Brak aktywności fizycznej epidemia, którą trzeba zatrzymać

Transkrypt

1 Brak aktywności fizycznej epidemia, którą trzeba zatrzymać Sport w polityce zdrowotnej Centrum Wyzwań Społecznych Warszawa, 16 października 2014 dr Marek Jankowski

2 Sens tego wszystkiego Nie jest do końca znany zakres radości i pozytywnych korzyści dla ludzkiego życia, który jest wynikiem podejmowania przez człowieka aktywności fizycznej, ale też nie jest do końca znany zakres bólu i cierpienia oraz negatywnych skutków, który jest wynikiem jej braku. (Prof. Józef Drabik)

3

4 Aktywność fizyczna a zdrowie Potencjał fizyczny Doskonalenie/poprawa Przeciwdziałanie i leczenie Redukcja zachowań Cechy motoryczne Wygląd fizyczny Sprawność krążeniowo oddechowa Siła mięśniowa Skład i masa ciała Profil lipidowy Gęstość kości Sprawność stawów Zdrowe macierzyństwo Sprawność sytemu immunologicznego Zdolność do przywracania prawidłowych funkcji organizmu (rehabilitacja i odnowa biologiczna) Efektywność snu Cukrzyca typu 2 Zespół metaboliczny Choroby układu krążenia (w tym: nadciśnienie tętnicze i zawał serca) Nowotwory (płuc, narządów rodnych, piersi i jelita grubego) Zwyrodnienia stawów (w tym: bóle pleców) Odwapnienie kości Nadwaga i otyłość Przedwczesny zgon niepożądanych Palenie tytoniu Przedwczesna inicjacja seksualna, ryzykowne zachowania seksualne, wczesna ciąża Nadużywanie alkoholu Używanie narkotyków Uzależnienia (np.: zażywanie leków, Internet, itp.) Niezdrowe odżywianie Samobójstwo

5 Aktywność fizyczna a zdrowie Zdrowie Zdrowie stan pełnego fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu, a nie tylko całkowity brak choroby czy niepełno sprawności (Konstytucja WHO 1946) Potencjał Osobisty Emocjonalny Intelektualny Społeczny Finansowy

6 Trzecia rewolucja zdrowotna W okresie ostatnich 200 lat podwoiła się średnia długość ludzkiego życia (przez poprzednie 5000 lat wskaźnik ten ledwo drgnął) 1 rewolucja (XIX w.) poprawa warunków sanitarnych i higieny osobistej 2 rewolucja (XX w.) poprawa skuteczności leczenia (leki i tech. med.) (Raport Ernst&Young 2012)

7 Styl życia a zdrowie Lalonde M. A.: New Perspective on the Health of Canadians, a working document, Ministry of Supply and Services of Canada, Ottawa 1974.

8 Trzecia rewolucja zdrowotna Po raz pierwszy w historii ludzkości dzieci urodzone po roku 2000 mogą żyć krócej niż ich rodzice! 3 rewolucja (XXI w.) zdrowy styl życia (czynniki behawioralne)

9 Styl życia a zdrowie 80% 40% 90% EBM Katz D. L.: Stopy, sztućce i palce a przyszłość narodów, Wrocław Codzienna aktywność fizyczna. Prawidłowa masa ciała (odżywianie). Przestrzeń wolna od dymu tytoniowego.

10 AF + SF = Zdrowie (EBM) Aktywność fizyczna Sprawność fizyczna Większa szansa na zdrowsze i dłuższe życie

11 Epidemia braku aktywności fizycznej Epidemia występowanie w określonym czasie i na określonym terenie przypadków zachorowań lub innych zjawisk związanych ze zdrowiem w liczbie większej niż oczekiwana. (Miquel Porta: A Dictionary of Epidemiology. Oxford University Press, 2008, s. 79)

12 Świat przestał się ruszać Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO 2002, WHO 2009): Ponad 40% populacji świata jest niewystarczająco aktywna fizycznie Można uniknąć ok. 2 mln zgonów rocznie, które spowodowane są brakiem aktywności fizycznej 4 przyczyna zgonów na świecie to niewystarczająca aktywność fizyczna (za: nadciśnieniem tętniczym (1), paleniem tytoniu (2) i wysokim poziomem cukru we krwi (3))

