ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANYCH NA ETAPIE FINAŁOWYM KONKURSU WIEDZY O SZTUCE. Rok szkolny 2014/2015

Transkrypt

1 (Załącznik nr 4) ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANYCH NA ETAPIE FINAŁOWYM KONKURSU WIEDZY O SZTUCE Rok szkolny 2014/2015 OBOWIĄZUJE WIEDZA DOTYCZĄCA: znajomości epok artystycznych (stylów, kierunków, tendencji, nurtów), powiązania zjawisk artystycznych z innymi dziedzinami sztuki oraz z wiedzą historyczną, znajomości twórców, dzieł i chronologii dziejów sztuki, umiejętności analizy treści oraz formy dzieła, znajomości technik i podstawowej terminologii artystycznej. 1. Elementy formy plastycznej Wiedza o barwie; barwy czyste podstawowe i pochodne, temperatura barw, barwy dopełniające, złamane, kontrast barwny, gamy kolorystyczne, względność barw, akcent barwny. Linia i kreska; linearyzm, rodzaje i funkcje kreski w rysunku. Światło w dziele sztuki: światłocień, walor; rola światła w dziele sztuki, naturalne i sztuczne źródła światła; plamy walorowe w obrębie danej barwy. Faktura dzieł sztuki; różnice fakturalne. Perspektywa zbieżna, barwna, powietrzna; układ kulisowy. Wiedza o kompozycji; układy statyczne, dynamiczne, symetryczne, asymetryczne, otwarte, zamknięte, rytmiczne. 2. Wiedza o dziedzinach sztuki i technikach plastycznych Rysunek; techniki rysunkowe; rysunek jako szkic, rysunek jako samodzielne dzieło sztuki; linia podstawowy środek wyrazu w rysunku; rysunek linearny, światłocieniowy, walorowy; podstawowe narzędzia rysunkowe (ołówek, piórko, węgiel). Malarstwo; plama barwna jako podstawowy środek wyrazu plastycznego w malarstwie; rodzaje plam w obrazie; techniki malarskie: akwarela, gwasz, farby olejne, witraż, mozaika, fresk. Rzeźba; tradycyjne i współczesne materiały i techniki rzeźbiarskie; płaskorzeźba relief. Architektura; typy i funkcje architektury specyfika obiektów tej dziedziny sztuki; architektura mieszkalna, sakralna, użyteczności publicznej, zamek i jego funkcje obronne, pałac jako budowla reprezentacyjna; podstawowe materiały stosowane do tworzenia dzieł architektury; układy kompozycyjne stosowane w architekturze. Grafika; grafika artystyczna/warsztatowa - druk wypukły, druk wklęsły, druk płaski; techniki graficzne drzeworyt, linoryt, miedzioryt, akwaforta, litografia.; grafika użytkowa/ stosowana - pojęcia: ekslibris, plakat, grafika komputerowa. 3. Wokół sztuki Ornament jako element dzieła sztuki. Portret, autoportret, karykatura; rodzaje portretów: oficjalny, prywatny, zbiorowy;

2 Autoportret. Pejzaż, weduta, marina, nokturn; pejzaż piękno i zmienność pór roku oraz krajobrazu; dzieła sztuki tworzone w plenerze; krajobraz miejski dokument przemian cywilizacyjnych. Sceny religijne, rodzajowe, historyczne, mitologiczne, alegoryczne, martwa natura 4. Dzieje sztuki: PREHISTORIA - nazwa epoki prehistoria, określenie jej w czasie (na osi czasu), rys chronologiczny (paleolit, neolit, epoka brązu i żelaza) - przykłady malarstwa, rzeźby na przykładach: Wenus z Willendorfu malowidła z Lascaux zespół Stonehenge zabudowa Biskupina SZTUKA STAROŻYTNEJ MEZOPOTAMII Ziggurat z Ur Stella kodeksu Hammurabiego płaskorzeźba Zraniona Lwica pałac Assurbanipala w Niniwie Brama Isztar w Babilonie EGIPT architektura- pojęcia: mastaba, piramida (jako przykłady budowli sepulkralnej) malarstwo - kanon postaci rzeźba, kanon (Sfinks jako symbol starożytnego Egiptu, kanon na przykładzie posągu faraona) Piramidy w Gizie Sfinks - Giza świątyni Horusa w Edfu Triada króla Mykerinosa Skryba Sakkara świątynia królowej Hatszepsut w Deir el-bahari Kolosy Memnona Złota maska Tutenchamona głowa królowej Nefretete Gęsi z Meidum SZTUKA ŚWIATA EGEJSKIEGO Paryżanka malowidło z Knossos Książę wśród lilii malowidło w Knossos Brama Lwów w Mykenach GRECJA porządki architektoniczne architektura świątynie (Partenon jako przykład świątyni greckiej), teatry rzeźba ( słynni rzeźbiarze i ich dzieła)

