osoby cierpiące na fobię społeczną lub na zaburzenia odżywiania wolniej podają kolory słów tematycznie zw. z zaburzeniem (niezależnie od tego, czy są to wyrazy pozytywne czy negatywne) (Mathews, 1995) Emocje a pamięć Rodzaj zdarzeń przypominanych z dzieciństwa (Waldfogel, 1957) 50% - epizody przyjemne 30 % epizody nieprzyjemne 20% - epizody neutralne Zeznania naocznych świadków Bad. Yuille & Cutshall (1986) 5 miesięcy po napadzie na sklep z bronią Świadkowie, którzy byli uwikłani w zdarzenie (np. mieli kontakt z rabusiami lub właścicielem sklepu) byli bardziej zestresowani oraz bardziej dokładni w swych opisach (93% szczegółów w wywiadzie policyjnym tuż po zdarzeniu, 88% - 5 m-cy później) Świadkowie mniej zaangażowani odczuwali mniej stresu, ale też mniej pamiętali (ok. 75% w obu wywiadach) Flashbacks Retrospektywne przebłyski Pojawiają się po traumie 6
7 Emocje a pamięć II Pamięć autobiograficzna (Linton, 1982) Czas trwania - 6 lat Codziennie na fiszkach opisy 2 emocjonujących zdarzeń, a na odwrocie data i ocena wyrazistości emocjonalnej (skala) Koniec miesiąca sesja wspomnień Rocznie zapominała 5 % wydarzeń Cechy epizodów, które pozostają w pamięci: wydarzenie musi być bardzo wyraziste emocjonalnie w czasie kodowania późniejszy bieg życia musi uczynić to zdarzenie centralnym (punkt zwrotny, pierwszy raz itp.) zdarzenie musi pozostać niezwykłe. Nie może zostać zatarte przez inne podobne zdarzenia Bad. Wagenaar (1986) Paradygmat Linton, ale miał współpracownika Po 5 latach całkowicie zapomniał 20% wydarzeń Zdarzenia angażujące emocjonalnie pamięta się lepiej Zdarzenia przyjemne pamięta się lepiej niż nieprzyjemne Emocje w procesie twórczym Emocje filokreatywne np. zaciekawienie, radość, sympatia interpersonalna (Kocowski, 1991) Emocje pozytywne zw. z funkcjonowaniem na wyższym poziomie abstrakcji, ułatwiają dostęp do pamięci, sprzyjają metaforyczności i szukaniu podobieństw 2 typy twórczości (Heinzen, 1994): proaktywna zw. z pozytywnymi emocjami, ma charakter dążeniowy, motywowana wewnętrznie reaktywna zw. z emocjami negatywnymi, np. lękiem przed porażką, karą itp., ma charakter unikowy Wgląd w procesie rozwiązywania problemu poprzedzony jest pobudzeniem fizjologicznym (Blatt, 1961) nie wszystkie badania to potwierdzają Dopamina w procesie twórczym Zasada zgodności poznania z nastrojem Jeśli w życiu osoby ma miejsce zdarzenie o znaczeniu emocjonalnym, to osoba ta lepiej przypomina sobie owo zdarzenie wówczas, gdy doświadcza tej samej emocji (Bower, 1981) Pozytywny nastrój sprzyja odpamiętywaniu informacji przyjemnych. Nastrój negatywny odwrotnie. Ograniczenia zasady zgodności afektu i poznania Łatwiej ją zaobserwować dla: Nastrojów radosnych niż smutnych, Wydarzeń rzeczywistych niż sztucznych zadań, Diady: nastrój pozytywny negatywny niż pozytywny neutralny Nastrojów intensywnych niż subtelnych Wnioski Materiał wyrazisty emocjonalnie pamięta się lepiej niż materiał neutralny Zasada zgodności poznania z nastrojem II Badania Barona (1987) Pary osób tej samej płci. Jedna os. to rzekomy kandydat do pracy (pomocnik eksperymentatora). Indukowany nastrój radosny, smutny lub neutralny informacja zwrotna nt. wykonywanych zadań OB. przeprowadzała wywiad z kandydatem do pracy (pomocnikiem) Pomocnik wymieniał swoje 3 pozytywne cechy, a potem 3 negatywne ZZ1 stopień zapamiętania informacji dotyczących kandydata ZZ2 ocena kandydata Wyniki Nastrój pozytywny sprzyjał korzystnym ocenom i zatrudnieniu kandydata (w por. do smutnego) Pozytywny nastrój sprzyjał przypominaniu pozytywnych cech kandydata Smutny nastrój lepsze przypominanie cech negatywnych Emocje i nastrój a wpływ społeczny Zasada poprawy lub podtrzymania nastroju (pomaganie innym). Ludzie wprowadzeni w dobry nastrój (znalezienie monety 10 centowej) byli bardziej skłonni pomagać innym (pomoc w zbieraniu rozrzuconych kartek papieru) 84%, niż osoby w nastroju neutralnym 4% Zależność ta nie występuje, gdy czynność pomagania może prowadzić do obniżenia nastroju pozytywnego (Isen & Levin, 1972) Emocje i nastrój a wpływ społeczny Osoby w dobrym nastroju sa mniej krytyczne niż osoby w zły nastroju Ludzie wprowadzeni w dobry nastrój (znalezienie monety 10 centowej) byli bardziej skłonni pomagać innym (pomoc w zbieraniu rozrzuconych kartek papieru) 84%, niż osoby w nastroju neutralnym 4% Zależność ta nie występuje, gdy czynność pomagania może prowadzić do obniżenia nastroju pozytywnego (Isen & Levin, 1972) 7
