II. SAMODZIELNE OPODATKOWANIE PRZEZ PODATNIKA

Transkrypt

1 II. SAMODZIELNE OPODATKOWANIE PRZEZ PODATNIKA - art. 30b updof (dodany z dniem r.) ZEZNANIE PODATKOWE Zeznanie PIT-38 oraz, w przypadku uzyskiwania dochodów za granicą, załącznik PIT/ZG. Termin złożenia zeznania: 30 kwietnia Miejsce wykazania w zeznaniu: Część C Wiersz 1 wykazujemy dane z części F informacji PIT-8C. Wiersz 2 gdy nie otrzymano PIT-8C (np. gdy zbyto udziały na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej). - z części G informacji PIT-8C, do których nie mają zastosowania przepisy art. 19 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 202, poz z późn. zm.) omówione w dalszej części opracowania - uzyskane za granicą, o których mowa w art. 30b ust. 1 updof, (dodatkowo dochody te należy wykazać w części C.3 PIT/ZG) OGÓLNE ZASADY OPODATKOWANIA Stawka podatku wynosi 19%. Jeżeli uzyskującym tego rodzaju przychody jest osoba będąca nierezydentem polskim i udokumentuje ona certyfikatem rezydencji swoje miejsce zamieszkania dla celów podatkowych, możliwe jest zastosowanie stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania albo niezapłacenie podatku zgodnie z taką umową (art. 30b ust. 3 updof). Podatnik będący rezydentem polskim (tj. mający miejsce zamieszkania w rozumieniu updof w RP), który osiąga dochody, o których mowa w art. 30b, zarówno na terytorium Polski, jak i poza jej granicami, dochody te łączy w zeznaniu PIT-38 i od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza kwotę równą podatkowym dochodowemu zapłaconemu za granicą. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany za granicą (art. 30b ust. 5a updof). Jest on również obowiązany dołączyć do zeznania podatkowego informację o wysokości dochodów z zagranicy i zapłaconym podatku PIT/ZG i w części C.3 wykazać: poz. 29 dochody uzyskane za granicą, poz. 30 podatek zapłacony za granicą. Przychody i koszty uzyskania przychodów wyrażone w walutach obcych należy przeliczyć wg kursu średniego NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu (poniesienia kosztu).

2 Do przychodów (dochodów) z kapitałów pieniężnych opodatkowanych zgodnie z art. 30b zaliczamy w szczególności przychody (dochody) z: 1. odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych, 2. realizacji praw wynikających z papierów wartościowych, 3. odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających, 4. tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną albo wkładów w spółdzielni w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. UWAGA Od 1 stycznia 2011 r. opodatkowaniu wg zasad przewidzianych w art. 30b podlegają również dochody uzyskane z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu ich umorzenia (wcześniej jako dochód z tytułu udziału w zyskach osób prawnych opodatkowany zgodnie z art. 30a). Artykuł 30b nie ma zastosowania, jeżeli odpłatne zbycie papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacja praw z nich wynikających następuje w ramach działalności gospodarczej (art. 30b ust. 4 updof). ODLICZENIE STRATY Jeśli zamiast dochodu, podatnik poniesie stratę, to strata ta może obniżać dochód uzyskany z tego samego źródła przychodów w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym, że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty. Straty z lat ubiegłych wykazywane są w poz. 28 PIT-38. OMÓWIENIE POSZCZEGÓLNYCH PRZYCHODÓW (DOCHODÓW) Definicje Udział - część kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, odzwierciedla wartość wkładu wniesionego przez wspólnika do spółki. Papiery wartościowe zgodnie z definicją zawartą w art. 5 a pkt 11 updof, są to papiery wartościowe, o których mowa w art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 r. nr 211, poz. 1384), tj: a) akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037, z późn. zm.), prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity

