1. Tworzenie programów kształcenia zgodnie z KRK 2. Wewnętrzny ę system zapewniania jakości. Uniwersytet Łódzki. 8 grudnia 2011 r.

Transkrypt

1 1. Tworzenie programów kształcenia zgodnie z KRK 2. Wewnętrzny ę system zapewniania jakości Uniwersytet Łódzki 8 grudnia 2011 r. Ekspertka Bolońska Uniwersytet im. A. Mickiewicza i w Poznaniu 1

2 Ustawa PSW - zapisy dotyczące tworzenia programów kształcenia Art Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia: 1) warunki, jakie musi spełniać opis kwalifikacji pierwszego i drugiego stopnia, uwzględniając przyporządkowanie kwalifikacji do obszarów kształcenia oraz dziedzin i dyscyplin określonych na podstawie ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki; 2) Krajowe Ramy Kwalifikacji, w tym opis efektów kształcenia dla obszarów kształcenia, z uwzględnieniem poziomów i profili kształcenia. 2. Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, wzorcowe efekty kształcenia dla wybranych kierunków studiów,, uwzględniając gę poziom i profil kształcenia w poszczególnych obszarach kształcenia

3 Definicje z Ustawy PSW Obszar kształcenia zasób wiedzy i umiejętności z zakresu jednego z obszarów wiedzy określonych w przepisach art. 3 ust.1 ustawy z dnia 14 marca 2003 o stopniach naukowych i tytule naukowym Kierunek studiów wyodrębniona część jednego lub kilku obszarów kształcenia, realizowana w uczelni w sposób określony przez program kształcenia Program kształcenia opis określonych przez uczelnię spójnych efektów kształcenia, zgodny z krajowymi Ramami Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego, oraz opis procesu kształcenia, prowadzącego do osiągnięcia tych efektów, wraz z przypisanymi do poszczególnych modułów tego procesu punktami ECTS UWAGA znikają takie pojęcia jak makrokierunek, studia międzykierunkowe, kierunek unikatowy 3

4 Definicje z Ustawy PSW 18e) profil kształcenia profil praktyczny, obejmujący moduł zajęć służących zdobywaniu przez studenta umiejętności praktycznych albo profil ogólno-akademicki, obejmujący moduł zajęć służących zdobywaniu przez studenta pogłębionych umiejętności teoretycznych 18d) punkty ECTS punkty zdefiniowane w europejskim systemie akumulacji i transferu punktów zaliczeniowych jako miara średniego nakładu pracy osoby uczącej się, niezbędnego do uzyskania zakładanych efektów kształcenia 4

5 Terminologia i dodatkowe objaśnienia moduł kształcenia zajęcia lub grupa zajęć z przypisanymi efektami kształcenia oraz liczbą punktów ECTS = szeroko rozumiany przedmiot lub grupa przedmiotów typowy przedmiot praktyka, zajęcia w terenie przygotowanie pracy dyplomowej zbiór przedmiotów obowiązkowych dla określonej specjalności lub specjalizacji w ramach kierunku studiów zestaw przedmiotów o określonej łącznej liczbie punktów ECTS wybrany przez studenta spośród przedmiotów należących ą do określonego, większego ę zbioru AUTOR: Andrzej Kraśniewski

6 Terminologia i dodatkowe objaśnienia Interpretacja przepisów ustawy, w których pojawia się sformułowanie plan studiów i program kształcenia - treść i następstwa uchwały senatu: uchwała senatu uczelni określa efekty kształcenia, do których są dostosowane plany studiów i programy kształcenia (art. 11 ust. 1) - kompetencje rady wydziału (lub rady innej jednostki): uchwalanie planów studiów i programów kształcenia (art. 68 ust. 1 pkt 2, art. 84 ust. 3a) - prowadzenie studiów: według planów studiów i programów kształcenia (art. 160 ust. 2, art. 164a ust. 1) -... sformułowanie plan studiów i program kształcenia powinno być interpretowane jako program studiów AUTOR: Andrzej Kraśniewski

7 Terminologia PROGRAM KSZTAŁCENIA EFEKTY KSZTAŁCENIA dla całego programu kszt. sposoby weryfikacji efekty kształcenia sposoby weryfikacji efekty kształcenia sposoby weryfikacji ECTS formy zajęć metody kształc. ECTS formy zajęć metody kształc. MODUŁ KSZTAŁCENIA MODUŁ KSZTAŁCENIA PLAN STUDIÓW AUTOR: Andrzej Kraśniewski PROGRAM STUDIÓW

