ROZWÓJ ROŚLIN OWSA O ZRÓŻNICOWANYM OKRESIE DOJRZEWANIA W MIESZANCE Z JĘCZMIENIEM JARYM

Transkrypt

1 FRAGM. AGRON. 26(2) 9, ROZWÓJ ROŚLIN OWSA O ZRÓŻNICOWANYM OKRESIE DOJRZEWANIA W MIESZANCE Z JĘCZMIENIEM JARYM AGNIESZKA STOKŁOSA, KATARZYNA STĘPNIK Katedra Agrotechniki i Ekologii Rolniczej, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie astoklosa@ar.krakow.pl Synopsis. Celem pracy było porównanie rozwoju owsa o różnej długości okresu wegetacji w mieszance z jęczmieniem jarym, w porównaniu do zasiewów czystych. Dwuczynnikowe, ścisłe doświadczenie polowe, założono metodą losowanych bloków w czterech powtórzeniach na polach doświadczalnych Katedry Agrotechniki i Ekologii Rolniczej w Mydlnikach koło Krakowa w latach 6 8. Czynnikiem I rzędu był sposób siewu: czysty i mieszany (w mieszance z jęczmieniem jarym odm. Boss). Czynnikiem II rzędu były odmiany owsa: wczesna Sprinter i późna Bohun. W trakcie wegetacji wykonywano oznaczenia faz rozwojowych roślin owsa i jęczmienia w skali BBCH: czterokrotnie w roku 6 i 7 oraz pięciokrotnie w sezonie wegetacyjnym 8. Dodatkowo, w sezonach 7 i 8 wykonano dwukrotnie pomiar powierzchni asymilacyjnej (LAI) łanu w fazach: strzelania w źdźbło i kłoszenia. W trakcie zbioru oznaczono plon ziarna (wraz z elementami plonowania) oraz wykonano pomiary biometryczne: wysokości roślin owsa i jęczmienia i ich krzewistości ogólnej. Stwierdzono, że na przebieg faz rozwojowych owsa w sezonie wegetacyjnym bardzo silny wpływ miały warunki pogodowe. W mieszance owies późny rozwijał się znacznie wolniej niż jęczmień jary, niezależnie od przebiegu warunków pogodowych. Dobór odmian owsa o zróżnicowanym stopniu wczesności do mieszanki z jęczmieniem nie wpływał na plonowanie i krzewistość komponentów mieszanki. Słowa kluczowe key words: mieszanki zbożowe cereal mixtures, owies oats, jęczmień jary spring barley, faza rozwojowa development stage WSTĘP Znaczenie upraw mieszanych w Polsce jest szczególne i od wielu lat odgrywają one istotną rolę, o czym świadczy areał ich uprawy i coroczne zbiory. Udział jarych mieszanek zbożowych w strukturze zasiewów w kraju wzrastał do lat dziewięćdziesiątych, obecnie nastąpiła stabilizacja 13,1 w 7 roku [GUS 8]. Za uprawą mieszanek przemawia mniejsza zmienność plonowania w latach, większa konkurencyjność wobec chwastów oraz odporność na choroby i wyleganie w porównaniu do zasiewów czystych, co skutkuje mniejszymi nakładami na agrotechnikę [Budzyński i Dubis 1994, Kurowski i. in. 1998, Michalski 1994, Parylak i in. 6, Szempliński 3]. Siew mieszanek międzygatunkowych może również przeciwdziałać ujemnym skutkom zbyt częstego powrotu roślin na to samo stanowisko [Vilich 1993, Wanic 1997, Wanic i in. ]. Uprawa mieszanek zbożowych koncentruje się głównie we wschodniej i centralnej części Polski, na słabszych glebach [Sulewska i Michalski 6]. Dominujące są mieszanki zbożowe jare z udziałem owsa i jęczmienia [Klima i Szarek 6]. Mimo że, spośród zbóż jarych, oba gatunki są znacznie zróżnicowane pod względem długości okresu wegetacji, ich mieszanka plonuje wyżej, niż każdy z komponentów sianych w siewie czystym [Buczek i in. 6, Szumiło i Rachoń 7]. Może to wynikać między innymi z komplementarnego wykorzystania zasobów siedliska przez dojrzewające w różnym terminie komponenty mieszanki

