Inteligencja emocjonalna

Transkrypt

1 Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Zarządzanie emocjami Hanna Micińska Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 06 grudnia 2010 r. Inteligencja emocjonalna Znajomość własnych emocji rozpoznawanie uczucia w chwili, kiedy nas ogarnia Kierowanie emocjami panowanie nad emocjami tak, aby były właściwe w każdej sytuacji (samoświadomość) Zdolność motywowania się podporządkowywanie emocji obranym celom Rozpoznawanie emocji u innych empatia Nawiązywanie i podtrzymywanie związków z innymi kierowanie emocjami innych osób Daniel Goleman, Inteligencja emocjonalna 1

2 Samoświadomość Mimo logicznej różnicy między uświadomieniem swoich uczuć a podjęciem działań zmierzających do ich zmiany, to zazwyczaj oba stany występują łącznie zabrał mi zabawkę! jestem wściekły! przyłożę mu! Spotykamy ludzi: Świadomych swoich uczuć Dających się ogarnąć emocjom Akceptujących swoje emocje Aleksytymików nie potrafią rozpoznać ani wyrazić słowami swoich uczuć 2

3 Uspokajanie się jako naczelna umiejętność życiowa Emocjonalnie zdrowe dzieci uczą uspokajać i uśmierzać swoje emocje, traktując się w taki sam sposób, w jaki traktują je ich opiekunowie, dzięki czemu stają się bardziej odporne na wstrząsy, które wywołuje ich mózg emocjonalny Nigdy nie złościmy się bez powodu, ale rzadko jest to właściwy powód (B. Franklin) Wściekłość Skoro korzenie złości tkwią w bojowym elemencie gotowości do walki lub ucieczki, to oznacza, że poczucie zagrożenia wywołuje złość 3

4 Jak to się zaczyna? Dlaczego reagujemy, gdy nas ktoś obraża? Dlaczego nie podoba nam się, gdy ktoś nas ignoruje, odrzuca, zawstydza, lekceważy, każe nam milczeć? Odpowiedź jest, aż tak lub tylko tak, prosta: Godzi w nasze poczucie własnej wartości! Kiedy człowiek się złości, to dlatego, w pewnej mierze czuje lęk. że Ten lęk wynika z faktu utraty kontroli nad jakimś aspektem swojego życia nad okolicznościami, w jakich się znajduje, nad rozumieniem świata lub własnym wizerunkiem. Złość jest impulsywną reakcją na ów lęk, który staję się zarzewiem konfliktu. 4

5 zmiana sytuacji, której nie chcemy zazdrość poczucie winy poczucie wstydu 5

6 Piętrowa budowa mózgu wg Paula MacLean a Emocje pozytywne sprzyjają pracy umysłowej,,, Mózg człowieka w stanie lęku, zdenerwowania... Następuje blokada w przepływie bodźców, na poziomie pnia mózgu... Impulsy docierają co prawda do kory mózgowej, ale w sposób chaotyczny co powoduje, że myślenie racjonalne jest znacznie upośledzone, a kreatywne w ogóle nie ma szans się ujawnić... 6

7 Najlepszym lekarstwem na gniew jest zwłoka. Seneka Młodszy Mów, gdy jesteś zły, a wygłosisz mowę, której będziesz najbardziej żałował. Ambrose Bierce Cierpliwość ugnie zwierzchnika, a język łagodny złamie kości. Pismo Święte, Księga przysłów. Odpowiedź nacechowana łagodnością uśmierza zapalczywość; słowo, które rani - pobudza do gniewu. Salomon Motywacja swoiste uszeregowanie entuzjazmu, zapału i wiary w siebie! Panuj nad impulsami! (test cukierków) Myśl pozytywnie! (nadzieja) Bądź optymistą! Uskrzydlenie koncentracja i mistrzowskie działanie! 7

8 Powinniśmy wykorzystywać pozytywne stany psychiczne dzieci w przyciągnięciu ich do nauki w dziedzinach, w których mogą rozwijać swoje zdolności. Uskrzydlenie jest stanem psychicznym, który oznacza, że dziecko zajmuje się właściwym zadaniem. Trzeba znaleźć coś, co się lubi i trzymać się tego. Howard Gardner Empatia wyrasta z samoświadomości Im bardziej jesteśmy otwarci na nasze emocje, tym wprawniej odczytujemy uczucia innych osób Rozwój empatii mimikra motoryczna Dzieci wykazują większą skłonność do empatii, kiedy jednym z elementów strofowania jest zwrócenie uwagi na krzywdę, którą wyrządziły innym osobom złym zachowaniem Dostrojenie a naśladowanie kształćmy w dziecku poczucie tego, że my także dzielimy z nim nasze uczucia 8