3 malarstwo wazowe (rodzaje, tematyka i kolorystyka) ARCHITEKTURA: budowle akropolu ateńskiego (wszystkie) teatr Dionizosa, Halikarnas mauzoleum, RZEŹBA: (archaiczna, klasyczna, hellenistyczna) kora, kuros Apollo z Tenri Woźnica z Delf Fidiasz posąg Ateny Partenos (na przykładzie rzymskiej kopii), Zeus Olimpijski, Myron Dyskobol, Poliklet Doryforos, Nike z Samotraki, Grupa Laokoona, Afrodyta z Melos. MALARSTWO: Przykładowe wazy w stylach: czarnofigurowym, czerwonofigurowym, geometrycznym i orientalizującym RZYM ARCHITEKTURA I RZEŹBA drogi, łuki triumfalne, akwedukty, bazyliki, termy, amfiteatry Forum Romanum widok ogólny; Panteon; Akwedukt Pont-du-Gard Amfiteatr Flawiuszów w Rzymie (Koloseum) Łuk Tytusa w Rzymie, Łuk Konstantyna w Rzymie Pomnik konny Marka Aureliusza Kolumna Trajana MALARSTWO freski z Pompejów, malarstwo iluzjonistyczne, Flora, Trzy Gracje - malowidła (Pompeje) SZTUKA WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKA I BIZANTYJSKA warunki rozwoju sztuki pierwszych chrześcijan malowidła w katakumbach rzymskich (symbolika przedstawień), pojęcia: orant, orantka bazylika wczesnochrześcijańska przeznaczenie i konstrukcja okoliczności rozwoju sztuki Bizancjum ikona święty obraz (tematyka, sposób wykonania), mozaika rekonstrukcja i plan wczesnochrześcijańskiej bazyliki św. Piotra w Rzymie malarstwo katakumbowe symbole, np. Chrystus Dobry Pasterz, Ichtis, ChiRo kościół San Vitale w Rawennie mozaiki przedstawiające cesarza Justyniana i jego żonę Teodorę. Hagia Sophia w Konstantynopolu ŚREDNIOWIECZE - nazwa epoki: średniowiecze, określenie w czasie (na osi czasu) - charakterystyka sztuki romańskiej pod względem typów architektury, rzeźby i malarstwa

4 - charakterystyka sztuki gotyckiej pod względem typów architektury, rzeźby i malarstwa - porównanie budowli romańskich i gotyckich, opierając się na ich cechach charakterystycznych SZTUKA PRZEDROMAŃSKA I ROMAŃSKA rodzaje budowli, cechy charakterystyczne, konstrukcja, kamień jako materiał budowlany rzeźba i płaskorzeźba podporządkowana architekturze Rotunda św. Prokopa w Strzelnie Kolegiata w Kruszwicy Posadzka w Wiślicy Kolegiata w Tumie pod Łęczycą Drzwi Gnieźnieńskie Kolumny z kościoła Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny w Strzelnie kościół Cluny III (na podstawie rekonstrukcji) zespół architektoniczny w Pizie Tkanina z Bayeux GOTYK architektura: przełom w konstrukcji budowli łuki i przypory, cegła jako materiał budowlany (kościół NMP w Gdańsku) elementy architektoniczne: maswerki, fiale (pinakle), rzygacze witraż nowy element architektury rzeźba podporządkowana architekturze; realizm i ekspresja przedstawień, drewno jako materiał rzeźbiarski katedra Nôtre Dame w Chartres katedra Nôtre Dame w Paryżu katedra Nôtre Dame w Reims kościół Mariacki w Krakowie kościół Mariacki w Gdańsku Pałac Dożów w Wenecji (elewacja) Uta i Eckhardt rzeźby fundatorów z Naumburga Pieta z Lubiąża Madonna z Krużlowej, Madonna z Wrocławia Wit Stwosz Ołtarz Mariacki RENESANS - nazwa epoki renesans, określenie w czasie (na osi czasu) cechy antyczne w elementach konstrukcyjnych i detalach architektury renesansu, główne cechy sztuki renesansowej, czołowi artyści epoki, najważniejsze zabytki architektury renesansu, rozpoznawanie rzeźby i malarstwa renesansowego, humanizm, nawiązanie do idei antycznych. architektura; inspiracja architekturą starożytną, poszukiwanie proporcji budowli, równowagi i harmonii, podkreślenie statyki poprzez przewagę poziomów; kamienice, pałace, zamki, ratusze rzeźba niezależność wobec architektury, nowe przedstawienie postaci ludzkiej, której idealne proporcje, równowaga i harmonia kompozycji są przedmiotem poszukiwań artysty. malarstwo tematyka religijna i mitologiczna, perspektywa malarska, miękki światłocień, idealizacja postaci