2 Rozwój roślin owsa o zróżnicowanym okresie dojrzewania w mieszance [Sobkowicz 3]. Jednak aby uzyskać optymalny plon niezbędny jest właściwy dobór odmian w mieszance [Michalski i Szołkowska 6, Michalski i Waligóra 1993]. Celem pracy było porównanie rozwoju owsa o różnej długości okresu wegetacji w mieszance z jęczmieniem jarym, w porównaniu do zasiewów czystych i do rozwoju jęczmienia w mieszance. MATERIAŁ I METODY Dwuczynnikowe, ścisłe doświadczenie mikropoletkowe założono metodą losowanych bloków w czterech powtórzeniach na polach doświadczalnych Katedry Agrotechniki i Ekologii Rolniczej w Mydlnikach koło Krakowa (5 8 N, E) w latach 6 8. Liczbę dni od 1 stycznia do dojrzałości woskowej poszczególnych odmian podano wg Listy Opisowej Odmian 5 roku. Czynnikiem I rzędu był sposób siewu: czysty i mieszany (w mieszance z jęczmieniem jarym odm. Boss 199 dni do dojrzałości woskowej). Czynnikiem II rzędu były odmiany owsa: wczesna (Sprinter 196 dni do dojrzałości woskowej) i późna (Bohun 4 dni do dojrzałości woskowej). Gęstość siewu, zarówno siewów czystych jak i mieszanych, wynosiła 5 ziaren m -2, a wielkość poletek do zbioru 8 m 2. W mieszankach zastosowano schemat substytucyjny z jednakowym 5 udziałem kiełkujących ziaren każdego gatunku. Doświadczenie założono na glebie kompleksu pszennego dobrego, klasy bonitacyjnej II. Przedplonem były zboża jare wysiewane jako siewy czyste i mieszanki w ciągu trzech kolejnych lat. W trakcie wegetacji wykonywano oznaczenia faz rozwojowych roślin owsa i jęczmienia w skali BBCH [Adamczewski i Matysiak 5]: czterokrotnie w roku 6 i 7 oraz pięciokrotnie w sezonie wegetacyjnym 8 (w miesiącach maj, czerwiec i lipiec). Dodatkowo, w sezonach 7 i 8 wykonano dwukrotnie pomiar powierzchni asymilacyjnej (LAI) łanu aparatem SunScan Canopy (firmy Delta-T) w fazach: strzelania w źdźbło (27 maj 7 i 29 maj 8) i kłoszenia (12 czerwiec 7 i 11 czerwiec 8). W trakcie zbioru oznaczono plon ziarna oraz wykonano pomiary biometryczne: wysokości roślin owsa i jęczmienia oraz ich krzewistości ogólnej. Wyniki badań oceniono statystycznie przy pomocy analizy wariancji; istotność różnic oceniono za pomocą testu t-studenta przy 5 poziomie istotności. WYNIKI I DYSKUSJA W poszczególnych latach badań zaobserwowano zróżnicowanie w tempie rozwoju owsa wczesnego i późnego, zarówno w zasiewach czystych jak i mieszanych, na co niewątpliwie wpływ miał przebieg warunków pogodowych. Na tle wielolecia , przebieg warunków pluwiotermicznych w latach 7 8 charakteryzował się niższym poziomem opadów i wyższymi średnimi temperaturami powietrza w miesiącach kwiecień czerwiec, szczególnie niekorzystne pod tym względem warunki wystąpiły w roku 8 (tab. 1). W sezonie 6 również odnotowano niższy poziom opadów w miesiącach kwiecień czerwiec, przy jednocześnie niższej średniej temperaturze powietrza, w porównaniu do wielolecia. W sezonie wegetacyjnym 7 tempo rozwoju owsa na początku wegetacji było znacznie szybsze, w porównaniu do pozostałych lat badań (rys. 1 i 2). Z kolei w sezonie wegetacyjnym 8 owies szybciej dojrzewał, szczególnie w porównaniu do sezonu 7, na co wpływ mogła mieć susza, która wystąpiła w miesiącach kwiecień, maj i czerwiec w ostatnim roku doświadczenia. W żadnym z trzech lat badań nie powtórzył się podobny rozkład faz rozwojowych owsa w poszczególnych terminach pomiarowych, co wskazuje na silny wpływ warunków pogodowych na fenofazy owsa.

