Zarządzanie jakością kształcenia nowe wyzwanie w świetle wdrażania KRK

Transkrypt

1 Zarządzanie jakością kształcenia nowe wyzwanie w świetle wdrażania KRK SEMINARIUM BOLOŃSKIE dla prorektorów ds. kształcenia Uczelnie wobec zmiany systemu kształcenia Warszawa-Miedzeszyn, czerwca 2012 r. Maria Ziółek Ekspertka Bolońska Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

2 Pytania, na które szukamy odpowiedzi Którędy do kultury jakości? Jakie wymagania stawiane są wewnętrznym systemom zapewniania jakości kształcenia (WSZJK) w świetle nowych uregulowań prawnych? Jak tworzyć wewnętrzne systemy zapewniania jakości kształcenia w uczelni i w jednostkach uczelni? Jak projektować wytyczne działania takich systemów? Jaka jest relacja między systemem zapewniania jakości a kulturą jakości? Jak zarządzać programami kształcenia? Maria Ziółek 2

3 Jakość - definicje student, pracodawca, społeczeństwo JAKOŚĆ, definicja kompleksowa - jakość oznacza pełne i ciągłe zaspokajanie potrzeb odbiorcy na konkurencyjnym rynku JAKOŚĆ, definicja wartościowa - jakość to stopień doskonałości produktu Absolwent??? NIE SYSTEM ZAPEWNIENIA JAKOŚCI - oznacza strukturę organizacyjną, podział odpowiedzialności, procedury, procesy i zasoby umożliwiające wdrożenie zarządzania jakością ZAPEWNIENIE JAKOŚCI - oznacza wszystkie planowane i systematyczne działania niezbędne do tworzenia odpowiedniego stopnia zaufania co do tego, że usługa spełni ustalone wymagania jakościowe Maria Ziółek 3

4 Jakość kształcenia Prawidłowa budowa programów kształcenia z uwzględnieniem efektów kształcenia i właściwa realizacja procesu kształcenia powinny prowadzić do osiągnięcia wysokiej jakości kształcenia. Aby to osiągnąć niezbędna jest KULTURA JAKOŚCI rozumiana jako zbiorowa odpowiedzialność za kształcenie (uczenie się); wzorce zachowań i działań związanych z dbałością o jakość. Maria Ziółek 4

5 Zarządzanie jakością Którędy do kultury jakości? Kontrola jakości (quality control) (quality management) Sposób kontroli steruje sposobem kształcenia Jednostki akredytacyjne (np. PKA) Zapewnianie jakości (quality assurance) Spełnienie określonych (np. centralnie) wymogów Doskonalenie jakości (quality enhancement) Inicjatywy oddolne służące poprawie jakości Maria Ziółek 5

6 Kultura jakości a systemy zapewniania jakości Wewnętrzne systemy zapewnienia jakości Mają prowadzić do KULTURY JAKOŚCI Zewnętrzne systemy zapewnienia jakości Komisje akredytacyjne - krajowe i europejskie KULTURA JAKOŚCI podnosi wartość instytucji. Zewnętrzne procedury sprawdzania dostarczają społeczeństwu informacji o randze instytucji. Od czego zacząć tworzenie systemu? Maria Ziółek 6

7 Wdrażanie KULTURY JAKOŚCI Nie ma jednego uniwersalnego modelu zarządzania jakością kształcenia Zarządzanie jakością powinno być wypracowane indywidualnie przez instytucję (uwzględnia specyfikę instytucji) Warunki sprzyjające rozwojowi kultury jakości Wyłonienie liderów zachęcających do działań projakościowych Zaangażowanie i entuzjazm różnych uczestników procesu mających zaufanie do liderów (kadry, studentów ) Wypracowanie mechanizmów strukturalnych i decyzyjnych umożliwiających doskonalenie jakości Maria Ziółek 7

