OKRĘGOWA KOMISJA EGZAMINACYJNA W POZNANIU. SPRAWDZIAN 2013 Analiza uczniowskich rozwiązań

Transkrypt

1 OKRĘGOWA KOMISJA EGZAMINACYJNA W POZNANIU SPRAWDZIAN 2013 Analiza uczniowskich rozwiązań 2

2 ANALIZA WYKONANIA ZADAŃ SPRAWDZIAN 2013 (arkusz S-1) Szanowni Państwo, Zgodnie z zapowiedziami Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu prezentuje Państwu szczegółową analizę zadań zamieszczonych w arkuszu sprawdzianu W opracowaniu znajdą Państwo informacje na temat poziomu rozwiązywalności zadań przez uczniów. Naszym celem było również określenie, co sprawiło uczniom trudność, czyli z opanowaniem jakich umiejętności szóstoklasiści mieli problemy, szczególnie w zadaniach otwartych. Liczymy, że przygotowany materiał będzie przydatny w pracy dydaktycznej szkół. Elżbieta Klima i Małgorzata Lembicz Analiza zadań zamkniętych Tekst do zadań od 1. do 6. Słowa kierowane przez jednego człowieka do drugiego mają ogromną moc. Mogą wzbudzić wzajemną życzliwość, sympatię, zaufanie i szacunek. Mogą też, niestety, obrażać, skłócać i siać nienawiść. Dlatego bardzo ważna jest kultura słowa, czyli takie oddziaływanie językowe, w którym nadawca wypowiedzi liczy się z odbiorcą i go szanuje. Jak cię słyszą, tak cię piszą! To znaczy, że odbiorcy twojej wypowiedzi oceniają cię nie tylko za jej treść, lecz także za sposób jej wygłoszenia. Nawet mądra i poprawna gramatycznie wypowiedź może okazać się niezrozumiała dla słuchacza, jeżeli zostanie wymamrotana jednostajnym i zbyt cichym głosem. Prawie każdy z nas ma więcej okazji do mówienia niż do pisania. Argumentowanie, opowiadanie, opis, sprawozdanie są przecież składnikami codziennych rozmów. Na co dzień także używamy takich ustnych gatunków mowy, jak polecenie, pouczenie, rozkaz, prośba, przeprosiny. Wielka aktorka, Helena Modrzejewska, gdy była w Stanach Zjednoczonych, została zaproszona na przyjęcie wydane na jej cześć. Wśród gości nikt nie znał języka polskiego, ale wszyscy byli ciekawi jego brzmienia, prosili więc artystkę o recytację w jej ojczystym języku. Zgodziła się. Zapanowała zupełna cisza. Po chwili rozległ się jej piękny, głęboki głos. Był to głos pełen różnych uczuć: radości, smutku, rozpaczy. Mimo że nie rozumieli słów, wszyscy byli wzruszeni, a panie ukradkiem ocierały łzy. Po recytacji, po gorących oklaskach pytano Modrzejewską o tytuł recytowanego utworu. Odpowiedziała z przekornym uśmiechem: Recytowałam polski alfabet. Ta anegdota zawiera wiele prawdy. Rzeczywiście, dzięki tonowi i barwie głosu można w pewnym stopniu porozumieć się nawet z cudzoziemcem w sytuacji, gdy rozmówcy nie znają nawzajem swoich języków. Obaj bowiem na przykład zrozumieją pytanie i zgodę na coś, odczuwają w głosie życzliwość lub obojętność. Jeśli ton i barwa głosu mają tak duże znaczenie w rozumieniu obcego języka, to jakże mocnym środkiem wyrazu są w języku ojczystym! [287 słów] Na podstawie: Maria Nagajowa, Sztuka dobrego pisania i mówienia, Warszawa

3 1. Które zdanie wyraża główną myśl całego tekstu? A. Wypowiedź powinna być mądra i poprawna gramatycznie. B. Piękne brzmienie języka polskiego wzrusza cudzoziemców. C. Anegdoty o sławnych ludziach zawierają często wiele prawdy. D. Siła oddziaływania słów zależy od sposobu ich wypowiadania. Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Czytanie odczytuje tekst popularnonaukowy odczytuje główną myśl tekstu Wybieralność odpowiedzi w % Komentarz Odpowiedź L* W Z Zamieszczone w arkuszu sprawdzianu pierwsze A. 14,8 14,7 14,8 zadanie, w którym należało wykazać się opanowaniem umiejętności odczytywania głównej B. 12,9 14,4 13,7 myśli tekstu, okazało się dla uczniów umiarkowanie C. 5,4 5,3 5,4 trudne rozwiązało je ok. 66% populacji piszących (najwięcej w województwie lubuskim). Dla prawie D. 66,9 65,4 66,0 15% szóstoklasistów atrakcyjne okazały się odpowiedzi A. i B. Nieco ponad 5% uczniów PZ i FO** 0,1 0,1 0,1 skupiło uwagę na przytoczonej w tekście anegdocie, wskazując jako poprawną odpowiedź C. * L woj. lubuskie, W woj. wielkopolskie, Z woj. zachodniopomorskie ** PZ i FO podwójne zaznaczenie i frakcja opuszczeń w % 2. W którym zdaniu autorka zwraca się wprost do czytelnika? A. Ta anegdota zawiera wiele prawdy. B. Rozległ się jej piękny, głęboki głos. C. Odbiorcy twojej wypowiedzi oceniają cię nie tylko za jej treść. D. Nadawca wypowiedzi liczy się z odbiorcą i go szanuje. Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 14,5 16,5 15,6 B. 7,3 8,2 8,1 C. 68,6 64,5 66,1 D. 9,5 10,6 9,9 PZ i FO* 0,1 0,1 0,1 Czytanie odczytuje tekst popularnonaukowy rozpoznaje bezpośrednie zwroty do adresata tekstu Komentarz Bezpośredni zwrot do czytelnika poprawnie wskazało ponad 68% piszących w województwie lubuskim, ponad 66% w województwie zachodniopomorskim i najmniej ponad 64% w Wielkopolsce. Występowanie zaimka stało się prawdopodobnie przyczyną wyboru odpowiedzi A. przez ok. 15% uczniów. Około 10% nieuważnie przeczytało tekst i wskazało odpowiedzi D. lub B. 34

4 3. W tekście wyjaśniono, że kultura słowa to A. właściwe zachowanie w oficjalnych sytuacjach. B. mówienie z poszanowaniem słuchacza. C. znajomość reguł gramatycznych. D. sztuka gry aktorskiej. Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 12,0 12,6 12,3 B. 77,4 76,7 76,1 C. 7,0 7,1 7,6 D. 3,4 3,4 3,8 PZ i FO* 0,2 0,2 0,2 Czytanie odczytuje tekst popularnonaukowy odczytuje informacje w tekście Komentarz Wyszukanie informacji podanej wprost (nadawca wypowiedzi liczy się z odbiorcą i go szanuje) okazało się umiejętnością łatwą. Najwięcej uczniów wykonało poprawnie to zadanie w województwie lubuskim, a najmniej w woj. zachodniopomorskim. Znalezienie w tekście poprawnego wyjaśnienia sprawiło trudność ponad 23% piszących (wybory odpowiedzi A., C. i D.). 4. Polecenie, pouczenie, rozkaz wymieniono w tekście jako przykłady wypowiedzi A. niepoprawnych. B. poprawnych. C. pisemnych. D. ustnych. Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 4,0 3,7 3,7 B. 7,0 7,2 7,1 C. 8,2 9,6 9,4 D. 80,6 79,2 79,5 PZ i FO* 0,3 0,3 0,3 Czytanie odczytuje tekst popularnonaukowy odczytuje informacje w tekście Komentarz W kolejnym zadaniu, w którym sprawdzano opanowanie umiejętności odczytywania informacji podanej wprost, poprawną odpowiedź wybrało ponad 80% szóstoklasistów. Na skutek nieuważnego odczytania tekstu Marii Nagajowej od ponad 3% do ponad 9% piszących wskazywało odpowiedź A., B. lub C. Spośród sześciu zadań, za pomocą których oceniano opanowanie umiejętności odczytywania tekstu popularnonaukowego, w przypadku tego polecenia odnotowano najwyższy wskaźnik frakcji opuszczeń. 35