8 Poziomy definiowania efektów kształcenia (EK) EK w Europejskich Ramach Kwalifikacji EK w Krajowych Ramach Kwalifikacji dla Sz. W. Opracowane dla całej Polski EK w ośmiu obszarach kształcenia Opracowane dla całej Polski UE Rozp. Ministra Rozp. Ministra EK dla programów kształcenia Opracowane przez uczelnie EK dla programów studiów Opracowane przez jednostki prowadzące studia EK dla EK dla EK dla EK dla przedmiotu/ przedmiotu/ przedmiotu/ przedmiotu/ modułu 1 modułu 2 modułu 3 modułu N 8

9 Wzajemne odniesienia (dopasowania) efektów kształcenia dla całego programu kształcenia Określone centralnie: KRK Określone i zatwierdzone przez wydział/instytut (dla jednostek z upr. hab.) Ogólne EK EK dla modułów/ przedmiotów EK dla obszaru EK dla programów kształcenia Określone w rozp. ministra dla obszarów kształcenia: Humanistycznych Społecznych Ścisłych Przyrodniczych Technicznych O zdrowiu Rolniczych Artystycznych Określone przez wydział/instytut ZATWIERDZANE PRZEZ SENAT 9

10 Obszary kształcenia 1. Obszar studiów humanistycznych 2. Obszar studiów społecznych 3. Obszar studiów ścisłychy 4. Obszar studiów przyrodniczych 5. Obszar studiów technicznych 6. Obszar studiów medycznych 7. Obszar studiów rolniczych, leśnych i weterynaryjnych 8. Obszar studiów poświęconych ę sztuce 10

11 Definicje Komitetu Sterującego ds. KRK i LL kategorie efektów kształcenia WIEDZA zasób powiązanych ze sobą faktów, zasad, teorii i doświadczeń przyswojonych przez osobę uczącą się UMIEJĘTNOŚCI Ę zdolność wykorzystania y wiedzy oraz wyćwiczonych sprawności do wykonywania zadań oraz rozwiązywania problemów KOMPETENCJE SPOŁECZNE zdolność do autonomicznego i odpowiedzialnego wykonywania powierzonych zadań; gotowość do uczenia się ę przez całe życie; y ; sprawność komunikowania się; umiejętność współdziałania z innymi w roli zarówno członka jak i lidera zespołu

12 Oznaczenia obszarów Symbole dla EK obszarów kształcenia Oznaczenia kategorii efektów kształcenia Liczby i litery w symbolu P st. przyrodnicze X st. ścisłe W - wiedza U - umiejętności Pierwsza cyfra oznacza poziom studiów (1 lub 2) R st. rolnicze K kompetencje społeczne Po tej cyfrze T st. techniczne litera: H st. humanistyczne S st. społeczne A st. artystyczne M st. medyczne A profil ogólno- akademicki P profil praktyczny Ostatnia liczba numeruje efekty kształcenia w obrębie każdej kategorii Przykłady symboli z objaśnieniem P1A_W01 Obszar studiów przyrodniczych Poziom pierwszy Pierwszy efekt kształcenia w kategorii wiedzy Profil ogólnoakad. R2P_U12 Obszar studiów rolniczych Poziom drugi Dwunasty efekt kształcenia w kategorii umiejętności Profil praktyczny 12

13 PRZYKŁAD OPISÓW OBSZAROWYCH na podstawie rozporządzenia ministra dot. KRK Obszar nauk przyrodniczych studia I stopnia, prfofil ogólnoakad. WIEDZA rozumie podstawowe zjawiska i procesy przyrodnicze w interpretacji zjawisk i procesów przyrodniczych opiera się na podstawach empirycznych, rozumiejąc w pełni znaczenie metod matematycznych i statystycznych.. UMIEJĘTNOŚCI stosuje podstawowe techniki i narzędzia badawcze właściwe dla studiowanej dyscypliny naukowej rozumie literaturę z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów, w języku polskim, czyta ze zrozumieniem nieskomplikowane teksty naukowe w języku angielskim.. KOMPETENCJE SPOŁECZNE rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role Symbol P1A_W01 P1A_W02 P1A_Wn P1A_U01 P1A_U02 P1A_Un P1A_K01 P1A_K02 P1A_Kn 13

14 PRZYKŁAD OPISÓW OBSZAROWYCH na podstawie rozporządzenia ministra dot. KRK Obszar nauk przyrodniczych studia II stopnia, profil ogólnoakad. Symbol WIEDZA rozumie złożone zjawiska i procesy przyrodnicze P2A_W01 konsekwentnie stosuje i upowszechnia zasad ę ścisłego, opartego na danych empirycznych, interpretowania zjawisk i procesów przyrodniczych w pracy badawczej i działaniach ł i praktycznych.. UMIEJĘTNOŚCI stosuje zaawansowane techniki i narzędzia badawcze w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku studiów biegle wykorzystuje literaturę naukową w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku studiów, w języku polskim; czyta ze zrozumieniem skomplikowane teksty naukowe w języku angielskim.. KOMPETENCJE SPOŁECZNE rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role P2A_W02 P2A_Wn P2A_U01 P2A_U02 P2A_Un P2A_K01 P2A_K02 P2A Kn 14

