Rekultywacja ma na celu zminimalizowanie negatywnego wpływu tych rodzajów działalności na środowisko naturalne.

Transkrypt

1 Prowadzący działalność w zakresie eksploatacji złóż, podobnie jak w przypadku składowisk odpadów, mogą zaliczać wydatki na rekultywację do kosztów uzyskania przychodu na dwa sposoby: na bieżąco, albo za pomocą funduszu rekultywacji. Prowadzenie niektórych rodzajów działalności wiąże się ze znaczną ingerencją w środowisko naturalne, co skutkuje ustawowymi obowiązkami nakładanymi na przedsiębiorców w zakresie rekultywacji użytkowanych terenów. Problem rekultywacji jest najczęściej spotykany w dwóch obszarach działalności: 1. polegającej na prowadzeniu składowisk odpadów; 2. działalności wydobywczej, eksploatacji złóż itd. Rekultywacja ma na celu zminimalizowanie negatywnego wpływu tych rodzajów działalności na środowisko naturalne. Składowiska odpadów Obowiązek rekultywacji w przypadku terenów przeznaczonych pod składowiska odpadów wynika z art. 59 ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 ze zm.). 1 / 6

2 Przepis ten wskazuje na obowiązki podmiotu zarówno w czasie funkcjonowania składowiska odpadów, jak i po jego zamknięciu. Z podatkowego punktu widzenia najistotniejszy jest obowiązek rekultywacji (art. 59 ust. 1 pkt 3 ustawy o odpadach) oraz monitoringu składowiska (art. 59 ust. 1 pkt 7 ustawy o odpadach). Kwoty przeznaczane przez podmioty na realizację tych ustawowych obowiązków są często dość wysokie, a zatem warto zastanowić się nad możliwością zaliczenia tych wydatków w koszty uzyskania przychodu. Szczegółowe zasady realizacji tych obowiązków reguluje Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. (Dz. U. Nr 220, poz. 1858) w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu odpadów. Koszty rekultywacji są zaliczane do kosztów uzyskania przychodu. Są dwa sposoby na odpisywanie tych wydatków w koszty: 1. bezpośrednio w koszty uzyskania przychodów; 2. utworzenie funduszu rekultywacji. Pierwszy z wymienionych sposobów nie sprawia trudności w stosowaniu. Aby określony wydatek mógł zostać zakwalifikowany jako koszt uzyskania przychodu, między tym kosztem a przychodem musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy, który może mieć charakter bezpośredni lub pośredni. W przypadku wydatków na rekultywację związek ten będzie miał charakter pośredni, ponieważ wydatków tych nie da się przypisać do konkretnego przychodu. Wydatki te nie przyczyniają się do podniesienia wartości początkowej składowiska, ani do podniesienia jego użyteczności. Niemniej jednak ponoszenie wydatków na rekultywację jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania podmiotu prowadzącego składowisko. W konsekwencji zastosowanie znajdzie tutaj art. 15 ust. 4d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 r. Zgodnie z treścią tego przepisu koszty uzyskania przychodu inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami są potrącane w dacie ich 2 / 6

3 poniesienia. Na podstawie wyżej powołanego przepisu kwoty przeznaczane na rekultywację mogą być zaliczane do kosztów podatkowych w momencie ich poniesienia. Drugi sposób zaliczania wydatków związanych z rekultywacją do kosztów uzyskania przychodów zakłada utworzenie specjalnego funduszu, na którym będą gromadzone środki przeznaczane na rekultywację. Rekultywacja jest procesem, który prowadzi się nie tylko na bieżąco. Obowiązki z nią związane przekraczają ramy czasowe prowadzenia działalności na eksploatowanym terenie. Zgodnie z treścią powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Środowiska obowiązki związane z monitoringiem i rekultywacją obejmują okres nawet 30 lat po zamknięciu składowiska. Dlatego podmioty, które przewidują, że restrukturyzacja będzie trwała dłużej niż rok, najczęściej tworzą specjalnie przeznaczony na ten cel fundusz rekultywacji. Fundusz rekultywacji tworzy się na podstawie przepisów ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych z dnia 31 stycznia 1989 r. (Dz. U nr 6, poz. 27). Organy podatkowe podkreślają jednak, że przepisy tej ustawy mają zastosowanie nie tylko do przedsiębiorstw państwowych (por. Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia , sygn. IBPB3/ /08/BC ). 3 / 6