13 Świat przestał się ruszać Spadek liczby godzin w tyg. związanych z aktywnością fizyczną (USA) Konsekwencje ekonomiczne tych zmian (np. koszty leczenia chorób cywilizacyjnych) są niewyobrażalne, a koszty ludzkie (zdrowotne) są niewybaczalne. Raport Nike: Designed to Move, 2013

14 Świat przestał się ruszać Według Narodowego Programu Zdrowia dla Polski na lata polskie społeczeństwo cechuje mała aktywność fizyczna: Ok. 90% dorosłych nie jest wystarczająco aktywna fizycznie Zaledwie 30% dzieci i młodzieży uprawia formy ruchu, których rodzaj i intensywność obciążeń wysiłkowych zaspokaja potrzeby fizjologiczne organizmu

15 Świat przestał się ruszać

16 Świat przestał się ruszać

17 Odpowiedni poziom AF Dzieci i młodzież (5 18 lat): 5 x 30 min. wysiłek o średniej lub umiarkowanej intensywności Dorośli (>18 lat): 150 min. wysiłku umiarkowanego/tyg. lub 75 min. wysiłku średniego

18 Trzepak już nie wystarczy

19 Co można zrobić? Rodzina Szkoła Środowisko medyczne Media To Wy jesteście winni!

20 Co możemy zrobić? Aktywność fizyczna jest jednym z modułów edukacji zdrowotnej społeczeństwa, ta zaś wstępnym krokiem strategicznym na rzecz zdrowia publicznego. Pytanie: (nie czy?) a jak skutecznie i efektywnie włączyć sport* w politykę zdrowotną?

21 Co ja mogę zrobić? Reorientacja w zdrowiu Reorientacja społecznej świadomości postrzegania zdrowia (health literacy) - indywidualna odpowiedzialność za własne zdrowie Reorientacja sektora służby zdrowia Budowanie potencjału zdrowotnego społeczeństwa Współdziałanie na rzecz zdrowia z innymi sektorami życia społecznego - działania interdyscyplinarne

22 Promocja aktywności fizycznej w programach zdrowotnych

23

24

25 Działanie (plan PPP):

26 Ocena:

27

28

29 Pozytywna opinia AOTM I Nagroda w roku 2012 I Nagroda w roku 2013 Akredytowane Centrum Leczenia Otyłości

30

31

32

33 Można uniknąć ok. 2 mln zgonów rocznie, które spowodowane są brakiem aktywności fizycznej Niewystarczająca aktywność fizyczna to 4 przyczyna zgonów na świecie Wiedza o stanie zdrowia człowieka nie jest pełna bez informacji o poziomie aktywności fizycznej (AF)

34 MIAF MIA

35

36 Wybór jest Twój, ale sprawa jest nie tylko Twoja Bycie osobą nieaktywną fizycznie jest indywidualnym wyborem usprawiedliwionym wolnością, ale taki wybór niesie za sobą nie tylko osobiste koszty zdrowotne, ale także koszty rodzinne, społeczne i ekonomiczne. Twoja wolność w sferze zdrowia, może być kajdanami drugiego w sferze podatków i składek ubezpieczeniowych (Gnizadowski 1990).

37 Nie spychaj AF na margines życia Aktywność fizyczna powinna być czasem zaplanowanym i zajętym i nie może być spychana na mieliznę tzw. czasu wolnego lub świątecznym dodatkiem do życia, bo to zagrożenie dla zdrowia publicznego

38 Uczucie przyjemności nie może być jedyną motywacją do AF W życiu bowiem jest niewiele wysiłków bardzo męczących i przyjemnych jednocześnie. (Prof. Józef Drabik) Trwała motywacja do AF to zwiększanie szans na utrzymanie i poprawę różnych aspektów zdrowia i pełniejsze poznanie samego siebie Człowiek musi poznawać siebie, jeśli ma przejawiać wiarę w świat wartości. (Fromm 1994)

39 Dziękuję bardzo za uwagę! Brak aktywności fizycznej epidemia, którą trzeba zatrzymać Sport w polityce zdrowotnej Centrum Wyzwań Społecznych Warszawa, 16 października 2014 dr Marek Jankowski tel marek.jankowski@opzisdz.pl