5 5. Anegdota o występie Heleny Modrzejewskiej została przytoczona, aby dowieść, że A. znajomość języków ułatwia porozumiewanie się. B. wszyscy aktorzy powinni znać obce języki. C. brzmienie głosu silnie oddziałuje na słuchacza. D. polski alfabet zawsze pięknie brzmi. Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 10,3 10,0 9,9 B. 2,3 2,6 2,3 C. 78,0 76,3 77,2 D. 9,3 10,9 10,4 PZ i FO* 0,1 0,2 0,1 Czytanie odczytuje tekst popularnonaukowy rozumie funkcję przytoczonej w tekście anegdoty Komentarz Celowość/funkcję przytoczonej w tekście anegdoty określiło ponad 76% szóstoklasistów w Okręgu (znów najwięcej w Lubuskiem). W sumie dla prawie 20% uczniów atrakcyjne okazały się odpowiedzi A. i D. W Wielkopolsce najwięcej uczniów nie podjęło próby rozwiązania zadania lub zaznaczyło dwie odpowiedzi. 6. Cechy tego tekstu wskazują na to, że jest on fragmentem A. powieści historycznej. B. książki popularnonaukowej. C. przewodnika geograficznego. D. słownika poprawnościowego. Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 7,6 8,7 8,7 B. 54,5 48,2 51,8 C. 2,9 3,2 3,2 D. 34,8 39,6 36,0 PZ i FO* 0,2 0,3 0,3 Czytanie odczytuje tekst popularnonaukowy wnioskuje na podstawie informacji w tekście Komentarz Spośród zadań sprawdzających opanowanie umiejętności z obszaru czytanie zadanie 6. okazało się najtrudniejsze dla uczniów w całym kraju. W województwie lubuskim i zachodniopomorskim rozwiązało je ponad 50% populacji, natomiast w Wielkopolsce mniej niż połowa piszących. Prawie 40% uczniów uznało, że tekst jest fragmentem zacytowanym ze słownika poprawnościowego, co pozwala przypuszczać, że słowniki są jedynym, znanym tej grupie piszących, źródłem informacji na temat szeroko rozumianej poprawności. 36

6 Tekst do zadań od 7. do 10. Józef Ratajczak Słowa ze słownika (fragmenty) Uciekły słowa ze słownika. Wszędzie je teraz spotykam. Słowo krzesło stoi przy stole. Ma cztery nogi. Słowo pociąg wjechało na stację. Gotowe do drogi. Słowo kwiat znowu kwitnie i więdnie na nowo. Do słowa niebo leci ptak inne, skrzydlate słowo. Wracają zmęczone słowa do słownika. Układam je ciasno na stronie i książkę do snu zamykam. Leżą więc cicho w bardzo grubym tomie słowa dawne, dziwne, znane bardzo dobrze i nieznajome. Mają skrzydła, nogi, płatki, korony albo koła i ruszają ze swoich miejsc na wszystkie strony, gdy tylko je ktoś zawoła. Józef Ratajczak, Pierwsze wiersze, Poznań W których zwrotkach ujawnia się podmiot mówiący w wierszu? A. Pierwszej i drugiej. B. Pierwszej i trzeciej. C. Drugiej i ostatniej. D. Trzeciej i ostatniej. Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 11,7 12,8 12,9 B. 70,1 66,7 67,3 C. 10,2 11,7 11,4 D. 7,8 8,4 8,1 PZ i FO* 0,2 0,3 0,3 Czytanie rozumie pojęcie podmiotu mówiącego rozpoznaje osobę mówiącą w wierszu Komentarz Dla szóstoklasistów w województwie lubuskim rozpoznawanie osoby mówiącej w wierszu okazało się umiejętnością łatwą. Ta sama umiejętność sprawiła umiarkowaną trudność uczniom przystępującym do sprawdzianu w Wielkopolsce i Zachodniopomorskiem. W sumie prawie 30% uczniów nie potrafiło wskazać poprawnej odpowiedzi (dystraktory A., C. i D.). 37

7 8. To, co dzieje się ze słowami, które uciekły ze słownika, zależy od ich A. pierwszej litery. B. pisowni. C. brzmienia. D. znaczenia. Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 7,6 7,5 7,6 B. 10,7 10,9 11,0 C. 10,9 11,8 11,1 D. 70,5 69,4 70,0 PZ i FO* 0,3 0,3 0,3 Czytanie odczytuje tekst literacki odczytuje w wierszu znaczenia przenośne Komentarz Określenie, od czego zależy wykorzystanie słów, które uciekły ze słownika, okazało się czynnością łatwą dla uczniów w województwie lubuskim i zachodniopomorskim, a umiarkowanie trudną w Wielkopolsce. Prawie 30% uczniów nie potrafiło wskazać poprawnej odpowiedzi. Odsetek uczniów opuszczających rozwiązanie tego zadania był jednym z większych, uzyskanych dla zadań z obszaru czytanie. 9. Któremu wyrażeniu epitet nadał znaczenie przenośne? A. skrzydlate słowo B. na wszystkie strony C. dawne słowa D. ze swoich miejsc Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 84,7 83,8 83,2 B. 6,2 6,5 6,6 C. 6,0 6,3 6,3 D. 2,8 3,2 3,6 PZ i FO* 0,2 0,2 0,3 Czytanie określa funkcje elementów charakterystycznych dla danego tekstu rozpoznaje wyrażenie z epitetem pełniącym w wierszu określoną funkcję Komentarz Około 84% przystępujących do sprawdzianu w Okręgu poprawnie wykonało zadanie, poprzez które sprawdzano, czy uczniowie potrafią rozpoznać wyrażenie z epitetem nadającym temu sformułowaniu znaczenie przenośne. Wybory pozostałych dystraktorów (B., C., D.) świadczą prawdopodobnie o nieuważnym odczytaniu zapisanych w nich przykładów. 38

8 10. Wskaż określenia o przeciwstawnym znaczeniu. A. dawne i dziwne B. dziwne i nieznajome C. znane i dawne D. nieznajome i znane Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 4,3 4,9 4,7 B. 4,0 4,5 4,7 C. 6,7 7,1 7,3 D. 85,0 83,3 83,1 PZ i FO* 0,2 0,1 0,3 Czytanie odczytuje tekst literacki odczytuje znaczenie słów użytych w wierszu Komentarz Ostatnie zadanie, sprawdzające opanowanie umiejętności z obszaru czytanie, również okazało się dla uczniów łatwe. Najlepiej wykonali je uczniowie w Lubuskiem. W Zachodniopomorskiem i w Wielkopolsce zadanie uzyskało współczynnik łatwości na porównywalnym poziomie. Około 15% populacji szóstoklasistów nie potrafiło wskazać wyrazów o przeciwstawnym znaczeniu. 11. Szyfr zabezpieczający zamek jest liczbą czterocyfrową podzielną przez 9. Trzy cyfry szyfru są już ustawione. Brakującą cyfrą jest Rysunek do zadania ? A. 5 B. 2 C. 0 D. 9 Obszar standardów Rozumowanie Sprawdzana umiejętność rozpoznaje charakterystyczne cechy i własności liczb Sprawdzana czynność wskazuje liczbę podzielną przez 9 Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 51,7 51,2 50,1 B. 18,0 18,9 18,6 C. 6,7 6,9 7,9 D. 22,8 22,3 22,7 PZ i FO* 0,7 0,8 0,7 Komentarz Nieco ponad 50% populacji piszących potrafiło wykonać zadanie sprawdzające opanowanie umiejętności z obszaru rozumowanie, czyli wskazać taką brakującą cyfrę, aby utworzona czterocyfrowa liczba była podzielna przez 9. Uczniowie, którzy wybrali dystraktor inny niż A., nie znali cechy podzielności przez 9 i prawdopodobnie zgadywali odpowiedź. 39