8 Wdrażanie KULTURY JAKOŚCI na poziomie uczelni / wydziału / instytutu Powołanie jednostek odpowiedzialnych za opracowanie systemu zarządzania jakością kształcenia (na każdym z poziomów, w ramach całej społeczności akademickiej). Opracowanie procedur dotyczących różnych elementów procesu dydaktycznego (m.in. zatwierdzanie/modyfikacja programów, procedur egzaminacyjnych, kontrola obciążenia studentów, etc) i określenie odpowiedzialności za poszczególne elementy. Ewaluacja (diagnoza) obecnego stanu. Plan poprawienia jakości. Plan naprawczy np. wg cyklu koła Deminga (PDCA Plan Do Check Act : planowanie realizacja kontrola wykonanie naprawy) wymuszający na społeczności akademickiej pewne zachowania i działania projakościowe. Maria Ziółek 8

9 European Standards and Guidelines (ESG) Instytucje muszą opracować politykę zapewniania jakości, która dotyczy: relacji pomiędzy kształceniem i badaniami naukowymi w instytucji instytucjonalnej strategii dla jakości i standardów organizacji systemu zapewniania jakości odpowiedzialności wydziałów, instytutów i innych jednostek organizacyjnych oraz indywidualnych osób za zapewnianie jakości włączenia studentów do zapewniania jakości sposobów wprowadzania tej polityki, monitorowania i poprawiania Maria Ziółek 9

10 STANDARDY I WSKAZÓWKI ENQA (European Association for Quality Assurance in Higher Education) Polityka oraz procedury zapewnienia jakości Zatwierdzanie, monitoring oraz okresowy przegląd programów kształcenia oraz ich efektów Ocenianie studentów Zapewnienie jakości kadry dydaktycznej Zasoby do nauki oraz środki wsparcia dla studentów Systemy informacyjne Publikowanie informacji Maria Ziółek 10

11 Wewnętrzne systemy zapewniania jakości kształcenia przepisy prawne w Polsce Ustawa Prawo o Szkolnictwie Wyższym Art. 9 ust. 3c) Minister określi w drodze rozporządzenia działanie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia w zakresie analizy efektów kształcenia. Art. 66 ust. 3a) Rektor sprawuje nadzór nad wdrożeniem i doskonaleniem uczelnianego systemu zapewnienia jakości kształcenia. Maria Ziółek 11

12 Wewnętrzne systemy zapewniania jakości kształcenia przepisy prawne w Polsce Rozporządzenie Ministra NiSW w sprawie warunków oceny programowej i instytucjonalnej 2 Ocena programowa obejmuje ocenę: 3) funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia w zakresie analizy efektów kształcenia i jego działania na rzecz doskonalenia programu kształcenia 7 Ocena instytucjonalna obejmuje ocenę: 2) funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia, w tym jego konstrukcji i oddziaływania na doskonalenie jakości kształcenia. Maria Ziółek 12

13 Wewnętrzne systemy zapewniania jakości kształcenia przepisy prawne w Polsce Rozporządzenie Ministra NiSW w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia 9 pkt 1. Jednostka może prowadzić studia jeżeli : 9) wdrożyła wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia, uwzględniający działania na rzecz doskonalenia programu kształcenia na prowadzonym kierunku studiów. Pkt 2. Jednostka, która rozpoczyna kształcenie na nowym kierunku studiów powinna: 2) wdrażać wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia, uwzględniający działania na rzecz doskonalenia programu kształcenia na prowadzonym kierunku studiów, od dnia rozpoczęcia kształcenia na danym kierunku studiów. Maria Ziółek 13

14 Wewnętrzne systemy zapewniania jakości kształcenia przepisy prawne w Polsce Rozporządzenie Ministra NiSW w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia Maria Ziółek 14

15 Wewnętrzne systemy zapewniania jakości kształcenia przepisy prawne; podsumowanie Odpowiedzialność rektora za wewnętrzne systemy zapewniania jakości kształcenia (WSZJK) w jednostkach konieczność tworzenia struktury na poziomie uczelnianym Nie można prowadzić kierunku studiów bez WSZJK konieczność tworzenia struktury na poziomie jednostki Najważniejsze zadania: weryfikacja efektów kształcenia na kierunku studiów analiza ocen dokonywanych przez studentów analiza wniosków z monitorowania kariery absolwentów doskonalenie programu kształcenia Maria Ziółek 15