3 depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego, b) inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają w wyniku emisji, inkorporujące uprawnienie do nabycia lub objęcia papierów wartościowych określonych w lit. a, lub wykonywane poprzez dokonanie rozliczenia pieniężnego (prawa pochodne). 1. Dochody uzyskane z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych Ustalenie dochodu podlegającego opodatkowaniu Dochodem jest: różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 22 ust. 1f lub ust. 1g, lub art. 23 ust. 1 pkt 38, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 13 i 14 (art. 30b ust. 2 pkt 1 updof), różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 22 ust. 1f lub art. 23 ust. 1 pkt 38 (art. 30b ust. 2 pkt 4 updof), różnica między przychodem uzyskanym z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) spółki kapitałowej powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w jednoosobową spółkę kapitałową a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 22 ust. 1ł (30b ust. 2 pkt 6 updof) - osiągnięta w roku podatkowym. W przypadku odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych na zasadach określonych w odrębnych przepisach (sprzedaż krótka), dochodem jest różnica między sumą przychodów z odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych a wydatkami poniesionymi na nabycie zwróconych papierów wartościowych (art. 24 ust. 14 updof). Dochód ten ustala się na dzień, w którym nastąpił zwrot pożyczonych papierów wartościowych lub miał nastąpić, zgodnie z zawartą umową pożyczki tych papierów (art. 24 ust. 13 updof). Przychód z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub udziałów w spółkach mających osobowość prawną powstaje w momencie przeniesienia na kupującego własności papierów wartościowych (udziałów), przy czym przychodem są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane (art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) updof). Przy ustalaniu wartości przychodu stosuje się odpowiednio przepisy art. 19 updof, tzn. przychód jest określany w wysokości wartości rynkowej (art. 17 ust. 2 updof). Koszty uzyskania przychodów ustalane są na podstawie:

4 1) w przypadku odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną: art. 23 ust. 1 pkt 38 updof- jeśli były zakupione (tj. nabyte w zamian za wkład pieniężny) lub art. 23 ust. 1 pkt 38c updof jeśli były nabyte w drodze wymiany udziałów, art. 22 ust. 1f updof - jeśli były objęte w zamian za wkład niepieniężny lub art. 22 ust. 1g updof jeśli były objęte w wyniku podziału, o którym mowa w art. 24 ust. 5 pkt 7 lub 2) w przypadku odpłatnego zbycia innych niż akcje papierów wartościowych: art. 23 ust. 1 pkt 38 updof - jeśli były zakupione, 3) w przypadku odpłatnego zbycia udziałów (akcji) spółki kapitałowej powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w jednoosobową spółkę kapitałową art. 22 ust. 1ł updof. Poniesione wydatki na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną oraz innych papierów wartościowych są kosztem uzyskania przychodów w momencie zbycia tych udziałów (papierów wartościowych) (art. 23 ust. 1 pkt 38 updof). Gdy nie jest możliwa identyfikacja zbywanych papierów wartościowych lub praw majątkowych, które nabyto po różnych cenach, przyjmuje się zasadę, że aktywa te są zbywane według kolejności, począwszy od najwcześniej nabytych (metoda FIFO). Zasadę tę stosuje się odrębnie do każdego rachunku inwestycyjnego (art. 24 ust. 10 updof). Tak więc jeżeli podatnik sprzedał papiery wartościowe zapisane na określonym rachunku inwestycyjnym, to koszty uzyskania przychodów należy ustalić przy założeniu, że w pierwszej kolejności zbyte zostały te papiery wartościowe, które najwcześniej zostały na tym rachunku zarachowane. Nie ma przy tym znaczenia, że podatnik posiada także inny rachunek inwestycyjny, w ramach którego nabyto jeszcze wcześniej takie same papiery wartościowe jak papiery sprzedane z pierwszego rachunku inwestycyjnego. Jeżeli inwestor w chwili dokonania zbycia papierów wartościowych posiadał na rachunku papiery wartościowe, które wskutek ich blokady (przykładowo w związku z zastawem) nie mogły być zbyte, to papiery te nie są uwzględniane przy ustalaniu dochodu zgodnie z metodą FIFO. Zasada ta ma zastosowanie, o ile można jednoznacznie ustalić, które papiery wartościowe zostały zablokowane, a więc jaki był ich koszt nabycia. Jeżeli zbywane udziały (akcje) w spółce albo wkłady w spółdzielni były objęte w zamian za wkład niepieniężny, to na dzień zbycia tych udziałów (akcji) albo wkładów, koszt uzyskania przychodów ustala się w wysokości (art. 22 ust. 1f updof): 1) nominalnej wartości objętych udziałów (akcji) albo wkładów z dnia ich objęcia - jeżeli te udziały (akcje) albo wkłady zostały objęte w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część; 2) przyjętej dla celów podatkowych wartości składników przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, wynikającej z ksiąg i ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,