9 12. Troje rodzeństwa podzieliło się obowiązkami przy obiedzie. Pierwszego dnia Adam nakrywa do stołu, a Basia zmywa naczynia, drugiego dnia Basia nakrywa, Jurek zmywa, trzeciego Jurek nakrywa, Adam zmywa. W czwartym dniu jest znów tak, jak w pierwszym itd. Jurek nakrywał do stołu we wtorek. Najbliższe zmywanie przypadnie mu A. w sobotę. B. w piątek. C. w czwartek. D. w środę. Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 12,5 12,3 12,9 B. 33,0 33,9 32,8 C. 41,1 40,0 40,1 D. 12,6 13,2 13,7 PZ i FO* 0,7 0,5 0,5 Rozumowanie wnioskuje o przebiegu zjawiska, mającego charakter prawidłowości, na podstawie jego opisu ustala kolejny termin powtarzanej regularnie czynności Komentarz Średni wynik, około 40% punktów możliwych do uzyskania, świadczy o tym, że dostrzeganie zależności w opisie zjawiska mającego regularny przebieg, sprawiło szóstoklasistom trudność. To zadanie dla uczniów w całym kraju okazało się najtrudniejsze spośród zadań sprawdzających opanowanie umiejętności z obszaru rozumowanie. Jednak było ono rzadziej opuszczane przez piszących w Okręgu niż zadanie Ania ma zapłacić za zakupy 12,70 zł. Dała kasjerce 20 zł. Ile najmniej monet kasjerka może wydać Ani? A. 4 B. 3 C. 6 D. 5 Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 47,3 43,8 45,7 B. 11,2 11,3 11,2 C. 30,6 34,4 31,2 D. 10,6 10,2 11,5 PZ i FO* 0,3 0,3 0,4 Rozumowanie rozpoznaje charakterystyczne cechy i własności liczb ustala najmniejszą liczbę składników sumy tworzonej z liczb odpowiadających nominałom monet Komentarz Obliczenie reszty (7,30 zł) oraz wyobrażenie sobie, w jakich i ilu najmniej monetach (5+2+0,20+0,10) można tę resztę wypłacić, było zadaniem niemożliwym do wykonania dla średnio 55% populacji przystępujących do sprawdzianu. Najlepiej z rozwiązaniem tego zadania poradzili sobie uczniowie uczęszczający do szkół w województwie lubuskim, a najwięcej trudności sprawiło ono uczniom w Wielkopolsce. 10 3

10 14. Do pudełka zapakowano 16 jednakowych książek. Jedna książka waży 55 dag, a pudełko 40 dag. Ile waży pudełko z książkami? A. 0,95 kg B. 9,2 kg C. 9,5 kg D. 92 kg Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 16,0 15,8 16,8 B. 65,0 64,6 62,8 C. 13,2 13,6 14,5 D. 5,4 5,6 5,5 PZ i FO* 0,4 0,4 0,4 Wykorzystywanie wiedzy w praktyce wykonuje obliczenia dotyczące wagi oblicza masę paczki zawierającej jednakowe elementy Komentarz Umiarkowanie trudne zadanie 14. okazało się dla uczniów w kraju najłatwiejsze spośród zadań sprawdzających opanowanie umiejętności z obszaru wykorzystywanie wiedzy w praktyce. Wyznaczenie masy paczki zawierającej jednakowe elementy nie przysporzyło problemów od 62% do 65% szóstoklasistów w każdym z województw na terenie działania poznańskiej OKE. Informacje do zadań od 15. do 17. dom Michała i Ani przystanek przystanek Osiedle Centrum 7 min 9 min 3 min biblioteka marsz zwykłym tempem marsz zwykłym tempem Odjazdy autobusu z przystanku Osiedle w kierunku przystanku Centrum poniedziałek piątek sobota niedziela 16:05 16:15 16:25 16:35 16:45 16:55 16:10 16:30 16:

11 15. W sobotę Michał wyszedł z domu o 16:05. O której godzinie może najwcześniej odjechać autobusem z przystanku Osiedle, jeśli szedł zwykłym tempem? A. O 16:10 B. O 16:15 C. O 16:25 D. O 16:30 Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 7,6 7,9 7,7 B. 38,0 38,5 38,0 C. 4,0 4,5 4,5 D. 50,1 49,0 49,7 PZ i FO* 0,2 0,3 0,2 Korzystanie z informacji posługuje się źródłem informacji wykorzystuje informacje z dwóch różnych źródeł (schematyczny rysunek i rozkład jazdy) Komentarz Średnio połowa populacji szóstoklasistów potrafiła odczytać informacje ze schematycznego rysunku i rozkładu jazdy, a następnie na tej podstawie ustalić czas dojścia chłopca do przystanku oraz najwcześniejszą godzinę odjazdu autobusu z wyznaczonego przystanku. Obliczenia dotyczące czasu sprawiają problem średnio co drugiemu uczniowi w Okręgu. 16. Ania odjechała z przystanku Osiedle o 16:25. O której godzinie dojechała do przystanku Centrum, jeśli czas przejazdu autobusu był dłuższy od planowego o 4 minuty? A. O 16:29 B. O 16:34 C. O 16:38 D. O 16:48 Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 5,1 5,3 5,5 B. 7,3 7,3 7,3 C. 84,3 83,7 83,4 D. 3,1 3,4 3,5 PZ i FO* 0,1 0,2 0,2 Korzystanie z informacji posługuje się źródłem informacji wykorzystuje informacje z dwóch różnych źródeł (schematyczny rysunek i rozkład jazdy) Komentarz Z obszaru korzystanie z informacji zadanie 16. było najłatwiejsze dla uczniów w kraju. W Okręgu poprawnie wykonało je ponad 83% piszących. Uczniowie nie mieli problemów z dodaniem do wyznaczonej godziny odjazdu autobusu czasu przejazdu do następnego przystanku oraz czasu spóźnienia. Wybory innych odpowiedzi prawdopodobnie świadczą o popełnieniu błędów w obliczeniach. 12 3