16 Ocena programowa dokonywana przez PKA Rozporządzenie Ministra NiSW w sprawie warunków oceny programowej i instytucjonalnej Ocena programowa dokonywana przez PKA obejmuje: Związek kierunku z misją uczelni Odniesienie efektów kształcenia (EK) kierunku do KRK Program studiów, w tym sposoby weryfikacji osiągniętych EK Przypisanie punktów ECTS Spełnianie wymagań dotyczących minimum kadrowego Infrastrukturę dydaktyczną Warunki prowadzenia kształcenia na odległość Funkcjonowanie WSZJK Dostosowanie EK do potrzeb rynku pracy Zarządzanie procesem dydaktycznym w zakresie kierunku studiów, w tym zmian dokonywanych w programie studiów wynikających z jego doskonalenia Maria Ziółek 16

17 Ocena instytucjonalna dokonywana przez PKA Rozporządzenie Ministra NiSW w sprawie warunków oceny programowej i instytucjonalnej Ocena instytucjonalna dokonywana przez PKA obejmuje: Związek strategii rozwoju jednostki ze strategią rozwoju uczelni Funkcjonowanie WSZJK Jakość kształcenia na studiach podyplomowych Jakość kształcenia na studiach doktoranckich Współpracę z otoczeniem społeczno-gospodarczym Maria Ziółek 17

18 Wewnętrzny system zarządzania jakością kształcenia zasady ogólne Czym nie jest, nie może być? Najwyższą Izbą Kontroli Przeregulowaniem systemu kształcenia Nadmierną biurokracją Ograniczeniem kreatywności, innowacyjności... Czym ma być? Drogowskazem do KULTURY JAKOŚCI Maria Ziółek 18

19 Wewnętrzny system zarządzania jakością kształcenia poziom uczelni: zasady ogólne Wewnętrzny system zarządzania jakością kształcenia? Kultura jakości Główne zasady: Wprowadzanie uczelnianego SZJK z uwzględnieniem autonomii wydziałów Elastyczność systemu w celu zachowania różnorodności i jednocześnie spójności z misją uczelni Uwzględnienie pracowników, studentów, doktorantów, słuchaczy studiów podyplomowych, absolwentów oraz innych interesariuszy zewnętrznych w systemie Wewnętrzny SZJK jest drogowskazem do kultury jakości 19

20 Wewnętrzny system zarządzania jakością kształcenia poziom uczelni: zasady ogólne Równowaga pomiędzy: procedurami i strategią zapewniania jakości instytucjonalną różnorodnością i kreatywnością jednakowe standardy nadzór kontrola przydatność do określonego celu poprawa zaufanie Maria Ziółek 20

21 Biuro Rady ds. Jakości Kształcenia USZJK w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu UCZELNIANY SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ KSZTAŁCENIA UCZELNIANA RADA DS. JAKOŚCI KSZTAŁCENIA (RJK) Komisja ds. Zapewnienia Jakości Kształcenia (KZJK) Komisja ds. Oceny Jakości Kształcenia (KOJK) WYDZIAŁOWE KOMISJE DS. JAKOŚCI KSZTAŁCENIA Zespół ds. zapewnienia jakości kształcenia Zespół ds. oceny jakości kształcenia (WZZJK) (WZOJK) 21

22 USZJK w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu - od stycznia 2010 Prace organizacyjne i szkoleniowe Akty prawne UAM; określenie polityki; tworzenie struktury Opracowanie procedur zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Badania jakości - narzędzia Ogólnouniwersytecka ankieta studencka oceniająca jakość kształcenia na UAM Wydziałowe arkusze samooceny Seminaria informacyjne dla WZOJK i całego środowiska akademickiego Szkolenia trenerów w zakresie tworzenia progr. kształcenia do pracy na wydziałach Szkolenia z udziałem ekspertów zewnętrznych Opracowanie wyników w/w badań i przeprowadzenie analizy SWOT Opracowanie propozycji działań na rzecz doskonalenia jakości kształcenia na poziomie centralnym i wydziałowym Maria Ziółek 22

