Sosnowiec, dnia 6 października 2015 r.

Transkrypt

1 Sosnowiec, dnia 6 października 2015 r. Synteza recenzji opracowanych przez Ekspertów dokonujących oceny JST w V edycji Ogólnopolskiego Programu Certyfikacji Gmin, Powiatów i Samorządnych Województw Samorządowy Lider Edukacji (2015) Gmina Swarzędz Gmina Swarzędz to gmina miejsko-wiejska położona w powiecie poznańskim, w województwie wielkopolskim. W latach gmina położona była w województwie poznańskim. Obecnie zamieszkuje ją ok. 46,5 tys. osób. Gmina jest organem prowadzącym dla 16 placówek oświatowych (9 szkół, 6 przedszkoli oraz 1 żłobka). Gmina Swarzędz reprezentuje kategorię certyfikacyjną gmina do 50 tys. mieszkańców. W ramach Programu Samorządowy Lider Edukacji JST uzyskuje certyfikat po raz drugi. Poprzednio certyfikat został nadany w 2014 roku.

2 Zgodnie z par. 18 Regulaminu Ogólnopolskiego Programu Certyfikacyjnego dla Gmin, Powiatów i Samorządnych Województw Samorządowy Lider Edukacji oceny Gminy Swarzędz dokonano na podstawie: 1) analizy danych zawartych w ankiecie certyfikacyjnej wypełnionej przez JST; 2) analizy dokumentów strategicznych JST; 3) analizy aktów prawa miejscowego oraz aktów prawa wewnętrznego, w tym statutów i regulaminów jednostek organizacyjnych realizujących zadania oświatowe; 4) analizy sprawozdań z realizacji zadań oświatowych; 5) analizy informacji pozyskanych w toku certyfikacji z instytucji nadzoru i kontroli; 6) analizy danych statystycznych odnoszących się m.in. do sytuacji demograficznej JST oraz jakości kształcenia w szkołach i placówkach, dla których Gmina jest organem prowadzącym; 7) analizy informacji pozyskanych od środowisk lokalnych, w tym interesariuszy zewnętrznych szkół i placówek oświatowych; 8) analizy innych informacji publicznych na temat działań Gminy w sferze oświatowej. Oceny Gminy dokonało niezależnie od siebie 2 recenzentów członków Komisji Certyfikacyjnej. Działania Gminy Swarzędz w zakresie implementowania celów edukacyjnych podejmowane są w sposób przemyślany, systemowy, holistyczny, z uwzględnieniem szerokiego kontekstu uwarunkowań o charakterze makroekonomicznym, społecznym, demograficznym, technologicznym i kulturowym. W ostatnich latach, m.in. dzięki autorskim rozwiązaniom zarządczym, innowacyjnym narzędziom programowym oraz skuteczności w zakresie pozyskiwania funduszy zewnętrznych, znacząco wzrosła elastyczność procesu kształceniowego, nastąpiła dywersyfikacja i uatrakcyjnienie oferty edukacyjnej oraz wzrost poziomu kształcenia, co jest w pełni zgodne z celami strategicznymi Gminy. Recenzenci wyrażają uznanie zwłaszcza dla działań Gminy ukierunkowanych na stałe podnoszenie jakości nauczania wszak racją

3 istnienia systemu oświatowego jest zapewnianie uczniom możliwości nabycia określonych w programach nauczania efektów kształcenia i potwierdzenie ich w toku oceny merytorycznej (w szczególności zewnętrznej). W opinii komisji certyfikowany samorząd wypracował trwałą zdolność szybkiego reagowania na potrzeby mieszkańców i zmiany w otoczeniu, jak również zdolność wprowadzania innowacji edukacyjnych stanowiących warunek konieczny osiągania ambitnych celów rozwojowych przy założeniu, że rynek pracy stanowi zasadnicze kryterium ich efektywności. Wobec powyższego gmina Swarzędz, w opinii Recenzentów, w pełni zasługuje na przyznanie - w ramach procesu recertyfikacji - lauru Samorządowy Lidera Edukacji na kolejny rok. Polityka oświatowa JST prowadzona jest w sposób holistyczny, przemyślany, wedle najlepszych wzorców zarządzania strategicznego oraz stanowi kluczowy element rozwoju Gminy Swarzędz. Władze certyfikowanego podmiotu wdrażają nowoczesne zasady HR w obszarze edukacji, monitorują efekty realizowanych działań, zapewniają uspołecznienie procesów decyzyjnych, permanentnie podnoszą jakość oferowanych usług publicznych (w tym oświatowych), mając na uwadze potrzeby otoczenia społecznego. O tym, jak ważną rolę w całokształcie zarządzania Gminą Swarzędz odgrywa oświata, świadczą zapisy dokumentów strategicznych JST, w szczególności Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Swarzędz na lata Swarzędz 2020, przyjętej Uchwałą Nr XIX/167/2011 Rady Miejskiej w Swarzędzu z dnia 29 listopada 2011 roku. Co istotne, już w samym sformułowaniu misji Gminy Swarzędz znajduje się odniesienie do edukacji, jako jednego z kluczowych determinantów rozwoju lokalnego ( Swarzędz gminą zrównoważonego rozwoju, atrakcyjnym miejscem zamieszkania, edukacji, pracy i wypoczynku ). Dodatkowo twórcy dokumentu podkreślają, że po jego pełnej realizacji certyfikowana jednostka będzie