8 Smutek a skłonność do pomocy Ludzie przeżywający smutek angażują się w te działania prospołeczne, które mogą im przynieść poprawę nastroju Nastrój a uleganie Nastrój a sposób sformułowania prośby Unikają natomiast tych aktywności, które mogą pogłębić negatywny nastrój W jakim celu oszuści czytają nekrologi? Koncentracja na własnych problemach i intensywne przeżywanie emocji negatywnych również nie sprzyja zachowaniom pomocnym (Berkowitz, 1993) Badania Forgasa (1998) Rodzaj przeżywanego nastroju w małym stopniu wpływa na uleganie prośbom sformułowanym w sposób konwencjonalny Prośba o charakterze niezgodnym z konwencją (np. daj mi ) częściej była spełniana w warunkach nastroju pozytywnego niż negatywnego Co doradzić tym panom? Emocje wstydu i poczucia winy Wstyd i poczucie winy zagrażają poczuciu własnej wartości Jednym ze sposobów odzyskania dobrego o sobie mniemania jest zadośćuczynienie, czyli np. zaangażowanie się w zachowania społecznie pożądane Warunki uległości prośba ma charakter prospołeczny pokazane są konkretne możliwości pomocy (zredukowania poczucia winy) pomagamy osobie innej niż ta, którą skrzywdziliśmy Zalecana jest ostrożność przy wzbudzaniu tego rodzaju emocji np. w reklamach społecznych. Jeśli po ich emisji nie będzie możliwości zredukowania nieprzyjemnych uczuć, to emocje te mogą przerodzić się w złość (Pinto & Priest, 1991) Nastrój a dokonywanie ocen Badania Forgasa & Moylan (1987) Filmy o różnym zabarwieniu emocjonalnym 1000 osób wychodzących z kin Pytania o sądy na temat polityków, zadowolenia z życia, przestępczości, przyszłych wydarzeń itp. Odpowiedzi zgodne z nastrojem filmu Wśród badanych przed wejściem do kina różnice nie wystąpiły Internetowa Akcja Pajacyk 8
Emocje człowieka 30/11/2016. Co to są emocje? Emocje są pierwotne i podstawowe Podział emocji. Emocje podstawowe: Emocje podstawowe.
Co to są emocje? Emocje człowieka Wykład 9 Emocja jest wynikiem nieświadomej lub świadomej oceny zdarzenia jako istotnie wpływającego na cele lub interesy podmiotu. Emocja jest odczuwana jako pozytywna,
Bardziej szczegółowoEmocje człowieka 07/01/2016. Co to są emocje? Emocje są pierwotne i podstawowe. Emocje podstawowe: Podział emocji. Wykład 9
Co to są emocje? Emocje człowieka Wykład 9 Emocja jest wynikiem nieświadomej lub świadomej oceny zdarzenia jako istotnie wpływającego na cele lub interesy podmiotu. Emocja jest odczuwana jako pozytywna,
Bardziej szczegółowoPlan. Co to jest emocja
PROCESY EMOCJONALNE Co to jest emocja Plan Komponenty procesu emocjonalnego Czynniki wywołujące emocje Formy reakcji emocjonalnych Wpływ emocji na procesy poznawcze i sprawność działania człowieka prawa
Bardziej szczegółowoEmocje pierwotne i wtórne Rozwój emocji Emocje a psychopatologia
Emocje pierwotne i wtórne Rozwój emocji Emocje a psychopatologia Wpływ emocji na inne procesy psychiczne 1 Klasyfikacje emocji Stworzono wiele klasyfikacji, które postulowały różne ich rodzaje i liczbę.
Bardziej szczegółowoPsychologiczne teorie emocji - skąd biorą się emocje? Teoria Jamesa-Langego Teoria Cannona-Barda Teoria Schachtera-Singera
Psychologiczne teorie emocji - skąd biorą się emocje? Teoria Jamesa-Langego Teoria Cannona-Barda Teoria Schachtera-Singera 1 Teoria Jamesa-Langego Czy emocje są wywoływane przez nasze reakcje fizjologiczne?