23 UAM Badania jakości kształcenia pierwszy cykl badań (rok 2010) Badanie stanu aktualnego: 1) Ankiety studenckie 2) Wydziałowe arkusze oceny Rok 2011 Wdrożenie zmian: 1) Działania wydziałowe 2) Działania centralne Planowanie zmian i publikowanie planów: 1) Rekomendacje RJK i kalendarz działań 2) Rekomendacje WZOJK i kalendarz działań

24 Dokumenty opracowane przez RJK przykład UAM Raport z badań jakości kształcenia na UAM prowadzonych za pomocą ankiet studenckich Raporty z badania jakości kształcenia obejmujące ocenę własną wydziałów w zakresie: Programów kształcenia Metod kształcenia i oceniania Organizacji studiów Systemów informacyjnych Kadry nauczającej Warunków technicznych realizacji programu kształcenia Form promocji i oceny jakości kształcenia Rekomendacje Rady ds. Jakości Kształcenia dot. doskonalenia jakości kształcenia na UAM (zamieszczone na stronie USZJK w styczniu 2011) 24 Maria Ziółek

25 ANALIZA PROGRAMÓW KSZTAŁCENIA przykład UAM Przykład korelacji efektów kształcenia dla całego programu z efektami kształcenia dla przedmiotów Wydział X Kierunek Y Liczba przedmiotów: 25 Efekty kształcenia dla programu studiów: 1a:i Wiedza 2a:d Kompetencje społeczne 3a:i Umiejętności Interpretacja: Długość słupka odpowiada liczbie przedmiotów, na których realizowany jest dany efekt kształcenia. Min 0 - Max 25 Maria Ziółek 25

26 Maria Ziółek ANALIZA OCENIANIA przykład dla studiów I stopnia II. 3. Zestawienie średnich ocen ze studiów I stopnia dla kierunku/specjalności (z wyłączeniem oceny z pracy dyplomowej i egzaminu licencjackiego) II. 4. Zestawienie ocen z prac dyplomowych licencjackich dla kierunku/specjalności

27 Maria Ziółek ANALIZA OCENIANIA przykład dla studiów II stopnia II. METODY KSZTAŁCENIA I OCENIANIA 3. Zestawienie średnich ocen ze studiów I stopnia dla kierunku/specjalności (z wyłączeniem oceny z pracy dyplomowej i egzaminu licencjackiego) II. METODY KSZTAŁCENIA I OCENIANIA 4. Zestawienie ocen z prac dyplomowych licencjackich dla kierunku/specjalności

28 Plany działań wynikające z pierwszego cyklu badania jakości kształcenia na UAM przykład rekomendacji w 2010 CEL Określenie strategii kształcenia w jednostkach. Weryfikacja opisów programów kształcenia pod kątem zgodności efektów kształcenia opisanych dla całego programu z efektami kształcenia opisanymi dla przedmiotów. PROPONOWANE DZIAŁANIA POZIOM JEDNOSTEK (WYDZIAŁÓW / INSTYTUTÓW) Przygotowanie dokumentu przedstawiającego strategię kształcenia w jednostce. 1) Opracowanie w każdej jednostce przynajmniej jednego wzorcowego programu studiów zgodnego z zasadami opisów efektów kształcenia oraz form kształcenia i oceniania (wg Krajowych Ram Kwalifikacji, które będą wdrożone po wprowadzeniu nowelizacji ustawy Prawo o Szkolnictwie Wyższym). Działanie to będzie poprzedzone seminariami konsultacyjnymi i warsztatami. Termin realizacji będzie uzależniony od terminu seminariów i warsztatów. POZIOM CENTRALNY Uchwała Senatu Organizacja szkoleń Wydziały autonomicznie decydują o priorytetach działań podnoszących jakość kształcenia biorąc pod uwagę rekomendacje RJK i własne analizy 28

29 UAM Działania Rady ds. Jakości Kształcenia w 2011 poziom uczelni ANKIETYZACJA poszerzenie zakresu Ankiety wypełniane przez nauczycieli akademickich Ankiety wypełniane przez studentów studiów stacjonarnych i niestacjonarnych oraz doktorantów Pilotażowa ankietyzacja nakładu pracy studenta - ECTS SZKOLENIA / KONFERENCJE (m.in. nt. wdrażania KRK) Cykl seminariów szkoleniowo konsultacyjnych dla nauczycieli akademickich UAM Konferencja ogólnopolska nt. zadań uczelni wynikających z aktualnych uregulowań prawnych PRZYGOTOWANIE DOKUMENTÓW Dokumentacja dotycząca nowych uchwał Senatu i zarządzeń Rektora Dokumentacja dotycząca programów kształcenia PROMOCJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ KSZTAŁCENIA Prezentacje na konferencjach międzynarodowych i udział w projektach międzynarodowych Teksty w materiałach krajowych