4 prowadzić nowoczesną i o wysokim poziomie działalność edukacyjną, traktowaną, jako ważny priorytet działań władz samorządowych. Wśród wskazanych celów strategicznych, jeden z nich (nr 1) bezpośrednio dotyczy oświaty ( dobrze wykształcona, aktywna, kreatywna i kulturalna, związana emocjonalnie z miejscem zamieszkania, społeczność lokalna ). W odniesieniu do niego sformułowano kilka celów operacyjnych: a) podniesienie poziomu nauczania na wszystkich szczeblach kształcenia; b) podjęcie przez placówki edukacyjne działalności dokształcającej i uzupełniającej; c) rozwój zajęć pozalekcyjnych kształtujących postawy kreatywne i aktywne młodzieży i osób dorosłych; d) rozwój infrastruktury kulturalnej stosownie do oczekiwań i aspiracji mieszkańców oraz potencjału gminy; e) prowadzenie działalności oświatowej i kulturalnej wzmacniającej tożsamość swarzędzką oraz patriotyzm lokalny; f) zacieśnienie kontaktów i współpracy władzy samorządowej ze społecznością lokalną: wdrażanie modelu współrządzenia (governance); g) organizowanie i utrzymanie funkcjonowania miejsc spotkań i integracji rożnych grup wiekowych; h) opracowanie i wprowadzenie w życie efektywnego systemu wspierania sportu i turystyki. Zdaniem Komisji przedstawiona Strategia jest jasna, czytelna, metodologicznie poprawna, odzwierciedlająca średnio i długofalowe realne i przyszłe potrzeby mieszkańców Gminy Swarzędz oraz - co najważniejsze - możliwa do pełnej realizacji w perspektywie najbliższych pięciu lat, w szczególności w odniesieniu do celów operacyjnych w obszarze oświaty. Dotychczasowa konsekwencja, determinacja, znaczące zaangażowanie i profesjonalizm w realizacji celów edukacyjnych stanowią najlepszą rękojmie powodzenia w urzeczywistnieniu celów edukacyjnych i szerzej celów w zakresie polityki społecznej i innowacyjnej wskazanych w aktualnym dokumencie strategicznym. Od ostatniej certyfikacji w Programie Samorządowy