3 118 A. Stokłosa, K. Stępnik Tabela 1. Warunki pogodowe w okresie badań na tle wielolecia Table 1. Weather conditions during experiment, comparing to mean period Miesiące Lata Years Średnio Months Mean of Temperatura Temperature ( o C) III,2 6, 3,8 2,4 IV 5,6 8,5 9,1 7,9 V 1,9 15,2 13,6 13,1 VI 15, 18,4 18,4 16,2 VII 18,6 19,4 18,7 17,5 Średnio Mean 1,1 13,5 12,7 12,4 Opady Precipitation (mm) III IV V VI VII Średnio Mean 54,2 54,2,8 69,7 Suma Sum Rozpatrując przebieg poszczególnych głównych faz rozwojowych owsa wczesnego w siewie czystym i mieszanym w kolejnych latach badań stwierdzono zróżnicowany rozwój roślin, w zależności od terminu pomiarów (rys. 1a i b). W pierwszej połowie maja 6 zaobserwowano jednakowy udział roślin w fazach rozwoju liści i krzewienia, zarówno dla siewu czystego jak i mieszanego. Relacja ta zmieniła się już w następnym terminie tego roku (początek czerwca), kiedy to rośliny owsa wczesnego w mieszance były w pełni strzelania w źdźbło, natomiast w siewie czystym w pełni fazy krzewienia. Zupełnie odwrotne relacje zaobserwowano w trzecim terminie pomiaru (na początku lipca), kiedy to w głównej fazie dojrzewania było ok. 5 roślin owsa w siewie czystym i roślin owsa w mieszance z jęczmieniem. W sezonie wegetacyjnym 7 owies początkowo intensywniej rozwijał się w mieszance (7 roślin w fazie krzewienia, w stosunku do 5 roślin w tej fazie w siewie czystym); we wszystkich późniejszych terminach jednak znacznie intensywniej rozwijał się w siewie czystym. W sezonie wegetacyjnym 8 rozwój owsa zarówno w siewie czystym, jak i w mieszance, był bardzo zbliżony, dopiero w połowie czerwca zanotowano nieco szybsze dojrzewanie owsa wczesnego w mieszance, jednak już na początku lipca udział roślin w fazie dojrzewania ziarniaków był bardzo zbliżony i wysoki (9 roślin w tej fazie). Jeśli chodzi o tempo rozwoju owsa wczesnego w porównaniu do jęczmienia jarego, to odnotowano, że z końcem maja i początkiem czerwca w ciągu trzech lat badań rośliny obu gatunków były w tych samych fazach rozwojowych (przy jednakowej ich proporcji) (rys 1b i c). W pierwszym i ostatnim terminie rozwój roślin jęczmienia był natomiast bardziej zaawansowany, niż owsa wczesnego, za wyjątkiem sezonu wegetacyjnego 8, kiedy na początku lipca udział roślin owsa i jęczmienia w fazie dojrzewania ziarniaków był bardzo zbliżony. Dla owsa późnego najbardziej zbliżony przebieg faz rozwojowych w siewie czystym i w mieszance z jęczmieniem zanotowano w sezonie 7, kiedy to jedynie pod koniec 1-ej dekady czerwca odnotowano nieznacznie szybszy rozwój roślin w mieszance (fazą dominującą była faza rozwoju kłosa w pochwie liściowej: w zasiewie mieszanym było około 7 roślin

4 Rozwój roślin owsa o zróżnicowanym okresie dojrzewania w mieszance a b c F1 F2 F3 F4 F5 F6 F7 F8 Rys. 1. Główne fazy rozwojowe owsa wczesnego w siewie czystym (a) i w mieszance z jęczmieniem jarym (b) oraz jęczmienia jarego w mieszance z owsem wczesnym (c) w udziale roślin o określonej fazie rozwojowej w łanie (F1 rozwój liści, F2 krzewienie, F3 strzelanie w źdźbło, F4 rozwój kłosa w pochwie liściowej, F5 kłoszenie, F6 kwitnienie, F7 rozwój ziarniaków, F8 dojrzewanie) Fig. 1. Development stages of early maturing oats in pure stand (a), in mixture with spring barley (b) and development phases of barley in mixture with early maturing oats (c) in percentage of plants in given development stage of the canopy (F1 leaves development, F2 tillering, F3 stem formation, F4 ear development inside a leaf sheath, F5 earing, F6 fl owering, F7 seed development, F8 maturing)