Bardziej szczegółowoNeurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych. Halszka Kwiatkowska
Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych Halszka Kwiatkowska Co to są emocje? Termin wywodzi się od łacińskiego czasownika movere oznaczającego poruszyć Każde poruszenie czy zakłócenie umysłu, każdy
Bardziej szczegółowoPsychologia zdrowia i choroby S T R E S I R A D Z E N I E S O B I E Z E S T R E S E M
Psychologia zdrowia i choroby S T R E S I R A D Z E N I E S O B I E Z E S T R E S E M Skala zdarzeń życiowych (Holmes i Rahe, 1967) 150 punktów kryzys życiowy 300 punktów bardzo poważny kryzys życiowy
Bardziej szczegółowoZarządzanie emocjami
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Zarządzanie emocjami Beata Skowrońska Uniwersytet w Białymstoku 9 grudnia 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Co to jest inteligencja
Bardziej szczegółowoPsychologia kryzysu Wykład III Kryzys jako sytuacja stresowa. Michał Ziarko Poznań 2018/2019
Psychologia kryzysu Wykład III Kryzys jako sytuacja stresowa Michał Ziarko Poznań 2018/2019 Zmaganie się z krytycznymi wydarzeniami życiowymi w ujęciu interackycjnym Stres jako interakcja ujęcie fenomenologiczno
Bardziej szczegółowoWstęp. Przedmowa. 2o Psychologia rozwoju człowieka 63
Wstęp Przedmowa n 1. Cele, założenia i zastosowanie psychologii 13 1.1. Analiza zachowania i doznawania jako zadanie psychologii 14 1.2. Psychologia jako dziedzina badań 16 1.2.1. Cele badań naukowych
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspieranie miękkich kompetencji dziecka Mgr Beata Skowrońska Uniwersytet w Białymstoku 2 października 2014 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Zarządzanie emocjami Małgorzata Dębowska Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 20 listopada 2014 r. SUKCES W ŻYCIU ZALEŻY NIE TYLKO OD INTELEKTU, LECZ OD UMIEJĘTNOŚCI KIEROWANIA
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Zarządzanie emocjami Małgorzata Dębowska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 11 marca 2014 r. SUKCES W ŻYCIU ZALEŻY NIE TYLKO OD INTELEKTU, LECZ OD UMIEJĘTNOŚCI KIEROWANIA
Bardziej szczegółowoInteligencja emocjonalna a sukces ucznia
Inteligencja emocjonalna a sukces ucznia Wszechnica Edukacyjna Targówek, Warszawa, 17.06.2013 r. Katarzyna Martowska Czy inteligencja racjonalna wystarczy, aby odnieść sukces w szkole? Sukces w szkole:
Bardziej szczegółowoPSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI. 1. Co to są emocje. 2. Emocje a nastrój 3. Składniki procesu emocjonalnego 4. Źródła emocji.
PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI 1. Co to są emocje. 2. Emocje a nastrój 3. Składniki procesu emocjonalnego 4. Źródła emocji. 1 LITERATURA OBOWIĄZKOWA Strelau J., Dolińki D. (2010), Psychologia. Tom 1, wyd.
Bardziej szczegółowoKOMUNIKACJA MIĘDZYLUDZKA. mjr Danuta Jodłowska
KOMUNIKACJA MIĘDZYLUDZKA mjr Danuta Jodłowska KOMUNIKACJA WERBALNA Komunikacja werbalna to przekazywanie informacji za pomocą wyrazów. Dużą rolę odgrywają tu takie czynniki, jak: akcent (badania dowiodły,
Bardziej szczegółowoEmocje. dr hab. Adriana Schetz IF US
Emocje dr hab. Adriana Schetz IF US adriana.schetz@gmail.com Emocje leżą u podłoża mechanizmów relacji społecznych oraz są kojarzone z aktywnością typu: Neurony lustrzane Empatia Samoświadomość Bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowoLEKCJA 1 DEFINICJE I KONCEPCJE STRESU
LEKCJA 1 DEFINICJE I KONCEPCJE STRESU Pojęcie stresu wprowadzone zostało przez Hansa Hugona Selve`a, który u podłoża wielu chorób somatycznych upatrywał niezdolność człowieka do radzenia sobie ze stresem.
Bardziej szczegółowoSTRES jest normalną biologiczną reakcją każdego żywego organizmu na wszelkie stawiane mu żądania. Jego brak oznacza śmierć dla jednostki.
Barbara Małek STRES jest normalną biologiczną reakcją każdego żywego organizmu na wszelkie stawiane mu żądania. Jego brak oznacza śmierć dla jednostki.! NIE NALEŻY Y UNIKAĆ STRESU Dwa rodzaje reakcji na
Bardziej szczegółowoKREATYWNE I INNOWACYJNE MYŚLENIE. A. ZARZĄDZANIE EMOCJAMI identyfikacja i zarządzanie własnymi emocjami i zachowaniem.
KREATYWNE I INNOWACYJNE MYŚLENIE A. ZARZĄDZANIE EMOCJAMI identyfikacja i zarządzanie własnymi emocjami i zachowaniem. 1. Rozpoznawanie i właściwe nazywanie emocji i sposobu, w jaki są powiązane z określonymi
Bardziej szczegółowoTEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK
TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK Temat: Układ nerwowy i hormonalny Zadanie 1. Zaznacz poprawną odpowiedź. Co to są hormony? a) związki chemiczne wytwarzane w gruczołach łojowych, które regulują pracę
Bardziej szczegółowoSTRES W ŻYCIU CODZIENNYM I SŁUŻBIE WOJSKOWEJ
STRES W ŻYCIU CODZIENNYM I SŁUŻBIE WOJSKOWEJ Naród i wojsko to jedno i nie może być żadnych między nimi rozgraniczeń W prezentacji wykorzystano materiały profilaktyczno-edukacyjne Departamentu Wychowania
Bardziej szczegółowoUkład limbiczny. Przetwarzanie informacji przez mózg. kognitywistyka III. Jacek Salamon Tomasz Starczewski
Jacek Salamon Tomasz Starczewski Przetwarzanie informacji przez mózg kognitywistyka III Co to takiego? Inaczej układ rąbkowy lub układ brzeżny. Jest zbiorczą nazwą dla różnych struktur korowych i podkorowych.
Bardziej szczegółowoSystemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie)
Systemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie) specjalizacja strukturalna i funkcjonalna ze względu na rodzaj bodźca oraz
Bardziej szczegółowoCzłowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu.