12 17. W czwartek Ania i Michał wybrali się autobusem do biblioteki. Wyszli z domu o 16:40 i zwykłym tempem udali się na przystanek Osiedle. O której godzinie dotarli do biblioteki, jeżeli autobus jechał zgodnie z rozkładem? A. O 17:07 B. O 17:02 C. O 16:59 D. O 16:57 Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 39,9 38,4 40,5 B. 8,1 8,4 8,2 C. 44,4 45,4 43,4 D. 7,3 7,4 7,7 PZ i FO* 0,2 0,3 0,2 Korzystanie z informacji posługuje się źródłem informacji wykorzystuje informacje z dwóch różnych źródeł (schematyczny rysunek i rozkład jazdy) Komentarz Zadanie 17., mimo że należało do jego rozwiązania wykorzystać dane z tych samych źródeł co w zadaniu 15. i 16., okazało się najtrudniejsze spośród zadań sprawdzających opanowanie umiejętności korzystania z informacji. Najwięcej uczniów poprawnie rozwiązało to zadanie w Zachodniopomorskiem, a najmniej w Wielkopolsce. Większość uczniów nie poradziła sobie z przeanalizowaniem kilku etapów drogi i czasu jej pokonania, czyli wykorzystaniem informacji z różnych źródeł. Informacje do zadania 18. Z regulaminu biblioteki Okres wypożyczenia: czasopism 7 dni; filmów edukacyjnych 14 dni; płyt CD 21 dni; książek 30 dni. Uwaga! W szczególnej sytuacji na prośbę czytelnika czas wypożyczenia książki może być wydłużony o dwa tygodnie. 18. Michał 11 marca wypożyczył z biblioteki powieść. Okazało się, że książka będzie mu potrzebna dłużej niż miesiąc. Otrzymał zgodę na wydłużenie okresu wypożyczenia. Którego dnia najpóźniej powinien zwrócić książkę do biblioteki? A. 25 marca. B. 10 kwietnia. C. 24 kwietnia. D. 10 maja. 13 3

13 Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 7,8 7,0 7,4 B. 16,0 16,8 17,0 C. 68,6 68,9 68,2 D. 7,1 6,9 6,9 PZ i FO* 0,4 0,5 0,4 Korzystanie z informacji posługuje się źródłem informacji wykorzystuje informacje z regulaminu do wyznaczenia terminu spełniającego określone warunki Komentarz Ostatnie zadanie sprawdzające opanowanie umiejętności z obszaru korzystanie z informacji okazało się dla uczniów umiarkowanie trudne. Nieco ponad 68% piszących (najwięcej w Wielkopolsce) potrafiło, po wykorzystaniu informacji z regulaminu, określić termin zwrotu książki do biblioteki. Tabela do zadań od 19. do 21. Pomieszczenie przedpokój sypialnia pokój dziecięcy jadalnia kuchnia łazienka Wymiary prostokątnej podłogi 1,5 m 4 m 4 m 3,5 m 4,5 m 3,5 m 4 m 4,5 m 3 m 3 m 2 m 3 m 19. Obwód podłogi w jadalni jest równy A. 8,5 m B. 17 m C. 18 m D. 34 m Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 10,6 10,6 12,3 B. 53,7 52,5 51,4 C. 33,1 34,0 33,3 D. 2,5 2,5 2,8 PZ i FO* 0,2 0,3 0,2 Wykorzystywanie wiedzy w praktyce wykonuje obliczenia dotyczące długości oblicza obwód prostokąta Komentarz Zadanie, w którym oceniano umiejętność obliczenia obwodu podłogi w jadalni, okazało się dla uczniów umiarkowanie trudne. Najwięcej uczniów poprawnie wykonało to zadanie w szkołach w województwie lubuskim, a najmniej piszących potrafiło je rozwiązać w województwie zachodniopomorskim. Ponad 1/3 populacji, która wskazała dystraktor C., zamiast obwodu obliczyła pole powierzchni podłogi, a 1/10 piszących obliczyła sumę dwóch boków i w konsekwencji wybrała odpowiedź A. 14 3

14 20. Pole powierzchni podłogi w jadalni jest... większe od pola powierzchni podłogi w kuchni. Aby otrzymać zdanie prawdziwe, należy w miejsce kropek wpisać A. 2 razy B. 5 razy C. o 5 m 2 D. o 2 m 2 Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wybieralność odpowiedzi w % Odpowiedź L W Z A. 71,0 70,7 69,2 B. 4,5 4,8 4,9 C. 11,7 11,7 12,2 D. 11,8 11,8 12,7 PZ i FO* 0,9 1,1 1,0 Rozumowanie rozpoznaje charakterystyczne cechy i własności liczb i figur porównuje pola prostokątów, rozróżniając porównywanie różnicowe i ilorazowe Komentarz Rozwiązanie ostatniego zadania zamkniętego, zamieszczonego w arkuszu w celu sprawdzenia opanowania umiejętności z obszaru rozumowanie, okazało się dla uczniów łatwe. Około 30% szóstoklasistów miało problem z rozwiązaniem zadania, ponieważ łączyło ono w sobie zagadnienia z zakresu geometrii i arytmetyki. ZADANIA OTWARTE Pod każdą analizą zadania od nr 21 do 24 zamieszczono przykłady prac uczniowskich. 21. Które pomieszczenia mają równe pola powierzchni podłóg? W poniżej zamieszczonej tabeli zaprezentowano kartotekę umiejętności i czynności ocenianych w zadaniu 21. Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Rozumowanie rozpoznaje charakterystyczne cechy i własności figur wskazuje prostokąty o takim samym polu Liczbę oraz odsetek szóstoklasistów, którzy w województwach nie podjęli próby rozwiązania zadania 21., zestawiono w poniżej zamieszczonej tabeli. Współczynnik łatwości Lubuskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie 0,58 0,58 0,55 W Okręgu (8,1%) uczniów nie podjęło próby rozwiązania zadania 21.; w województwie lubuskim 635 (7,5%) uczniów. wielkopolskim (8,1%) uczniów. zachodniopomorskim (8,8%) uczniów. 15 3

15 Rozkład wyników punktowych, uzyskanych za rozwiązanie zadania 21. w poszczególnych województwach zaprezentowano na poniższym wykresie Woj. lubuskie Woj. wielkopolskie Woj. zachodniopomorskie Liczba uczniów Procent uczniów Liczba punktów Rozwiązując zadanie 21., uczniowie musieli przeanalizować wymiary prostokątnych podłóg w pomieszczeniach (podanych w tabeli) i wskazać pomieszczenia o tych samych powierzchniach. Zadanie sprawdzało umiejętność wskazania prostokątów o takiej samej powierzchni bez konieczności podawania jej wielkości (szóstoklasista powinien wiedzieć, że pole prostokąta to iloczyn jego wymiarów). Prawie 60% szóstoklasistów prawidłowo rozwiązało to zadanie. Uczniowie z województw: lubuskiego i wielkopolskiego rozwiązali to zadanie na tym samym poziomie (około 8% opuściło zadanie), natomiast nieco większe problemy mieli piszący z województwa zachodniopomorskiego (niższy współczynnik łatwości i prawie 9% piszących nie podjęło próby rozwiązania). Spośród błędnych odpowiedzi najczęściej powtarzała się ta, w której uczeń pisał, że żadne pomieszczenia nie mają jednakowych powierzchni (przykład 2.). Ci uczniowie prawdopodobnie analizowali wymiary prostokątów i wnioskowali, że skoro wymiary są różne, to powierzchnie także. Co trzeci uczeń (spośród tych którzy otrzymali 0 punktów), podał dwie pary pomieszczeń, mających jednakowe powierzchnie (dobrą i błędną przykład 3.). 1. Przykład poprawnego rozwiązania (1 punkt) Przykład