5 Lider Edukacji (w roku 2014) Gmina poczyniła znaczące postępy w realizacji zadekretowanych w strategii celów w dziedzinie edukacji w ciągu minionego roku utrzymano wysoko ocenione w poprzedniej edycji Programu mechanizmy i rozwiązania oświatowe, a wiele z nich dodatkowo rozwinięto i uzupełniono o nowe, autorskie inicjatywy. Ułatwią one realizację celów operacyjnych i bieżących w oświacie zadekretowanych na najbliższy czas, wśród których znalazły się m.in.: a) oddanie do użytku nowoczesnej szkoły podstawowej; b) zapewnienie dla wszystkich zainteresowanych miejsc w przedszkolach; c) poprawa warunków lokalowych w placówkach oświatowych; d) zwiększenie liczy miejsc w żłobkach; e) przygotowanie projektu technicznego rozbudowy Szkoły Podstawowej w Kobylnicy wraz z salą gimnastyczną. Należy zauważyć, iż Gmina, planując krótko, średnio i długookresowe działania w obszarze oświaty, efektywnie diagnozuje potrzeby edukacyjne ludności, co ma bezpośrednie przełożenie na efektywność planowania strategicznego. Dowodem na to są prowadzone ankiety wśród interesariuszy, szczegółowa analiza prognoz demograficznych Gminy Swarzędz oraz wywiady środowiskowe z rodzicami i uczniami dotyczące potrzeb oraz wyboru dalszej ścieżki kształcenia. Oferta edukacyjna JST jest w zdecydowanej mierze odzwierciedleniem realnych potrzeb swarzędzan. Komisja zwraca uwagę na efektywne działania samorządu w zapewnianiu wystarczającej liczby miejsc w żłobkach (dofinansowanie czesnego ze strony władz Gminy Swarzędz spowodowało otwarcie nowych żłobków i zniwelowało brak instytucjonalnej opieki nad nimi). Uczniowie, dzięki dużemu zaangażowaniu włodarzy samorządowych oraz kadry pedagogicznej, mają możliwość nawiązywania kontaktów z rówieśnikami z Europy

6 Zachodniej, co pozwala na poznanie nowych kultur oraz poszerzanie horyzontów intelektualnych. Wzmacnianie europejskiego wymiaru edukacji przejawia się m.in. w organizacji (od 20 lat!) Międzynarodowego Obozu Młodzieżowego wraz z reprezentantami miast partnerskich gminy Swarzędz: Ronnenberg (Niemcy) i Duclair (Francja). Certyfikowany podmiot był również współorganizatorem VI Międzynarodowego Festiwalu Dziecięcego Folkloru KIDS FUN FOLK, w którym goście z Republiki Czeskiej, Serbii, Węgier i Turcji prezentowali, poprzez występy artystyczne, elementy folkloru swoich krajów. Bardzo istotną częścią systemowo prowadzonej polityki edukacyjnej są działania ograniczające zjawisko wykluczenia społecznego. Na terenie Gminy Swarzędz funkcjonują klasy specjalne i integracyjne oraz - w miarę zdiagnozowanych potrzeb - są organizowane dodatkowe zajęcia w przedszkolach i szkołach mające wyrównać szanse edukacyjne. Podmiot realizował także projekt pn. Ochrona najbiedniejszych mieszkańców Gminy Swarzędz przed wykluczeniem cyfrowym etap I, II i III, który umożliwił zakup 230 komputerów dla osób zagrożonych wykluczeniem cyfrowym. Nacisk na stałe podnoszenie jakości kształcenia musi być jednym z priorytetowych elementów polityki oświatowej prowadzonej przez Gminę certyfikowaną w Programie Samorządowy Lider Edukacji. W Swarzędzu takie działania są realizowane skutecznie i efektywnie. Kadra pedagogiczna ma możliwość stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych poprzez udział w studiach podyplomowych, szkoleniach oraz kursach, które odzwierciedlają potrzeby edukacyjne w dynamicznie zmieniającym się obszarze edukacji. Poza tym uczniowie korzystają z szeregu zajęć dodatkowych: kół przedmiotowych, kół zainteresowań, dydaktyczno-wyrównawczych czy korekcyjno-kompensacyjnych oraz

7 mają zwiększoną liczbę zajęć z języka angielskiego, co przekłada się na lepsze wyniki egzaminów zewnętrznych. W trzech szkołach podstawowych oraz gimnazjum dodatkowo uruchomiono oddziały sportowe, co ma przełożyć się na lepszy rozwój fizyczny uczniów. Dostępna w tej chwili w Gminie oferta dydaktyczna, jej wartość merytoryczna, różnorodność i adekwatność do lokalnych potrzeb, wyróżnia Swarzędz na tle innych certyfikowanych jednostek. Oferta ta, również dzięki działaniom podejmowanym w ostatnim roku, jest odpowiednio zdywersyfikowana, adresowana do wszystkich grup uczniów, w tym osób niepełnosprawnych oraz obejmuje szeroką paletę zajęć i form kształcenia (innowacje pedagogiczne, zajęcia pozalekcyjne, warsztaty edukacji praktycznej, zajęcia preorientacji zawodowej, zajęcia w klasach sportowych i inne). Samorząd dokłada starań, by ofertę Gminy stale poszerzać i uzupełniać, a skala objętych nią nieszablonowych rozwiązań, propozycji programowych i inicjatyw dowodzi, iż JST traktuje oświatę w sposób priorytetowy oraz rozumie jej rolę w programowaniu i katalizowaniu procesów rozwoju lokalnego. Komisja docenia działania władz Gminy Swarzędz w zapewnieniu podopiecznym szkół i przedszkoli maksymalnego poczucia bezpieczeństwa w trakcie procesu dydaktycznego. Infrastruktura szkolna jest na bieżąco kontrolowana przez powołane do tego organy (specjaliści BHP, przedstawiciele Straży Miejskiej) i w miarę potrzeb remontowana, a szkoły dysponują monitoringiem wewnętrznym i zewnętrznym. Uczniowie biorą udział także w szeregu zajęć profilaktycznoprewencyjnych z przedstawicielami służb mundurowych (np. w ramach Tygodnia Profilaktyki) oraz realizują wytyczne programów Szkoła bez przemocy i Szkoła z klasą. Dodatkowo pierwszoklasiści otrzymują na początku kształcenia kamizelki odblaskowe (inicjatywa realizowana wespół z Powiatem Poznańskim).

