Rozrost przestrzenny miast w kontekście polityki mieszkaniowej (przykład Warszawy)

Transkrypt

1 Rozrost przestrzenny miast w kontekście polityki mieszkaniowej (przykład Warszawy) dr Dorota Mantey Zakład Geografii Miast i Organizacji Przestrzennej

2 Źródło: Analiza zmian w zagospodarowaniu przestrzennym wraz z wnioskami dotyczącymi kierunków polityki przestrzennej dla wsi Józefosław, 2013, RDH Architekci Urbaniści,

3 Urban sprawl to suburbanizacja rozszerzona ponieważ często obejmuje obszary do tej pory niezainwestowane, w znacznych odległościach od zwartej zabudowy miejskiej

4 Urban sprawl to suburbanizacja rozproszoną ze względu na formę przestrzenną w jakiej występuje, czyli nieciągłe, przeskokowe użytkowanie ziemi

5 Urban sprawl to suburbanizacja żywiołowa zważywszy na spontaniczność procesu, wynikającą z kolei z braku regulacji i dostatecznej kontroli

6 Urban sprawl to suburbanizacja redundantna gdyż nadmiernie wykorzystuje przestrzeń, zaburzając w ten sposób ład przestrzenny oraz zasady zrównoważonego rozwoju (Lisowski, Grochowski 2009)

7 Różnorodność: segment budownictwa indywidualnego Z raportów A. Olbrysza i J. Kozińskiego (2011) wynika, że model zabudowy, który stał się w Polsce standardem, tzn. ekstensywna zabudowa wolnostojąca na działkach ponad 1000 m 2, realizowana w sposób rozproszony, prowadzi do kosztów uzbrojenia 15 razy wyższych niż w londyńskich dzielnicach willowych, gdzie średnia działka ma powierzchnię około 200 m 2.

8 Różnorodność: segment deweloperski docelowe bądź tymczasowe miejsce zamieszkania Fot. K. Grędzicka, J. Majewska

9 Przyczyny suburbanizacji Uniwersalne przyczyny suburbanizacji: wzrost dochodów ludności, wywołujący zapotrzebowanie na tereny mieszkaniowe, uciążliwości zamieszkiwania w mieście, rozwój motoryzacji, odchodzenie od działalności rolniczej, działalność deweloperska. Czynniki specyficzne dla Polski: konkurencja międzygminna na terenach podmiejskich (zwłaszcza wokół dużych miast) w zakresie przyciągania nowych mieszkańców i inwestorów, w celu zwiększenia dochodów budżetowych i zatrudnienia (Topczewska, Maliszewski 2014).

10 Specyfika planowania terenów mieszkaniowych brak systematycznego monitoringu stanu istniejącego zagospodarowania dążenie do maksymalizacji przeznaczania w planach terenów pod budownictwo mieszkaniowe brak etapowania realizacji uchwalanych planów zagospodarowania przestrzennego i brak powiązania realizacji planów z prognozami możliwości finansowych gmin trudności z projektowaniem nowych dróg publicznych bardzo rzadko stosowane scalenia i ponowna parcelacja gruntów skupianie się na przekształcaniu w planach zagospodarowania gruntów rolnych na budowlane z prawie zupełnym pomijaniem kształtowania przestrzeni publicznych, ochrony wartości przyrodniczych, troski o zachowanie społeczno-przestrzennej tożsamości gminy znijaczenie przestrzeni (Siemiński, 2015)

11 Przykład Gminy Lesznowola budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne usługi tereny techniczno-produkcyjne komunikacja tereny rolne 14,4% 8,5% 16,0 5,5% 10,0% 18,1% 5,0% 25,0% 45,7% 40,0% inne zieleń i wody infrastruktura techniczna budownictwo mieszkaniowe wielorodzinne 1,0% 4,5% 1,0% 1,2% 1,0% 2,1% 1,0% % powierzchni planów - na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego % powierzchni gminy - na podstawie studium %

12 Przykład Gminy Lesznowola Chłonność demograficzna wynosi 124,8 tys. mieszkańców na podstawie studium i 148,3 tys. na podstawie miejscowych planów, przy faktycznej liczbie ludności wynoszącej ok. 24 tys. mieszkańców (Kowalewski i in. 2013).