30 UAM wdrażanie KRK SZKOLENIA / KONFERENCJE Cykl seminariów szkoleniowo-konsultacyjnych dla nauczycieli akademickich (marzec kwiecień 2011) a) informacje nt. nowelizacji Ustawy PSW; b) informacje ogólne nt. Europejskich i Krajowych Ramy Kwalifikacji; c) tworzenie programów kształcenia na bazie efektów kształcenia i zgodnie z systemem Krajowych Ram Kwalifikacji; d) uczenie się przez całe życie (LLL); e) mobilność studentów i pracowników; f) przyporządkowanie punktów ECTS do efektów kształcenia; g) E-learning. Konferencja (1 grudnia 2011) Zadania uczelni wynikające z aktualnych uregulowań prawnych dotyczących krajowych ram kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego i systemów zapewniania jakości kształcenia

31 UAM nowe procedury systemu zarządzania jakością kształcenia (2011) Nowelizacja uchwał senatu Procedury działania wewnętrznych systemów zarządzania jakością kształcenia na wydziałach Poszerzenie zakresu ankietyzacji i opracowanie nowych ankiet Maria Ziółek 31

32 Uchwała nr 284/2011/2012 Senatu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 30 stycznia 2012 r. w sprawie zmiany Uchwały nr 126/2010 Senatu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 25 stycznia 2010 r. w sprawie Uczelnianego Systemu Zarządzania Jakością Kształcenia w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 3) w 7 ust. 6 otrzymuje brzmienie: Do zadań wydziałowej komisji ds. jakości kształcenia w szczególności należy: 1) wdrażanie na wydziale opracowanych przez RJK procedur służących zapewnieniu i doskonaleniu jakości kształcenia na poszczególnych kierunkach kształcenia; 2) opiniowanie projektów programów kształcenia, a w szczególności ich zgodności z misją uczelni, z obszarowymi efektami kształcenia, zgodności efektów kształcenia w modułach z efektami kierunkowymi, prawidłowości doboru metod kształcenia i metod oceniania do założonych efektów kształcenia, prawidłowości przypisania punktów ECTS modułom kształcenia; 3) analizowanie i publikowanie wyników oceny jakości kształcenia, w tym w szczególności wyników przeprowadzonych egzaminów i innych form sprawdzania efektów kształcenia osiąganych przez studenta w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych oraz oceny dokonywanej przez studentów i pracowników, a także wnioski z monitorowania karier absolwentów uczelni; 4) przedstawianie dziekanowi propozycji działań mających na celu podnoszenie jakości kształcenia na wydziale i monitorowanie realizacji tych działań; 5) przedstawianie radzie wydziału corocznych sprawozdań z efektów działania systemu zarządzania jakością kształcenia na wydziale. ;

33 Zarządzenie Nr 321/2011/2012 Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 3 lutego 2012 r. w sprawie określenia szczegółowych zadań Rady ds. Jakości Kształcenia oraz wydziałowych komisji ds. jakości kształcenia 2 ust. 3. Do zadań zespołów ds. oceny jakości kształcenia należy: a) monitoring wprowadzania rekomendacji WZOJK na wydziale; b) analiza zgodności kierunku i profilu studiów z misją uczelni i strategią wydziałową; c) analiza zgodności opisanych w programach kształcenia zakładanych efektów kształcenia z efektami kształcenia dla wskazanego obszaru lub obszarów kształcenia opisanych w Krajowych Ramach Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego; d) analiza metod i form kształcenia oraz sposobów sprawdzania efektów kształcenia osiąganych przez studenta; e) analiza dostosowania efektów kształcenia uzyskanych w procesie kształcenia do potrzeb rynku pracy, szczególnie na studiach o profilu praktycznym; 33