RUCH TO ZDROWIE Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu. P A M I Ę T A J Dobroczynny wpływ aktywności fizycznej na
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy ZARZĄDZANIE EMOCJAMI Małgorzata Wirecka-Zemsta Wyższa Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach 24 października 2012 r. Emocje silne, względnie nietrwałe, gwałtowne stany afektywne
Bardziej szczegółowoPo co nam uwaga? Podstawowe zadania uwagi to:
Uwaga Po co nam uwaga? Podstawowe zadania uwagi to: Orientowanie się organizmu ku bodźcom sensorycznym (szczególnie wzrokowym) Badanie elementów przestrzeni (zewnętrznej i wewnętrznej) Utrzymywanie organizmu
Bardziej szczegółowoNeurodydaktyka - rewolucja czy rozsądek? Dr n.med.tomasz Srebnicki
Neurodydaktyka - rewolucja czy rozsądek? Dr n.med.tomasz Srebnicki Jak świat światem, nikt nikogo niczego nie nauczył. Można tylko się nauczyć. Nikt z nas nie został nauczony chodzenia, my nauczyliśmy
Bardziej szczegółowoUmiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego. Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel
Umiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel OGÓLNE Umiejętność, które wykorzystujemy we wszelkiego typu działaniach SAMOREGULACJI
Bardziej szczegółowoWarsztaty grupowe z zakresu kluczowych umiejętności społeczno - zawodowych istotnych z punktu widzenia rynku pracy
Warsztaty grupowe z zakresu kluczowych umiejętności społeczno - zawodowych istotnych z punktu widzenia rynku pracy II ETAP AKTYWIZACJI MATERIAŁY DLA BENEFICJENTÓW/BENEFICJENTEK CO TO SĄ EMOCJE? EMOCJE
Bardziej szczegółowoŻałoba i strata. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Żałoba i strata Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Żałoba Proces psychologicznej, społecznej i somatycznej reakcji, będącej odpowiedzią na utratę i jej konsekwencje. Spełnia prawie wszystkie kryteria
Bardziej szczegółowoColorful B S. Autor: Alicja Jakimczuk. Wydawca: Colorful Media. Korekta: Marlena Fiedorow ISBN: Copyright by COLORFUL MEDIA Poznań 2012
Autor: Alicja Jakimczuk Wydawca: Colorful Media Korekta: Marlena Fiedorow ISBN: 83-919772-5-0 Copyright by COLORFUL MEDIA Poznań 2012 Okładka: Colorful Media Skład i łamanie: Colorful Media Colorful B
Bardziej szczegółowoOd słowa do książki O ELEMENTARNEJ NAUCE CZYTANIA. malyska.edu.pl
Od słowa do książki O ELEMENTARNEJ NAUCE CZYTANIA malyska.edu.pl Proces dydaktyczny= U + N + materiał nauczania Uczeń główny podmiot procesu dydaktycznego Najwyższe dobro i prawo dziecka, to możliwość
Bardziej szczegółowoOprócz tego mogą pojawić się: pogorszenie wyników w nauce, zwiększony dystans do członków rodziny, gorsze kontakty z rówieśnikami.
CHARAKTERYSTYCZNE OBJAWY REAKCJI POSTRAUMATYCZNEJ: Wyraziste, natrętne wspomnienia Przeżywanie z fotograficzną dokładnością traumatycznych wydarzeń /widoki, dźwięki, zapachy/ + objawy wegetatywne /bicie
Bardziej szczegółowoZachowania trudne to zachowania niefunkcjonalne, które ograniczają lub nawet uniemożliwiają uczenie się i codzienne funkcjonowanie zgodnie z
Zachowania trudne to zachowania niefunkcjonalne, które ograniczają lub nawet uniemożliwiają uczenie się i codzienne funkcjonowanie zgodnie z przyjętymi normami. zaburzenie codziennej rutyny/ schematu,
Bardziej szczegółowoSen i czuwanie rozdział 9. Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8
Sen i czuwanie rozdział 9 Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8 SEN I CZUWANIE SEN I RYTMY OKOŁODOBOWE FAZY SNU CHARAKTERYSTYKA INDUKOWANIE SNU MECHANIZM I STRUKTURY MÓZGOWE RYTMY OKOŁODOBOWE
Bardziej szczegółowo(imię i nazwisko nauczyciela) (przedmiot) (numer programu)
Iwona Jończyk (imię i nazwisko nauczyciela) Wybrane zagadnienia z psychologii społecznej (przedmiot) 2407MR i GŻ 1997.08.18 (numer programu) Klasa IV TŻa, IV TŻb Lp. Cele kształcenia i wychowania Treści
Bardziej szczegółowoKomunikacja niewerbalna: uwarunkowania kulturowe
Komunikacja niewerbalna: uwarunkowania kulturowe Kulturowe uniwersalizmy 1. Te same części ciała wykorzystywane są do przesyłania niewerbalnych komunikatów. 2. Niewerbalne kanały wykorzystywane są do przekazywania
Bardziej szczegółowoMiłość jest serią reakcji chemicznych. Lepiej niŝ romantyczne sonety Szekspira opisze ją język laboranta. Chemia miłości
Miłość jest serią reakcji chemicznych. Lepiej niŝ romantyczne sonety Szekspira opisze ją język laboranta. Chemia miłości Justyna Kupis Mózg osoby zakochanej Oczy zbierają informację o wzroście, figurze,
Bardziej szczegółowoOFERTA SZKOLEŃ BIZNESOWYCH
