Fundamenty sukcesu: Dobrze ocenić stan początkowy i ustalić cele szkoły w programie. Nauczanie w szkole jako wkład w realizację misji PAH

Transkrypt

1 Fundamenty sukcesu: Dobrze ocenić stan początkowy i ustalić cele szkoły w programie Program Polskiej Akcji Humanitarnej Szkoła globalna działa lokalnie umożliwia nauczycielom samodzielne określenie konkretnych celów, które realizuje szkoła. Najważniejsze, żeby udało się nam zachęcić młodzież do refleksji nad własną postawą wobec ludzi zamieszkujących kraje Południa i skłonić do konkretnego działania na rzecz bardziej sprawiedliwego handlu i zapobiegania zmianom klimatycznym. Ta krótka publikacja pomoże Państwu w zaplanowaniu działań, które pomogą Polskiej Akcji Humanitarnej zrealizować ten cel. Razem możemy pomóc ludziom ubogim na świecie. Czy są Państwo gotowi? Nauczanie w szkole jako wkład w realizację misji PAH Szkoła globalna działa lokalnie realizuje naczelny cel PAH uczynić świat lepszym przez zmniejszenie cierpienia. Program nie przewiduje organizowania bezpośrednich akcji pomocy (np. zbiórek funduszy). Staramy się przede wszystkim zwrócić uwagę polskiego społeczeństwa na fakt, Ŝe nie trzeba mieć wielkich pieniędzy, Ŝeby zrobić coś naprawdę dobrego. Zmieniając codzienne nawyki, kaŝdy z nas moŝe pomóc w rozwiązywaniu dwóch waŝnych problemów dotykających ludzi w krajach Południa: niesprawiedliwego handlu międzynarodowego i skutków zmian klimatycznych. Problemy te przyczyniają się do pogłębienia ubóstwa na świecie a Państwa współpraca z PAH pomaga w ich rozwiązywaniu. Nie kaŝde działanie szkoły ma taką samą skuteczność. Niektóre działania są bardziej trafne, skuteczne i trwałe niŝ inne. Wkład szkoły w realizację misji PAH w duŝym stopniu zaleŝy od rzetelnej oceny stanu początkowego i ustalenia celów szkoły w ramach programu. Określanie celów szkoły w programie 1

2 Rozpoczynanie z wizją ostatecznego celu Głównym celem programu Szkoła globalna działa lokalnie realizowanym przez trzy lata jest: Stworzenie międzynarodowej sieci szkół, lokalnych instytucji i organizacji, które przeprowadzą akcje lokalne ( )) 2011)) i międzynarodowe (2011) na rzecz bardziej sprawiedliwego handlu i przeciwdziałania zmianom klimatycznym i w ten sposób pomogą ludziom Ŝyjącym w skrajnym ubóstwie w krajach Południa. Wszystkie trzy etapy programu (działanie w szkole, w społeczności lokalnej i międzynarodowej) powinny wymiernie przyczyniać się do osiągnięcia tego celu. Dlatego w ramach etapu pierwszego niezbędne są solidna ocena stanu początkowego i rzetelne ustalenie konkretnych wyników nauczania, na których szkoła oprze swoje dalsze działania czyli akcje w społeczności lokalnej i uczestnictwo w akcji międzynarodowej. Tak jak źle postawiony fundament moŝe doprowadzić do zawalenia się budynku, tak samo braki w ocenie stanu początkowego i wyznaczeniu celów szkoły w ramach programu mogą doprowadzić do niepowodzenia dalszych działań lub drastycznego ograniczenia ich skuteczności. Nauka o sprawiedliwym handlu i zmianach klimatycznych - odbywająca się przede wszystkim w ramach lekcji przedmiotowych - jest solidną podstawą dla młodzieŝy do podjęcia trafnych, skutecznych i trwałych działań. Wyznaczanie celów szkoły - podstawy Ostatecznym celem pierwszego etapu programu jest przygotowanie szkoły do nawiązania współpracy z innymi szkołami oraz lokalnymi organizacjami i instytucjami, której efektem będzie przeprowadzenie wspólnej akcji w Państwa miejscowości. Aby szkoła była przygotowana do tego typu współpracy, konieczne jest upowszechnienie w placówce wiedzy o dwóch głównych tematach projektu. Gdy zarówno duŝa część nauczycieli jak i uczniów (i przynajmniej niektórzy rodzice) będzie swobodnie poruszać się w tematyce zmiany klimatu i Sprawiedliwego Handlu, szkoła stanie się miejscowym liderem zmian w tych dziedzinach. Znalazłszy sojuszników wśród innych szkół oraz lokalnych instytucji i organizacji oraz przy współpracy z Polską Akcją Humanitarną, szkoła moŝe stać się motorem pozytywnych zmian. Dzięki współpracy rady pedagogicznej nauczycielki i nauczyciele zdobędą doświadczenie w nauczaniu o krajach globalnego Południa, zmianach klimatycznych i Sprawiedliwym Handlu, a uczniowie i uczennice wiedzę potrzebną im do przeprowadzenia działań. Jak rozpocząć współpracę nauczycieli w ramach programu? Potrzebne jest określenie wspólnych celów mobilizujących całą radę pedagogiczną i umoŝliwiających kaŝdemu nauczycielowi określenie swojej roli w programie. Pierwszym krokiem do wyznaczenia celów szkoły jest ocena stanu początkowego. Określanie celów szkoły w programie 2