16 2. Przykłady niepoprawnych rozwiązań (0 punktów) Przykład 2. Przykład 3. Przykład 4. Przykład Uczniowie zebrali 1534 kg makulatury i sprzedali ją w punkcie skupu po cenie 20 groszy za kilogram. Za uzyskane pieniądze postanowili kupić sadzonki krzewów po 12 zł za sztukę. Ile najwięcej sadzonek krzewów mogli kupić? W poniżej zamieszczonej tabeli zaprezentowano kartotekę umiejętności i czynności ocenianych w zadaniu 22. Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Rozumowanie ustala sposób rozwiązania zadania oraz prezentacji tego rozwiązania wyznacza wielokrotność i ustala największą liczbę spełniającą warunki zadania Liczbę oraz odsetek szóstoklasistów, którzy w województwach nie podjęli próby rozwiązania zadania 22., zestawiono w poniżej zamieszczonej tabeli. Współczynnik łatwości Lubuskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie 0,49 0,48 0,46 W Okręgu (3,1%) uczniów nie podjęło próby rozwiązania zadania 22.; w województwie lubuskim 209 (2,5%) uczniów. wielkopolskim (3,1%) uczniów. zachodniopomorskim 530 (3,6%) uczniów. 17 3

17 Rozkład wyników punktowych, uzyskanych za rozwiązanie zadania 22. w poszczególnych województwach zaprezentowano na poniższym wykresie. Woj. lubuskie Woj. wielkopolskie Woj. zachodniopomorskie Procent uczniów Liczba uczniów Liczba punktów za zadanie 22. Zadanie sprawdzało umiejętności z zakresu rozumowania uczeń po przeczytaniu treści zadania musiał ustalić i przedstawić strategię jego rozwiązania. Rozwiązanie zadania można było zrealizować dwoma sposobami: - pierwszy sposób (wybierany przez większość) zaprezentowanie metody obliczenia kwoty w złotówkach lub groszach uzyskanej ze sprzedaży makulatury oraz sposobu wyznaczenia liczby sadzonek, które można kupić za tę kwotę, a następnie poprawne wykonanie wszystkich działań (także konieczną zamianę jednostek i zaokrąglenie zgodne z warunkami zadania); Przykładowa realizacja: ,2 = 306,8 (zł) 306,8 : 12 = 25,56 Odp.: Mogli kupić 25 sadzonek. - drugi sposób (wybierany bardzo rzadko) zaprezentowanie metody obliczenia liczby kilogramów makulatury potrzebnej na zakup 1 sadzonki i sposobu wyznaczenia liczby sadzonek, a następnie poprawne wykonanie wszystkich działań (także konieczną zamianę jednostek i zaokrąglenie zgodne z warunkami zadania). Przykładowa realizacja: 12 zł : 0,2 zł = 60 liczba kilogramów makulatury potrzebnych na zakup 1 sadzonki 1534 : 60 = 25,56 Odp.: Mogli kupić 25 sadzonek. 18 3

18 Zadanie dla uczniów naszego Okręgu okazało się trudne (najtrudniejsze w województwie zachodniopomorskim). Co trzeci uczeń uzyskał maksymalną liczbę punktów za jego rozwiązanie. Około 20% uczniów wiedziało, jak rozwiązać zadanie (znało strategię), lecz podczas realizacji popełniali różnego rodzaju błędy: rachunkowe (w obliczeniach lub w zamianie jednostek) - przykład 4., 5., 6. i 7. albo podczas zaokrąglenia zgodnego z warunkami zadania (przykład 8.). Około 15% szóstoklasistów przedstawiło poprawną metodę obliczenia kwoty otrzymanej za sprzedaną makulaturę i na tym poprzestali lub nie zastosowali poprawnego sposobu obliczenia liczby sadzonek (przykład 9. i 10.). Spośród 35% uczniów, którzy otrzymali 0 punktów, średnio co dziesiąty nie podjął próby rozwiązania zadania, a pozostali nie potrafili znaleźć poprawnego sposobu wyznaczenia kwoty uzyskanej ze sprzedaży makulatury najczęściej dzielili 1534 przez 20 zamiast pomnożyć (przykład 11.). 1. Przykłady poprawnych rozwiązań (3 punkty) Przykład 1. Przykład

19 Przykład Przykłady częściowo poprawnych rozwiązań (2 punkt) Przykład

20 Przykład 5. Przykład 6. Przykład

21 Przykład Przykłady częściowo poprawnych rozwiązań (1 punkt) Przykład 9. Przykład

22 4. Przykłady niepoprawnych rozwiązań (0 punktów) Przykład Do biblioteki szkolnej zakupiono książki przyrodnicze i historyczne. Przyrodniczych było 1 48, z czego to książki o roślinach, a pozostałe to książki o zwierzętach. Książek 3 historycznych było o 5 więcej niż książek o zwierzętach. Ile książek historycznych zakupiono do biblioteki? W poniżej zamieszczonej tabeli zaprezentowano kartotekę umiejętności i czynności ocenianych w zadaniu 23. Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wykorzystanie w praktyce wiedzy wykorzystuje w sytuacjach praktycznych własności liczb i stosuje je do rozwiązania problemu oblicza ułamek danej liczby i wykorzystuje zależności między liczbami naturalnymi do wyznaczenia rozwiązania zadania Liczbę oraz odsetek szóstoklasistów, którzy w województwach nie podjęli próby rozwiązania zadania 23., zestawiono w poniżej zamieszczonej tabeli. Współczynnik łatwości Lubuskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie 0,51 0,50 0,47 W Okręgu (10,2%) uczniów nie podjęło próby rozwiązania zadania 23.; w województwie lubuskim 802 ( 9,5%) uczniów. wielkopolskim (9,9%) uczniów. zachodniopomorskim (11,5%) uczniów. 23 3

23 Rozkład wyników punktowych, uzyskanych za rozwiązanie zadania 23. w poszczególnych województwach zaprezentowano na poniższym wykresie. 60 Woj. lubuskie Woj. wielkopolskie Woj. zachodniopomorskie Procent uczniów Liczba punktów za zadanie 23. W zadaniu 23. szóstoklasiści mieli wykazać się umiejętnością obliczania ułamka danej liczby, a następnie dokonać porównania różnicowego (znaleźć liczbę o 5 większą). Uczniowie uzyskali około 50% punktów możliwych do uzyskania za to zadanie. Spośród uczniów, którzy podjęli próbę rozwiązania zadania, ponad 80% wyznaczyło liczbę książek o roślinach, mnożąc liczbę 48 przez 1/3 lub dzieląc przez 3, następnie wyznaczali liczbę książek o zwierzętach, wykonując odejmowanie lub mnożenie 16 razy 2, a ostatnim krokiem było dodanie do wyniku liczby 5. Przykładowa realizacja: Przykładowa realizacja: 1/3*48 = 16 lub 1/3*48 = = 32 16*2 = = =37 Pozostałe 20% szóstoklasistów od razu obliczało 2/3 z 48 i powiększało tę liczbę o 5. Przykładowa realizacja: 2/3*48 = = 37 Około 5% uczniów przedstawiło sposób wyznaczenia liczby książek historycznych, ale podczas jej wyznaczania popełnili błąd/błędy rachunkowe i otrzymali za to rozwiązanie 1 punkt (przykład 4. i 5.). Prawie jednakowe liczby uczniów otrzymały 0 lub 2 punkty; najlepiej poradzili sobie szóstoklasiści z województwa lubuskiego (mniej zer niż maksymalnych wyników, najniższy odsetek opuszczeń i najwyższy z trzech województw średni wynik). 24 3

24 Spośród szóstoklasistów, którzy otrzymali 0 punktów, co piąty nie podjął próby rozwiązania zadania. Pozostali nie potrafili wyznaczyć ułamka danej liczby i obliczali 1/3 z 48, zapisując działanie 1/3 : 48, albo obliczając liczbę książek historycznych zamiast wyznaczyć liczbę o 5 większą niż liczba książek o zwierzętach, wyznaczali 5 razy większą (zamiast porównania różnicowego wykonywali porównanie ilorazowe przykład 7.). 1. Przykłady poprawnych rozwiązań (2 punkty) Przykład 1. Przykład

