Analiza porównawcza instytucji rynku pracy w wybranych krajach czlonkowskich strefy euro

Transkrypt

1 Analiza porównawcza instytucji rynku pracy w wybranych krajach czlonkowskich strefy euro Joanna Tyrowicz Wydzial Nauk Ekonomicznych UW Instytut Ekonomiczny NBP Raport dla Biura ds Integracji ze Strefa Euro 26 sierpnia 2008 Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 1 / 20

2 Plan prezentacji 1 Koncepcja raportu Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 2 / 20

3 Plan prezentacji 1 Koncepcja raportu 2 Wnioski z literatury teoretycznej Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 2 / 20

4 Plan prezentacji 1 Koncepcja raportu 2 Wnioski z literatury teoretycznej 3 Wnioski empiryczne Badania przekrojowe Elastyczność rynku pracy Bezrobocie i podaż pracy Po co komu elastyczność Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 2 / 20

5 Plan prezentacji 1 Koncepcja raportu 2 Wnioski z literatury teoretycznej 3 Wnioski empiryczne Badania przekrojowe Elastyczność rynku pracy Bezrobocie i podaż pracy Po co komu elastyczność 4 Wnioski Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 2 / 20

6 Koncepcja raportu Koncepcja raportu Analiza porównawcza Koncepcje teoretyczne Badania empiryczne Porównanie ewolucji w różnych krajach członkowskich UE Kontekst: integracja monetarna (EMU) Cel implikacje dla polityki gospodarczej... na którą NBP nie ma najmniejszego wpływu Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 3 / 20

7 Wnioski z literatury teoretycznej 1 Podejście klasyczne: OCA: Rynki pracy naczelnym kanałem dostosowań w momencie utraty niezależności polityki monetarnej im bardziej elastyczne, tym bardziej optymalny obszar (bo dostosowania szybsze, wiec ich koszty niższe) Elastyczność w ogóle preferowana (także ze wzgledu na skuteczność instrumentów polityki monetarnej) Co jeśli te elastyczności bedą różne? 2 Skuteczność polityki monetarnej: Rola związków zawodowych i standardów negocjowania płac. Wpływ uporczywości bezrobocia (unemployment persistence) Nadmierne żądania i krótkowzroczność szkodzi 3 Integracja rynku produktów i rynków czynników produkcji: Klasyczna substytucyjność i komplementarność tych dwóch procesów. Efekty zewnetrzne integracji handlowej Pozytywne skutki doskonałej konkurencji na rynku produktów Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 4 / 20

8 Wnioski z literatury teoretycznej Dlaczego w ogóle mówiono o rynkach pracy w kontekście EMU Margaret Tatcher i argument TINA Przystąpienie do obszaru walutowego zobowiązaniem do konsekwentnego uelastyczniania rynków, bo inna strategia "samobójcza" (There Is No Alternative) Problem z koncenpcją neutralności pieniądza Problem z kierunkiem przyczynowości (stabilność już stworzonego obszaru) Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 5 / 20

9 Wnioski z literatury teoretycznej Klasy modeli teoretycznych Obszary Bezrobocie (płace) równowagi Stabilność makroekonomiczna (inflacja, produkcja) Produktywność i podaż pracy Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 6 / 20

10 Wnioski z literatury teoretycznej Problemy z literaturą Wiekszość literatury nie patrzy na UE jako organizm (i) sprawny, (ii) wyznaczający jakieś cele (iii) być może nawet je osiągający sporo zmieniło sie w układzie instytucjonalnym od 2001 roku Duża cześć prac koncepcyjnych powstała przed EMU, wiec to troche gdybologia sporo późniejszej literatury za cel naczelny stawia sobie heterodoksje Rekomendacje wynikające z literatury są dość dalekie od ortodoksji... Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 7 / 20

11 Wnioski empiryczne Badania przekrojowe Wskazania badań empirycznych Mobilność pracy niska i nie może być kanałem Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 8 / 20

12 Wnioski empiryczne Badania przekrojowe Wskazania badań empirycznych Mobilność pracy niska i nie może być kanałem Produktywność przestaje być ujemnie powiązana z podażą od lat 90-tych Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 8 / 20