15 Metodyka projektowania nowego programu kształcenia ł Koncepcja Rozpoznanie potrzeb; określenie celów, zgodności z misją uczelni i jednostki Planowanie i określenie wymagań Identyfikacja projektów krajowych i międzynarodowych; określenie poziomu, profilu; wstępna wersja opisów efektów kształcenia (EK) Projektowanie Opracowanie szczegółowych opisów EK dla programu kształcenia, przedmiotów/modułów, d przyporządkowanie typów zajęć, ć metod kształcenia, ł oceniania i ECTS Implementacja Wybór wykładowców, plan studiów, prace administracyjne Testowanie i ocena W trakcie projektowania i w trakcie realizacji programu 15

16 Cel programu kształcenia Cel programu kształcenia jest formułowany z punktu widzenia nauczyciela. Jest to szeroki, ogólny opis intencji kształcenia; wskazuje na to co nauczyciel zamierza osiągnąć w programie kształcenia 16

17 Kierunek: X studia II stopnia profil ogólnoakademicki Cel studiów Celem studiów jest: przekazanie wiedzy w zakresie wyrobienie umiejętności. przygotowanie absolwenta do. 17

18 Ogólny opis efektów kształcenia dla programu kształcenia Najważniejsze ogólne efekty kształcenia, których zbiór ma być podstawą nadawania kwalifikacji, definiowane w kategoriach wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych Lokalizacja programu w jednym lub kilku obszarach kształcenia 18

19 Kierunek: X studia II stopnia profil ogólnoakademicki Ogólne efekty kształcenia Po zakończaniu studiów absolwent, na podstawie zgromadzonej wiedzy i zdobytych umiejętności potrafi: odtwarzać, analizować i objaśniać.. rozpoznawać aktualne trendy wyjaśniać i oceniać. stosować. projektować wykorzystywać techniki projektować i wykonywać badania. krytycznie oceniać wyniki. prawidłowo interpretować t ć opracować raport. organizować i integrować prace w zespole. J być ć odpowiedzialnym d i być świadomym postępować zgodnie z zasadami etyki. 19

20 Projektowanie programu kształcenia ł w oparciu o efekty kształcenia 1. Określenie szczegółowych efektów kształcenia odpowiadających dyplomowi ukończenia studiów na danym kierunku przez jednostkę prowadzącą studia. Odniesienie obszarowe efekty kształcenia Program autorski uwzględniający m.in. misję uczelni, zasoby kadrowe i materialne 20

21 Efekty kształcenia dla kierunku (K) Opis Po zakończeniu studiów 2 stopnia na kierunku X X absolwent potrafi: obszaru nauk Odniesienie do efektów kształcenia dla przyrodniczych (P2A ) WIEDZA K_W01 wymieniać i rozpoznawać. P2A_W01 K_W02 wybierać optymalne techniki P2A_W01; P2A_W03. UMIEJĘTNOŚCI K_U03 prowadzić reakcje chemiczne. P2A_U01; P2A_U06; P2A_W03 K_U06 stosować i charakteryzować. P2A_U01; P2A_U02; P2A_W03 Komp. SPOŁECZNE K_K01 K_K02 pracować samodzielnie i w zespole nad wyznaczonym zadaniem badawczym być odpowiedzialnym za rzetelność uzyskanych wyników badań i ich interpretacji oraz za wyniki uzyskane w pracy zespołowej P2A_K05 P2A_K05

22 Efekty kształcenia - symbole Opis efektów kształcenia w obszarze nauk przyrodniczych 2 stopień Odniesienie do efektów kształcenia na kierunku X WIEDZA P2A_W01 rozumie złożone zjawiska i procesy przyrodnicze K_W01 K_W02; K_W04; K_W10; K_U12; K_U13; P2A_W02 konsekwentnie stosuje i upowszechnia zasad ę ścisłego, opartego na danych empirycznych, interpretowania zjawisk i procesów przyrodniczych w pracy badawczej i K_W03; K_W010; K_W11; K_W012 działaniach praktycznych. UMIEJĘTNOŚCI P2A_U02 stosuje zaawansowane techniki i narzędzia badawcze w K_U05; K_U06; K_U07; zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych K_U09; K_U15; K_U18 właściwych dla studiowanego kierunku studiów P2A_U03 biegle wykorzystuje literaturę naukową w zakresie K_U07; K_U18 K. SPOŁECZNE P2A_K01 P2A_K02 dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku studiów, w języku polskim; czyta ze zrozumieniem skomplikowane teksty naukowe w języku angielskim rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role K-K03; K-K06 K_U16; K-K04