OFERTA SZKOLEŃ BIZNESOWYCH Przywództwo i zarządzanie zespołem Szkolenie z zakresu przywództwa, kompetencji liderskich i zarządzania zespołem. Podniesienie kompetencji zarządczych w zakresie przywództwa,
Bardziej szczegółowoTemat 3: Czy ciało może przekazywać informacje? Wprowadzenie do komunikacji niewerbalnej
Temat 3: Czy ciało może przekazywać informacje? Wprowadzenie do komunikacji niewerbalnej Kraków, 27 listopada 2015 Warsztaty z komunikacji społecznej: Język ciała z elementami komunikacji interpersonalnej
Bardziej szczegółowoAlkohol w rodzinie zaburzone więzi
Konferencja szkoleniowa dla nauczycieli i pedagogów Życie z FAS Alkohol w rodzinie zaburzone więzi Beata Stebnicka Fundacja FASTRYGA Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Zabrzu Zaburzenia więzi Nie ma takiego
Bardziej szczegółowoFRUSTRACJA reakcja organizmu na przeszkodę PRZESZKODA
FRUSTRACJA reakcja organizmu na przeszkodę PRZESZKODA STRES BIOLOGICZNY Odporność biologiczna Faza odporności Czas Faza alarmowa Faza wyczerpania STRES PSYCHOLOGICZNY Stres sytuacja trudna prowadząca do
Bardziej szczegółowoPOROZUMIENIE CZY KONFLIKT? O AKCEPTACJI CHOROBY. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY NF1 W KONTEKŚCIE RODZINNYM
POROZUMIENIE CZY KONFLIKT? O AKCEPTACJI CHOROBY. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY NF1 W KONTEKŚCIE RODZINNYM dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 im. dr. A. Jurasza w Bydgoszczy NF1 W RODZINIE
Bardziej szczegółowoStres, a co to w ogóle jest?
T Temat Projekt finansowany ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach Narodowego Programu Zdrowia Realizator projektu: fundacja e d u k a c j i p o z y t y w n e j Grupa docelowa Czas zajęć Wykorzystywane
Bardziej szczegółowogrupa a Klasa 7. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0 1)
grupa a Regulacja nerwowo-hormonalna 37 pkt max... Imię i nazwisko Poniższy test składa się z 20 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź.... Za rozwiązanie
Bardziej szczegółowoPrezentacja, którą czytacie jest jedynie zbiorem sugestii. Nie zawiera odpowiedzi na pytania wprost. Jeżeli nie wiedzielibyście jak odpowiedzieć na
Prezentacja, którą czytacie jest jedynie zbiorem sugestii. Nie zawiera odpowiedzi na pytania wprost. Jeżeli nie wiedzielibyście jak odpowiedzieć na któreś z pytań, to poniżej macie kierunek w jakim podążać
Bardziej szczegółowoSYSTEM MOTYWACYJNY W KLASACH I - III
SYSTEM MOTYWACYJNY W KLASACH I - III MOTYWACJA UCZNIA DO NAUKI 1. Pojęcie motywacji 2. Procesy motywacyjne 3. Rodzaje motywacji 4. Motywowanie ucznia w klasach I - III Pojęcie motywacji Motywacja rozumiana
Bardziej szczegółowoMilena Pyra Samodzielny Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny
Milena Pyra Samodzielny Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny 1. Stres jako reakcja na wymagania stawiane organizmowi 2. Stres jako układ warunków stanowiących obciążenie człowieka 3. Stres jako specyficzny
Bardziej szczegółowoKOMUNIKACJA INTERPERSONALNA MOWA CIAŁA
KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA MOWA CIAŁA KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA to psychologiczny proces, dzięki któremu jednostka przekazuje i otrzymuje informacje w bezpośrednim kontakcie
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Psychologia potrzeb. Dr Monika Wróblewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Psychologia potrzeb Dr Monika Wróblewska Uniwersytet w Białymstoku 10 czerwca 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 1. Specyfika potrzeb
Bardziej szczegółowoMechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory
Mechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory Iinformacja o intensywności bodźca: 1. Kodowanie intensywności bodźca (we włóknie nerwowym czuciowym) odbywa się za pomocą zmian częstotliwość
Bardziej szczegółowoPRACA Z PRZEKONANIAMI W PROGRAMIE SIMONTONA INSTRUKCJE ROZWIJANIE I WZMACNIANIE KOMPETENCJI EMOCJONALNEJ
PRACA Z PRZEKONANIAMI W PROGRAMIE SIMONTONA INSTRUKCJE ROZWIJANIE I WZMACNIANIE KOMPETENCJI EMOCJONALNEJ To nie rzeczy nas smucą, ale sposób w jaki je widzimy (Epiktet 55 135). Powyższe stwierdzenie wyjaśnia,
Bardziej szczegółowoEEG Biofeedback. Metoda EEG-Biofeedback wykorzystuje mechanizm sprzężenia zwrotnego do treningu i usprawniania pracy mózgu
EEG Biofeedback Metoda EEG-Biofeedback wykorzystuje mechanizm sprzężenia zwrotnego do treningu i usprawniania pracy mózgu EEG Biofeedback to skuteczna metoda terapeutyczna zwiększająca skuteczność funkcjonowania
Bardziej szczegółowoStres - Co to jest, i z sk d wiem, e go czuj?
