Suburbanizacja a kompaktowość miasta. Piotr Lorens Politechnika Gdańska Wydział Architektury Towarzystwo Urbanistów Polskich

Transkrypt

1 Suburbanizacja a kompaktowość miasta Piotr Lorens Politechnika Gdańska Wydział Architektury Towarzystwo Urbanistów Polskich 1

2 Zagadnienia podstawowe Przyczyny przemian współczesnego miasta Skutki przestrzenne Reakcje na negatywne zjawiska Koncepcja miasta zrównoważonego i jej konsekwencje Miasto kompaktowe jako odpowiedź na narastające problemy rozwojowe 2

3 Koncepcja miasta kompaktowego Miasto zwarte Miasto krótkich dróg Miasto atrakcyjne przestrzennie Co oznacza: Miasto wysokiej intensywności Miasto ograniczonej wielkości Miasto rozwiniętych przestrzeni publicznych Miasto ograniczające wykorzystanie samochodu 3

4 Konsekwencje idei miasta kompaktowego Ograniczenie zakresu terytorialnego rozwoju przestrzennego Koncentracja procesów rozwojowych w określonych granicach 4 Ograniczenie procesów suburbanizacji Rewitalizacja zdegradowanych struktur Intensyfikacja zagospodarowania Odnowa terenów opuszczonych

5 Określenie pojęcia suburbanizacji Urbanizacja proces polegający na rozwoju struktur miejskich, w tym w szczególności będących skutkiem migracji oraz dążeniem do zapewnienia lepszych warunków zamieszkania wzrastającej populacji Suburbanizacja to proces urbanizacji przedmieść i stref podmiejskich, wiążący się z relokacją miejsc zamieszkania, pracy czy funkcji usługowych 5

6 Suburbanizacja jako jeden z wiodących trendów rozwojowych współczesnego miasta 6 Cykl życia miejskiego (opisany przez L. Klaassena): Faza urbanizacji (gdzie szybciej rośnie liczba ludności części centralnych niż peryferii) Faza suburbanizacji (gdzie szybciej rośnie liczba ludności peryferii niż części centralnych) Faza dezurbanizacji (gdzie cały obszar metropolitalny traci mieszkańców) Faza reurbanizacji (gdzie znów szybciej przybywa ludności w częściach centralnych niż na peryferiach)

7 Różnice pomiędzy procesami wzrostu a suburbanizacją O procesie naturalnego rozwoju miasta w tym przestrzennego (a więc i urbanizacji terenów to miasto otaczających) mówić możemy w wypadku wyczerpania się możliwości realizacji nowego programu miejskiego w dotychczasowych granicach struktur zurbanizowanych O procesie suburbanizacji mówimy w wypadku przenoszenia miejsca pracy i zamieszkania poza dotychczasowe granice struktur zurbanizowanych, której nie towarzyszy wzrost liczby ludności oraz przyrost ilościowy miejsc pracy 7

8 8

9 9

10 10

11 11

12 12

13 Czynniki wpływające na rozwój procesów suburbanizacyjnych miast polskich Dążenie do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych przez bogacącą się klasę średnią Brak koordynacji polityki przestrzennej w obrębie wielkich miast oraz w obszarach metropolitalnych (model liberalny) Dążenie do zagospodarowania terenów łatwiejszych przy braku instrumentów stymulujących odzyskiwanie na cele rozwojowe obszarów zdegradowanych Wykorzystanie inercji planistycznej w strefach przedmiejskich 13 Konkurowanie o mieszkańca i podatnika pomiędzy miastem i gminami ościennymi

14 14

15 15

16 Typologia procesów suburbanizacyjnych W odniesieniu do lokalizacji: wewnętrzna oznaczająca przemieszczanie się ludności wewnątrz granic miasta zewnętrzna oznaczająca utratę przez miasta mieszkańców na rzecz gmin ościennych W odniesieniu do programu użytkowego: mieszkaniowa usługowa miejsc pracy 16

17 17

18 Znaczenie procesów suburbanizacyjnych dla kształtowania struktury miasta 18 Społeczne związane ze zmianami w kompozycji społecznej miasta Ekonomiczne związane z dywersyfikacją aktywności ekonomicznej w mieście oraz zmianami w odniesieniu do struktury grup podatników Środowiskowe związane ze skutkami dla zasobów środowiskowych miasta oraz zanieczyszczeniami środowiska Przestrzenne związane z jakością struktur miejskich

19 19

20 Konsekwencje środowiskowe suburbanizacji Zajmowanie na cele budowlane przestrzeni dotychczas niezurbanizowanej, stanowiącej cenny zasób środowiskowy Dewastacja krajobrazu poprzez fragmentaryczną urbanizację Zmniejszanie terenów tradycyjnej ekspansji flory i fauny 20 Izolacja najbardziej cennych elementów ekosystemu miejskiego

21 Konsekwencje przestrzenne suburbanizacji Obniżanie jakości struktur miejskich poprzez eliminację istotnych ich komponentów Kreacja często fragmentarycznie zurbanizowanej przestrzeni prowadząca do chaosu przestrzennego Wydłużanie tras komunikacyjnych i infrastrukturalnych 21 Trudności w dojeździe do miejsc centralnych, w szczególności odnoszące się do dojazdów do pracy

22 22

23 Suburbanizacja po polsku Podobieństwa do procesów suburbanizacyjnych występujących w krajach Europy Zachodniej: Segregacja majątkowa osób wybierających model życia na przedmieściu kreacja osiedli dla bogatych oraz ekonomicznej oferty dla mniej zamożnych Wiązanie suburbanizacji mieszkalnictwa z rozwojem nowej oferty usługowej w szczególności obiektów wielkopowierzchniowych 23

24 Różnice specyfika sytuacji polskiej: Fragmentaryczność procesu rozbicie na bardzo wiele rozmaitych inwestycji prowadzonych przez różne podmioty gospodarcze Brak koordynacji procesu suburbanizacji żywiołowość zjawiska, rozlewnie się miasta we wszystkich kierunkach Brak ukierunkowania procesu wokół głównych osi rozwoju i jednocześnie przemyślanej polityki ochrony terenów niezurbanizowanych Niedorozwój systemów komunikacyjnych i infrastrukturalnych Uzależnienie dojazdu do nowych stref mieszkalnictwa, pracy i usług od samochodu osobowego Kreacja typowo miejskich form zagospodarowania w oderwaniu od zwartych struktur urbanistycznych 24

25 25

26 Suburbanizacja różne modele Rozwój skoncentrowany wzdłuż głównych pasm lub w wydzielonych obszarach Rozwój chaotyczny, nie podporządkowany regułom koncentracji wokół głównych ciągów komunikacyjnych i infrastruktury technicznej Model mieszany 26

27 Determinanty wyboru modelu Dostępność własnościowa i planistyczna terenu Ograniczenia fizjograficzne i przyrodnicze Popyt na rynku nieruchomości 27 Dostępność infrastrukturalna i komunikacyjna Sąsiedztwo infrastruktury społecznej

28 28

29 29

30 30

31 Podsumowanie Wpływ procesów suburbanizacyjnych zarówno na tradycyjne struktury miejskie ( wypłukiwanie programu) jak i na przestrzeń podmiejską (fragmentaryczność zagospodarowania) Obserwowane różne modele rozwoju struktur podmiejskich, zależne od wielu czynników Istotne konsekwencje środowiskowe, infrastrukturalne, krajobrazowe, estetyczne, społeczne i ekonomiczne 31