23 Projektowanie programu studiów w oparciu o efekty kształcenia 2. Opracowanie wstępnego projektu programu studiów zawierającego: a) efekty kształcenia dla zbioru przedmiotów / modułów, ich zawartość treściową ś b) metody prowadzenia zajęć PROGRAM KSZTAŁCENIA EFEKTY KSZTAŁCENIA dla całego programu kszt. sposoby weryfikacji efekty kształcenia c) sposoby oceniania i ECTS formy zajęć d) punkty ECTS przypisane odpowiednim przedmiotom (modułom) ł metody kształc. MODUŁ KSZTAŁCENIA PLAN STUDIÓW e) plan studiów uwzględniający pogłębianie zdobywanych kompetencji efekty kształceni a ECTS formy zajęć metody kształc. MODUŁ KSZTAŁCENIA PROGRAM STUDIÓW 23

24 Metody/formy prowadzenia zajęć Wykłady Ćwiczenia Praca kliniczna Praca w grupie Dyskusje Laboratoria Konwersatoria Seminaria Prezentacje Rozwiązywanie problemu 24

25 Ocenianie stopnia osiągnięcia EK Ocena diagnozująca i formująca Prowadzona na początku zajęć i/lub w trakcie ich trwania przez nauczycieli i studentów. Daje informacje podstawowe dla nauczania i uczenia się określonego przedmiotu. Pomaga nauczycielowi ukierunkować nauczanie do poziomu studentów tak, aby uzyskać założone efekty kształcenia, a studentowi pomaga w uczeniu się Ocena podsumowująca Ocena zwykle pod koniec modułu lub przedmiotu, która podsumowuje osiągnięte efekty kształcenia 25 /22

26 Metody oceniania Egzamin ustny Test Egzamin pisemny Prezentacja Projekt Esej Egzamin praktyczny Raport 26

27 Przyporządkowanie punktów ECTS Efekty kształcenia Punkty ECTS 1. Nie można przypisać punktów przedmiotowi, jeśli nie zostały zdefiniowane efekty kształcenia 2. Student może otrzymać punkty jedynie po sprawdzeniu, czy osiągnął ą zakładane efekty kształcenia 3. Miernikiem efektów kształcenia, do obliczenia punktów ECTS, jest nakład pracy przeciętnego studenta potrzebny do uzyskania założonych efektów 27

28 Projektowanie programu studiów w oparciu o efekty kształcenia 3. Weryfikacja i korekta wstępnego projektu programu studiów Konstrukcja tabel zbiorczych (macierzy), które: dają informację o zgodności programu kształcenia z efektami kształcenia obszarowymi przedstawiają informacje o całym programie kształcenia (efekty kształcenia) i poszczególnych przedmiotach ułatwiają identyfikację powtórzeń i białych plam odzwierciedlają relacje pomiędzy metodami nauczania i założonymi efektami kształcenia Weryfikacja logicznego ułożenia planu studiów 28

29 Weryfikacja i korekta wstępnego projektu programu studiów Sprawdzenie relacji między efektami kształcenia sformułowanymi dla całego programu kształcenia i efektami kształcenia zdefiniowanymi dla jego jednostek strukturalnych (przedmiotów/modułów) MACIERZ KOMPETENCJI Szczegółowe efekty kształcenia dla całego Przedmiot/ moduł 1 Przedmiot/ moduł 2 programu kształcenia K_01 X X. Przedmiot/ moduł n K_02 X X. K_ n 29

30 Weryfikacja i korekta wstępnego projektu programu studiów Sprawdzenie, czy metody/formy nauczania przewidziane w danym programie kształcenia /przedmiocie/module, gwarantują uzyskanie sformułowanych efektów kształcenia Rodzaj zajęć / efekty kształcenia Potrafi wymieniać i rozpoznawać Potrafi wybierać najważniejsze techniki. Potrafi interpretować wyniki badań W S P Ćw L ZT PD K. X X X X X X W wykład S seminarium P projekt badawczy Ćw ćwiczenia L laboratorium ZT zajęcia terenowe K konwersatoria Inne Wykazuje odpowiedzialność za X X.. 30

31 Weryfikacja i korekta wstępnego projektu programu studiów Sprawdzenie, czy metody oceniania gwarantują określenie zakresu w jakim uczący się osiągnął zakładane efekty kształcenia powiązanie efektów kształcenia, metod uczenia i oceniania. PRZYKŁAD Metody oceniania/ E S R D P. efekty kształcenia Potrafi wymieniać i rozpoznawać Potrafi wybierać najważniejsze techniki. Potrafi interpretować wyniki badań Wykazuje odpowiedzialność za X X X X X X X X X E egzamin rozwiązanie problemu S sprawdzenie umiejętności ś i prakt. R raport D dyskusja wyników P prezentacja Inne.. 31