Stres - Co to jest, i z sk d wiem, e go czuj? Myślę że to stres Wszyscy słyszeliśmy o stresie. Ma wpływ na nas wszystkich w pewnym etapie naszego życia i może się różnie objawiać. Co to jest stres? Jeżeli
Bardziej szczegółowoMateriały zebrała Dorota Woińska Żmujdzin
Materiały zebrała Dorota Woińska Żmujdzin STRES Stres jest definiowany w psychologii jako dynamiczna relacja adaptacyjna pomiędzy możliwościami jednostki a wymogami sytuacji (stresorem), charakteryzująca
Bardziej szczegółowoWpływ więzi rodzinnej na prawidłowy rozwój emocjonalny dziecka. Opracowała: Małgorzata Ryndak
1 Wpływ więzi rodzinnej na prawidłowy rozwój emocjonalny dziecka. Opracowała: Małgorzata Ryndak 2 W rozwoju człowieka sfera uczuciowa jest niezmiernie delikatna i wymaga wielkiej troski oraz uwagi ze strony
Bardziej szczegółowoPROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE
PROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE 1. Założenia programu: Program zajęć socjoterapeutycznych rozwijających kompetencje emocjonalno - społeczne jest jedną
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.
Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce
Bardziej szczegółowoBUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY
NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY UCZENIA SIĘ I PAM IĘCI BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) Objętość ok. 1300 cm 3 Kora mózgowa powierzchnia ok. 1m 2 Obszary podkorowe: Rdzeń przedłużony (oddychanie, połykanie,
Bardziej szczegółowobiologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY
biologia w gimnazjum 2 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY BUDOWA KOMÓRKI NERWOWEJ KIERUNEK PRZEWODZENIA IMPULSU NEROWEGO DENDRYT ZAKOŃCZENIA AKSONU CIAŁO KOMÓRKI JĄDRO KOMÓRKOWE AKSON OSŁONKA MIELINOWA Komórka nerwowa
Bardziej szczegółowoWsparcie społeczne. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Szeroko definiowane wsparcie społeczne to pomoc dostępna dla jednostki w sytuacjach trudnych (Saranson, 1982, za: Sęk, Cieślak, 2004), jako zaspokojenie potrzeb w
Bardziej szczegółowoPrzyczyny frustracji
Frustracja i stres Plan Frustracja: pojęcie, przyczyny, typy nastawienia wobec przeszkód, następstwa Stres: pojęcie, rodzaje, charakterystyka stanu stresu, pomiar stresu Wpływ stresu na funkcjonowanie
Bardziej szczegółowoAgenda. Stres - wybrane stresory - reakcja stresowa (wybrane aspekty) Zaburzenia termoregulacji - przegrzanie - udar cieplny
Ignacy Baumberg Agenda Stres - wybrane stresory - reakcja stresowa (wybrane aspekty) Zaburzenia termoregulacji - przegrzanie - udar cieplny OBAWA O WŁASNE ŻYCIE I ZDROWIE ŚWIADOMOŚĆ OGRANICZEŃ FIZYCZNYCH
Bardziej szczegółowoWYZWALACZE WEWNĘTRZNE. poczucie szczęścia. napięcie wewnętrzne złość
WYZWALACZE WEWNĘTRZNE Zaznaczę znakiem "X" te emocje, które wywoływały u mnie uczucie głodu alkoholowego: poczucie obcości podekscytowanie pewność siebie emocjonalny ból poczucie winy frustracja nerwowość
Bardziej szczegółowoRozwój emocjonalny i społeczny dziecka w młodszym wieku szkolnym
Rozwój emocjonalny i społeczny dziecka w młodszym wieku szkolnym Ewa Pohorecka 08.06.2015 Kraków Rozwój emocjonalny dziecka kładzie podwaliny pod rozwój każdej innej zdolności umysłowej Na długo przed
Bardziej szczegółowoPsychoterapia poznawczobehawioralna. chorobami somatycznymi. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Psychoterapia poznawczobehawioralna pacjentów z chorobami somatycznymi Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Chory somatycznie i jego sytuacja Poczucie zagrożenia Utrata kontroli Wyłączenie z ról społecznych
Bardziej szczegółowoMANIPULACJA ZA POMOCĄ AKTÓW EMOTYWNYCH
Grażyna Habrajska Uniwersytet Łódzki MANIPULACJA ZA POMOCĄ AKTÓW EMOTYWNYCH Opublikowano w: Mechanizmy perswazji i manipulacji, red. Grażyna Habrajska, wyd. Leksem, Łask 2007 PODSTAWOWE ZAGADNIENIA 1)
Bardziej szczegółowoSkłada się on z czterech elementów:
Asertywność umiejętność powiedzenia nie, odmowy lub obrony własnych postaw, granic, psychologicznych w taki sposób, aby z jednej strony nie odczuwać wyrzutów sumienia, że sie powidzialo nie, kiedy ktoś
Bardziej szczegółowoPromocja zdrowia i edukacja prozdrowotna
Promocja zdrowia i edukacja prozdrowotna Kształcenie w zakresie podstaw promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej Zdrowie, promocja zdrowia, edukacja zdrowotna, zapobieganie chorobom. Historia promocji zdrowia.
Bardziej szczegółowoCzy warto stosować elementy kinezjologii edukacyjnej Dennisona w pracy z dziećmi w przedszkolu?