5 określonej na dzień objęcia tych udziałów (akcji), wkładów, nie wyższej jednak niż ich wartość nominalna z dnia objęcia. W przypadku zbycia udziałów (akcji) objętych w wyniku podziału, o którym mowa w art. 24 ust. 5 pkt 7 (tj. jeżeli majątek przejmowany na skutek podziału, a przy podziale przez wydzielenie także majątek pozostający w spółce nie stanowi zorganizowanej części przedsiębiorstwa), kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w spółce przejmującej lub nowo zawiązanej jest ich wartość nominalna ustalona na dzień zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej albo na dzień zarejestrowania spółek nowo zawiązanych (art. 22 ust. 1g updof). W przypadku odpłatnego zbycia udziałów (akcji) spółki powstałej z przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w spółkę kapitałową, koszt uzyskania przychodów ustala się na dzień zbycia tych udziałów (akcji) w wysokości przyjętej dla celów podatkowych wartości składników majątku, wynikającej z ksiąg, ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także wykazu składników majątku pozostałych na dzień likwidacji działalności gospodarczej lub na dzień wystąpienia wspólnika ze spółki niebędącej osobą prawną, określonej na dzień objęcia tych udziałów (akcji), nie wyższej jednak niż ich wartość nominalna z dnia objęcia (art. 22 ust. 1ł updof). Koszty uzyskania przychodów ze zbycia udziałów (akcji) nabytych w wyniku tzw. wymiany udziałów określane są zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 38c updof. Wydatki poniesione przez udziałowca (akcjonariusza) na nabycie lub objęcie udziałów (akcji) przekazywanych spółce nabywającej w drodze wymiany udziałów stanowią koszt uzyskania przychodów w przypadku odpłatnego zbycia otrzymanych za nie udziałów (akcji) spółki nabywającej, ustalony zgodnie z pkt 38 i art. 22 ust. 1f. Do kosztów uzyskania przychodów zaliczyć można również inne wydatki wypełniające dyspozycję art. 22, tj. poniesione w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, w szczególności: wydatki związane z obsługą rachunku przez biuro maklerskie (np. prowizje zapłacone przy kupnie i sprzedaży papierów wartościowych, opłaty związane z prowadzeniem lub założeniem rachunku inwestycyjnego, transferu papierów wartościowych), wydatki związane z zakupem papierów wartościowych bez pośrednictwa biura maklerskiego lub udziałów (np. opłaty notarialne), a także zapłacone odsetki i prowizje od kredytów na zakup papierów wartościowych lub udziałów przypadające proporcjonalnie na tę część kredytu, która została wydatkowana na nabycie papierów wartościowych lub udziałów. Koszty pośrednie (np. utrzymanie rachunku maklerskiego) poniesione w latach, w których nie osiągnięto przychodu z odpłatnego zbycia papierów wartościowych potrącane są w całości w tym roku podatkowym, w którym osiągnięto przychód. Zwolnienia od opodatkowania Wolne od podatku dochodowego są:

6 dochody uzyskane z tytułu sprzedaży akcji narodowych funduszy inwestycyjnych, utworzonych na podstawie ustawy z dnia 30 kwietnia 1993 r. o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji (Dz. U. Nr 44, poz. 202, z późn. zm.) - w skali roku do łącznej wysokości połowy jednomiesięcznego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej (art. 21 ust. 1 pkt 42 updof); dochód uzyskany ze zbycia akcji (udziałów) otrzymanych w drodze spadku albo darowizny - w części odpowiadającej kwocie zapłaconego podatku od spadków i darowizn (art. 21 ust. 1 pkt 105); W myśl art. 52 pkt 1 lit. a)-c) updof, w okresie od dnia 1 stycznia 2001r. do dnia 31 grudnia 2003 r., zwolnione od podatku dochodowego były dochody: a) z odpłatnego zbycia nabytych przed dniem 1 stycznia 2003 r. obligacji Skarbu Państwa wyemitowanych po dniu 1 stycznia 1989 r. oraz obligacji wyemitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego po dniu 1 stycznia 1997 r., b) z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, które są dopuszczone do publicznego obrotu papierami wartościowymi, nabytych na podstawie publicznej oferty lub na giełdzie papierów wartościowych, albo w regulowanym pozagiełdowym wtórnym obrocie publicznym, albo na podstawie zezwolenia udzielonego w trybie art. 92 lub 93 przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz. U. Nr 118, poz. 754 i Nr 141, poz. 945, z 1998 r. Nr 107, poz. 669 i Nr 113, poz. 715 oraz z 2000 r. Nr 22, poz. 270, Nr 60, poz. 702 i 703, Nr 94, poz i Nr 103, poz. 1099), - przy czym zwolnienie nie miało zastosowania, jeżeli sprzedaż tych papierów wartościowych była przedmiotem działalności gospodarczej. Z kolei, na podstawie art. 19 ust. 1 pkt 1)-2) ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. Nr 202, poz. 1956), przepisów updof nie stosuje się do opodatkowania dochodów (poniesionych strat) uzyskanych po dniu 31 grudnia 2003 r.: 1) z odpłatnego zbycia nabytych przed dniem 1 stycznia 2003 r. obligacji Skarbu Państwa wyemitowanych po dniu 1 stycznia 1989 r. oraz obligacji wyemitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego po dniu 1 stycznia 1997 r.; 2) z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, o których mowa w art. 52 pkt 1 lit. b) ustawy wymienionej w art. 1, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2004 r., pod warunkiem że papiery te zostały nabyte przed dniem 1 stycznia 2004 r.; Wyłączenie to nie ma jednak zastosowania do odpłatnego zbycia ww. papierów wartościowych, dokonywanego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. 2. Dochody uzyskane z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi

7 Ustalenie dochodu podlegającego opodatkowaniu Dochodem jest: różnica między sumą przychodów uzyskanych z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 38a (art. 30b ust. 2 pkt 2 updof), - osiągnięta w roku podatkowym. Przychodem są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane (art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. b) updof). Przy ustalaniu wartości przychodu stosuje się odpowiednio przepisy art. 19 updof, tzn. przychód może być określony w wys. wartości rynkowej (art. 17 ust. 2 updof). Kosztem uzyskania przychodów z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych są wydatki związane z nabyciem, przy czym wydatki te uwzględnia się w momencie realizacji praw wynikających z tych papierów wartościowych albo rezygnacji z praw z nich wynikających albo odpłatnego zbycia (art. 23 ust. 1 pkt 38a updof). Zwolnienia od opodatkowania Na podstawie art. 52 pkt 1 lit. d) updof, w okresie od dnia 1 stycznia 2001r. do dnia 31 grudnia 2003 r., zwolnione od podatku dochodowego były dochody uzyskane z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz. U. Nr 118, poz. 754 i Nr 141, poz. 945, z 1998 r. Nr 107, poz. 669 i Nr 113, poz. 715 oraz z 2000 r. Nr 22, poz. 270, Nr 60, poz. 702 i 703, Nr 94, poz i Nr 103, poz. 1099); Ponadto, na podstawie art. 19 ust. 1 pkt 3) ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. Nr 202, poz. 1956) przepisów updof nie stosuje się do opodatkowania dochodów (poniesionych strat) uzyskanych po dniu 31 grudnia 2003 r. z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 49, poz. 447 i Nr 240, poz oraz z 2003 r. Nr 50, poz. 424, Nr 84, poz. 774, Nr 124, poz i Nr 170, poz. 1651), nabytych przed dniem 1 stycznia 2004 r. 3. Dochody uzyskane z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających Pochodnymi instrumentami finansowymi w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są papiery wartościowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (art. 5a pkt 13 updof), tj: a) tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania, b) instrumenty rynku pieniężnego,

8 c) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne, d) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, e) opcje, kontrakty terminowe, swapy oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez dostawę, pod warunkiem, że są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie obrotu, f) niedopuszczone do obrotu na rynku regulowanym ani w alternatywnym systemie obrotu opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar, które mogą być wykonane przez dostawę, które nie są przeznaczone do celów handlowych i wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych, g) instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego, h) kontrakty na różnicę, i) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych, uprawnień do emisji oraz stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne albo mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, a także wszelkiego rodzaju inne instrumenty pochodne odnoszące się do aktywów, praw, zobowiązań, indeksów oraz innych wskaźników, które wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych. Ustalenie dochodu podlegającego opodatkowaniu Dochodem jest: różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 38a (art. 30b ust. 2 pkt 3 updof), - osiągnięta w roku podatkowym. Przychód z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych powstaje w dacie jego faktycznego otrzymania lub postawienia do dyspozycji (art. 11 ust. 1 updof). Przychód z realizacji praw z nich wynikających powstaje w momencie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych (art. 17 ust. 1b updof). Przy ustalaniu ww. przychodów stosuje się odpowiednio przepisy art. 19 updof, tzn. przychód może być określony w wys. wartości rynkowej (art. 17 ust. 2 updof). Kosztami uzyskania przychodów są wydatki związane z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych. Koszty te ustalane są na moment realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo

9 rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo ich odpłatnego zbycia - o ile wydatki te, nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych. 4. Dochody uzyskane z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną albo wkładów w spółdzielni w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część Ustalenie dochodu podlegającego opodatkowaniu Dochodem jest: różnica pomiędzy wartością nominalną objętych udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część a kosztami uzyskania przychodów określonymi na podstawie art. 22 ust. 1e (art. 30b ust. 2 pkt 2 updof), - osiągnięta w roku podatkowym. Przychód stanowi nominalna wartość udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny (art. 17 ust. 1 pkt 9 updof). Art. 17 ust. 2 updof odsyła, przy ustalaniu przychodu z tytułu objęcia udziałów w zamian za wkład niepieniężny, do odpowiedniego stosowania art. 19 updof. Jednakże zastosowanie w tym przypadku ma wyłącznie zdanie pierwsze art. 19 updof. Oznacza to, że w przypadku objęcia udziałów (akcji) o wartości nominalnej niższej od wartości rynkowej wnoszonego wkładu niepieniężnego, przychodem będzie wartość nominalna objętych udziałów (akcji). Brak podstaw do szacowania przychodu według wartości rynkowej. Przychód powstaje w dniu (art. 17 ust. 1a updof): 1. zarejestrowania spółki albo 2. wpisu do rejestru podwyższenia kapitału zakładowego spółki, albo 3. wydania dokumentów akcji, jeżeli objęcie akcji jest związane z warunkowym podwyższeniem kapitału zakładowego. Koszty (art. 22 ust. 1e updof) W przypadku objęcia udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część na dzień objęcia tych udziałów (akcji), wkładów ustala się koszt uzyskania przychodu, w wysokości: 1. wartości początkowej przedmiotu wkładu, zaktualizowanej zgodnie z odrębnymi przepisami, pomniejszonej o sumę dokonanych przed wniesieniem tego wkładu odpisów amortyzacyjnych, jeżeli przedmiotem wkładu niepieniężnego są środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne; 2. wartości:

10 a) nominalnej wnoszonych w formie wkładu niepieniężnego udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni, w przypadku gdy zostały objęte w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, b) określonej zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 38, tj. w wysokości wydatków poniesionych na objęcie lub nabycie udziałów (akcji), w przypadku gdy udziały (akcje) w spółce albo wkłady w spółdzielni, które są wnoszone w formie wkładu niepieniężnego, nie zostały objęte w zamian za wkład niepieniężny, c) określonej zgodnie z ust. 1f - w przypadku gdy udziały (akcje) w spółce albo wkłady w spółdzielni, które są wnoszone w formie wkładu niepieniężnego, zostały objęte w zamian za wkład niepieniężny w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, tj. w wysokości przyjętej dla celów podatkowych wartości składników przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, wynikającej z ksiąg i ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, określonej na dzień objęcia tych udziałów (akcji), wkładów, nie wyższej jednak niż ich wartość nominalna z dnia objęcia, - jeżeli przedmiotem wkładu niepieniężnego są udziały (akcje) w spółce albo wkłady w spółdzielni; 3. faktycznie poniesionych, niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, wydatków na nabycie innych niż wymienione w pkt 1 i 2 składników majątku podatnika - jeżeli przedmiotem wkładu są te inne składniki; 4. wydatków na nabycie lub wytworzenie składnika majątku, niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów w jakiejkolwiek formie lub wartości początkowej takiego składnika majątku pomniejszonej o sumę dokonanych od tego składnika odpisów amortyzacyjnych - jeżeli składnik ten został otrzymany przez podatnika w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniem z takiej spółki; 5. przyjętej dla celów podatkowych wartości składników majątku, wynikającej z ksiąg, ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także wykazu składników majątku pozostałych na dzień likwidacji działalności gospodarczej, określonej na dzień objęcia tych udziałów (akcji), nie wyższej jednak niż ich wartość nominalna z dnia objęcia - w przypadku gdy te udziały (akcje) wnoszone w formie wkładu niepieniężnego zostały objęte w następstwie przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w spółkę kapitałową. Jeżeli podatnik w związku z obejmowaniem udziałów (akcji) w zamian za wkład niepieniężny poniósł wydatki związane z objęciem tych udziałów (akcji), to wydatki te powiększają koszty uzyskania przychodów, o których mowa w ust. 1e (art. 22 ust.1i updof). Zwolnienie od opodatkowania