4 Zgodnie z art. 9 ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych, przedsiębiorstwa wydobywające minerały metodą odkrywkową oraz inne przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospodarczą, której towarzyszy powstawanie hałd lub degradacja terenu, mogą tworzyć fundusz rekultywacji z narzutów na koszty działalności. Środki funduszu przeznacza się na finansowanie przedsięwzięć pozainwestycyjnych mających na celu zagospodarowanie terenów poeksploatacyjnych. W ustawie nie wskazano, jaka powinna być wysokość odpisów na ten fundusz. Przedsiębiorca ustala kwoty odpisu we własnym zakresie. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że nie zawsze całość kwoty przeznaczonej na fundusz rekultywacji będzie mogła zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodu. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 29 nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów na fundusz rekultywacji w wysokości przekraczającej kwotę określoną przez podatnika na dany rok w planie rekultywacji terenów poeksploatacyjnych, skorygowaną o kwotę pozostałości środków tego funduszu według stanu na początek roku podatkowego. Zatem istotne jest, aby faktycznie poniesione wydatki na rekultywację pokrywały się z planowanymi na dany rok odpisami na fundusz. Jeżeli jednak wartości te są rozbieżne, to powstaje saldo, które pomniejsza odpis w roku następnym. W takiej sytuacji podmiot musi skorygować plan rekultywacji na następny rok o niewykorzystane kwoty, ale kwota korekty nie będzie stanowiła kosztu uzyskania przychodu. Stanowisko takie potwierdzają w swoich interpretacjach organy podatkowe (por. Interpretacja Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ostrowcu Świętokrzyskim z dnia ). 4 / 6

5 Działalność górnicza i wydobywcza Zgodnie z art. 126 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150) podejmujący eksploatację złóż kopaliny lub prowadzący tę eksploatację jest obowiązany przedsiębrać środki niezbędne do ochrony zasobów złoża, jak również do ochrony powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych i podziemnych, sukcesywnie prowadzić rekultywację terenów poeksploatacyjnych oraz przywracać do właściwego stanu inne elementy przyrodnicze. Prowadzący działalność w zakresie eksploatacji złóż, podobnie jak miało to miejsce w przypadku składowisk odpadów, mogą zaliczać wydatki na rekultywację do kosztów uzyskania przychodu na dwa sposoby: na bieżąco, albo za pomocą funduszu rekultywacji. W przypadku kopalń zdarza się czasem, że podmioty prowadzące wydobycie nie tworzą funduszu rekultywacji, a środki na rekultywację pochodzą z funduszu likwidacji zakładu górniczego. W takiej sytuacji również możliwe jest odpisanie wydatków na rekultywację w koszty uzyskania przychodu. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 9 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów i wpłat na różnego rodzaju fundusze tworzone przez podatnika, jednak kosztem uzyskania przychodów są: 1. podstawowe odpisy i wpłaty na te fundusze, jeżeli obowiązek lub możliwość ich tworzenia w ciężar kosztów określają odrębne ustawy; 2. odpisy i zwiększenia, które w rozumieniu przepisów o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych obciążają koszty działalności pracodawcy, jeżeli środki pieniężne stanowiące równowartość tych odpisów i zwiększeń zostały wpłacone na rachunek funduszu. 5 / 6

6 Przedsiębiorca prowadzący działalność geologiczną i górniczą jest zobowiązany do utworzenia funduszu likwidacji zakładu górniczego na podstawie przepisu art. 26 c ustawy Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4 lutego 1994r. (Dz. U. z 2005 r., nr 228, poz ze zm.) Tak więc również środki przeznaczone na fundusz likwidacji zakładu górniczego mogą stanowić koszty uzyskania przychodu, ponieważ ustawowy warunek, aby obowiązek utworzenia funduszu wynikał z przepisów prawa jest zachowany. Może się również zdarzyć, że wydatki na rekultywację przekroczą kwoty przewidziane w funduszu likwidacji. W takiej sytuacji także będzie można zaliczyć wydatki przeznaczone na rekultywację w koszty uzyskania przychodu. Fakt, iż w toku prowadzonych działań zmierzających do przywrócenia eksploatowanym terenom wartości użytkowych i przyrodniczych okaże się, że środki zgromadzone na tym funduszu są niewystarczające na sfinansowanie tych działań, nie zwalnia podatnika z obowiązku rekultywacji eksploatowanych terenów. A zatem wydatki poniesione na rekultywację terenów w części przekraczającej odpis na fundusz likwidacji zakładu górniczego również mogą stanowić koszty uzyskania przychodu. Stanowisko takie zostało potwierdzone przez organy skarbowe w Interpretacji indywidualnej Dyrektora Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 21 sierpnia 2007 r., sygn. 1471/DPR2/423-99/07/AB. 6 / 6