Pobrano ze strony http://www.przedszkole15.com.pl/ Czy warto stosować elementy kinezjologii edukacyjnej Dennisona w pracy z dziećmi w przedszkolu? Żeby odpowiedzieć jednoznacznie na to pytanie trzeba najpierw
Bardziej szczegółowo7 IV ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA
7 IV ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA DEPRESJA Depresja: przyczyny, objawy, rodzaje depresji, leczenie Przyczyny depresji są różne. Czasem chorobę wywołuje przeżycie bardzo przykrego zdarzenia najczęściej jest to
Bardziej szczegółowoReakcja ciała na stres
1.8.3 Ciało a stres Reakcja ciała na stres Człowiek jest wyposażony w specjalny mechanizm reagowania na stres. Mechanizm ten został opisany przez dr Cannona, który nazwał go reakcją walki lub ucieczki,
Bardziej szczegółowoRegulacja nerwowo-hormonalna. 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza.
Regulacja nerwowo-hormonalna 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza. 2. Zaznacz nazwę struktury, która koordynuje działalność wszystkich
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty. Techniki szybkiego uczenia się Praktyczne zastosowanie technik zapamiętywania. Sylwester Mariusz Pilipczuk.
Akademia Młodego Ekonomisty Techniki szybkiego uczenia się Praktyczne zastosowanie technik zapamiętywania Sylwester Mariusz Pilipczuk Uniwersytet w Białymstoku 24 listopada 2011 r. Cele: Zaznajomienie
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAJĘĆ ROZWIJAJĄCYCH UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE DLA DZIECI W WIEKU 8-12 LAT: RAZEM LEPIEJ - realizowany w SP 209
PROGRAM ZAJĘĆ ROZWIJAJĄCYCH UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE DLA DZIECI W WIEKU 8-12 LAT: RAZEM LEPIEJ - realizowany w SP 209 Szkoła, obok rodziny, jest jednym z najważniejszych środowisk społecznych dziecka. Jej
Bardziej szczegółowoStandardowe techniki diagnostyczne
Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego Standardowe techniki diagnostyczne Zajęcia nr 13: Pomiar stylów radzenia sobie ze stresem Mgr Karolina Stala Co powinno znaleźć się w raporcie zbiorczym?
Bardziej szczegółowoSPRZĘT. 2. Zestaw do przygotowania i prowadzenia badań eksperymentalnych: 2.1 E-Prime 2.0 Professional
SPRZĘT 1. Zestaw do rejestracji i treningu Biofeedback: Czujniki: - przewodności skóry, - zmienności rytmu serca, - oddychania, - temperatury, - powierzchniowej elektromiografii, - elektroencefalografii
Bardziej szczegółowoDialog Motywujący. skuteczne podejście w pracy z uczestnikami przemocy domowej
Dialog Motywujący skuteczne podejście w pracy z uczestnikami przemocy domowej Jarosław Banaszak Pracownia Motywacji i Zmian www.pmiz.pl, kontakt@pmiz.pl Gdy przyjmujemy ludzi takimi jakimi są, czynimy
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ ZAJĘĆ. Szkolenie finansowane ze środków Wojewody Kujawsko - Pomorskiego
SCENARIUSZ ZAJĘĆ 1. Temat zajęć: Sztuka komunikacji i negocjacji 2. Czas trwania warsztatów/zajęć: 5godzin (2 h wykład + 2h warsztaty + 1 h dyskusja) 3. Cel główny: Zrozumienie znaczenia komunikacji 4.
Bardziej szczegółowoW ramach projektu odbywają się zajęcia dodatkowe:
Od 1 września rozpoczęły się zajęcia w projekcie pn. Pozytywna integracja finansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego na lata 2014-2020 W ramach projektu odbywają
Bardziej szczegółowoPOZNAJ SIEBIE POZNAJ ŚWIAT
PORADNIA PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA W MIELCU POZNAJ SIEBIE POZNAJ ŚWIAT WSPIERANIE ROZWOJU DZIECKA przygotowanie i realizacja zajęć Gerta Fijołek pedagog Katarzyna Juras - psycholog CEL WARSZTATÓW W trakcie
Bardziej szczegółowoMUZYKOTERAPIA CZYLI CO? Agata Szczyrba
MUZYKOTERAPIA CZYLI CO? Agata Szczyrba CO ĆWICZYLIŚMY? Koordynacja ruchowo-przestrzenna Motoryka duża i mała Pamięć Koncentracja uwagi Spostrzegawczość i refleks Nawiązywanie kontaktu Umiejętność pracy
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do modelu OWEN. funkcjonalna analiza zachowań problemowych
Wprowadzenie do modelu OWEN funkcjonalna analiza zachowań problemowych Czy pies ma problem ze swoim zachowaniem? emocje mózgu - nowe podejście Panksepp LeDoux Damasio Świadomość afektywna zdolność doświadczania
Bardziej szczegółowoSYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Biological mechanisms of behaviour - physiology 3.
Bardziej szczegółowoJOGA ŚMIECHU. czyli Coaching Radości
JOGA ŚMIECHU czyli Coaching Radości JAK SIĘ CZUJESZ? JAKI MASZ NASTRÓJ? CO MÓWI TWOJE CIAŁO? ŚMIECH TO.. CZY POŚMIEJE SIĘ PANI ZE MNĄ? CZY POŚMIEJE SIĘ PAN ZE MNĄ? JOGA (sanskryt य ग) Słowo to pochodzi
Bardziej szczegółowoRola religii i duchowości w radzeniu sobie z chorobą nowotworową. Opieka duszpasterska i wsparcie duchowe u pacjentów ze szpiczakiem
Rola religii i duchowości w radzeniu sobie z chorobą nowotworową Opieka duszpasterska i wsparcie duchowe u pacjentów ze szpiczakiem Duchowość 1. Duchowość = religijność 2. Duchowość versus religijność
Bardziej szczegółowoSTAROSTWO POWIATOWE W SOKÓŁCE
STAROSTWO POWIATOWE W SOKÓŁCE DIAGNOZA TRUDNOŚCI NOWATORSKIE NARZĘDZIA - neuromodulacja (EEG Biofeedback), - neuroobrazowanie (EEG/QEEG), - rehabilitacja funkcji poznawczych (FORBRAIN), - diagnostyka i
Bardziej szczegółowoProgram autorski Poznaję uczucia
Dziecko chce być dobre, Jeśli nie umie naucz, Jeśli nie wie wytłumacz, Jeśli nie może pomóż. Janusz Korczak Program autorski Poznaję uczucia 1 Anna Major Program Poznaję uczucia jest skierowany do dzieci
Bardziej szczegółowoJak zapobiegać przemocy domowej wobec dzieci i młodzieży.