13 Wnioski empiryczne Badania przekrojowe Wskazania badań empirycznych Mobilność pracy niska i nie może być kanałem Produktywność przestaje być ujemnie powiązana z podażą od lat 90-tych Modele mikrosymulacyjne i na danych indywidualnych w zasadzie utrzymują role stymulacyjną systemów podatkowych, ale bardziej po stronie pracodawców niż pracowników Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 8 / 20

14 Wnioski empiryczne Badania przekrojowe Wskazania badań empirycznych Mobilność pracy niska i nie może być kanałem Produktywność przestaje być ujemnie powiązana z podażą od lat 90-tych Modele mikrosymulacyjne i na danych indywidualnych w zasadzie utrzymują role stymulacyjną systemów podatkowych, ale bardziej po stronie pracodawców niż pracowników Elastycznośc płacowa wydaje sie bardziej podążać za produktywnością niż za cenami, co sugerowałoby wiekszą sprawność rynków pracy ale: EMU nie zwiekszyło wage restraint Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 8 / 20

15 Wnioski empiryczne Badania przekrojowe Wskazania badań empirycznych Mobilność pracy niska i nie może być kanałem Produktywność przestaje być ujemnie powiązana z podażą od lat 90-tych Modele mikrosymulacyjne i na danych indywidualnych w zasadzie utrzymują role stymulacyjną systemów podatkowych, ale bardziej po stronie pracodawców niż pracowników Elastycznośc płacowa wydaje sie bardziej podążać za produktywnością niż za cenami, co sugerowałoby wiekszą sprawność rynków pracy ale: EMU nie zwiekszyło wage restraint Nie umiemy udowodnić, że uelastycznienie rynków pracy prowadzi do poprawy (np. obniżenia NAIRU) Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 8 / 20

16 Wnioski empiryczne Badania przekrojowe Wskazania badań empirycznych Mobilność pracy niska i nie może być kanałem Produktywność przestaje być ujemnie powiązana z podażą od lat 90-tych Modele mikrosymulacyjne i na danych indywidualnych w zasadzie utrzymują role stymulacyjną systemów podatkowych, ale bardziej po stronie pracodawców niż pracowników Elastycznośc płacowa wydaje sie bardziej podążać za produktywnością niż za cenami, co sugerowałoby wiekszą sprawność rynków pracy ale: EMU nie zwiekszyło wage restraint Nie umiemy udowodnić, że uelastycznienie rynków pracy prowadzi do poprawy (np. obniżenia NAIRU) Rola związków zawodowych jest (i) nieokreślona, (ii) malejąca w krajach CEE Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 8 / 20

17 Wnioski empiryczne Badania przekrojowe Wskazania badań empirycznych Mobilność pracy niska i nie może być kanałem Produktywność przestaje być ujemnie powiązana z podażą od lat 90-tych Modele mikrosymulacyjne i na danych indywidualnych w zasadzie utrzymują role stymulacyjną systemów podatkowych, ale bardziej po stronie pracodawców niż pracowników Elastycznośc płacowa wydaje sie bardziej podążać za produktywnością niż za cenami, co sugerowałoby wiekszą sprawność rynków pracy ale: EMU nie zwiekszyło wage restraint Nie umiemy udowodnić, że uelastycznienie rynków pracy prowadzi do poprawy (np. obniżenia NAIRU) Rola związków zawodowych jest (i) nieokreślona, (ii) malejąca w krajach CEE Hipoteza substytucyjności i komplementarności integracji na rynku produktów i czynników produkcji (pracy) pozostaje wciąż jeszcze czasem prawdziwa, a czasem nie. Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 8 / 20

18 Wnioski empiryczne Badania przekrojowe Wskazania badań empirycznych Mobilność pracy niska i nie może być kanałem Produktywność przestaje być ujemnie powiązana z podażą od lat 90-tych Modele mikrosymulacyjne i na danych indywidualnych w zasadzie utrzymują role stymulacyjną systemów podatkowych, ale bardziej po stronie pracodawców niż pracowników Elastycznośc płacowa wydaje sie bardziej podążać za produktywnością niż za cenami, co sugerowałoby wiekszą sprawność rynków pracy ale: EMU nie zwiekszyło wage restraint Nie umiemy udowodnić, że uelastycznienie rynków pracy prowadzi do poprawy (np. obniżenia NAIRU) Rola związków zawodowych jest (i) nieokreślona, (ii) malejąca w krajach CEE Hipoteza substytucyjności i komplementarności integracji na rynku produktów i czynników produkcji (pracy) pozostaje wciąż jeszcze czasem prawdziwa, a czasem nie. Aktywne polityki rynku pracy działają... kiedy są dobrze robione. Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 8 / 20