34 Zarządzenie Nr 321/2011/2012 Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 3 lutego 2012 r. w sprawie określenia szczegółowych zadań Rady ds. Jakości Kształcenia oraz wydziałowych komisji ds. jakości kształcenia f) analiza i publikowanie wyników oceny jakości kształcenia, w szczególności wyników przeprowadzonych egzaminów i innych form sprawdzania efektów kształcenia osiąganych przez studenta w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych oraz oceny dokonywanej przez studentów i pracowników, a także wnioski z monitorowania karier absolwentów uczelni; g) ocenianie jakości prac dyplomowych h) koordynowanie ankietyzacji dotyczącej studenckiej oceny nauczycieli akademickich prowadzących zajęcia dydaktyczne; 34

35 Zarządzenie Nr 321/2011/2012 Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 3 lutego 2012 r. w sprawie określenia szczegółowych zadań Rady ds. Jakości Kształcenia oraz wydziałowych komisji ds. jakości kształcenia i) ocena warunków socjalnych studentów i doktorantów, w tym możliwości uzyskiwania stypendiów oraz dostępu do domów studenckich; j) coroczne przedstawianie dziekanowi, radzie wydziału oraz komisji ds. zapewnienia jakości kształcenia rezultatów oceny jakości kształcenia na wydziale i przedstawianie wskazówek dotyczących planu naprawczego dla poprawienia jakości kształcenia; k) publikowanie na stronie domowej wydziału corocznych rezultatów oceny jakości kształcenia. 35

36 Zarządzenie Nr 322/2011/2012 Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 3 lutego 2012 r. w sprawie określenia procedur funkcjonowania uczelnianego systemu zarządzania jakością kształcenia 5 Sprawozdania Zgodnie z 6 ust. 6 pkt 4 oraz 7 ust. 6 pkt 5 Uchwały Senatu Nr 126/2010 z dnia 25 stycznia 2010 r. w sprawie Uczelnianego Systemu Zarządzania Jakością Kształcenia w Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu Rada ds. Jakości Kształcenia oraz przewodniczący wydziałowych komisji ds. jakości kształcenia zobowiązani są do przedstawienia sprawozdania ze swojej działalności odpowiednio Senatowi i Radzie Wydziału raz w roku. 36

37 Zarządzenie Nr 323/2011/2012 Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 3 lutego 2012 r. w sprawie ankiet wraz z zasadami ich opracowywania, przeprowadzania oraz publikowania ich wyników I. Wydziałowe arkusze samooceny 8 Wydziałowe arkusze samooceny są wypełniane co dwa lata przez wydziałowe zespoły ds. oceny jakości kształcenia. 9 Uczelniana Rada ds. Jakości Kształcenia opracowuje pytania do wydziałowych arkuszy samooceny. 10 Wydziałowe zespoły ds. oceny jakości kształcenia wypełniają, publikują oraz przekazują do Biura Rady ds. Jakości Kształcenia wypełnione wydziałowe arkusze samooceny. 11 Na podstawie otrzymanych arkuszy samooceny Rada ds. Jakości Kształcenia sporządza raport ogólnouniwersytecki i zamieszcza go na ogólnodostępnej stronie internetowej poświęconej jakości kształcenia. 37

38 UAM Stan wykonania rekomendacji z 2010 prezentowany w styczniu 2012 kilka przykładów CEL Podniesienie poziomu wiedzy nauczycieli akademickich i doktorantów na temat tworzenia programów studiów w oparciu o efekty kształcenia i zgodnie z projektem nowelizacji ustawy PSW wprowadzającej ramy kwalifikacji jako podstawowe narzędzie organizacji procesu kształcenia. Podniesienie jakości prac dyplomowych i zwiększenie ich powiązania z efektami i kształcenia na kierunku/specjalności PROPONOWANE DZIAŁANIA POZIOM JEDNOSTEK (WYDZIAŁÓW / POZIOM CENTRALNY INSTYTUTÓW) Powołanie stałych zespołów ds. oceny jakości prac dyplomowych i ich powiązania z kierunkiem/specjalnością studiów. Konieczność przeprowadzenia seminariów konsultacyjno-szkoleniowych dla nauczycieli akademickich w zakresie opisu przedmiotów i tworzenia programów studiów na bazie efektów kształcenia i zgodnie z projektem nowelizacji ustawy PSW. Przeprowadzono cykl szkoleń w marcu i kwietniu 2011 Uchwała Senatu UAM Zapis znalazł się w zarządzeniu rektora, dot. zadań WZOJK Podnoszenie świadomości wszystkich pracowników jednostki w zakresie dydaktyki. Przeprowadzenie przynajmniej jednej Rady Wydziału w roku akademickim poświęconej procesowi dydaktycznemu. Uchwała Senatu UAM lub zarządzenie Rektora. W prowadzonych dyskusjach nie wypracowano zgody na zobligowanie RW do takich działań.

