Socjologia mgr Lidia Dąbowa 1

Transkrypt

1 Socjologia mgr Lidia Dąbowa 1

2 Socjologia to nowa nauka na bardzo stary temat. Ale czy socjologia jest nauką? Nauka rodzaj działalności prowadzonej według pewnych reguł metodologicznych, którego celem jest przyrost wiedzy; reguły metodologiczne, zgodność sądów z rzeczywistością, logiczna spójność sądów, ich intersubiektywny charakter. Socjologia mgr Lidia Dąbowa 2

3 Natomiast socjologia opiera się na wiedzy potocznej, na obserwacji, czerpie z subiektywizmu, emocji itp. Z drugiej strony ma: ramy metodologiczne (powtarzalność, sprawdzalność), język dyscypliny (pojęcia, twierdzenia, teorie), cel. Socjologia mgr Lidia Dąbowa 3

4 Po co socjologia? Jaki jest cel jej uprawiania? Cel poznawczy/ kognitywny (opis, wyjaśnienie, przewidywanie) (jak jest?, dlaczego tak jest?, jak będzie?) Cel stosowany/pragmatyczny (praktyczne działanie) Socjologia mgr Lidia Dąbowa 4

5 Funkcje socjologii: poznawcza/kognitywna opis = funkcja deskryptywna wyjaśnienie = funkcja eksplanacyjna przewidywanie = funkcja predyktywna użyteczna/pragmatyczna (praktyczne działanie, opanowanie, kontrola i/lub manipulacja pewnej dziedziny życia ludzkiego) Socjologia mgr Lidia Dąbowa 5

6 Rys historyczny 1838 rok Auguste Comte (francuski filozof) wprowadza nazwę socjologia (socius + logos) Połowa XIX w. Herbert Spencer pisze pierwsze książki mające w tytule socjologię Prężny rozwój w USA 1892 rok Uniwersytet w Chicago pierwszy wydział socjologii Europa 1895 rok - Francja - pierwsza katedra socjologii (Emile Durkheim) Kolejno: 1909 rok -Niemcy Monachium (Max Weber), Wielka Brytania po II wojnie światowej Oxford, Cambridge, Polska Uniwersytet w Poznaniu (Florian Znaniecki) Socjologia mgr Lidia Dąbowa 6

7 Początki socjologii już w starożytności Arystoteles człowiek jako istota społeczna Trzy wymiary przed-naukowej wiedzy o społeczeństwie: wiedza potoczna, dzieła artystyczne refleksja filozoficzna. Socjologia mgr Lidia Dąbowa 7

8 Wizje naukowości socjologii Pozytywizm i naturalizm August Comte, Herbert Spencer socjologia czerpie z nauk przyrodniczych Humanizm Max Weber, Florian Znaniecki świat ludzki jest pełen symboli, znaczeń współczynnik humanistyczny Socjologia mgr Lidia Dąbowa 8

9 Społeczeństwo jako przedmiot socjologii Czym zatem jest społeczeństwo? to pewna zbiorowość ludzi, wielość/populacja wymiar demograficzny między tymi jednostkami wywiązują się pewne relacje, łączące tychże ludzi w pewne całości np. grupy wymiar grupowy Socjologia mgr Lidia Dąbowa 9

10 to system społeczny składający się z pozycji i ról wymiar systemowy to pewna struktura tych relacji, powiązań np. struktura władzy, konfliktu, jest taka sama bez względu na to w jakiej zbiorowości występuje wymiar strukturalny to działania ludzkie i ich konsekwencje wymiar aktywistyczny/interakcjonistyczny Socjologia mgr Lidia Dąbowa 10

11 to znaczenie jakie jest przypisywane temu działaniu, coś zewnętrznego wobec nas, coś co przejawia się jako swoisty przymus wobec nas np. pewne zobowiązania wynikające z tego że jesteśmy Polakami, Europejczykami (podawanie ręki na powitanie, jedzenie sztućcami, a nie ręką, czy pałeczkami itp.) Ten zespół znaczeń to szeroko rozumiana kultura wymiar kulturalistyczny Socjologia mgr Lidia Dąbowa 11

12 to nie pewne trwałe, raz na zawsze dane byty, tylko coś płynnego, społeczeństwo to pewien proces, nie mówimy że społeczeństwo jest, tylko, że cały czas się ono staje wymiar zdarzeniowy Wszystkie powyższe wymiary nie wykluczają się wzajemnie, a są wobec siebie zazwyczaj komplementarne, np. rodzina, drużyna piłkarska Socjologia mgr Lidia Dąbowa 12

13 Definicja socjologii Socjologia to: nauka o ludziach działających w polu wzajemnych relacji (w przestrzeni międzyludzkiej ), którzy nadają temu polu nieustanną dynamikę funkcjonowania i stawania się (podtrzymują życie społeczne ), a utrwalone, często niezamierzone efekty swoich działań pozostawiają jako ramy strukturalne i kulturowe kolejnych działań następującym po sobie pokoleniom. Socjologia mgr Lidia Dąbowa 13