3 Ocenianie stanu początkowego KaŜda szkoła uczestnicząca w programie Szkoła Globalna działa lokalnie rozpocznie swoje działania w trochę innym punkcie. W szkołach, które realizowały program Szkoła Globalna, młodzieŝ ma większą świadomość i solidniejsze podstawy do podjęcia działań. Dla szkół, które mają małe doświadczenie w edukacji globalnej, pierwszym zadaniem powinno być upowszechnienie kluczowych informacji o krajach Południa, zmianie klimatu i Sprawiedliwym Handlu, a dopiero w drugiej kolejności podjęcie współpracy z młodzieŝą. Powinna ona obejmować zgodnie z kolejnością: naukę, badanie i akcję szkolną. Ze względu na te róŝnice, kaŝda szkoła powinna samodzielnie określić, jak duŝo i jakie działania są potrzebne, aby społeczność szkolna miała faktycznie dobrą orientację w sprawach globalnych. Do określenia punktu początkowego polecamy Państwu skorzystanie z arkusza 6.1 pt. Ocena stanu początkowego znajdującego się w Przewodniku dla nauczycieli, str. 38. Spotkanie diagnostyczne Oto wskazówki dotyczące organizacji spotkania rady pedagogicznej, na którym ustali ona stan początkowy i cele programu w Państwa szkole. Spotkanie powinno się odbyć juŝ po ogólnym przestawieniu programu przez koordynatora / koordynatorkę lub dyrekcję. Celem spotkania powinno być omówienie trzech etapów programu, materiałów dla nauczycieli i moŝliwości współpracy z Polską Akcją Humanitarną. Wszyscy zainteresowani z odpowiednim wyprzedzeniem powinni otrzymać egzemplarz niniejszej publikacji albo kopie następujących fragmentów Przewodnika dla nauczycieli : rozdziału 5.3 pt. Tematy programu na lekcjach w ramach poszczególnych przedmiotów, str. 35; arkusza 6.5 pt. Arkusz realizacji działań zespołowych, str. 49; arkusza 6.4 pt. Arkusz: indywidualny plan realizacji programu w ramach zajęć przedmiotowych, str. 48; arkusza 6.1 pt. Ocena stanu początkowego, str. 38. Zespół nauczycieli i nauczycielek zaangaŝowanych w program (optymalnie cała rada pedagogiczna) posługując się arkuszem Ocena stanu początkowego diagnozuje stan wiedzy młodzieŝy szkolnej w zakresie tematyki programu. Analiza powinna uwzględnić następujące obszary: wiedzę, umiejętności i postawy uczniów wobec krajów Południa, zmian klimatycznych i Sprawiedliwego Handlu, doświadczenie nauczycieli w prowadzeniu edukacji globalnej, inne czynniki ułatwiające lub utrudniające realizację celów etapu pierwszego i przygotowanie do etapu drugiego. ChociaŜ arkusz zawiera wiele pytań, przy sprawnej pracy moŝna wypełnić go dość szybko. NaleŜy zwrócić szczególną uwagę na to, aby odpowiedzi pozwalały znaleźć te obszary, w których konieczny jest postęp. Z pewnością ułatwi to szkole określenie własnych celów w realizacji pierwszego etapu programu. Wyznaczanie celów szkoły Na podstawie wyników diagnozy stanu początkowego mogą Państwo określić cele do realizacji w ramach pierwszego etapu programu. Warto wyznaczyć je jak najszybciej, jeśli to moŝliwe nawet na tym samym spotkaniu. Do dyspozycji mają Państwo arkusz 6.2 pt. Cele szkoły w ramach pierwszego etapu programu (str. 44), który ułatwi uporządkowanie celów. Określanie celów szkoły w programie 3