32 Projektowanie programu kształcenia ł w oparciu o efekty kształcenia 4.Stworzenie mechanizmów sprawdzania, czy i w jakim stopniu zamierzone efekty kształcenia są w istocie osiągane w realizowanym procesie kształcenia. Dotyczy zarówno poszczególnych przedmiotów/modułów jak i całych programów. 32

33 Mechanizmy (procedury) sprawdzania i sprawdzenie osiągnięcia ę efektów kształcenia W trakcie projektowania programu W trakcie realizacji programu Określenie procedur i sprawdzenie, czy program spełnia wszystkie założenia ł ż i zapewnia osiągnięcie i i zdefiniowanych efektów kształcenia Określenie procedur i przeprowadzenie oceny na zakończenie pierwszego cyklu kształcenia oraz cykliczne powtarzanie ocen, zgodnie z wewnętrznymi procedurami ustalonymi w uczelni Przykładowe formy sprawdzania zewnętrznego: Ocena zewnętrzna np. przez egzaminatora z innej uczelni Ocena przez różne grupy interesariuszy: studentów, absolwentów, pracodawców 33

34 Jakość kształcenia Prawidłowa budowa programów kształcenia z uwzględnieniem efektów kształcenia i właściwa realizacja procesu kształcenia powinny prowadzić do osiągnięcia wysokiej jakości kształcenia. Aby to osiągnąć niezbędna jest KULTURA JAKOŚCI rozumiana jako zbiorowa odpowiedzialność za kształcenie (uczenie się); wzorce zachowań i działań związanych z dbałością ojakość. 34

35 Kultura jakości a systemy y zapewniania jakości Wewnętrzne systemy zapewnienia jakości Mają prowadzić do KULTURY JAKOŚCI Zewnętrzne systemy zapewnienia jakości Komisje akredytacyjne - krajowe i europejskie KULTURA JAKOŚCI podnosi wartość instytucji. Zewnętrzne procedury sprawdzania dostarczają społeczeństwu ł ń informacji o randze instytucji.? Od czego zacząć tworzenie systemu? 35

36 Wdrażanie KULTURY JAKOŚCI na poziomie uczelni / wydziału / instytutu Powołanie jednostek odpowiedzialnych za opracowanie systemu zapewnienia jakości i zarządzania jakością kształcenia (na każdym z poziomów, w ramach całej społeczności akademickiej). Opracowanie procedur dotyczących różnych elementów procesu dydaktycznego (m.in. zatwierdzanie/modyfikacja programów, procedur egzaminacyjnych, kontrola obciążenia studentów, etc) i określenie odpowiedzialności za poszczególne elementy. Ewaluacja (diagnoza) obecnego stanu. Plan poprawienia p jakości. Plan naprawczy np. wg cyklu koła Deminga (PDCA Plan Do Check Act: planowanie realizacja kontrola wykonanie naprawy) wymuszający na społeczności akademickiej pewne zachowania i działania pro- jakościowe. 36

37 European Standards and Guidelines (ESG) Instytucje muszą opracować politykę zapewniania jakości, która dotyczy: relacji pomiędzy kształceniem i badaniami naukowymi w instytucji instytucjonalnej strategii dla jakości i standardów organizacji systemu zapewniania jakości odpowiedzialności wydziałów, instytutów i innych jednostek organizacyjnych y oraz indywidualnych y osób za zapewnianie jakości włączenia studentów do zapewniania jakości sposobów wprowadzania tej polityki, monitorowania i poprawiania 37

38 STANDARDY I WSKAZÓWKI ENQA (European Association for Quality Assurance in Higher Education) Polityka oraz procedury zapewnienia jakości Zatwierdzanie, monitoring oraz okresowy przegląd programów poga kształcenia stace a oraz ich efektówe Ocenianie studentów Zapewnienie i jakości ś ikadry dydaktycznej d Zasoby do nauki oraz środki wsparcia dla studentów Systemy informacyjne Publikowanie informacji 38

39 Wewnętrzne systemy zapewniania jakości kształcenia przepisy prawne Ustawa Prawo o Szkolnictwie Wyższym Art. 9 ust. 3c) Minister określi w drodze rozporządzenia działanie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia w zakresie analizy efektów kształcenia. Art. 66 ust. 3a) Rektor sprawuje nadzór nad wdrożeniem i doskonaleniem uczelnianego systemu zapewnienia jakości kształcenia. 39

40 Wewnętrzne systemy zapewniania i jakości ś ikształcenia ł przepisy p prawne Rozporządzenie Ministra NiSW w sprawie warunków oceny programowej i instytucjonalnej 2 Ocena programowa obejmuje ocenę: 3) funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia w zakresie analizy efektów kształcenia i jego działania na rzecz doskonalenia programu kształcenia 7 Ocena instytucjonalna obejmuje ocenę: 2) funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia, w tym jego konstrukcji i oddziaływania na doskonalenie jakości kształcenia. 40