14 Jednostka działa w wielu różnych kontekstach np. rodzinnym, zawodowym (te uniwersalne), rozrywkowym, towarzyskim, sportowym, religijnym, kulturalnym itd. Każdy z nas ma swoją hierarchię ważności tych kontekstów. Każdy musi posiadać pewne kompetencje, aby umieć się w nich odnaleźć (tu ważną rolę odgrywa socjalizacja). Socjologia mgr Lidia Dąbowa 14

15 Po co zatem zwykłym ludziom socjologia? Aby posiąść tzw. socjologiczną wyobraźnię mapęświata, aby lepiej orientować się w coraz bardziej złożonym świecie, potrafić go sobie wyjaśnić, zinterpretować i zaprojektować. Socjologia mgr Lidia Dąbowa 15

16 Podstawowe orientacje teoretyczne w socjologii: Teorie funkcjonalne Teorie ewolucyjne Teorie konfliktu Teorie wymiany Teorie interakcjonistyczne Teorie strukturalistyczne Teorie krytyczne Socjologia mgr Lidia Dąbowa 16

17 Teorie funkcjonalne Przedstawiciele: Comte, Spencer, Durkheim, Malinowski, Radcliffe-Brown, w XX wieku: Merton, Parsons, Luhman W ujęciu funkcjonalnym, społeczeństwo postrzegane jest jako system wzajemnie powiązanych ze sobą elementów kulturowych, pełniących funkcje na rzecz równowagi całości. Socjologia mgr Lidia Dąbowa 17

18 Teorie ewolucyjne Przedstawiciele: Spencer, Darwin Kontynuatorzy: Ekologia i genetyka Hawley Ekologia organizacji Hannan i Freeman Ekologia McPherson Socjobiologia Aleksandra Maryanski Socjologia mgr Lidia Dąbowa 18

19 Teorie konfliktu Prekursorzy: Marks, Weber, Simmel Kontynuatorzy: Dahrendorf, Coser, Turner, Collins, Wright, Wallerstein Właściwie nie jest to jedna spójna teoria, lecz zbiór podejść teoretycznych, które eksponowały pomijany często w analizach funkcjonalistów konflikt społeczny. Socjologia mgr Lidia Dąbowa 19

20 Teorie wymiany Prekursorzy: Frazer, Malinowski, Levi-Strauss Kontynuatorzy: Homans, Blau, Coleman Nie jest to jednolita teoria, ale raczej zespół teorii, opisujących świat społeczny jako układ wymian dóbr (materialnych i niematerialnych) pomiędzy jednostkami i grupami społecznymi. Teoretycy wymiany społecznej postrzegają każdą interakcję w charakterze transakcji coś za coś. Socjologia mgr Lidia Dąbowa 20

21 Teorie interakcjonistyczne Prekursorzy: Cooley, Mead, Weber Kontynuatorzy: Blumer, Goffmen, Turner Teoria socjologiczna, wg której kluczowym mechanizmem kształtowania się struktur społecznych jest ciągła wymiana i ewolucja znaczeń symboli, odbywająca się w trakcie wszelkich procesów oddziaływań zachodzących między ludźmi. Socjologia mgr Lidia Dąbowa 21

22 Teorie strukturalistyczne Prekursorzy: Marks, Durkheim, Simmel, Mead, Schutz Kontynuatorzy: Giddens, Bourdieu, Blau Społeczeństwo jako pewna rutynizacja i regionalizacja interakcji, przymus społeczny i habitus. Socjologia mgr Lidia Dąbowa 22

23 Teorie krytyczne Prekursorzy: Marks, Weber, Simmel Kontynuatorzy: Lukacs, Adorno i Horkheimer, Gramsci, Habermas Teoria krytyczna służy dogłębnemu zbadaniu i filtrowaniu społeczeństwa tak, aby ujrzeć jego wszystkie aspekty, zwłaszcza te starannie ukryte: nad ludzkością zawisła groźba katastrofy w związku ze schyłkiem epoki burżuazyjnej. Socjologia mgr Lidia Dąbowa 23

24 Potoczne obrazy socjologa: Ktoś kto pomaga pracownik socjalny (zwłaszcza w USA) Reformator społeczny Zbieracz danych ilościowych/statystycznych Naukowiec rozbudowujący naukową metodologię/język dyscypliny Manipulator rzeczywistości Socjologia mgr Lidia Dąbowa 24

25 Typ idealny socjologa (weberowskie pojęcie) Ktoś kto poznaje rzeczywistość w sposób zdyscyplinowany, W sposób obiektywny, pozbawiony wartościowania i osądzania Według pewnych ram metodologicznych (sprawdzalność wyników i ich intersubiektywny charakter). Socjologia mgr Lidia Dąbowa 25

26 Problem społeczny a problem socjologiczny Socjologia to próba rozumienia rzeczywistości, wolna od wartościowań, a nie próba ujarzmienia tejże rzeczywistości. Zadawanie pytań to dochodzenie do znaczeń jakie przypisujemy naszym działaniom Syndrom podglądacza u socjologa Socjologia mgr Lidia Dąbowa 26