Jak zapobiegać przemocy domowej wobec dzieci i młodzieży. (Terapia Krótkoterminowa Skoncentrowana na Rozwiązaniu) Kontakt tel.: +48 600779294 e-mail: iwona@gabinetterapeutyczny.eu Iwona Czerwoniuk psychoterapeuta
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyczny. Bądź sobą
Program profilaktyczny Bądź sobą przeznaczony dla klas IV VI Program opracowała: Monika Wandas-Wasieńko Cele programu: 1.Wzmocnienie więzi koleżeńskiej i grupowej. 2.Nawiązywanie nieagresywnych kontaktów.
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAJĘĆ PROFILAKTYCZNYCH. Nie tak, jak u zbójców - dzieci Króla. program opracowany na podstawie książki Urszuli Marc pt. Nie tak, jak u zbójców
PROGRAM ZAJĘĆ PROFILAKTYCZNYCH Nie tak, jak u zbójców - dzieci Króla program opracowany na podstawie książki Urszuli Marc pt. Nie tak, jak u zbójców ZAJĘCIA I: Zbójecki chłopiec CELE: Nawiązanie kontaktu,
Bardziej szczegółowoSOSW NR 5 PRACA Z DZIECKIEM Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ
SOSW NR 5 PRACA Z DZIECKIEM Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ Metoda EEG-biofeedback znalazła również zastosowanie w leczeniu pacjentów z padaczką lekooporną. W treningach EEG-biofeedback uczestniczą także osoby,
Bardziej szczegółowoLudzie młodzi zmagają się z brakiem poczucia wartości i atrakcyjności. Często czują się nielubiane, nieszanowane, gorsze od innych.
Ludzie młodzi zmagają się z brakiem poczucia wartości i atrakcyjności. Często czują się nielubiane, nieszanowane, gorsze od innych. Dotyka ich poczucie, że nie pasują do świata. Zamartwiają się czymś,
Bardziej szczegółowoMariusz Z. Jędrzejko. Technologie cyfrowe a rozwój edukacyjny i emocjonalny (pobudznie, agresja) dzieci nastolatków
Mariusz Z. Jędrzejko Technologie cyfrowe a rozwój edukacyjny i emocjonalny (pobudznie, agresja) dzieci nastolatków Zaczynamy żyć w prawdziwym cyfrowym świecie Mózg dorosłego a mózg dziecka Rozbudowane
Bardziej szczegółowoMETODA TOMATISA. Stymulacja audio psycho. Trening uwagi słuchowej Stymulacja słuchowa
METODA TOMATISA Stymulacja audio psycho lingwistyczna Trening uwagi słuchowej Stymulacja słuchowa mgr Jolanta Kowalczyk Łokaj mgr Anna Kocięcka Zbylut mgr Małgorzata Lewandowska Prawa Tomatisa Głos człowieka
Bardziej szczegółowoPÓŁKULE MÓZGOWE I ICH ROLA W DIAGNOSTYCE
PÓŁKULE MÓZGOWE I ICH ROLA W DIAGNOSTYCE BUDOWA MÓZGU -półkule lewa półkula język, logika, zdolności matematyczne, porządkowanie elementów, przyswajanie wiedzy akademickiej, prawa półkula rytm, rymy, muzyka,
Bardziej szczegółowoJakie kompetencje należy uznać jako kluczowe dla dziecka z autyzmem? Joanna Grochowska Skarżysko Kamienna 29.11.2012r.
Jakie kompetencje należy uznać jako kluczowe dla dziecka z autyzmem? Joanna Grochowska Skarżysko Kamienna 29.11.2012r. Kompetencje kluczowe Kompetencje kluczowe to te, których wszystkie osoby potrzebują
Bardziej szczegółowoSopockie Centrum Terapii Poznawczo-Behawioralnej Michał Kuchczyński
Sopockie Centrum Terapii Poznawczo-Behawioralnej Michał Kuchczyński 81-703 Sopot; ul. Marii Skłodowskiej-Curie 7/1, tel. kom. 604 858 808; e-mail: michal@terapiasopot-sctpb.pl www.terapiasopot-sctpb.pl
Bardziej szczegółowoSpis treści. Księgarnia PWN: Dale G. Leathers - Komunikacja niewerbalna. Przedmowa... 11
Księgarnia PWN: Dale G. Leathers - Komunikacja niewerbalna Przedmowa... 11 część I KOMUNIKACJA NIEWERBALNA... 15 Rozdział 1. Natura komunikacji niewerbalnej... 17 1.1. Funkcjonalne znaczenie komunikacji
Bardziej szczegółowo