41 Wewnętrzne systemy zapewniania i jakości ś ikształcenia ł przepisy p prawne Rozporządzenie Ministra NiSW w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym o kierunku u i poziomie o kształcenia a 9 pkt 1. Jednostka może prowadzić studia jeżeli : 9) wdrożyła wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia, uwzględniający działania na rzecz doskonalenia programu kształcenia na prowadzonym kierunku studiów. Pkt 2. Jednostka, która rozpoczyna kształcenie na nowym kierunku studiów powinna: 2) wdrażać wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia, uwzględniający działania na rzecz doskonalenia programu kształcenia na prowadzonym kierunku studiów, od dnia rozpoczęcia kształcenia ł na danym kierunku k studiów. 41

42 Wewnętrzne systemy zapewniania i jakości ś ikształcenia ł przepisy p prawne Rozporządzenie Ministra NiSW w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia 42

43 Wewnętrzne systemy zapewniania jakości kształcenia przepisy p prawne; podsumowanie Odpowiedzialność rektora za wewnętrzne systemy zapewniania jakości kształcenia (WSZJK) w jednostkach konieczność tworzenia struktury na poziomie uczelnianym Nie można prowadzić ć kierunku k studiów dó bez WSZJK konieczność tworzenia struktury na poziomie jednostki Najważniejsze zadania: weryfikacja efektów kształcenia na kierunku studiów analiza ocen dokonywanych przez studentów analiza wniosków z monitorowania kariery absolwentów doskonalenie programu kształcenia 43

44 Ocena programowa dokonywana przez PKA Rozporządzenie Ministra NiSW w sprawie warunków oceny programowej i instytucjonalnej Ocena programowa dokonywana przez PKA obejmuje: Związek kierunku z misją uczelni Odniesienie efektów kształcenia (EK) kierunku do KRK Program studiów, w tym sposoby weryfikacji osiągniętych ę EK Przypisanie punktów ECTS Spełnianie wymagań dotyczących minimum kadrowego Infrastrukturę dydaktyczną Warunki prowadzenia kształcenia na odległość Funkcjonowanie WSZJK Dostosowanie EK do potrzeb rynku pracy Zarządzanie ą procesem dydaktycznym y y w zakresie kierunku studiów, w tym zmian dokonywanych w programie studiów wynikających z jego doskonalenia 44

45 Ocena instytucjonalna dokonywana przez PKA Rozporządzenie Ministra NiSW w sprawie warunków oceny programowej i instytucjonalnej Ocena instytucjonalna dokonywana przez PKA obejmuje: Związek ą strategii rozwoju oju jednostki ze strategią ą rozwoju oju uczelni Funkcjonowanie WSZJK Jakość kształcenia na studiach podyplomowych Jakość kształcenia ł na studiach doktoranckich ki Współpracę z otoczeniem społeczno-gospodarczym 45

46 Uchwała nr 1/2011 PKA z dnia 10 listopada 2011 w sprawie statutu PKA Załącznik cz. I Kryteria oceny programowej 8. Jednostka rozwija wewnętrzny system zapewniania jakości zorientowany na osiągnięcie wysokiej kultury jakości kształcenia na ocenianym kierunku studiów. 1) Jednostka wypracowała przejrzystą strukturę zarządzania kierunkiem studiów oraz dokonuje systematycznej, t kompleksowej k oceny efektów kształcenia; wyniki tej oceny stanowią podstawę rewizji programu studiów oraz metod jego realizacji zorientowanej na doskonalenie jakości jego końcowych efektów, 2) w procesie zapewniania jakości i budowy kultury jakości uczestniczą pracownicy, studenci, absolwenci oraz inni interesariusze zewnętrzni. 46

47 Uchwała nr 1/2011 PKA z dnia 10 listopada 2011 w sprawie statutu PKA Załącznik cz. II Kryteria oceny instytucjonalnej 2. Jednostka stosuje skuteczny wewnętrzny system zapewnienia jakości kształcenia. 1) Struktura podejmowania decyzji w zarządzaniu ą jakością ą jest przejrzysta i zapewnia udział pracowników, studentów, doktorantów, słuchaczy oraz interesariuszy zewnętrznych w podejmowaniu istotnych decyzji dotyczących jakości kształcenia. 2) wewnętrzne procedury zapewnienia jakości kształcenia mają charakter kompleksowy, przeciwdziałają powstawaniu zjawisk patologicznych i zapewniają weryfikację i ocenę ę efektywności wszystkich czynników wpływających y na jakość kształcenia, a w szczególności umożliwiają: a) ocenę stopnia realizacji efektów kształcenia, zdefiniowanych dla prowadzonych przez jednostkę studiów, b) udział pracodawców i innych przedstawicieli rynku pracy w określaniu i ocenie efektów kształcenia, 47

