Wspólne Polityki wykład 6, semestr 2, Jednolity Rynek Europejski. Swoboda przepływu towarów i siły roboczej

Transkrypt

1 Wspólne Polityki wykład 6, semestr 2, Jednolity Rynek Europejski. Swoboda przepływu towarów i siły roboczej Dr Katarzyna Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego

2 Plan zajęć Etapy tworzenia Jednolitego Rynku Europejskiego Popisanie JAE Zdefiniowanie barier wspólnego rynku Aproksymacja prawa narodowego Polityki wspólnotowe Zasady JRE Działania horyzontalne Ewolucja nowe podejście Zakres działania Ruch transgraniczny Systemy standardów europejskich Wprowadzanie standardów produkcja zabawek Swoboda przepływu osób

3 Etapy tworzenia Jednolitego Rynku Europejskiego Biała Księga: Identyfikacja barier fizycznych, technicznych i fiskalnych 4 swobody Sfery, harmonizacja przepisów Przepisy wspólnotowe Przybliżenie prawa krajowego Zasada wzajemnego uznawania Reformy niektórych wspólnych polityk, wspólna polityka handlowa Uzupełnienia, wspieranie efektywnego wdrażania, polityka przedsiębiorczości

4 Etapy tworzenia Jednolitego Rynku Europejskiego Zaakceptowanie BK, modyfikacja Traktatu Rzymskiego Jednolity Akt Europejski ( ) Cele: spójność społeczno-ekonomiczna, polityka społeczna, polityka ochrony konsumenta, polityka ochrony środowiska, polityka naukowo badawcza i technologiczna, plany unia monetarna Traktat z Maastricht, Traktat z Amsterdamu 3 filary UE Sprawy wizowe, azylowe, imigracyjne Układ z Schengen Traktaty o UE

5 Etapy tworzenia Jednolitego Rynku Europejskiego Program JAE - pro-podażowy Usunięcie barier w mobilności - liberalizacja Stworzenie warunków do rozwoju przedsiębiorczości zbliżanie przepisów prawnych, wykonawczych i administracyjnych mających bezpośredni wpływ na ustanowienie i funkcjonowanie jednolitego rynku Działania regulacyjne tylko w zakresie niezbędnym Realizacja polityk wspólnotowych i krajowych wspierających tworzenie jednolitego rynku

6 Działania horyzontalne Usuwanie barier i poprawa otoczenia dla przedsiębiorczości Redukcja zbędnej biurokracji Uproszczenie regulacji i przepisów Reformy ekonomiczne wspierające funkcjonowanie rynków Wspieranie w dostępie do innowacji i finansów Przyjęcie zharmonizowanych przepisów w zakresie Ochrony prawa autorskiego i własności intelektualnej Walki z piractwem i praniem brudnych pieniędzy Bezpieczeństwa konsumentów Usuwanie barier administracyjnych Programy współpracy różnych służb krajowych Poprawa funkcjonowania rynków Ściślejsza kontrola pomocy państwa Wykorzystanie ustawodawstwa antytrustowego Otwarcie rynku zamówień publicznych Zharmonizowany system podatków pośrednich

7 Ewolucja JRE Podstawowe elementy programu wdrożone do końca plan zrewidowanych zobowiązań, RE Plan Działania na Rzecz Rynku Wewnętrznego (The New Strategy for the Internal Market) Plan Działania na Rzecz Usług Finansowych (Financial Action Plan) Powinien to być permanentny i systematyczny proces dostosowujący Zmiany wewnętrzne Traktat z Maastricht, UGW, nowy program spójności społeczno-ekonomicznej, programy stabilizacyjne i wzrostu, problemy z bezrobociem, rozszerzanie UE Zmiany zewnętrzne globalizacja, rozwój technologii (szczególnie informacyjnych i komunikacyjnych)

8 Aproksymacja prawa narodowego Zakres działanie na 4 swobody Koordynacja narodowych systemów prawnych eliminacja różnic Wspólnotowe rozwiązania prawne dyrektywy KE i RE, obowiązek transpozycji do prawa narodowego Wzajemne uznawanie reguł krajowych Ujednolicanie prawa zastąpienie prawa narodowego prawem WE polityki WE

9 Polityki wspólnotowe Wspieranie realizacji zadań JRE Polityka handlowa Transportowa Przemysłowa R&D Przedsiębiorczości Łagodzące negatywne skutki Spójności Regionalna Ochrony środowiska Ochrony konsumenta Polityka konkurencji Polityka społeczna