19 Wnioski empiryczne Elastyczność rynku pracy Ochrona pracy Kejsy: Szwecja, Belgia, Dania Polska Pytanie: znaczenie ma poziom, czy kierunek zmian? Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 9 / 20

20 Wnioski empiryczne Elastyczność rynku pracy Reforma rynku pracy a NAIRU Kejsy: Włochy Finlandia Hiszpania, Portugalia UK Problem: hipoteza kontrfaktyczna Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 10 / 20

21 Wnioski empiryczne Bezrobocie i podaż pracy Bezrobocie Kejsy: Słowacja Hiszpania Irlandia i Finlandia (employment fund) Najważniejsze: dla polityki monetarnej może i bezrobocie, ale to konwencja dla gospodarki podaż pracy Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 11 / 20

22 Wnioski empiryczne Bezrobocie i podaż pracy Podaż pracy Kejsy: Dania, Holandia, Szwecja, UK... Grecja i Włochy Irlandia i Hiszpania Zagrożenie dla UE: wiek wyjścia z rynku pracy Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 12 / 20

23 Wnioski empiryczne Bezrobocie i podaż pracy Podaż pracy - starsi Kejsy: Szwecja, Dania, UK... Holandia goni Grecja Finlandia Sytuacja Polski: trend mocno negatywny Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 13 / 20

24 Wnioski empiryczne Bezrobocie i podaż pracy Podaż pracy - Polska Skala bierności w Polsce: Wyjście z bezrobocia poprzez dezaktywizacje Przypadek Polski Wschodniej Skala migracji a skala bezrobocia Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 14 / 20

25 Wnioski empiryczne Po co komu elastyczność Kreacja zatrudnienia poprzez elastyczność Kejsy: Holandia, UK, Dania i Irlandia Grecja Nawet Niemcy... Polska instrumenty niedostosowane do potrzeb Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 15 / 20

26 Wnioski empiryczne Po co komu elastyczność Czy elastyczność robi źle? Kejsy: Holandia, UK Grecja, Portugalia, Słowacja, Hiszpania Tylko w Irlandii maleje Polska: zagrożenia związane z "segmentacją" (przykład Włoch i Francji) Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 16 / 20

27 Wnioski empiryczne Po co komu elastyczność Czy elastyczność robi źle? Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 17 / 20

28 Wnioski Wstepne wnioski Może to nie elastycznośc per se ale w relacji do pozostałych... Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 18 / 20

29 Wnioski Wstepne wnioski Może to nie elastycznośc per se ale w relacji do pozostałych tak tez podpowiadałaby OCA, choć to rozumowanie nie uwzglednia inflation ani stabilisation bias brak badań Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 18 / 20

30 Wnioski Wstepne wnioski Może to nie elastycznośc per se ale w relacji do pozostałych tak tez podpowiadałaby OCA, choć to rozumowanie nie uwzglednia inflation ani stabilisation bias brak badań Choć literatura tradycyjnie koncentruje sie na bezrobociu, bardziej adekwatną optyką wydaje sie aktywność zawodowa brak badań Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 18 / 20

31 Wnioski Wstepne wnioski Może to nie elastycznośc per se ale w relacji do pozostałych tak tez podpowiadałaby OCA, choć to rozumowanie nie uwzglednia inflation ani stabilisation bias brak badań Choć literatura tradycyjnie koncentruje sie na bezrobociu, bardziej adekwatną optyką wydaje sie aktywność zawodowa brak badań Sciezki wejscia i po wejsciu bardzo rozne dla poszczególnych krajów... Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 18 / 20

32 Wnioski Wstepne wnioski Może to nie elastycznośc per se ale w relacji do pozostałych tak tez podpowiadałaby OCA, choć to rozumowanie nie uwzglednia inflation ani stabilisation bias brak badań Choć literatura tradycyjnie koncentruje sie na bezrobociu, bardziej adekwatną optyką wydaje sie aktywność zawodowa brak badań Sciezki wejscia i po wejsciu bardzo rozne dla poszczególnych krajów wyniki niestety też... Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 18 / 20