48 Uchwała nr 1/2011 PKA z dnia 10 listopada 2011 w sprawie statutu PKA c) monitorowanie losów absolwentów w celu oceny efektów kształcenia na rynku pracy, d) monitorowanie i okresowe przeglądy gą programów kształcenia, e) ocenę zasad oceniania studentów, doktorantów i słuchaczy oraz weryfikację efektów ich kształcenia, f) ocenę jakości kadry prowadzącej i wspierającej proces kształcenia, w tym także przez studentów, doktorantów i słuchaczy, oraz realizowanej polityki kadrowej, g) ocenę poziomu naukowego jednostki, h) ocenę zasobów materialnych, w tym infrastrukturę ddkt dydaktyczną i naukową, a także środki wsparcia dla studentów, i) funkcjonowanie systemu informacyjnego, tj. sposobu gromadzenia, analizowania i wykorzystywania stosownych informacji w zapewnieniu jakości kształcenia, j) publiczny dostęp do aktualnych i obiektywnie przedstawionych informacji o programach studiów, zakładanych efektach kształcenia, organizacji i procedurach toku studiów, 3) jednostka dokonuje systematycznej t oceny efektywności ś wewnętrznego systemu zapewniania jakości, a jej wyniki wykorzystuje do doskonalenia polityki zapewniania jakości i budowy kultury jakości kształcenia. 48

49 Wewnętrzny system zarządzania jakością kształcenia zasady ogólne Czym nie jest, nie może być? Najwyższą Izbą Kontroli Przeregulowaniem systemu kształcenia Nadmierną biurokracją Ograniczeniem kreatywności, innowacyjności... Czym ma być? Drogowskazem do KULTURY JAKOŚCI 49

50 Wewnętrzny system zarządzania jakością kształcenia zasady ogólne Wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia Główne zasady:? Kultura jakości Wprowadzanie uczelnianego SZJK z uwzględnieniem autonomii wydziałów Elastyczność systemu w celu zachowania różnorodności i jednocześnie spójności ś z misją uczelni Uwzględnienie pracowników, studentów, doktorantów, słuchaczy studiów podyplomowych, o o yc absolwentów oraz innych interesariuszy esa zewnętrznych w systemie Wewnętrzny SZJK jest drogowskazem do kultury jakości 50

51 Wewnętrzny system zarządzania jakością kształcenia zasady ogólne Równowaga pomiędzy: procedurami i strategią zapewniania jakości instytucjonalną różnorodnością i kreatywnością jednakowe standardy nadzór kontrola przydatność do określonego celu poprawa zaufanie 51

52 USZJK w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu UCZELNIANY SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ KSZTAŁCENIA UCZELNIANA RADA DS. JAKOŚCI KSZTAŁCENIA (RJK) Komisja ds. Zapewnienia Jakości Kształcenia (KZJK) ( ) ( ) Komisja ds. oceny Jakości Kształcenia (KOJK) WYDZIAŁOWE KOMISJE DS. JAKOŚCI KSZTAŁCENIA Zespół ds. (WZZJK) zapewnienia jakości kształcenia Zespół ds. oceny (WZOJK) jakości kształcenia 52 akości Ks ształcenia Biuro Rady ds. J

53 USZJK w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza i w Poznaniu -od stycznia 2010 Prace organizacyjne i szkoleniowe Akty prawne UAM; określenie polityki; tworzenie struktury Opracowanie procedur zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia Seminaria informacyjne dla WZOJK i całego środowiska akademickiego Szkolenia trenerów w zakresie tworzenia progr. kształcenia do pracy na wydziałach Szkolenia z udziałem ekspertów zewnętrznych Badania jakości Opracowanie i przeprowadzenie ogólnouniwersyteckiej ankiety studenckiej oceniającej jakość kształcenia na UAM Opracowanie wydziałowych arkuszy samooceny Opracowanie wyników w/w badań i przeprowadzenie analizy SWOT Opracowanie propozycji działań na rzecz doskonalenia jakości ś kształcenia ł na poziomie centralnym i wydziałowym 53

54 Badania jakości kształcenia pierwszy cykl badań przykład UAM Badanie stanu aktualnego: 1) Ankiety studenckie 2) Wydziałowe arkusze samooceny Wdrożenie zmian: 1) Działania wydziałowe 2) Działania centralne Planowanie zmian i publikowanie planów: 1) Rekomendacje RJK i kalendarz działań 2) Rekomendacje WZOJK i kalendarz działań 54