13 80% 70% Przykład Gminy Lesznowola preferowane kierunki rozwoju gminy 67,5% 13 60% 50% 56,1% 52,4% 40% 30% 39,4% 31,5% 29,4% 20% 10% 9,8% 0% Gmina sprawna i funkcjonalna Atrakcyjna, czysta i bezpieczna przestrzeń publiczna Atrakcyjna i zróżnicowana oferta spędzania czasu wolnego Nowoczesna edukacja dostępna dla osób w każdym wieku Rozwój, ale wolniejszy i bardziej zrównoważony Silna gospodarka, Gmina otwarta na której podstawą nowych są lokalni mieszkańców przedsiębiorcy oraz inwestorzy z zewnątrz

14 Skutek wadliwie zagospodarowanej przestrzeni podmiejskiej 14 Odsetek respondentów, którzy raczej bądź zdecydowanie chcieliby się wyprowadzić poza gminę, w której mieszkają: Piaseczno: 24,8% w tym Józefosław i Julianów: 38% Lesznowola: 27,4% Odsetek respondentów, którzy zadeklarowali, że w ich gospodarstw domowych jest MŁODY CZŁOWIEK, który w najbliższym czasie planuje się usamodzielnić i wyprowadzić do Warszawy: Piaseczno: 31,3% Lesznowola: 38,0%

15 Polityka mieszkaniowa Politykę mieszkaniową powszechnie rozumie się jako działania prowadzące do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych obywateli, których dochody lub sytuacja osobista uniemożliwia samodzielne zaspokojenie tych potrzeb na rynku. Oprócz zaspokajania potrzeb osób niezamożnych, polityka mieszkaniowa powinna jednak koncentrować się również na stymulowaniu lokalnego mieszkalnictwa oraz właściwym kształtowaniu środowiska zamieszkania. Obecnie to gminy odgrywają najważniejszą rolę w prowadzeniu tak rozumianej polityki mieszkaniowej.

16 Polityka mieszkaniowa Najważniejsze zadania samorządów lokalnych wiążące się z mieszkalnictwem obejmują: politykę przestrzenną i gruntową, oddziaływanie na dostępność mieszkań o umiarkowanym czynszu, m.in. poprzez wspieranie inwestorów, dystrybucję pomocy publicznej i politykę czynszową, programy remontowe, modernizacyjne i rewitalizację. Polityka przestrzenna i gruntowa realizowana jest m.in. poprzez: studium, mpzp, wydawanie decyzji administracyjnych, wieloletni program gospodarowania zasobem mieszkaniowym gminy, strategię rozwoju mieszkalnictwa.

17 Wnioski dla polityki mieszkaniowej Warszawy 17 Polityka mieszkaniowa Warszawy nie powinna koncentrować się wyłącznie na tym, jak obniżyć ceny mieszkań, wesprzeć rynek mieszkań przeznaczonych na wynajem oraz zaspokoić potrzeby mieszkaniowe najuboższych. Polityki mieszkaniowej Warszawy nie da się uprawiać w oderwaniu od procesów zachodzących w jej strefie podmiejskiej (prawo otwartości systemu). Tymczasem niedoskonałe planowanie, Warszawa posiada jedynie Wieloletni programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem m.st. Warszawy na lata , nie posiada zaś Strategii Rozwoju Mieszkalnictwa, która uwzględniałaby popyt na mieszkania w ujęciu dynamicznym, potrzeby całości lokalnego mieszkalnictwa, również własnościowego oraz gospodarkę terenami na cele mieszkaniowe.

18 18 Białołęka zachodnia część objęta mpzp, wschodnia nie

19 19 Białołęka teren objęty mpzp

20 20 Litaratura Kowalewski A., Mordasewicz J., Osiatyński J., Regulski J., Stępień J., Śleszyński P., 2013, Ekonomiczne straty i społeczne koszty niekontrolowanej urbanizacji w Polsce, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, IGiPZ PAN, Warszawa Lisowski A., Grochowski M., 2009, Procesy suburbanizacji. Uwarunkowania, formy, konsekwencje, Biuletyn KPZK nr 240, t.1., s Mantey D., 2016, Podmiejskie tereny otwarte oczekiwania mieszkańców a lokalne dokumenty planistyczne (przykład podwarszawskiej gminy Lesznowola), Prace i Studia Geograficzne, T.61 Z.2 s Olbrysz A., Koziński J., 2011, Raport o finansowych efektach polskiego systemu gospodarowania przestrzenią, Materiały konferencyjne, Konferencja Finansowe skutki polskiego systemu gospodarowania przestrzenią, Warszawa Siemiński W., 2015, Polityka przestrzenna gmin podwarszawskich punkt widzenia organów wykonawczych gmin i głównych projektantów studiów i planów zagospodarowania przestrzennego, Człowiek i Środowisko, 39 (4) 2015, s Topczewska T., Maliszewski C., 2014, Suburbanizacja a jakość dokumentów planistycznych gmin na przykładzie gmin podwarszawskich, Człowiek i Środowisko, 38 (1), s