11 Wolna od podatku dochodowego jest nominalna wartość udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną albo wkładów w spółdzielni - objętych w zamian za wkład niepieniężny w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części (art. 21 ust. 1 pkt 109 updof). PRZEKAZYWANIE IMIENNYCH INFORMACJI PRZEZ PŁATNIKÓW Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej są obowiązane, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, przesłać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatnika będącego nierezydentem polskim - urzędowi skarbowemu właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych - imienne informacje PIT-8C (art. 39 ust. 3 updof). Przychody, koszty uzyskania przychodu, dochód (strata) wykazywane są, co do zasady, w części F informacji PIT-8C. Jednakże, jeżeli podmiot składający informację nie jest w stanie określić (np. nie posiada dokumentów potwierdzających sposób nabycia zbywanych za jego pośrednictwem papierów wartościowych) czy uzyskane przez podatnika przychody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych i realizacji praw z nich wynikających podlegają opodatkowaniu, czy też nie podlegają opodatkowaniu na podstawie art. 19 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, wykazuje je w części G informacji PIT-8C. W takiej sytuacji podatnik sam ustala czy istnieje obowiązek opodatkowania ww. przychodów. Jeśli tak, to ujmuje je w zeznaniu podatkowym PIT-38. Przychodów niepodlegających opodatkowaniu bądź zwolnionych z opodatkowania podatnik nie wykazuje w zeznaniu podatkowym. Koszty uzyskania przychodu wykazane przez podatnika w zeznaniu podatkowym PIT-38, mogą być wyższe niż wykazane przez biuro maklerskie w informacji PIT-8C. Głównym powodem tych różnic może być brak posiadania przez biura maklerskie informacji o niektórych kosztach poniesionych przez podatnika, np.: - cenie zakupionych akcji, - zapłaconych odsetkach od kredytu zaciągniętego na zakup akcji, - opłatach za prowadzenie rachunku inwestycyjnego, - wydatków związanych z nabyciem papierów wartościowych poza rynkiem publicznym (np. opłaty notarialne). W tym przypadku wykazanie faktycznych kosztów związanych z uzyskanym przychodem ze zbycia papierów wartościowych spoczywa na podatniku.

12 Z tych też względów, dochód zadeklarowany w zeznaniu PIT-38 nie musi być równy dochodowi wykazanemu w informacji PIT-8C. Rozstrzygnięcia najczęstszych problemów 1. Czy podatnik, który prowadzi działalność gospodarczą i w ramach tej działalności nabył akcje, które sprzedał w 2012 roku, powinien uzyskane z tego tytułu przychody ująć w przychodach z działalności gospodarczej czy też rozliczyć odrębnie w zeznaniu podatkowym PIT-38? Przychody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych zaliczane są, co do zasady, do źródła przychodów kapitały pieniężne. Jednakże, jeśli sprzedaż akcji następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej (tj. spełnione są przesłanki wynikające z art. 5a pkt 6 oraz 5b ust. 1 updof do uznania tej działalności za działalność gospodarczą), stanowić będzie przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uzależnia uznania danego działania za pozarolniczą działalność gospodarczą od faktu zarejestrowania (zgłoszenia do właściwego rejestru) tej działalności, czy też zawarcia odpowiedniego zapisu w umowie spółki. Jednak obowiązek ujęcia we właściwych ewidencjach rejestracyjnych (wpisie do ewidencji działalności gospodarczej lub KRS) przedmiotu działalności zgodnego z faktycznie wykonywanymi w ramach działalności gospodarczej czynnościami, może wynikać z odrębnych przepisów (np. ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t. j. Dz.U ze zm.) Przepisy te mogą także ograniczać możliwość prowadzenia danego rodzaju działalności poprzez konieczność uzyskania dodatkowych zezwoleń bądź spełnienia dodatkowych kryteriów (np. dokonanie określonego wpisu w rejestrach, czy też uzyskanie koncesji lub zezwoleń). Zatem, w przypadku gdy odrębne przepisy nakładają na przedsiębiorcę obowiązek wykonywania działalności zgodnie z jej przedmiotem określonym we właściwych rejestracjach, przychód ze zbycia papierów wartościowych będzie stanowić przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej jedynie wtedy, gdy wykonywana w tym zakresie działalność będzie zgodna z zapisami dokonanymi we właściwych rejestrach, bądź z posiadanymi koncesjami czy zezwoleniami (SIP ). 2. W jaki sposób należy opodatkować przychód uzyskany ze sprzedaży akcji spółki komandytowo-akcyjnej? Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi pod pojęciem papierów wartościowych rozumie się również akcje. Jednocześnie zgodnie z art. 126 Ksh w odniesieniu do akcji w spółce komandytowo-akcyjnej zastosowanie mają przepisy dotyczące akcji w spółce akcyjnej. Ponadto ustawa o obrocie instrumentami finansowymi nie różnicuje akcji na te emitowane w spółkach akcyjnych i te emitowane w spółkach komandytowo-akcyjnych. Podobnie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych posługują się w art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) pojęciem papiery wartościowe nie ograniczając go tym samym jedynie do akcji w spółkach mających osobowość prawną. Dlatego też uzyskany przez podatnika przychód należy zaliczyć do kapitałów pieniężnych, jako przychód