10 Zasady JRE Zasada niedyskryminacji ze względu na narodowość Zasad traktowania narodowego (WTO) traktowania przedsiębiorstw oraz kapitału Zasad proporcjonalności działania regulacyjne muszą być proporcjonalne do zamierzonego celu Zasada szerokiego wykorzystania nowego podejścia do harmonizacji Ograniczanie regulacji wspólnotowych do wymagań podstawowych mechanizmy rynkowe i konkurencji Wykształcenie i kwalifikacje zawodowe Standardy socjalne Liberalizacja sektora usług Ciężar dowodu zasadności spoczywa na kraju wprowadzajacym barierę

11 Swobodny przepływ towarów Traktat o funkcjonowaniu UE

12 Uproszczenie ruchu transgranicznego 1 stycznia 1987 uniwersalny dokument kontroli granicznej jednolity dokument administracyjny SAD Zastąpił 70 róznych formularzy Zniesienie barier językowych System kodów zamiast zapisów tekstowych 1 stycznia 1993 zniesienie urzędów celnych Eliminacja wszystkich dokumentów celnych SAD tylko w handlu extra-ec Zniknęło blisko mln formularzy celnych rocznie Praca dla urzędników celnych 2 tys urzędów celnych, 130 tys celników Oszczędności 5 mld ECU rocznie 1 stycznia 1994 Wspólnotowy Kodeks Celny Zebranie rozproszonych przepisów dotyczących systemu celnego Prawa na zewnętrznych granicach krajów, przepisy dot.: Wyceny wartości celnej Pochodzenia towarów Preferencyjnego traktowania taryfowego

13 Uproszczenie ruchu transgranicznego Koordynacja dot. transportu by móc całkowicie znieść kontrolę graniczną Uiszczanie opłat wyrównawczych w obrocie artykułami rolnymi w punkcie docelowym lub początkowym transportu (już zniesione) Ujednolicanie norm sanitarnych dla przewożonych zwierząt i roślin Wzajemne uznawanie wyników kontroli i badań Ujednolicanie norm bezpieczeństwa pojazdów cieżar, nacisk na osie Liberalizacja a następnie zniesienie systemu kontyngentów transportowych Formalnie wspólny rynek w zakresie transportu , Faktycznie na początku 2004

14 Zdefiniowanie barier Bariery fizyczne

15 Zdefiniowanie barier Bariery fiskalne

16 Zdefiniowanie barier Bariery techniczne

17 Systemy standardów europejskich Standard: techniczna specyfikacja lub inny dokument dostępny publicznie, opracowany we współpracy i za zgodą wszystkich zainteresowanych, oparty na zespolonych wynikach nauki, technologii i doświadczenia, przyjęty przez uznane instytucje szczebla regionalnego, narodowego i międzynarodowego, którego celem jest przyczynianie się do osiągnięcia optymalnych społecznych korzyści Definicja Międzynarodowej Organizacji Standaryzacji oraz Komisji Ekonomicznej ONZ dla Europy

18 Zdefiniowanie barier Bariery techniczne

19 Nowe podejście do standaryzacji 2 podsystemy Obowiązkowy Dobrowolny

20 Swoboda przepływu osób Jeden z kluczowych elementów budowy rynku wewnętrznego Wspólny rynek pracy Usługi świadczone transgranicznie Swoboda zakładania przedsiębiorstw Budowanie Europy obywatelskiej poszanowanie praw człowieka, prawa mniejszości narodowych, wolności, niedyskryminacji, tolerancji i aktywności obywatelskiej

21 Co potrzeba by wprowadzić swobodny przepływ osób? Wprowadzenie swobody przepływu: Pracowników najemnych (Traktat Rzymski, dyrektywa1961) Pracowników samodzielnych (dyrektywa 1973 rok, właściciele przedsiębiorstw, osoby świadczące usługi, personel kierowniczy) Innych osób: które zaprzestały pracy, studentów (Rozporządzenie Rady 1970, trzy dyrektywy 1990, dyrektywa studencka z 1993 roku) Prawo rozciąga się na małżonków, dzieci do 21 roku życia, rodziców i ich współmałżonków o ile są oni na ich utrzymaniu)