33 Wnioski Wstepne wnioski Może to nie elastycznośc per se ale w relacji do pozostałych tak tez podpowiadałaby OCA, choć to rozumowanie nie uwzglednia inflation ani stabilisation bias brak badań Choć literatura tradycyjnie koncentruje sie na bezrobociu, bardziej adekwatną optyką wydaje sie aktywność zawodowa brak badań Sciezki wejscia i po wejsciu bardzo rozne dla poszczególnych krajów wyniki niestety też... Nie ma jasnych wniosków wskazujących np na to, że mniej zreformowani ponieśli wyższe/niższe koszty dostosowań w momencie utraty niezależności monetarnej brak badań Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 18 / 20

34 Wnioski Wstepne wnioski Może to nie elastycznośc per se ale w relacji do pozostałych tak tez podpowiadałaby OCA, choć to rozumowanie nie uwzglednia inflation ani stabilisation bias brak badań Choć literatura tradycyjnie koncentruje sie na bezrobociu, bardziej adekwatną optyką wydaje sie aktywność zawodowa brak badań Sciezki wejscia i po wejsciu bardzo rozne dla poszczególnych krajów wyniki niestety też... Nie ma jasnych wniosków wskazujących np na to, że mniej zreformowani ponieśli wyższe/niższe koszty dostosowań w momencie utraty niezależności monetarnej brak badań Nie ma żadnego dowodu na to, by członkowie EMU reformowali sie bardziej niż kraje pozostające poza Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 18 / 20

35 Wnioski Wstepne wnioski Może to nie elastycznośc per se ale w relacji do pozostałych tak tez podpowiadałaby OCA, choć to rozumowanie nie uwzglednia inflation ani stabilisation bias brak badań Choć literatura tradycyjnie koncentruje sie na bezrobociu, bardziej adekwatną optyką wydaje sie aktywność zawodowa brak badań Sciezki wejscia i po wejsciu bardzo rozne dla poszczególnych krajów wyniki niestety też... Nie ma jasnych wniosków wskazujących np na to, że mniej zreformowani ponieśli wyższe/niższe koszty dostosowań w momencie utraty niezależności monetarnej brak badań Nie ma żadnego dowodu na to, by członkowie EMU reformowali sie bardziej niż kraje pozostające poza Motorem skoordynowanych zmian na rynku pracy jest EC a nie ECB... Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 18 / 20

36 Wnioski Wstepne wnioski Może to nie elastycznośc per se ale w relacji do pozostałych tak tez podpowiadałaby OCA, choć to rozumowanie nie uwzglednia inflation ani stabilisation bias brak badań Choć literatura tradycyjnie koncentruje sie na bezrobociu, bardziej adekwatną optyką wydaje sie aktywność zawodowa brak badań Sciezki wejscia i po wejsciu bardzo rozne dla poszczególnych krajów wyniki niestety też... Nie ma jasnych wniosków wskazujących np na to, że mniej zreformowani ponieśli wyższe/niższe koszty dostosowań w momencie utraty niezależności monetarnej brak badań Nie ma żadnego dowodu na to, by członkowie EMU reformowali sie bardziej niż kraje pozostające poza Motorem skoordynowanych zmian na rynku pracy jest EC a nie ECB i to wydaje sie być szczególnie ważne z punktu widzenia ekonomii politycznej reform Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 18 / 20

37 Dziekuje za uwage i bardzo prosze o komentarze jtyrowicz@wne.uw.edu.pl joanna.tyrowicz@mail.nbp.pl Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 19 / 20

38 Wyniki pojedynczego projektu badawczego nie determinują wyników całego Raportu na temat pełnego uczestnictwa Rzeczypospolitej Polskiej w trzecim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej. Projekty badawcze maja charakter dokumentów wspierajacych. Przedstawione w Raporcie wyniki beda stanowiły podsumowanie kilkudziesieciu projektów, realizowanych zarówno przez pracowników NBP, jak tez ekspertów zewnetrznych, oraz dotychczasowej literatury. Joanna Tyrowicz (WNE UW, IE NBP) Instytucje rynku pracy w UE Raport dla BISE 20 / 20