5 1 A. Stokłosa, K. Stępnik a b c F1 F2 F3 F4 F5 F6 F7 F8 Rys. 2. Główne fazy rozwojowe owsa późnego w siewie czystym (a) i w mieszance z jęczmieniem jarym (b) oraz jęczmienia jarego w mieszance z owsem późnym (c) w udziale roślin o określonej fazie rozwojowej w łanie (F1 rozwój liści, F2 krzewienie, F3 strzelanie w źdźbło, F4 rozwój kłosa w pochwie liściowej, F5 kłoszenie, F6 kwitnienie, F7 rozwój ziarniaków, F8 dojrzewanie) Fig. 2. Development stages of late maturing oats in pure stand (a), in mixture with spring barley (b) and development phases of barley in mixture with late maturing oats (c) in percentage of plants in given development stage of the canopy (F1 leaves development, F2 tillering, F3 stem formation, F4 ear development inside a leaf sheath, F5 earing, F6 fl owering, F7 seed development, F8 maturing)

6 Rozwój roślin owsa o zróżnicowanym okresie dojrzewania w mieszance w tej fazie a w czystym około 45) (rys. 2a i b). W sezonie 6, rośliny owsa w mieszance początkowo rozwijały się wolniej, niż w siewie czystym, natomiast w obu późniejszych terminach szybciej. Z kolei w sezonie wegetacyjnym 8 stwierdzono generalnie szybszy rozwój roślin owsa późnego w zasiewie czystym, w porównaniu do zasiewu mieszanego; największe różnice zanotowano w połowie czerwca. jary rozwijał się zdecydowanie szybciej, niż owies późny jednak, co ciekawe, zarówno rośliny owsa jak i jęczmienia miały bardzo zbliżony przebieg faz rozwojowych w terminach koniec maja początek czerwca (rys. 2b i c). Michalski i Szołkowska [6] zaobserwowali silne zróżnicowanie odmianowe w mieszance owsa z jęczmieniem w latach o niekorzystnym dla owsa przebiegu warunków pogodowych. Z kolei Tobiasz-Salach i Bobrecka-Jamro [6] nie odnotowały zróżnicowania terminów występowania faz rozwojowych owsa w mieszankach, w porównaniu do siewu czystego. Powierzchnia asymilacyjna łanu (LAI) poszczególnych mieszanek była nieznacznie wyższa, niż zasiewów czystych, jednak istotnie wyższą wartość odnotowano dla mieszanki z owsem wczesnym w fazie strzelania w źdźbło w roku 8 a dla mieszanki z owsem późnym w fazie kłoszenia w roku 7 (tab. 2). Parametr ten dla testowanych mieszanek był w miarę zbliżony w poszczególnych fazach i latach, przy czym wyższe wartości odnotowano dla mieszanki z udziałem owsa późnego. Wartość LAI mieszanek i zasiewów czystych w poszczególnych latach była wyższa w fazie strzelania w źdźbło. Skupińska i in. [1974] podają, że w tej właśnie fazie wartość wskaźnika LAI osiąga u zbóż maksimum. Tabela 2. Table 2. Powierzchnia asymilacyjna (LAI) łanu mieszanki i zasiewów czystych owsa i jęczmienia Leaf area index of mixture and pure canopy of oats and spring barley Zboże Cereal strzelanie w źdźbło shoot forming 7 8 kłoszenie earing strzelanie w źdźbło shoot forming kłoszenie earing Owies wczesny Early oats 3,75 2,5 2,83 2,43 3,98 2,75 3,78 3,35 Mieszanka Mixture 4,3 3,38 4,55 3,38 NIR,5 LSD.5 r.n. r.n.,69 r.n. Owies późny Late oats 4, 3, 3,25 3, 3,93 2,75 3,78 3,35 Mieszanka Mixture 4,45 3,93 3,3 3,83 NIR,5 LSD.5 r.n.,42 r.n. r.n. r.n. różnice