55 Dokumenty opracowane przez RJK przykład UAM Raport z badań jakości kształcenia na UAM prowadzonych za pomocą ankiet studenckich Raporty z badania jakości kształcenia obejmujące ocenę własną wydziałów w zakresie: Programów kształceniał Metod kształcenia i oceniania Organizacji studiów Systemów informacyjnych Kadry nauczającej Warunków technicznych realizacji programu kształcenia Form promocji i oceny jakości kształcenia Rekomendacje Rady ds. Jakości Kształcenia dot. doskonalenia jakości kształcenia na UAM (zamieszczone na stronie USZJK w styczniu 2011) 55

56 ANALIZA PROGRAMÓW KSZTAŁCENIA przykład UAM Przykład korelacji efektów kształcenia dla całego programu z efektami kształcenia dla przedmiotów Wydział X Kierunek Y Liczba przedmiotów: 25 Efekty kształcenia dla programu studiów: 1a:i Wiedza 2a:d Kompetencje społeczne 3a:i Umiejętności Interpretacja: Długość słupka odpowiada liczbie przedmiotów, na kó których realizowany jest dany efekt kształcenia. Min 0 - Max 25 56

57 Plany działań wynikające z pierwszego cyklu badania jakości kształcenia na UAM przykład rekomendacji w 2010 CEL PROPONOWANE DZIAŁANIA POZIOM JEDNOSTEK (WYDZIAŁÓW / POZIOM CENTRALNY INSTYTUTÓW) Określenie strategii kształcenia Przygotowanie dokumentu przedstawiającego w jednostkach. strategię kształcenia w jednostce. Weryfikacja opisów 1) Opracowanie w każdej jednostce przynajmniej Uchwała Senatu programów kształcenia pod jednego wzorcowego programu studiów Organizacja szkoleń kątem zgodności efektów kształcenia opisanych dla całego programuz efektami zgodnego z zasadami opisów efektów kształcenia oraz form kształcenia i oceniania (wg Krajowych RamKwalifikacji Kwalifikacji, które będą kształcenia opisanymi dla przedmiotów. wdrożone po wprowadzeniu nowelizacji ustawy Prawo o Szkolnictwie Wyższym). Działanie to będzie poprzedzone seminariami konsultacyjnymi i warsztatami. Termin realizacji będzie uzależniony od terminu seminariów i warsztatów. 57

58 Propozycje RJK UAM dot. działań wydziałowych ł w semestrze letnim 2010/11 i zimowym 2011/12 Wydziały autonomicznie decydują o priorytetach działań podnoszących jakość kształcenia biorąc pod uwagę rekomendacje RJK i własne analizy Ze względu na terminy wynikające z nowelizacji Ustawy Prawo o Szkolnictwie Wyższym z dnia 18 marca 2011 konieczne jest: informowanie (szkolenie) społeczności akademickiej na wydziałach nt. tworzenia programów studiów w oparciu o efekty kształcenia i doboru metod kształcenia i oceniania 58

59 USZJK w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu - prace aktualnie prowadzone Kolejny cykl analizy jakości kształcenia, opracowanie nowych ankiet, nowych arkuszy samooceny jednostek Tworzenie nowych uchwał senatu i zarządzeń rektora Dostosowanie procedur działania USZJK do nowych rozporządzeń ministra i ustawy PSW Szkolenia w zakresie działań wymuszonych przez nowe rozporządzenia ministra 59

60 Zadania wewnętrznego ę SZJK - dylematy Czy na poziomie uczelni prowadzić kontrolę działań wydziałowych w zakresie weryfikacji efektów kształcenia na kierunku, dostosowania metod kształcenia i oceniania do EK, właściwego przyporządkowania ECTS i zgodności z misją uczelni? Za i przeciw. Poziom ogólnouniwersytecki: Poziom wydziałowy: jednakowe procedury różne procedury ograniczanie różnorodności zachowanie różnorodności Uczelnie autonomicznie podejmują decyzje w tym względzie 60

61 Elementy samooceny jednostek w zakresie kształcenia Programy kształcenia Efekty kształcenia na kierunku Efekty kształcenia w module Metody kształcenia i oceniania ECTS Organizacja studiów Systemy informacyjne Kadra nauczająca Warunki techniczne realizacji programu kształcenia Formy oceny jakości kształcenia 61

62 Zarządzanie ą programem kształcenia Koordynator programu (K) Nauczyciele akademiccy (NA) realizujący program Studenci (S) Otoczenie społeczno-gospodarcze (OSG) DYSKUSJE - UZGODNIENIA: NA-1 NA-n S-1 OSG K-n K K-1 S-n Wewnętrzny system zapewniania jakości - przyczynia się do doskonalenia programu kształcenia Koordynator stymuluje dyskusje i podejmuje decyzje 62

63 Kultura Jakości 63