4 Zachęcamy Państwa do sformułowania kryteriów sukcesu - czyli informacji, na postawie których przekonają się Państwo, Ŝe cel faktycznie został osiągnięty. Kryteria powinny być: konkretne - czyli wskazujące szczegóły wyznaczające Państwa sukces; mierzalne - czyli poddające się jednoznacznej weryfikacji ilościowej lub jakościowej; atrakcyjne dla szkoły - czyli takie, które przekonują i motywują nauczycieli, uczniów i całą społeczność szkolną; realistyczne - oparte na diagnozie sytuacji początkowej i prawdopodobnym postępie w określonym czasie; moŝliwe do osiągnięcia w konkretnym czasie - tj. w czasie realizacji pierwszego etapu programu (trzeba ten termin ustalić). Ze względu na sytuację poszczególnych szkół, ich specyfikę, punkt wyjściowy, moŝliwości i ograniczenia kaŝda szkoła powinna ustalić cele indywidualnie. Nie ma zatem idealnego zestawu celów dla kaŝdej szkoły. Przykładowe cele i kryteria sukcesu mogą posłuŝyć Państwu jako inspiracja, ale naleŝy je dostosować do stanu początkowego i sytuacji szkoły. Przystępując do wyznaczania celów, naleŝy kolejno: przypomnieć sobie odpowiedzi, których udzielili Państwo w arkuszu pt. 6.1 Ocena stanu początkowego (str ) i wyciągnąć wnioski, które z obszarów wiedzy, umiejętności i postaw wymagają poprawy w Państwa szkole. zapoznać się z zawartymi w przewodniku: celami etapu pierwszego (str. 15) i kryteriami sukcesu etapu pierwszego (str ) w trzech obszarach: wiedzy, umiejętności i postaw. odnieść się do wybranych kryteriów sukcesu ze stron 15-16, dostosować je do specyfiki Państwa szkoły (w tym do wniosków wynikających z oceny stanu początkowego). Przykład 1. Jeśli w arkuszu 6.1 Ocena stanu początkowego na pytanie 4 ( Uczniowie mają świadomość wypływu swojej społeczności szkolnej i lokalnej na obydwa problemy, vide str. 39) odpowiedzieli Państwo, Ŝe większość uczniów ma małą wiedzę, to powinni Państwo wśród celów i kryteriów sukcesu uwzględnić podpunkt czwarty w punkcie I. Wiedza, str. 15 ( Pod koniec pierwszego etapu większość młodych ludzi ma świadomość wpływu swojej społeczności szkolnej i lokalnej na obydwie kwestie ). Zatem kryterium sukcesu do celu szkoły dotyczącej wiedzy, umiejętności i postaw (str. 44) mogłoby być sformułowane następująco: Na koniec pierwszego semestru 60% uczniów naszej szkoły będzie wiedziało, Ŝe: gdyby szkoła wprowadziła produkty ze sprawiedliwego handlu do oferty sklepiku szkolnego, uczniowie mogliby pomóc swoim rówieśnikom w krajach Południa; gdyby władze miasta usprawniły komunikację miejską i obniŝyły jej koszty dla mieszkańców, to więcej osób by z niej korzystało, a nasza miejscowość obniŝyłaby emisję dwutlenku węgla, co miałoby pozytywny wpływ na Ŝycie ludzi w krajach Południa Określanie celów szkoły w programie 4