nieistotne differences not signifi cant W okresie zbioru nie wykazano istotnego zróżnicowania w wysokości roślin owsa wczesnego w siewie czystym i w mieszance, ani różnic w wysokości roślin pomiędzy owsem wczesnym a jęczmieniem jarym (tab. 3). W mieszance rośliny owsa późnego były istotnie wyższe od roślin jęczmienia w sezonach 6 i 7 (odpowiednio o 13, i 5,5 cm), natomiast w sezonie 8 rośliny owsa miały zbliżoną wysokość do jęczmienia. Podobne zróżnicowanie wysokości pomiędzy owsem a jęczmieniem w mieszance stwierdzili Michalski i Szołkowska [6], co

7 122 A. Stokłosa, K. Stępnik Tabela 3. Table 3. Wysokość (cm) owsa i jęczmienia w siewie czystym i mieszanym w fazie dojrzałości pełnej Height (cm) of oats and barley in pure stand and in mixture in full maturity stage Zboże Cereal 6 Średnio 7 Średnio 8 Średnio A B Mean A B Mean A B Mean Owies wczesny Early oats 76,1 72,8 72,8 86,8 85,4 86,1 68,1 67,6 67,9 75,1 74,7 74,7 71,4 77,1 74,2 63,2 65,5 64,4 NIR,5 LSD.5 r.n. r.n. r.n. 9,4 r.n. r.n. Średnio Mean 75,6 73,8 79,1 81,2 65,7 66,6 NIR,5 LSD.5 r.n. r.n. r.n. Owies późny Late oats 75, 78,9 77, 81,9 87,9 84,9 68, 68,4 68,2 75,1 66,4 7,8 71,4 82,5 76,9 63,2 63,2 63,2 NIR,5 LSD.5 8,6 4,3 4,3 r.n. r.n. r.n. Średnio Mean 75,1 72,7 76,6 85,2 65,6 65,8 NIR,5 LSD.5 r.n. r.n. r.n. różnice nieistotne differences not signifi cant A siew czysty pure stand; B siew mieszany mixture stand Tabela 4. Table 4. Krzewistość ogólna roślin owsa i jęczmienia w siewie czystym i mieszanym w fazie dojrzałości pełnej Total tillering of oats and barley in pure stand and in mixture in full maturity stage Zboże Cereal 6 Średnio 7 Średnio 8 Średnio A B Mean A B Mean A B Mean Owies wczesny Early oats 3, 3,7 3,4 1,9 1,7 1,8 1,7 1,3 1,5 3,3 4,4 3,9 3,5 3,9 3,7 2,1 2, 2,1 NIR,5 LSD.5 r.n. r.n. r.n.,65 r.n. r.n. Średnio Mean 3,2 4,1 2,7 2,8 1,9 1,7 NIR,5 LSD.5,13 r.n. r.n. Owies późny Late oats 2,6 2,8 2,7 1,7 2,3 2, 1, 6 1,7 1,7 3,3 3,4 3,4 3,9 2,7 3,3 2,1 2,2 2,2 NIR,5 LSD.5 r.n.,43 1,15,58 r.n. r.n. Średnio Mean 3, 3,1 2,8 2,5 1,9 2, NIR,5 LSD.5 r.n. r.n. r.n. r.n. różnice nieistotne differences not signifi cant A siew czysty pure stand; B siew mieszany mixture stand

8 Rozwój roślin owsa o zróżnicowanym okresie dojrzewania w mieszance według tych Autorów sprzyja mniejszemu porażeniu przez choroby łanu mieszanki. W okresie badań jęczmień krzewił się lepiej niż owies, jednak istotne zróżnicowanie tej cechy odnotowano w przypadku owsa późnego w sezonie 6 i owsa późnego i wczesnego w sezonie 7 (tab. 4). Wanic i in. [4] wskazują na ograniczający wpływ w mieszance jęczmienia jarego na owies, zwłaszcza w okresie inicjacji generatywnej i formowania się wiechy, z czego w konsekwencji wynika mniejsza krzewistość produkcyjna owsa. W latach badań plon ziarna mieszanki był wyższy niż zasiewów czystych, jednak istotnie wyższy plon o 1,8 t ha -1 w stosunku do owsa wczesnego i o 1, t ha -1 w stosunku do jęczmienia w siewie czystym odnotowano w sezonie 8 dla mieszanki z owsem wczesnym (tab. 5). Mieszanka z owsem wczesnym w ciągu trzech lat badań plonowała na tym samym poziomie, natomiast plon mieszanki z udziałem owsa późnego był zróżnicowany, najwyższy w roku 6 i o 1,1 t ha -1 niższy w roku 7. Wyniki badań własnych potwierdzają powszechnie panujący pogląd, że rośliny uprawiane