5 wielcy twórcy i ich dzieła (Leonardo da Vinci, Michał Anioł Buonarroti, Rafael Santi) Donato Bramante: Tempietto, Rzym Filippo Brunelleschi: Szpital Niewiniątek, Florencja Andrea Palladio: Villa Rotonda pod Vicenzą Benedetto da Maiano- Palazzo Strozzi, Florencja Florentczyk Wawel dziedziniec i krużganki Zamku Królewskiego Bartłomiej Berrecci- Kaplica Zygmuntowska na Wawelu Sukiennice w Krakowie nagrobek Stefana Batorego, nagrobek Zygmunta Augusta, nagrobek Zygmunta Starego, nagrobek Anny Jagiellonki Arrasy wawelskie z kolekcji Zygmunta Augusta Michał Anioł rzeźba (Dawid, Mojżesz, Pieta, Jeniec), malarstwo (freski kaplicy Sykstyńskiej) Rafael Santi Trzy Gracje, Madonna Sykstyńska, Szkoła Ateńska Leonardo da Vinci Mona Liza, Dama z gronostajem, Ostatnia wieczerza, Zwiastowanie Donatello rzeźba (Dawid, pomnik konny Gattamelaty) El Greco Obnażenie z szat, Zwiastowanie, Widok Toledo, Zmartwychwstanie Giuseppe Arcimboldo wybrane pory roku, Bibliotekarz Benvenuto Cellini Solniczka Franciszka I założenie urbanistyczne Zamościa i widok ogólny na ratusz oraz kamienice, kolegiata w Zamościu kamienice braci Przybyłów w Kazimierzu Dolnym (elewacje) BAROK nazwa epoki barok, określenie w czasie (na osi czasu), cechy charakterystyczne sztuki baroku, pojęcia: ekspresja, dynamika, zabytki architektury, rzeźby i malarstwa barokowego w Europie i w Polsce. architektura świecka: pałace, ogrody (Wersal, Wilanów), sakralna: kościoły (Il Gesù, kościół Św. Karola u Czterech Źródeł F. Borrominiego); charakterystyczne cechy stylu: dynamika formy, bogactwo dekoracji. malarstwo tematyka religijna, sceny rodzajowe, martwa natura, pejzaże; cechy stylu: ostry modelunek światłocieniowy, dynamizm, realizm przedstawień (Rembrandt van Rijn, P. P. Rubens, Caravaggio) rzeźba: ekspresja i dynamizm, dekoracyjność form, zależność wobec architektury ARCHITEKTURA Kościół Il Gesù w Rzymie Plac i kolumnada przed bazyliką św. Piotra w Rzymie, Ekstaza św. Teresy, Konfesja nad grobem św. Piotra - Gianlorenzo Bernini Kościół San Carlo alle Quatro Fontane / Św. Karola u Czterech Źródeł w Rzymie - Francesco Borromini Założenie pałacowo ogrodowe w Wersalu Pałac Schonbrunn w Wiedniu (Austria) Zwinger w Dreźnie (Niemcy) Pałac Sanssouci w Poczdamie (Niemcy) Kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie

6 Pałac Branickich w Białymstoku Pałac w Wilanowie MALARSTWO Michelangelo Merisi da Caravaggio - Złożenie do grobu, Wieczerza w Emaus, Paul Rubens - Podniesienie Krzyża, Zdjęcie z krzyża z Antwerpii, Rembrandt Hermesz van Rijn Lekcja anatomii doktora Tulpa, Wymarsz strzelców, Powrót syna marnotrawnego, Jan Vermeer van Delft - Czytająca list, Nalewająca mleko, Dziewczyna z perłą, Willem Claeszon Heda - Martwa natura Diego Rodriguez de Silva Velázquez - Panny dworskie (Las Meninas), Francisco Zurbarán - Martwa natura z czterema naczyniami, z pomarańczami, Jean-Honore Fragonard Huśtawka RZEŹBA G. Bernini - Apollo i Dafne, konfesja nad grobem Św. Piotra KLASYCYZM nawiązanie do antyku architektura świecka: pałace oraz budowle użyteczności publicznej, w tym teatry, banki, urzędy, sakralna. malarstwo i rzeźba inspiracja klasycznymi kanonami piękna; tematyka mitologiczna lub portrety wykonywane na zamówienie, idealizacja postaci Petit Trianon kościół św. Genowefy w Paryżu Kościół Marii Magdaleny w Paryżu Łazienki w Warszawie: Pałac na wodzie, Teatr na wyspie Bertel Thorvaldsen pomnik księcia Józefa Poniatowskiego, pomnik Kopernika, Antonio Canova -Perseusz z głową Meduzy, Paulina Borghese jako Wenus Jacques Louis David Przysięga Horacjuszy, Śmierć Marata, Marceli Bacciarelli Portret Stanisława Augusta Poniatowskiego z klepsydrą, Stanisław August Poniatowski w stroju koronacyjnym, Jan III Sobieski pod Wiedniem Bernardo Belotto (zw. Canaletto) Kolumna Zygmunta od strony Wisły, Krakowskie Przedmieście, Widok Warszawy od strony Pragi. ARCHITEKTURA XIX WIEKU (po klasycyzmie: historyzm, eklektyzm, neostyle) Parlament w Londynie Pałac w Kórniku Opera w Paryżu Wieża Eiffela w Paryżu ROMANTYZM rys historyczny, wpływ na sztukę malarstwo tematyka historyczna lub współcześnie przedstawiane postacie zazwyczaj w natchnionych pozach na tle pejzażu; charakterystyczna melancholia, dynamiczna forma, emocjonalne podejście do tematu. Francisco Goya y Lucientes Kaprysy- Gdy rozum śpi, budzą się potwory, Rozstrzelanie powstańców madryckich, Eugène Delacroix - Wolność wiodąca lud na barykady, Scena z masakry na Chios,

7 Portret Chopina, Théodore Géricault - Tratwa Meduzy, Caspar David Friedrich Mnich nad brzegiem morza, Krzyż w górach, Joseph William Turner - Burza śnieżna, Pożar parlamentu, Piotr Michałowski- Somosierra REALIZM Gustave Courbet Kamieniarze, Jean François Millet - Zbierające kłosy, Honoré Daumier Praczka / Brzemię, IMPRESJONIZM malarstwo inne niż przedtem; obserwacja i malowanie zmieniającego się światła w plenerze, rejestrowanie wrażeń wzrokowych, Claude Monet - Impresja - Wschód słońca, Katedra w Rouen, Nenufary, Edgar Degas Primabalerina, Klasa tańca, Pierre-Auguste Renoir - Parasolki, Dziewczęta przy pianinie, NEOIMPRESJONIZM - budowanie obrazu z wykorzystaniem naukowych zdobyczy optyki, analizy światła i koloru, technika puentylizmu polegająca na malowaniu drobnymi punktami czystej farby. George Seurat Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte POSTIMPRESJONIZM Paul Cézanne - Góra Sainte-Victoire, Vincent van Gogh Autoportret z zabandażowanym uchem, Słoneczniki, Kruki nad łanem zboża, Gwiaździsta noc, Irysy, Paul Gauguin - Żółty Chrystus, Autoportret z Żółtym Chrystusem, Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy? MALARSTWO POLSKIE XIX i XIX/XX WIEKU Pojęcie Młoda Polska Artur Grottger: cykle Polonia (1863), Wojna (1867) Józef Simmler: Śmierć Barbary Radziwiłłówny (1861) Wojciech Kossak: Olszynka Grochowska Jan Matejko: Stańczyk (1862), Kazanie Skargi (1864), Hołd Pruski (1882), Rejtan (1866), Bitwa pod Grunwaldem (1878) Maksymilian Gierymski: Patrol powstańczy (1873), Józef Chełmoński: Babie lato (1875), Kuropatwy (1891), Bociany (1900) Jacek Malczewski: Melancholia ( ), Błędne koło ( ), Józef Mehoffer: Dziwny Ogród ( ), Stanisław Wyspiański: proj. witraży dla katedry wawelskiej - św. Stanisław, seria Widoków z okna pracowni na kopiec Kościuszki (1904), witraż Bóg Ojciec Stań się!, portrety dzieci