9 Wspaniała sztuka współżycia Umiejętność wpływania na emocje innych osób wymaga opanowania dwóch innych umiejętności emocjonalnych: panowania nad sobą i empatii! Emocje są zarówno środkiem przekazu, jak i samym przekazem! W sferze kontaktów interpersonalnych osobą, której emocje narzucają się drugiej osobie, jest z reguły ta o większej sile ekspresji albo większej mocy emocjonalnej. 9

10 Agresja wśród dzieci Przez zachowanie agresywne rozumie się takie, które jest skierowane przeciw określonym osobom lub rzeczom, przynoszące szkodę przedmiotowi agresji, przybierające formę ataku, czyli napaści fizycznej lub słownej. 1) Czynnik wrodzony Czynniki agresji 2) Czynnik aktywnościowy - stwarzający różne możliwości w zakresie zdobywania przez dziecko doświadczeń, bardziej aktywne dziecko wcześniej i częściej będzie narażone na przypadkowe konflikty i związane z nim frustracje, będzie najprawdopodobniej częściej nagradzane i karane, będzie miało większą szansę wyuczenia się agresywnych sposobów zachowania. 3) Czynnik frustracyjny - zależy w dużym stopniu od środowiska i postaw rodzicielskich. 4) Czynnik naśladowczy - zależy głównie od środowiska. 10

11 Przyczyny zachowań agresywnych Postawa rodziców - rodzice starają się stworzyć jak najlepsze warunki, w których bezstresowo mogłyby przeżyć beztroskie dzieciństwo. Chronią więc swoje pociechy przed wszystkimi złymi doświadczeniami, zaspakajają potrzeby, ale też i zachcianki. Nie chcą, by ich dziecko było gorsze od innych. Kolejną przyczyną wywołującą agresję jest posługiwanie się komputerami przez dzieci i młodzież. Niekorzystna sytuacja opiekuńczowychowawcza wielu rodzin. Bieda Szkoła, a w szczególności niepowodzenia w nauce Różne formy przemocy 11

12 Agresja jest komunikatem ze strony dziecka w kierunku dorosłego. W ten sposób dziecko informuje nas, że ma problemy, z którymi sobie nie radzi. Jak zatem pomóc takiemu dziecku? W takich sytuacjach warto się przyjrzeć własnym relacjom z dziećmi. Odpowiedzmy sobie Ile czasu poświęcam dziecku? Czy słyszę co mówi do mnie dziecko? Czy nie jest tak, że mój czas dla dziecka to moja praca - to dla Ciebie się tak poświęcam! Jak często bawię się z moim dzieckiem? W jaki sposób zwracam się do mojego dziecka, jakich słów używam? Czy są to słowa, które ranią: ty głupku, odejdź, zamknij się, przestań, nie mam czasu, ty nigdy..., ty zawsze... Czy są to słowa, które pomagają: cieszę się że jesteś, kocham cię, słucham cię, jestem z Tobą, dziękuję, proszę, przepraszam... 12

13 Ważną sprawą jest, aby dziecko nauczyło się akceptować samo siebie, aby znalazło w sobie wartości, na których może się oprzeć. Jeśli dziecko jest niepewne, niedowartościowane, wymusza zwrócenie na siebie uwagi, często poprzez agresywne zachowanie. Ktoś słabszy zawsze znajdzie się w pobliżu, ktoś - komu można dokuczyć, zabrać własność, kogo można pobić, popchnąć, po to, by przypodobać się kolegom. Dzieci uczą się tego, czego doświadczają... krytykowane uczy się potępiać, otoczone wrogością uczy się agresji, żyjące w strachu uczy się lękliwości, wyśmiewane uczy się nieśmiałości, otoczone zazdrością uczy się zawiści, zawstydzane uczy się poczucia winy, doświadczające litości uczy się rozczulać nad sobą. zachęcane uczy się wiary w siebie, chwalone uczy się wdzięczności, otoczone wyrozumiałością uczy się cierpliwości, akceptowane uczy się kochać, otoczone aprobatą uczy się lubić siebie, otoczone przyjaźnią uczy się radości życia, darzone uznaniem uczy się, że dobrze mieć cel, żyjące w otoczeniu, które potrafi się dzielić, uczy się hojności, traktowane uczciwie uczy się prawdy i sprawiedliwości, żyjące w poczuciu bezpieczeństwa uczy się ufności. Dorothy Law Nolte 13