22 Przepływ osób polityka w stosunku do państw trzecich Umowa z Schengen Problem nielegalnej emigracji, wzrostu terrroryzmu, handlu bronią i narkotykami Francja, RFN, Beneluks Schengen rok likwidacja kontroli w przepływie osób miedzy nimi i zaostrzenie na zewnętrznych wspólnych granicach Pierwsi członkowie: Belgia, Francja, Holandia, Niemcy, Luksemburg 1995: Austria, Dania, Finlandia, Grecja, Hiszpania, Portugalia, Szwecja, Włochy 1999: Islandia, Norwegia 2008 Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Węgry, Słowacja, Słowenia, Szwajcaria Weszła w życie w 1994, kontrolę zniesiono w 1995 Od Traktatu Amsterdamskiego wchodzi w skład systemu pranego UE

23 Swoboda przepływu osób Artykuł 19 Traktatu o funkcjonowaniu UE

24 Swoboda przepływu osób Artykuł 20 Traktatu o funkcjonowaniu UE

25 Swoboda przepływu osób Artykuł 21 Traktatu o funkcjonowaniu UE

26 Swoboda przepływu pracowników Artykuł 45 Traktatu o funkcjonowaniu UE

27 Swoboda przepływu pracowników Artykuł 46 Traktatu o funkcjonowaniu UE

28 Swoboda przepływu pracowników uznawanie kwalifikacji

29 Negocjacje Polska UE, członkowstwo Swobodny przepływ osób Negocjowano wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych, swobodny przepływ pracowników, zachowanie przez pracowników migrujących praw do emerytur dodatkowych. koordynacja systemów zabezpieczeń społecznych niektóre kwestie z zakresu praw obywatelskich, przede wszystkim dotyczące prawa pobytu i praw wyborczych

30 Negocjacje Polska UE, członkowstwo Swobodny przepływ osób Negocjacje rozpoczęły się 26 maja 2000 roku, tymczasowe zamknięcie 21 grudnia 2001 roku. Polska akceptacja całości dorobku prawnego UE, zobowiązanie do wdrożenia przed uzyskaniem członkostwa.

31 Negocjacje Polska UE, członkowstwo Swobodny przepływ osób Najtrudniejszą kwestią po stronie UE przyznanie prawa do podejmowania pracy w państwach członkowskich UE. 7-letni okres przejściowy. 2 pierwsze lata - możliwość otwierania swoich rynków pracy, aż do zniesienia wszelkich ograniczeń. W trakcie okresu przejściowego obywatele nowo przyjętych państw członkowskich - pierwszeństwo w dostępie do rynków pracy Unii przed obywatelami krajów trzecich. Pod koniec drugiego roku obecne państwa członkowskie UE - prawo zgłoszenia Komisji Europejskiej zamiaru przedłużenia obowiązywania okresu przejściowego o kolejne trzy lata.

32 Negocjacje Polska UE, członkowstwo Swobodny przepływ osób Wzajemne uznawanie kwalifikacji i tytułów zawodowych. Polska zaakceptowała dorobek prawny UE w tej dziedzinie. Zmiana tytułu zawodowego lekarz stomatologii na lekarz dentysta. Uzyskano potwierdzenie uznawania dyplomów pielęgniarskich. Pielęgniarki i położne z wykształceniem średnim - 5-letni okres praktyki pielęgniarskiej System ubezpieczeń społecznych - Polska zobowiązała się do usprawniania struktur administracyjnych

33 Wspólny rynek rynku kapitału Swoboda przepływu kapitału Swoboda dokonywania płatności w odniesieniu do inwestycji bezpośrednich W tym Inwestycji w nieruchomości Transferów związanych z przedsiębiorczością Świadczeń usług finansowych Dopuszczenie papierów wartościowych na rynki finansowe

34 Traktat o funkcjonowaniu UE Liberalizacj akapitału i płatności Artykuły 63-66

35 Etapy liberalizacji przepływu kapitału

36 Liberalizacja przepływu kapitału z krajami trzecimi

37 Liberalizacja przepływu kapitału Nabywanie nieruchomości oraz ziemi

38 Swoboda przepływu usług

39 Sektor finansowy Harmonizacja wspólnotowa Cel stworzenie europejskiego rynku usług otwartego na konkurencji ale gwarantującego wysoki stopień bezpieczeństwa, efektywnego zarządzania pieniędzmi i innymi aktywami finansowymi Nowe podejście określanie tylko minimalnych wymogów dla Zagwarantowania niedyskryminacji narodowej Równego dostępu do rynku Równych szans obecności na rynku europejskim Wspólne minimalne wymagania - zharmonizowane W sferach nie objętych liberalizacją zasada wzajemnego uznawania