39 UAM Badania jakości kształcenia drugi cykl badań (rok 2011) 2012 Ankietyzacja: 1) Ankiety studenckie (st. stacjonarne i niestacjonarne) i doktoranckie 2) Ankiety dla nauczycieli akademickich Wdrożenie zmian: 1) Działania wydziałowe 2) Działania centralne Planowanie zmian i publikowanie planów: 1) Rekomendacje RJK i kalendarz działań 2) Rekomendacje WZOJK i kalendarz działań

40 WYDZIAŁ Wydział A Wydział B Wydział C UAM ANKIETYZACJA przykłady wyniki porównawcze ROK BADANIA oferta zajęć do wyboru (różnorodność itp.) kultura prowadzących zajęcia (zachowanie wobec studentów) warunki techniczne odbywania zajęć (komfort, aparatura itp.) ,76 4,05 4, ,89 4,05 4, ,83 4,29 3, ,92 4,48 4, ,48 4,18 3, ,14 4,23 4, ,18 4,17 3, ,18 4,23 3,75 Jak ogólnie oceniasz zajęcia (wykłady, seminaria, konwersatoria, ćwiczenia, laboratoria itp.) prowadzone na Twoim kierunku i stopniu studiów? (skala 2-5)

41 WY- DZIAŁ Wydział D Wydział E Wydział F UAM ANKIETYZACJA przykłady wyniki porównawcze ROK BADA NIA Czy na Twoim kierunku istnieje możliwość studiowania jakiś czas na innej uczelni krajowej, np. w ramach MOST? Czy skorzystałeś/aś z tej możliwości (program MOST)? Czy na Twoim kierunku przeprowadzane są ankiety, w których możesz ocenić prowadzących zajęcia? Czy wyniki tych ankiet mają wpływ na poprawienie jakości zajęć? % 0% 99% 8% % 1% 95% 8% % 6% 49% 13% % 4% 71% 13% % 5% 86% 13% % 7% 89% 14% % 4% 81% 9% % 4% 78% 10% Zestawienia procentowe odsetków odpowiedzi twierdzących (Tak)

42 WYDZIAŁ Wydział A Wydział B Wydział C UAM ANKIETYZACJA - przykłady wyniki porównawcze 2011, studenci a nauczyciele akademiccy ROK BADANIA Jak ogólnie oceniasz jakość kształcenia na Twoim kierunku / na kierunkach prowadzonych przez Twoją macierzystą jednostkę organizacyjną Organizacja zajęć (harmonogram dzienny i tygodniowy, itp.) Liczebność grup studenci 3,76 3,72 4,13 nauczyciele 3,66 3,91 3,47 studenci 3,64 3,70 3,98 nauczyciele 3,95 4,30 4,42 studenci 3,81 3,79 4,00 nauczyciele 4,00 4,85 4,08 studenci 3,65 3,63 3,92 nauczyciele 3,93 4,11 3,58 Ocena jakości kształcenia, średnia ocen w skali 2-5