13 z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, który należy opodatkować na zasadach przewidzianych w art. 30b ustawy o podatku dochodowym. 3. W jaki sposób opodatkowany jest dochód uzyskany z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną na rzecz spółki w celu umorzenia tych udziałów (akcji)? Od 1 stycznia 2011 roku, z uwagi na uchylenie pkt 2 w ust. 5 art. 24 updof, przychód uzyskany z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w celu umorzenia stanowi przychód z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną. Dochód osiągnięty z tej transakcji ustalany jest samodzielnie przez podatnika i podlega opodatkowaniu 19% podatkiem dochodowych zgodnie z art. 30b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dochodem z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) jest nadwyżka przychodu nad kosztami jego uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. W terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym podatnik zobowiązany jest do złożenia zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) PIT-38 oraz zapłaty podatku należnego z niego wynikającego. 4. Czy w przypadku sprzedaży akcji nabytych w drodze spadku (darowizny), kosztem uzyskania przychodu będzie wartość tych akcji z dnia ich nabycia (darowizny?) Nie. Sposób obliczenia dochodu został uregulowany w art. 30b ust. 2 pkt 1 updof, zgodnie z którym koszty uzyskania przychodów określa się na podstawie art. 22 ust. 1f lub ust. 1g, lub art. 23 ust. 1 pkt Czy wydatki na zakup prasy i literatury fachowej mogą stanowić koszt przy ustalaniu dochodu z odpłatnego zbycia akcji? Wydatki na zakup prasy i literatury fachowej nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przy ustalaniu dochodu z odpłatnego zbycia akcji/udziałów, o ile zgodnie z art. 22 ust. 1 podatnik nie wykaże ich bezpośredniego związku z uzyskanymi przychodami. 6. Podatnik korzysta z usług banku w zakresie prowadzenia rachunku papierów wartościowych oraz dokonywania na zlecenie podatnika transakcji odpłatnego zbycia oraz nabycia papierów wartościowych. Z tytułu prowadzenia rachunku, podatnik w latach uiszczał na rzecz Banku coroczne obowiązkowe opłaty, w tym opłatę z tytułu przechowywania papierów wartościowych oraz opłaty rozliczeniowe zryczałtowane i prowizyjne, np. zryczałtowane koszty prowadzenia rachunku. W 2012 r. podatnik sprzedał papiery wartościowe zapisane na tym rachunku. Czy opłaty za prowadzenie rachunku papierów wartościowych poniesione w latach należy uznać za koszty? Zryczałtowane opłaty za prowadzenie rachunku maklerskiego stanowią koszty w roku, w którym podatnik uzyskał przychód z odpłatnego zbycia papierów wartościowych. Zatem opłaty poniesione w latach stanowią w całości koszty uzyskania przychodów w 2012 r., tj. w roku, w którym podatnik uzyskał przychód.

14 7. Czy podatnik może pomniejszyć osiągnięty w 2012 roku dochód ze sprzedaży akcji o straty z lat ubiegłych poniesione w związku z inwestowaniem w fundusze kapitałowe? Podatnik nie może odliczyć straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych od dochodu uzyskanego z odpłatnego zbycia papierów wartościowych. Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - na interpelację nr rozliczania strat w funduszach inwestycyjnych Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na przekazaną przy piśmie z dnia 29 lipca 2010 r. nr SPS /10 interpelację pana posła Stanisława Steca w sprawie rozliczania strat w funduszach inwestycyjnych, uprzejmie informuję. Dochody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych i dochody ze zbycia papierów wartościowych są zaliczane do tego samego źródła przychodów, tj. do przychodów z kapitałów pieniężnych. Niemniej jednak te inwestycje kapitałowe mają inny sposób generowania efektu ekonomicznego, co determinuje zróżnicowanie jego opodatkowania. Odmienność ta polega m.in. na specyficznym sposobie ustalania dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, który powstaje w związku z umorzeniem jednostek uczestnictwa. Kwota ta jest obliczana przez fundusz wyceniający jego aktywa, a podatnik nie ma wpływu na konkretne decyzje inwestycyjne dokonywane ze środków tego funduszu. Wycena jednostek uczestnictwa lub certyfikatu inwestycyjnego przeprowadzana jest na każdy dzień i stanowi wynik stosunku wartości aktywów netto tego funduszu do liczby jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych (wartości aktywów netto przypadających na jednostkę uczestnictwa lub certyfikat inwestycyjny). Taki sposób określenia wartości jednostek uczestnictwa w funduszu i w konsekwencji określenia indywidualnego skutku ekonomicznego dokonanej inwestycji nie daje podstawy do stworzenia możliwości odliczenia strat. Nie jest bowiem możliwy taki przypadek, że przy umorzeniu jednostek uczestnictwa w tym samym funduszu uzyskuje się jednocześnie dochód i ponosi stratę. Każdorazowe umorzenie jednostek uczestnictwa powoduje powstanie obowiązku podatkowego tylko i wyłącznie w sytuacji, jeżeli w wyniku tej operacji określono dochód. I tylko taka sytuacja nakłada na fundusz jako płatnika obowiązek obliczenia i poboru podatku. Dochody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, stosownie do przepisu art. 30a ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307, z późn. zm.), opodatkowane są 19-procentowym zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Zryczałtowany podatek dochodowy uiszczany jest za pośrednictwem płatnika. Dochód ten nie jest łączony z innymi dochodami z tego samego źródła, a podatnik nie ma obowiązków informacyjnych wobec organów podatkowych. Z tych względów poniesienie straty z tytułu umorzenia jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym nie daje prawa do odliczenia jej od dochodów m.in. z tytułu umorzenia innych jednostek uczestnictwa lub uzyskanych ze zbycia papierów wartościowych. Zauważyć należy, iż w art. 30a ust. 5