40 Sektor finansowy Ogólne przepisy obejmują takie dziedziny jak: System licencjonowania w tym warunki uzyskiwania licencji Określenie zakresu usług instytucji finansowych System nadzoru, zabezpieczenie przed ryzykiem, ochrona przed nieuczciwymi praktykami

41 Minimalne wymogi dot. usług bankowych II Dyrektywa Bankowa 89/646/EWG Jednolita licencja bankowa Minimalny wymóg kapitału założycielskiego instytucji kredytowej 5 mln euro Wymóg uzyskiwania przez kompetentne władze informacji nt. kwalifikacji i reputacji osób zatrudnionych, głównych akcjonariuszy lub udziałowców (kwalifikowane udziały > 10%) Zasada sprawozdania nadzoru ostrożnościowego przez kraj, w którym ma siedziba instytucja macierzysta. System kontroli metod zarządzania bankiem cel zapewnienie bezpieczeństwa klientów i ograniczenia ryzyka nadużyć Definicja instytucji kredytowej prowadząca działalność w formie przyjmowania depozytów oraz innych funduszy podlegających zwrotowi oraz udzielania kredytów na własny rachunek

42 Sektor finansowy Integracja nie została zakończona Trzy duże przedsięwzięcia Plan Działania na Rzecz Usług Finansowych (Financial Services Action Plan FSAP) Plan Działania na Rzecz Kapitału Ryzykownego (Risk Capitl Action Plan RCAP) Program współpracy krajów członkowskich w zakresie wielosektorowego nadzoru nad wszystkimi instytucjami finansowymi

43 Financial Services Action Plan (FSAP) Plan Działania wobec Usług Finansowych Przedstawiony w maju 1999 przez Komisję Europejską Planowane wdrożenie do końca podstawowe cele strategiczne

44 Cele FSAP Stworzenie jednolitego hurtowego rynku przepływów kapitałowych. Najbardziej pilna i ambitna część FSAP Cel: utworzenie powszechnie obowiązujących regulacji prawnych na rynku papierów wartościowych, stymulacja transgranicznych fuzji i przejęć kreacja jednolitego rynku dla inwestorów Utworzenie otwartego i bezpiecznego rynku finansowego. Najistotniejsze regulacje sprzedaż na odległość usług finansowych, ochrona praw konsumenta na rynku kredytowym ułatwienia transakcji transgranicznych dla klientów detalicznych

45 Cele FSAP Ustanowienie nowoczesnych regulacji ostrożnościowych i systemu nadzoru tynków finansowych Zmniejszenie różnic w systemach podatkowych i corporate governance. Szczególne kontrowersje wokół problemu opodatkowania dochodów z oszczędności osiąganych przez nierezydentów

46 Działania FSAP KE ocena FSAP sukces w kategoriach proceduralnych, który prowadzić może do znaczących oszczędności, dostarczając tym samym kapitału Pozytywna ocena legislacji w dziedzinie usług finansowych Implementacja nie przebiegała w sposób spójny i terminowy założenia planu FSAP bardzo dobre, ale nie do końca spełnione w praktyce Niezbędne kroki do podjęcia: Dalsza praca na rzecz egzekwowania przepisów Monitorowanie dodatkowych regulacji wprowadzanych przez państwa członkowskie tak, aby nie wykraczały poza przepisy regulacyjne UE

47 Przepływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych w UE w mld $ Outward FDI Inward FDI Źródło: UNCTAD

48 Stosunek przepływu FDI w UE do nakładów na środki trwałe brutto w % Outward FDI Inward FDI Źródło: UNCTAD

49 Wartość inwestycji typu venture capital (VCI) w UE (mld Euro) VCI Źródło: Eurostat

50 Wartość i udział międzynarodowych fuzji i przejęć na rynku usług finansowych w UE (mld Euro) % 38% 67% 68% 62% 32% Domestic M&A Cross-border M&A Źródło: PricewaterhouseCoopers

51 Posiadanie rachunku osobistego w innym kraju UE-15 w latach (%) UE-15 UK Szw ecja Finlandia Portugalia Austria Holandia Luksemburg Włochy Irlandia Francja Hiszpania Grecja Niemcy Dania Belgia Źródło: Eurobarometr 2004

52 Swobodny przepływ towarów Otwarcie negocjacji 21 czerwca 1999 r., zamknięcie 29 marca 2001 r. Polska złożyła deklarację przyjęcia w całości dorobku prawnego Wspólnot Europejskich Kończąc rokowania Polska - wystąpienia o okres przejściowy dotyczący implementacji dyrektywy 65/65/EWG - procedura rejestracyjnej farmaceutyków, ważności certyfikatów na wyroby medyczne, wydanych na podstawie poprzednio obowiązującego prawa. 28 listopada 2001 r. otwarcie i zamknięcie, okres przejściowy do 31 grudnia 2008 r.