43 Plany działań wynikające z drugiego cyklu badania jakości kształcenia na UAM przykłady rekomendacji (grudzień 2011) CEL Podniesienie liczby respondentów biorących udział w badaniach ankietowych Weryfikacja prawidłowości przypisania punktów ECTS przedmiotom / modułom Weryfikacja programów kształcenia zgodnie z KRK PROPONOWANE DZIAŁANIA POZIOM JEDNOSTEK (WYDZIAŁÓW / INSTYTUTÓW) POZIOM UCZELNI Zadanie Odpowiedzialny Zadanie Odpowiedzialny 1) Przeprowadzenie akcji Dziekan / dyrektor 1) Przeprowadzenie akcji RJK-Biuro RJK; informacyjnej na poziomie jednostki; odpowiedni informacyjnej na odpowiedni wydziału / jednostki organ samorządu poziomie uczelni organ samorządu 2) Informacja o wynikach badań studentów i 2) Informacja o wynikach studentów i jakości kształcenia oraz doktorantów badań jakości doktorantów przeprowadzonych działaniach kształcenia oraz na rzecz doskonalenia jakości przeprowadzonych kształcenia. działaniach na rzecz doskonalenia jakości kształcenia. 3) Dobór terminu i czasu trwania badań ankietowych Przeprowadzanie badań ankietowych Koordynator ECTS i wydziałowe samorządy studenckie i doktoranckie Organizacja i przeprowadzenie weryfikacji Dziekan/ dyrektor jednostki Uchwała Sentu Koordynacja i wsparcie działań w tym zakresie Ustalenie kalendarium działań i wsparcie w działaniach (powołanie komisji rektorskich) RJK Uczelniany koordynator ECTS Rektor / Prorektor

44 UAM - ANKIETYZACJA doskonalenie systemu - weryfikacja pytań i układu ankiet oraz arkuszy samooceny (2012) Uważa się, że lepiej jest mierzyć w sposób niedoskonały to co jest ważne, niż mierzyć w sposób doskonały to co błahe Hamdorf i Hall 2001 Maria Ziółek 44

45 Zadania wewnętrznego SZJK - dylematy Czy na poziomie uczelni prowadzić kontrolę działań wydziałowych w zakresie weryfikacji efektów kształcenia na kierunku, dostosowania metod kształcenia i oceniania do EK, właściwego przyporządkowania ECTS i zgodności z misją uczelni? Decyzje w UAM: Powołano 4 komisje obszarowe, które zatwierdzały efekty kształcenia dla kierunku studiów I i II stopnia oraz sprawdzały ich zgodność z misją uczelni. Zatwierdzone przez komisje EK trafiały na SENAT. Efekty kształcenie na III stopniu i studiach podyplomowych nie są weryfikowane na poziomie uczelni Uczelnie autonomicznie podejmują decyzje w tym względzie Maria Ziółek 45

46 UAM - Elementy samooceny jednostek w zakresie kształcenia opracowanie nowych arkuszy przez RJK Programy kształcenia Efekty kształcenia na kierunku Efekty kształcenia w module Sposoby kształcenia i oceniania ECTS Organizacja studiów Systemy informacyjne Kadra nauczająca Warunki techniczne realizacji programu kształcenia Formy oceny jakości kształcenia Zrezygnowano czasowo ze względu na przeładowanie pracą tworzenia nowych programów kształcenia 46

47 UAM Zarządzanie programem kształcenia wskazówka RJK dla WZOJK Koordynator programu (K) Nauczyciele akademiccy (NA) realizujący program Studenci (S) Otoczenie społeczno-gospodarcze (OSG) NA-1 OSG K-n Wewnętrzny system zapewniania jakości - przyczynia się do doskonalenia programu kształcenia DYSKUSJE - UZGODNIENIA: NA-n S-1 K S-n K-1 Koordynator stymuluje dyskusje i podejmuje decyzje 47

48 Zarządzanie jakością kształcenia wyzwania na rok akademicki 2012/13 Implementacja KRK Szkolenia : w zakresie metod kształcenia, sprawdzania osiągnięcia EK, właściwego stosowania ECTS Kształcenie dla przedsiębiorczości Uwzgledznianie wymiaru społecznego kształcenia Opracowanie procedur wspomagających działania WZOJK Ocena stopnia i jakości wdrażania KRK Działania na rzecz doskonalenia procesu zarządzania jakością kształcenia 48

49 Czy system zarządzania jakością będzie potrzebny po osiągnięciu kultury jakości? Kultura Jakości Kontrola jakości Zapewnianie jakości Doskonalenie jakości 49