8 Gmina Swarzędz efektywnie współpracuje z przedstawicielami organizacji pozarządowych, które realizują działania na rzecz mieszkańców z szeroko rozumianej edukacji. Na ten cel certyfikowany podmiot przekazał łącznie ponad 166 tys. zł, w tym na edukację dzieci i młodzieży 58 tys. zł, a na upowszechnianie kultury, sztuki i ochrony dziedzictwa narodowego 108 tys. zł. Poza tym JST jest regionalnym liderem, jeżeli chodzi o nakłady inwestycyjne na rozwój infrastruktury. Obecnie trwają ważne budowy w obszarze edukacji: boiska wielofunkcyjnego przy Szkole Podstawowej nr 1 w Swarzędzu oraz nowoczesnego skateparku. W 2014 roku oddano do użytku boisko wielofunkcyjne w Szkole Podstawowej w Wierzonce, natomiast we wrześniu 2015 roku otwarto nową 28-oddziałową Szkołę Podstawową w Zalasewie. Na terenie szkoły znajduje się boisko wielofunkcyjne przystosowane do gier: piłki ręcznej, koszykówki, siatkówki i tenisa, boisko piłkarskie, bieżnia czterotorowa, skocznia do skoku w dal oraz dwa place zabaw dla młodszych dzieci, wyposażone w huśtawki, piaskownice, domki, pomosty wiszące, zjeżdżalnie i inne atrakcje. Sytuacja edukacyjna w Gminie Swarzędz, mimo stwierdzonych uwag (częściowa dwuzmianowość lekcji) świadczy nie tylko o rozumieniu przez samorząd potrzeby działań modernizacyjnych w sferze oświatowej, ale także (a może przede wszystkim) o umiejętności projektowania polityki lokalnej w taki sposób, by skutecznie i efektywnie odpowiadać na bieżące i strategiczne wyzwania w sferze kreowania kapitału intelektualnego i społecznego miasta. W opinii komisji certyfikacyjnej rokuje to dalszą poprawę jakości kształcenia w Gminie. Realizowana przez Gminę strategia oświatowa ma charakter systemowy i długookresowy, a wprowadzane rozwiązania wysoko ocenione w poprzedniej edycji Programu Samorządowy Lider Edukacji cechuje walor trwałości, tak w zakresie stosowanych narzędzi, jak i osiąganych

9 rezultatów. Wdrażany w Gminie model polityki edukacyjnej oceniono jako odpowiadający paradygmatom zarządzania strategicznego, dynamicznego, elastycznego, oparty na dialogu z interesariuszami lokalnymi, pozwalający odejść od tradycyjnej, zhierarchizowanej administracji publicznej w kierunku układu akcentującego rolę partycypacji obywatelskiej, dewolucji zadań i deregulacji procedur zarządczych. Przywołane powyżej argumenty, potwierdzone oceną punktową przyznaną przez recenzentów, uzasadniają nadanie Gminie Swarzędz certyfikatu Samorządowy Lider Edukacji w V edycji Programu. Dokument, na podstawie recenzji przygotowanych przez Członków Komisji Certyfikacyjnej, sporządził mgr Przemysław Ruta, Sekretarz Programu Samorządowy Lider Edukacji.