53 Swoboda świadczenia usług Negocjacje rozpoczęły się 12 listopada 1999 r., zamknięcie 14 listopada 2000 r. Polska - gotowość wdrożenia - dorobku prawnego UE z wyjątkiem; okres przejściowy do 31 grudnia 2007 r. 5 dyrektywy 2000/12/EC, która ustala minimalny poziom funduszy własnych banków spółdzielczych w wysokości 1 mln euro. Do 31 grudnia 2007 r. - regulacje dotyczące systemu zabezpieczającego ochronę inwestorów na rynku kapitałowym

54 Swobodny przepływ kapitału W prawie polskim: Prawo dewizowe 1 października 2002 r - swoboda przepływu kapitału i płatności (w tym kapitału krótkoterminowego) Umowy międzynarodowe, w tym umowy o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji.

55 Swobodny przepływ kapitału Negocjacje rozpoczęły się 15 lipca 1999, zostały zakończone 22 marca 2002 r. W pierwotnym stanowisku Polska zadeklarowała pełne dostosowanie z wyjątkiem: przepisów dotyczących nabywania nieruchomości przez cudzoziemców inwestycji w sektorze transportu lotniczego ( Polityka transportowa ).

56 Swobodny przepływ kapitału Nabywanie nieruchomości: Strona polska wniosek o okres przejściowy; zachowanie wymogu uzyskania zezwolenia na nabycie nieruchomości. Strona wspólnotowa: nie do przyjęcia było dla UE objęcie okresem przejściowym nieruchomości na cele inwestycyjne,

57 Argumenty strony polskiej: Argumenty o charakterze ekonomicznym obawa przed gwałtownym wzrostem cen nieruchomości po przystąpieniu Polski do UE i dostępności nieruchomości dla obywateli polskich Argumenty o charakterze prawnym zagrożenie spekulacją nieruchomościami w przewidywaniu znacznego wzrostu ich cen Emocje i obawy - podłoże nie tylko ekonomiczne, ale także historyczne Dodatkowym argumentem - brak uporządkowania kwestii własności nieruchomości rolnych, szczególnie na dawnych tzw. Ziemiach Odzyskanych

58 Swobodny przepływ kapitału Polska otrzymała zgodę na dwa okresy przejściowe: Pierwszy okres Przez 5 lat Polska będzie mogła stosować wobec obywateli UD przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców odniesieniu do tzw. drugich domów. Wyłączone nieruchomości o charakterze rekreacyjnym nabywane w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Okresem przejściowym nie będą objęte osoby zamieszkałe na terenie Polski przez okres czterech lat przed nabyciem nieruchomości

59 Swobodny przepływ kapitału Polska otrzymała zgodę na dwa okresy przejściowe: Drugi okres przez 12 lat Polska będzie mogła stosować wobec obywateli UE przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców w odniesieniu do nieruchomości rolnych i leśnych. Okres przejściowy nie obejmie rolników indywidualnych osiedlających się i prowadzących działalność rolniczą na zasadach samozatrudnienia w Polsce, pod warunkiem dzierżawy i uprawiania przez nich nieruchomości przez okres trzech, a w województwach warmińsko-mazurskim, pomorskim, kujawsko-pomorskim, zachodniopomorskim, lubuskim, wielkopolskim, dolnośląskim i opolskim siedmiu lat przed nabyciem nieruchomości.

60 Pytania, propozycja Liberalizacja jest działaniem pierwotnym, harmonizacja działaniem wtórnym? Odnieś się do procesu tworzenia wspólnego rynku dóbr, kapitału i usług Opisz zasady stosowania nowego podejścia w tworzeniu wspólnego rynku dóbr, kapitału i usług Liberalizacja usług regulowanych. Jakie kroki? Fatyczne bariery w handlu dobrami i ich eliminacja w krajach EWG Wejście Polski do JRE, od razu pełna liberalizacja?