25 Przykład Przykłady częściowo poprawnych rozwiązań (1 punkt) Przykład

26 Przykład Przykłady niepoprawnych rozwiązań (0 punktów) Przykład 6. Przykład

27 24. Na rysunku przedstawiono kształt i wymiary trawnika. Na każdy metr kwadratowy powierzchni na tym terenie spadło w ciągu roku 280 litrów deszczu. Ile litrów deszczu spadło na powierzchnię tego trawnika w ciągu roku? Rysunek do zadania 24. 1,5 m 1,5 m 4 m 2 m 5,5 m W poniżej zamieszczonej tabeli zaprezentowano kartotekę umiejętności ocenianych w zadaniu 24. Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Wykorzystanie wiedzy w praktyce wykonuje obliczenia dotyczące powierzchni i objętości oblicza powierzchnię obszaru i ilość opadów na tym obszarze Liczbę oraz odsetek szóstoklasistów, którzy w województwach nie podjęli próby rozwiązania zadania 24., zestawiono w poniżej zamieszczonej tabeli. Współczynnik łatwości Lubuskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie 0,41 0,41 0,37 W Okręgu (11,7%) uczniów nie podjęło próby rozwiązania zadania 24.; w województwie lubuskim 897 (10,6%) uczniów. wielkopolskim (11,3%) uczniów. zachodniopomorskim (13,3%) uczniów. Rozkład wyników punktowych, uzyskanych za rozwiązanie zadania 24. w poszczególnych województwach zaprezentowano na poniższym wykresie Woj. lubuskie Woj. wielkopolskie Woj. zachodniopomorskie Procent uczniów Liczba punktów 28 3 za zadanie 24.

28 Zadanie 24. jest zadaniem rozszerzonej odpowiedzi. Dla szóstoklasistów zadanie było trudne (najtrudniejsze dla uczniów w województwie zachodniopomorskim). Za prawidłowe rozwiązanie zadania uczeń mógł uzyskać 4 punkty (taki wynik w województwie lubuskim i wielkopolskim uzyskało około 28% szóstoklasistów, a w zachodniopomorskim 25%). Około 11% w województwie lubuskim i wielkopolskim, a ponad 13% w Zachodniopomorskiem nie podjęło próby rozwiązania zadania. Rozwiązywanie zadania było dwuetapowe: 1. etap obliczenie powierzchni trawnika (2 punkty), 2. etap obliczenie, ile litrów deszczu spadło na wyznaczoną powierzchnię (2 punkty). Podczas obliczania powierzchni trawnika uczniowie stosowali różne strategie. Przeważała ta, która polegała na podziale narysowanej figury na mniejsze części (prostokąty składowe) i wyznaczeniu sumy ich powierzchni, a następnie obliczeniu ilości deszczu, jaki spadnie na tę powierzchnię. Taki sposób wybrało ok. 70% szóstoklasistów (przykład 1.). Przykładowa realizacja: Przykładowa realizacja: 2 2 1, ,5 = = 17 (m 2 ) 2 4 1, ,5 = = 17 (m 2 ) = 4760 (litrów) = 4760 (litrów) Kilkanaście procent uczniów obliczało pole trawnika jako różnicę powierzchni danych prostokątów przykład 2. Przykładowa realizacja: 4 5,5 2 2,5 = 17 (m 2 ) = 4760 (litrów) Nieliczni uczniowie odmierzali powierzchnię figury prostokątem jednostkowym i następnie obliczali ilość deszczu, jaki spadnie na tę powierzchnię przykład 3. i 4. Około 5% szóstoklasistów obliczało, ile deszczu spadnie na każdą z powierzchni składowych, a następnie wyznaczali sumę tych wartości (objętość wody deszczowej) przykład 3. i 4. Przykładowa realizacja: 4 1,5 280 = 1680 (litrów) 2 1,5 280 = 840 (litrów) = 2240 (litrów) = 4760 (litrów) Uczniowie, którzy prawidłowo podzielili figurę na prostokąty składowe, ale błędnie odczytali ich wymiary i w konsekwencji otrzymana powierzchnia była różna od 17 m 2, otrzymywali 0 punktów za pierwszy etap, ale mogli oni otrzymać 2 lub 1 punkt za drugi etap (obliczenie ilości deszczu poprawne lub z błędem rachunkowym) przykład 8. Przykładowa realizacja: 2 4 m 1,5 m = 12 m 2 2 m 5,5 m = 11 m = 6440 (litrów) 29 3

29 W pracach uczniów występowało wiele błędów rachunkowych na pierwszym, drugim lub na obu etapach rozwiązania przykłady 5., 6., 7., 9., 10. i 11. Trudniejszy dla szóstoklasistów okazał się etap pierwszy. Około 40% uczniów nie potrafiło obliczyć pola prostokąta. Ta grupa wyznaczała obwód figury lub mnożyła przez siebie trzy lub więcej liczb (wymiarów) otrzymywali oni 0 punktów za całe zadanie przykłady 12., 13. i 14. Przykładowa realizacja: 2 + 1,5 + 2,5 + 1, ,5 + 2 = = 6440 Przykładowa realizacja: 2 4, ,5 = 74,25 74, = Przykłady poprawnych rozwiązań (4 punkty) Przykład 1. Przykład

30 Przykład 3. Przykład

31 2. Przykłady częściowo poprawnych rozwiązań (3 punkty) Przykład 5. Przykład

32 Przykład Przykłady częściowo poprawnych rozwiązań (2 punkty) Przykład

33 Przykład Przykłady częściowo poprawnych rozwiązań (1 punkt) Przykład

34 Przykład Przykłady niepoprawnych rozwiązań (0 punktów) Przykład

35 Przykład 13. Przykład 14. Opracowała: Małgorzata Lembicz 36 3

36 Zadanie 25. Zadanie 25. było zadaniem otwartym krótkiej odpowiedzi; posłużyło ono do sprawdzenia poziomu opanowania umiejętności z obszaru pisanie. Polecenie brzmiało następująco: 25. Napisz w 2 3 zdaniach, dlaczego należy poprawnie mówić i pisać... Poprzez to zadanie sprawdzano opanowanie umiejętności formułowania poprawnej pod względem językowym, kilkuzdaniowej wypowiedzi na zadany temat. Za wykonanie zadania szóstoklasiści mogli uzyskać 2 punkty. Z polecenia uczniowie dowiadywali się, że mają napisać krótką wypowiedź, zawierającą uzasadnienie, dlaczego należy poprawnie mówić i pisać. Nie określono sposobu zapisu: wypowiedź mogła być zapisana w punktach lub tekstem ciągłym. W arkuszach przeważały realizacje zapisane przez uczniów tekstem ciągłym. Wypowiedzi większości uczniów spełniały wymogi opisane w kryteriach oceniania: zawierały logiczne uzasadnienie, dlaczego należy poprawnie mówić i pisać oraz spełniały wymóg objętości (dwa zdania pojedyncze lub jedno zdanie złożone; 4 linie albo 20 wyrazów). Chcąc udzielić odpowiedzi oczekiwanej w zadaniu 25., uczniowie musieli sprecyzować, jak rozumieją wyrazy poprawnie i poprawny. Według Słownika języka polskiego wyraz poprawny należy rozumieć jako: zgodny z obowiązującymi normami, regułami; prawidłowy, bezbłędny. W cytowanym źródle normatywnym podano, że ten wyraz może być stosowany w sformułowaniach: Poprawny zwrot językowy. Poprawna forma gramatyczna. Mówić poprawną angielszczyzną. Pewne podpowiedzi (ogromna moc słów, kultura słowa jako wyraz szacunku dla odbiorcy, sposób wygłoszenia wypowiedzi, znaczenie tonu i barwy głosu), ułatwiające wykonanie zadania, szóstoklasiści znajdowali w zamieszczonym w arkuszu tekście popularnonaukowym, opracowanym na podstawie książki Marii Nagajowej pt. Sztuka dobrego pisania i mówienia. Jednakże ci uczniowie, którzy wykorzystali przemyślenia zawarte w tekście I, często w swojej argumentacji niesłusznie traktowali jako synonimy wyrazy: poprawny (wyjaśnienie podano wyżej), wyraźny (dający się łatwo i jednoznacznie zrozumieć; oczywisty, niedwuznaczny) i wyrazisty (pełen wyrazu, ekspresji, sugestywnie coś wyrażający oddający, przedstawiający ). Jeśli uznali, że poprawność należy łączyć z bezbłędnością, to najczęściej uwzględniali jedynie poprawność zapisu pod względem ortograficznym. W tabeli zamieszczonej zaprezentowano kartotekę umiejętności i czynności ocenianych w zadaniu 25. Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Pisanie pisanie na temat i zgodnie z celem przestrzeganie norm gramatycznych I. formułowanie kilkuzdaniowej wypowiedzi na zadany temat II. pisanie poprawnie pod względem językowym Za spełnienie wymagań opisanych w każdym kryterium uczniowie otrzymywali po jednym punkcie. 37 3