15 powołanej ustawy zawarta została regulacja prawna wprost zakazująca pomniejszania dochodu z funduszy kapitałowych (do których zalicza się również fundusze inwestycyjne) o straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych oraz inne straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych poniesione w roku podatkowym oraz w latach poprzednich. Natomiast z inną sytuacją mamy do czynienia w przypadku odpłatnego zbycia papierów wartościowych. Dochód lub stratę podatnik oblicza samodzielnie w składanym odrębnym zeznaniu (PIT-38), z tym że tytuł zobowiązaniowy powstaje poprzez zsumowanie wszystkich skutków ekonomicznych zaistniałych w roku podatkowym (suma przychodów i kosztów ich uzyskania) związanych ze zbyciem papierów wartościowych, ale także z realizacją z praw z nich wynikających, ze zbyciem pochodnych instrumentów finansowych i realizacją praw z nich wynikających, nominalną wartością udziałów (akcji) objętych za wkład niepieniężny albo wkładów w spółdzielniach. Tak więc każdorazowy przypadek uzyskania przychodu ze zbycia papierów wartościowych nie wywołuje skutków w postaci powstania zobowiązania podatkowego, ale dopiero suma takich zdarzeń w roku podatkowym. Stąd też nie ma możliwości włączenia do rozliczenia omawianego zobowiązania strat poniesionych z tytułu inwestycji kapitałowych opodatkowanych na zupełnie innych zasadach. Dodatkowo należy zauważyć, iż w art. 9 ust. 6 powołanej ustawy zawarty został katalog zamknięty dochodów z kapitałów pieniężnych, w których jest możliwe rozliczenie straty z lat ubiegłych. W przepisie tym nie zostały wymienione straty z funduszy kapitałowych. 8. Czy przychód uzyskany ze sprzedaż akcji nabytych w 2000 r. na podstawie publicznej oferty podlega opodatkowaniu? Nie. Zgodnie z art. 52 pkt 1 lit. b) updof oraz 19 ust. 1 pkt 2) ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw - odpłatne zbycie papierów wartościowych nie podlega opodatkowaniu, jeżeli spełnione zostały następujące warunki: - akcje te dopuszczone były do publicznego obrotu papierami wartościowymi, - nabycia dokonano przed 1 stycznia 2004 r., - nabycie nastąpiło na podstawie na podstawie publicznej oferty lub na giełdzie papierów wartościowych, albo w regulowanym pozagiełdowym wtórnym obrocie publicznym, albo na podstawie zezwolenia udzielonego w trybie art. 92 lub 93 przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, - sprzedaż tych akcji nie jest przedmiotem działalności gospodarczej. 9. Czy zbycie akcji pracowniczych nabytych przed 2004 r. podlega opodatkowaniu? Tak. Przychód ze sprzedaży akcji pracowniczych jest obciążony 19% stawką podatku dochodowego zgodnie z art. 30b ust. 1. Akcje te nie zostały bowiem nabyte na podstawie publicznej oferty, a zatem nie został spełniony jeden z warunków wynikających z art. 52 pkt 1 lit. b) updof.

16 10. Podatnik zaciągnął kredyt w wysokości zł na zakup akcji spółki X. Zapłacił prowizję w wysokości 1000 zł i odsetki 500 zł. Przy zakupie akcji była 60% redukcja, a więc zakupił 400 akcji za zł. W jaki sposób ma ustalić dochód z tej transakcji? Przychód stanowi cena uzyskana ze sprzedaży, natomiast do kosztów będzie mógł zaliczyć bezpośrednie wydatki na nabycie akcji ( zł) oraz koszty pośrednie: 1. z tytułu zapłaconej prowizji od kredytu: / * 1000 zł => 400 zł, 2. z tytułu zapłaconych odsetek od kredytu: / * 500 zł => 200 zł.