5 Przykład 2. Jeśli w arkuszu 6.1 pt. Ocena stanu początkowego na pytanie 19 ( Jaka część nauczycieli ocenia swoją wiedzę jako wystarczającą i aktualną, aby uczyć o krajach Południa w sposób wolny od stereotypów i uprzedzeń, vide str. 42) odpowiedzieli Państwo, Ŝe większość nauczycieli ma z tym trudności, to powinni Państwo wśród celów i kryteriów sukcesu uwzględnić pierwszy podpunkt w punkcie II. Umiejętności, str. 15 ( Pod koniec pierwszego etapu większość uczniów i uczennic potrafi opisywać kraje Południa w sposób wolny od stereotypów, a podkreślający równość i solidarność wszystkich ludzi na świecie ). W takiej sytuacji kryteria sukcesu mogłoby zostać sformułowane następująco: 1. Na koniec pierwszego semestru 90% nauczycieli i nauczycielek w naszej szkole będzie umiało zidentyfikować przekazy nt. krajów Południa (programy telewizyjne, artykuły prasowe) charakteryzujące się uprzedzeniami; będzie umiało wymienić konkretne przykłady działań ludzi w krajach Południa na rzecz poprawy własnego losu. 2. Na koniec roku szkolnego 75% uczniów naszej szkoły będzie wiedziało, Ŝe: ubóstwo w krajach Południa jest spowodowane nie lenistwem czy biernością mieszkańców Afryki, Azji i Ameryki Południowej lecz czynnikami takimi jak niesprawiedliwy handel między Południem a Północą; ubóstwo pogłębia się równieŝ w wyniku katastrofalnych zmian klimatycznych, za które kraje Południa są odpowiedzialne w najmniejszym stopniu; kraje Południa mogą poszczycić się takimi wybitnymi osobistościami z dziedziny nauki, kultury i polityki jak Muhammad Yunus i Amartya Sen, Rabindranath Tagore, Wole Soynka i Gabriel García Márquez oraz Nelson Mandela, Wangari Maathai i Szirin Ebadi. Często zadawane pytania Czy wypełnione arkusze pracy 6.1. pt. Ocena stanu początkowego i 6.2. pt. Cele szkoły w ramach pierwszego etapu programu naleŝy przysyłać do PAH? Arkusze pracy są waŝnym źródłem informacji i dlatego prosimy o przesłanie ich do PAH. Przede wszystkim mają one za zadanie ułatwić Państwu planowanie działań w ramach programu i zwrócenie uwagi na to, co w jego realizacji jest istotne. NaleŜy solidnie wypełnić arkusze pracy, poniewaŝ dzięki temu będą Państwo mogli dobrze przygotować się do rozpoczęcia programu i mierzenia postępów swojej pracy. Arkusz 6.4 pt. Arkusz: indywidualny plan realizacji programu w ramach zajęć przedmiotowych (str.48) będzie dla Państwa przydatny podczas samodzielnego ustalania harmonogramu prowadzenia zajęć przedmiotowych uwzględniających dwa tematy programu. Arkusze 6.3. pt. Harmonogram realizacji programu Szkoła Globalna działa lokalnie i 6.5. pt. Arkusz realizacji działań zespołowych pomogą Państwu zaplanować podział zadań w ramach programu wśród członków i członkiń rady pedagogicznej. Arkusz 6.6. pt. Jak pokonać bariery ułatwi Państwu realizację programu na co dzień, poniewaŝ zachęca on do wykrywania na bieŝąco problemów i ich wspólnego rozwiązywania. Arkusze naleŝy przesłać do PAH, chociaŝ są one dokumentami wewnętrznymi dla Państwa. Nie będziemy ich upubliczniać. Będą one równieŝ przydatne podczas omawiania z Państwem postępów w realizacji programu, w trakcie szkoleń i ewaluacji programu. Określanie celów szkoły w programie 5

6 Czy PAH musi zatwierdzić cele szkoły w ramach programu? Wychodzimy z załoŝenia, Ŝe rolą szkoły jest solidna realizacja programu i jego celów dostosowanych do specyfiki szkoły. Wiemy, Ŝe to Państwo najlepiej znają sytuację początkową i moŝliwości zaangaŝowania szkoły. Dlatego PAH nie ocenia i nie zatwierdza celów wyznaczonych przez szkołę. PAH dokłada wszelkich starań, aby zrealizować cel całego trzyletniego programu. Jednym z elementów jakości naszej pracy jest trafność, skuteczność i trwałość działań podejmowanych przez poszczególne szkoły. Dlatego pracownicy PAH uwaŝnie czytają arkusze oceny stanu początkowego i cele szkoły wraz z kryteriami sukcesu. W nielicznych przypadkach, gdy pojawiają się wątpliwości lub pytania, PAH moŝe w ciągu 14 dni od otrzymania arkuszy zwrócić się do szkoły z pytaniami lub sugestiami. W praktyce oznacza to, Ŝe jeśli w ciągu 14 dni od wysłania do PAH drogą elektroniczną (lub 16 dni od wysłania pocztą) nie skontaktują się z Państwem przedstawiciele PAH, mogą Państwo uznać, Ŝe arkusze przedstawione przez szkołę w pełni odpowiadają celom PAH, a działania szkoły mają solidne fundamenty. Czynimy świat lepszym Ocena sytuacji początkowej i solidne wyznaczenie celów szkoły w programie to niezbędne podstawy wspólnego skutecznego działania. Państwa uczestnictwo w programie Szkoła globalna działa lokalnie przyczynia się do realizacji misji PAH, aby zmieniać świat na lepsze. Wiele drobnych ale waŝnych kroków przybliŝa nas wszystkich do tego wspólnego celu. Określanie celów szkoły w programie 6