37 Na wykresie przedstawiono, jaki procent uczniów w województwach uzyskał określoną liczbę punktów za wykonanie zadania nr Woj. lubuskie Woj. wielkopolskie Woj. zachodniopomorskie Procent uczniów Liczba punktów za zadanie 25. W każdym z województw, położonym na terenie działania poznańskiej OKE, najliczniejsza grupa uczniów uzyskała maksymalne 2 punkty. Najkorzystniej na tle trzech województw prezentuje się Lubuskie, w którym maksymalną liczbę punktów uzyskało 59,04% szóstoklasistów. W Wielkopolsce 54,72% uczniów uzyskało 2 punkty za rozwiązanie zadania 25., a w Zachodniopomorskiem 53,07% piszących. Jeden punkt w każdym z województw otrzymało ponad 30% szóstoklasistów, natomiast żadnego punktu za rozwiązanie zadania nr 25 nie przyznano w województwie lubuskim 6,67% populacji piszących, w województwie wielkopolskim 9,16%, a w województwie zachodniopomorskim 8,80% uczniów. W Okręgu 2,2% (1276) uczniów przystępujących do sprawdzianu nie podjęło próby rozwiązania zadania nr 25. Liczbę oraz odsetek szóstoklasistów, którzy w województwach nie podjęli próby rozwiązania omawianego zadania, zestawiono w poniżej zamieszczonej tabeli. lubuskim 157 (1,9%) uczniów. Próby rozwiązania zadania 25. nie podjęło w województwie wielkopolskim 763 (2,2%) uczniów. zachodniopomorskim 356 (2,4%) uczniów. Niepodejmowanie próby rozwiązania zadania miało wpływ na indywidualne wyniki uzyskane przez uczniów oraz średnie wyniki uzyskane w szkołach (w konsekwencji w: gminach, powiatach i województwach). O poziomie opanowania badanych umiejętności informuje wartość współczynnika łatwości, uzyskanego za wykonanie poszczególnych czynności w zadaniu 25. Współczynnik łatwości Lubuskie Wielkopolska Zachodniopomorskie czynność I 0,91 0,88 0,89 czynność II 0,61 0,57 0,55 W województwie lubuskim formułowanie kilkuzdaniowej odpowiedzi na zadany temat okazało się umiejętnością bardzo łatwą, a w dwóch pozostałych województwach 38 3

38 łatwą. Druga ze sprawdzanych umiejętności dla wszystkich uczniów w Okręgu okazała się umiarkowanie trudna, ale dla piszących w Lubuskiem o 0,06 punktu procentowego łatwiejsza niż w Zachodniopomorskiem i 0,04 niż w Wielkopolsce. Szóstoklasiści, udzielając odpowiedzi, odwoływali się do tekstu popularnonaukowego lub poszukiwali własnych pomysłów do wykorzystania w argumentacji. Odpowiedzi były udzielane tekstem ciągłym. W Okręgu poznańskim nie znaleziono przykładów odpowiedzi udzielanych w punktach. Sugestie z tekstu wstępnego wykorzystali autorzy wypowiedzi zaprezentowanych w Przykładzie 1. (przytoczenie cytatu z anegdoty; wypowiedź niesłusznie przypisana Helenie Modrzejewskiej), 2. i 3. (przytoczenie myśli mówiących o emocjach). Przykład 1. Autorzy wypowiedzi zamieszczonych jako Przykład 1. i 2. potrafili poprawnie pod względem językowym zapisać zdania wchodzące w ich skład, natomiast uczeń, który zredagował wypowiedź zamieszczoną jako Przykład 3., popełnił błędy językowe i interpunkcyjne. 39 3

39 Przykład 2. Przykład 3. Próbę wypunktowania argumentów pokazano w Przykładzie

40 Przykład 4. Troskę o czystość ojczystego języka wyraził autor wypowiedzi zaprezentowanej w Przykładzie 5. (ale ten sam autor nie wykazał troski o poprawny zapis zredagowanej wypowiedzi). Przykład 5. O wystawianiu świadectwa nadawcy oraz o poszanowaniu dla odbiorcy jest mowa w wypowiedzi zamieszczonej w Przykładzie 6. W tym przypadku uczeń w formie przekształconej przez M. Nagajową przytacza przysłowie znajdujące się w tekście wstępnym zamieszczonym się w arkuszu (podobnie jak autor wypowiedzi z Przykładu 1.). Przykład

41 Użyteczność i przydatność w dorosłym życiu umiejętności poprawnego mówienia i pisania, ułatwiającej porozumiewanie się z innymi członkami społeczeństwa, dostrzegł autor wypowiedzi zamieszczonej w Przykładzie 7. Przykład 7. Niektórzy uczniowie nie odpowiadali pełnym zdaniem, tylko formułowali drugą część zdania złożonego zawierającego uzasadnienie. Jakby w myślach mieli zdanie nadrzędne, będące częścią trzonu zadania (należy poprawnie mówić i pisać), a swoją wypowiedź zaczynali od zapisania zdania podrzędnego najczęściej okolicznikowego przyczyny (Przykład 8.). Przykład 8. Zdarzały się realizacje odpowiedzi do zadania 25., zawierające oprócz odwołania do tekstu popularnonaukowego, zapisu świadczącego o przekonaniu o własnych umiejętnościach poprawnego mówienia i pisania, apel do odbiorcy, aby też starał się posługiwać pięknym językiem (Przykład 9.). 42 3

42 Przykład 9. Niektórzy piszacy uważali, że znajomość języka polskiego przyda się również za granicą i ułatwi porozumienie z obcokrajowcami. Niewatpliwie, ich zdaniem, znajomość polszczyzny jest konieczna do zrobienia kariery (Przykład 10.). Przykład 10. Wiele troski o siebie i wyniki uzyskane za wykonanie zadań podczas sprawdzianu wykazał szóstoklasista będący autorem wypowiedzi zaprezentowanej jako Przykład 11. Jeśli przeanalizuje się błędy językowe, problemy z wyznaczaniem granicy zdania oraz brak umiejętności stawiania przecinków, to należy uznać, że obawy ucznia były słuszne, choć nie przekładały się na próby doskonalenia umiejętności. 43 3