współrzędnie wydają wyższe plony w stosunku do ich upraw w siewach czystych albo przynajmniej na poziomie pośrednim między wydajnościami odpowiednich gatunków w siewach czystych [Rudnicki 1994]. Podobną tendencję wykazali Idziak i Michalski [4], Klima i Szarek [6] oraz Szumiło i Dziamba [7]. Tabela 5. Plon ziarna owsa i jęczmienia w siewie czystym i mieszanym w fazie dojrzałości pełnej Table 5. Grain yield of oats and barley in pure stand and in mixture in full maturity stage Zboże Cereal 6 Średnio 7 Średnio 8 Średnio A B Mean A B Mean A B Mean Owies wczesny Early oats 3, 3,66 3,43 3, 3,66 3,33 1,86 3,66 2,76 3,3 3,66 3,48 3,1 3,66 3,38 2,66 3,66 3,16 NIR,5 LSD.5 r.n. r.n. r.n. r.n.,32 r.n. Średnio Mean 3,25 3,66 3,5 3,66 2,26 3,66 NIR,5 LSD.5 r.n. r.n. r.n. Owies późny Late oats 3, 4, 3,9 3,1 3,3 3, 3,3 3,9 3, 3,3 4, 3,85 3,1 3,3 3, 2,66 3,9 3,28 NIR,5 LSD.5 r.n. r.n. r.n. r.n. r.n. r.n. Średnio Mean 3,35 4, 3,1 3,3 2,98 3,9 NIR,5 LSD.5 r.n. r.n. r.n. r.n. różnice nieistotne differences not signifi cant A siew czysty pure stand; B siew mieszany mixture stand

9 124 A. Stokłosa, K. Stępnik WNIOSKI 1. Na przebieg faz rozwojowych owsa w sezonie wegetacyjnym bardzo silny wpływ mają warunki pogodowe. 2. W mieszance owies późny rozwija się znacznie wolniej niż jęczmień jary, niezależnie od przebiegu warunków pogodowych. 3. Dobór odmian owsa o zróżnicowanym stopniu wczesności do mieszanki nie wpłynął na plonowanie i krzewistość komponentów mieszanki. PIŚMIENNICTWO Adamczewski K., Matysiak K. 5. Klucz do określania faz rozwojowych roślin jedno- i dwuliściennych w skali BBCH. Wyd. II, IOR Poznań: ss Buczek J., Tobiasz-Salach R., Bobrecka-Jamro D. 6. Ocena plonowania i odchwaszczającego działania jarych mieszanek zbożowych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 516: Budzyński W., Dubis B Porównanie plonowania zbóż jarych w siewach czystych, międzygatunkowych i międzyodmianowych. Mat. konf. Stan i perspektywy uprawy mieszanek zbożowych, Poznań 2 grudnia 1994: Idziak R., Michalski T. 4. Skład chemiczny oraz wartość paszowa jęczmienia jarego i owsa uprawianych w mieszankach w zależności od nawożenia azotem. Annales UMCS, Sec. E 59: Klima K., Szarek K. 6. Plonowanie i konkurencyjność komponentów mieszanek zbożowych z udziałem jęczmienia jarego. Fragm. Agron. 23(3): Kurowski T., Nowicki J., Wanic M Choroby jęczmienia jarego i owsa uprawianych w siewie czystym i mieszankach. Fragm. Agron. (15)4: Lista opisowa odmian 5. Rośliny Rolnicze. Część I. Zbożowe, przemysłowe. COBORU, Słupia Wielka: ss Michalski T, Szołkowska A. 6. Plonowanie mieszanek owsa i jęczmienia jarego w zależności od doboru odmian. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 516: Michalski T Agrotechniczne aspekty uprawy mieszanek w świetle literatury. W: Stan i perspektywy uprawy mieszanek zbożowych. Mat. konf. Stan i perspektywy uprawy mieszanek zbożowych, Poznań 2 grudnia 1994: Michalski T., Waligóra H Ocena produktywności mieszanek jęczmienia jarego z owsem w zależności od doboru odmian. Rocz. AR Poznań 243, Rol. 41: Parylak D., Zawieja J., Jędruszczak M., Stupnicka-Rodzynkiewicz E., Dąbkowska T., Snarska K. 6. Wykorzystanie zasiewów mieszanych, właściwości odmian lub zjawiska allelopatii w ograniczaniu zachwaszczenia. Prog. Plant Protection/Post. Ochr. Roślin 46(1): Rudnicki F Biologiczne aspekty uprawy zbóż w mieszankach. Mat. konf. Stan i perspektywy uprawy mieszanek zbożowych, Poznań 2 grudnia 1994: Skupińska J., Włodkowski M., Włodkowska L Ocena niektórych parametrów analizy wzrostu roślin u czterech odmianach pszenicy o różnej plenności. Biul. IHAR (1 2): Sobkowicz P. 3. Konkurencja międzygatunkowa w jarych mieszankach zbożowych. Zesz. Nauk. AR. Wrocław 458, Rozpr. 