43 Przykład 11. Nieporadność przejawiająca się w potrzebie stosowania obcych wyrazów, bez zrozumienia ich znaczenia oraz pomylenie czytelności z poprawnością dostrzega się w pracy zaprezentowanej jako Przykład 12. Przykład 12. Wypowiedzi zamieszczone jako Przykład 13., 14. i 15. są dowodem na to, że niektórzy szóstoklasiści nie zrozumieli polecenia, więc pisali cokolwiek, licząc na uzyskanie jakichkolwiek punktów. Wypowiedź zaprezentowana jako Przykład 15. jest ponadto wyrazem wielkiego optymizmu jej autora. 44 3

44 Przykład 13. Przykład 14. Przykład

45 Po przeanalizowaniu zamieszczonych przykładów można stwierdzić, że uczniowie lepiej sobie radzili z napisaniem odpowiedzi na zadany temat, natomiast więcej trudności sprawiło im zredagowanie zdań poprawnych pod względem językowym (co także zasygnalizowano, przedstawiając wartości uzyskanych współczynników łatwości). W celu udowodnienia, że dbanie o poprawność językową w krótkich uczniowskich wypowiedziach jest ważnym zadaniem, z jakim muszą zmierzyć się nauczyciele szkół podstawowych, zebrano poniżej zamieszczone przykłady różnorodnych błędów językowych (często także interpunkcyjnych i ortograficznych, które w tym zadaniu nie były oceniane): Przez mówienie poprawne jesteśmy bardziej zauważalni. Mówienie niepoprawne jest brakiem szacunku dla swojego ojczystego języka. Ludzie jak_by niepoprawnie mówili _ to by się nie mogli z nikim dogadać. Gdyby ludzie popełniali dużo błędów _ nie dostali _ by się do żadnej pracy. Mósimy pisać poprawnie i mówić, bo to zależy od kultury naszego słowa. Dzięki poprawnej mowie i pisaniu (ortografii) mogą być większe oceny w szkole. Jako pierwszy argument podam to, że mówiąc z dobrą intonacją _ mogą nas zrozumieć nawet osoby nie _ znające naszego języka. Jako drugi argument podam to, że mówiąc i pisząc poprawnie _ więcej osób będzie mieć o nas dobrą opinię. Należy pisać poprawnie, bo dostajemy więcej punktów na wypracowaniach w szkole. Wymowa jest również ważna, ponieważ jak się z kimś ważnym spotkam _ np. prezydentem _ to wypadało_by bogacie się wyrażać. Należy dokładnie formować sens zdania. Poprawnie pisać należy dlatego _ że, charakter pisma o nas mówi. Poprawna forma wypowiedzi jest przejrzysta i każdy ją zrozumie. Myślę, że również osobie mówiącej lub nadawcy tekstu jest wygodniej mówić i pisać poprawnie. Jak nie wiesz _ jak zapisać jakieś słowo _ to poradź się słownika ortograficznego. Jeżeli chcemy przekazać coś komu za pomocą pisania, musimy pisać czytelnie i z umiarem. Należy poprawnie wymawiać i pisać wyrazy polskie _ ponieważ w ten sposób ranimy nasz język. Należy mówić i pisać poprawnie, gdyż trzeba zachować kulturę tych rzeczy. Kiedy to robimy, przyczyniamy się do nauki młodszych, kultury słowa naszego kraju i do poprawnego przekazywania naszego języka. 46 3

46 Zadanie 26. Drugim zadaniem, które posłużyło do oceny umiejętności z obszaru pisanie, było zadanie rozszerzonej odpowiedzi nr 26. Jego treść zaprezentowano poniżej. 26. Napisz list zachęcający koleżankę/kolegę do przeczytania książki, którą uważasz za ciekawą. Twoja praca powinna zająć co najmniej połowę wyznaczonego miejsca Na realizację wypracowania uczniom pozostawiono w arkuszu całą stronę A4. Za napisanie dłuższej wypowiedzi na zadany temat szóstoklasiści mogli otrzymać 8 punktów. Po uważnym przeczytaniu treści polecenia szóstoklasiści dowiadywali się, że należy zredagować wypowiedź w formie listu, którego tematem będzie opisanie wartości i zachęcenie rówieśnika do przeczytania ciekawej książki. Zgodnie z zamieszczoną poniżej kartoteką, w zadaniu oceniano poziom opanowania umiejętności pisania na zadany temat, celowego stosowania środków językowych oraz przestrzegania norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych. Obszar standardów Sprawdzana umiejętność Sprawdzana czynność Pisanie pisanie na temat i zgodnie z celem celowe stosowanie środków językowych przestrzeganie norm gramatycznych przestrzeganie norm ortograficznych przestrzeganie norm interpunkcyjnych I. napisanie listu na zadany temat II. pisanie funkcjonalnym stylem III. pisanie poprawne pod względem językowym IV. pisanie poprawne pod względem ortograficznym V. pisanie poprawne pod względem interpunkcyjnym Za spełnienie wymagań określonych w I kryterium (treść) uczniowie mogli maksymalnie otrzymać 3 punkty, w III kryterium 2 punkty, natomiast w pozostałych (II, IV i V) po jednym punkcie. 47 3

47 Na wykresie przedstawiono, jaki procent uczniów w województwach uzyskał określoną liczbę punktów za wykonanie zadania nr 26. Woj. lubuskie Woj. wielkopolskie Woj. zachodniopomorskie Procent uczniów Liczba punktów za zadanie 26. Na 8 punktów możliwych do uzyskania w województwie lubuskim najliczniejsza grupa uczniów (18,0%) uzyskała 6 punktów. W pozostałych dwóch województwach na terenie działania poznańskiej OKE uczniowie najczęściej uzyskiwali 5 punktów. W Wielkopolsce ta grupa liczyła uczniów, co stanowiło 17,14 % populacji piszących. Niewiele większy odsetek (17,62%, czyli 2 614) uczniów w Zachodniopomorskiem uzyskał także 5 punktów. Po porównaniu w województwach odsetka uczniów, którzy uzyskali 5 punktów, okazuje się, że jest on największy w Lubuskiem (17,89%). Połowę (4) punktów możliwych do uzyskania za zrealizowanie zadania nr 26 w województwach otrzymało ponad 16% uczniów. Maksymalne 8 punktów przyznano 699 (7,76%) uczniom w województwie lubuskim, (7,43%) szóstoklasistom w Wielkopolsce i 871 (5,87%) piszącym w województwie zachodniopomorskim. Żadnego punktu za wykonanie zadania 26. nie przyznano 200 (2,22%) uczniom w Lubuskiem, (3,32%) w Wielkopolsce i 481 (3,24%) w Zachodniopomorskiem. W tej części populacji piszących byli zarówno szóstoklasiści, którzy błędnie wykonali zadanie oraz ci, którzy w ogóle nie podjęli próby realizacji dłuższej wypowiedzi polonistycznej. W Okręgu 1,7% (994) uczniów przystępujących do sprawdzianu nie podjęło próby rozwiązania zadania nr 26. Liczbę oraz odsetek szóstoklasistów, którzy w województwach nie podjęli próby rozwiązania omawianego zadania, zestawiono w poniżej zamieszczonej tabeli. lubuskim 112 (1,3%) uczniów. Próby rozwiązania zadania 26. nie podjęło w województwie wielkopolskim 631 (1,8%) uczniów. zachodniopomorskim 251 (1,7%) uczniów. Za napisanie dłuższej wypowiedzi uczniowie w województwie lubuskim otrzymali 59%, w wielkopolskim 57%, a w zachodniopomorskim 54% punktów możliwych do uzyskania (w kraju 60%). 48 3