194: ss. 15. Sulewska H., Michalski T. 6. Dynamika zmian w powierzchni zasiewów i plonowaniu mieszanek zbożowych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 516: Szempliński W. 3. Plonowanie nagich i oplewionych form owsa i jęczmienia jarego w siewie czystym i mieszanym. Biul. IHAR 229: Szumiło G., Dziamba S. 7. Reakcja nieoplewionych i oplewionych odmian jęczmienia i owsa oraz ich mieszanek na stymulację nasion generatorem fal elektromagnetycznych. Fragm. Agron. 24(2): Szumiło G., Rachoń L. 7. Plonowanie oraz zdrowotność nieoplewionych i oplewionych odmian jęczmienia, owsa i ich mieszanek w warunkach zróżnicowanego nawożenia mineralnego. Fragm. Agron. 24(2):

10 Rozwój roślin owsa o zróżnicowanym okresie dojrzewania w mieszance Tobiasz-Salach R., Bobrecka-Jamro D. 6. Uprawa owsa w siewie czystym i mieszankach ze zbożami jarymi. Mat. konf. Znaczenie gospodarcze i biologia plonowania upraw mieszanych, Poznań maja 6: 45. Vilich V Crop rotation with pure stands and mixtures of barley and wheat to control stem and rot diseases. Crop Prot. 12(5): Wanic M Mieszanka jęczmienia jarego z owsem oraz jednogatunkowe uprawy tych zbóż w płodozmianach. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricultura 64: Wanic M., Nowicki J., Bielski S., Jastrzębska M. 4. Reakcja mieszanki jęczmienia jarego z owsem na różne przedplony i częstotliwość uprawy w płodozmianie. Cz. I. Plon i jego struktura. Acta Sci. Pol., Agricultura 3(2): Wanic M., Nowicki J., Kurowski, T.P.. Regeneracja stanowisk w płodozmianach zbożowych poprzez stosowanie siewów mieszanych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 47: A. STOKŁOSA, K. STĘPNIK DEVELOPMENT OF DIFFERENTIATED IN MATURITY PERIOD OATS IN MIXTURE WITH SPRING BARLEY Summary The experiment aimed at comparison of oats development in pure stand and in mixture with spring barley. Two-factorial field experiment, set as split-block design, was carried out in Mydlniki near Kraków, during years 6 8. Factors in experiment were: method of oats sowing, as pure stand or mixture with spring barley (cv. Boss, 199 days to dough stage), the second factor were cultivars of oats: early maturing oat (cv. Sprinter, 196 days to dough stage) and late maturing oats (cv. Bohun, 4 days to dough stage). During vegetation development phases of cereals were assessed in BBCH scale. Moreover, in 7 and 8 the leaf area index (LAI) was determined twice: in stem formation and earing. During harvest the seed yield was assessed and biometric measurements: height and tillering. In conclusions a strong influence of weather course on oats development was stated. In mixture, late maturing oats developed slower, comparing to spring barley, regardless of weather conditions. Register of oats varieties, with different maturity period as component to mixture with spring barley did not influence mixture yielding and tillering of both species.