Wspólne Polityki UE Polityka JRE. Liberalizacja przepływu kapitału i usług

Transkrypt

1 Wspólne Polityki UE Polityka JRE. Liberalizacja przepływu kapitału i usług Dr Katarzyna Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego

2 Plan zajęć Swobodny przepływ kapitału Swoboda przepływu usług JRE a sektor finansowy Wejście Polski do JRE wyniki negocjacji; rynek dóbr, kapitału, usług

3 Wspólny rynek rynku kapitału Swoboda przepływu kapitału Swoboda dokonywania płatności w odniesieniu do inwestycji bezpośrednich W tym Inwestycji w nieruchomości Transferów związanych z przedsiębiorczością Świadczeń usług finansowych Dopuszczenie papierów wartościowych na rynki finansowe

4 Efekty mobilności kapitału i transferu technologii, podstawy teoretyczne r r 1 r 2 MRP K K 1 K 2 K

5 Efekty pełnej mobilności kapitału w ramach wspólnego rynku r r r wr r h c e r p r wr MRP K P MRP K H 0 h 0 p K 2 K 1 TIG, Dr K. Śledziewska 5

6 Efekty mobilności kapitału i transferu technologii r r a r rw r h r wr MRP K P MRP K P 0 h 0 p E b E c d K 2 K 1 K 0 E h E p MRP K H r rw r wr r p TIG, Dr K. Śledziewska 6

7 Etapy liberalizacji przepływu kapitału 1. Dyrektywy z roku 1960 i 1962 Liberalizacja z zakresie Inwestycji bezpośrednich Krótko i średnioterminowych kredytów handlowych i związanych z nimi poręczeń i gwarancji Transferów prywatnych związanych z przemieszczaniem się osób Pozostały ograniczenia Krótkookresowe finansowe transakcje kredytowe Prowadzenie operacji na rachunkach bieżących i terminowych Otwieranie kont bankowych za granicą Długoterminowe kredyty handlowe Silna krajowa regulacja systemów finansowych (systemu bankowego, ubezpieczeniowego, rynku papierów wartościowych) 2. Dyrektywa 17 listopada 1986 Pogłębianie wprowadzonej w latach 60 liberalizacji w zakresie niezbędnym do sprawnego funkcjonowania wspólnego rynku (art.. 67 t. o WE) 3. Dyrektywa Rady WE 24 czerwca 1988 (88/361)

8 Etapy liberalizacji przepływu kapitału Dyrektywa Rady WE 24 czerwca 1988 (88/361) Pełna liberalizacja Zobowiązanie do usunięcia wszystkich restrykcji w zakresie przepływu kapitału Obywatele mają uzyskać swobodny dostęp do systemów finansowych partnerów (np. inwestycje, pożyczki) Całkowita eliminacja dyskryminacji z uwagi na obywatelstwo lub miejsce zamieszkania inwestorów bądź lokalizację ich inwestycji Środki administracyjne, podatki itd. Liberalizacja przepływu kapitału w różnej formie od przepływu krótkoterminowego kredytu po operacje obejmujące instrumenty rynku pieniężnego, poprzez otwieranie rachunków dewizowych

9 Etapy liberalizacji przepływu kapitału Duże znaczenie dyrektywy z 24 czerwca 1988 roku Istotna rola transakcji krótkoterminowych Obywatele państw członkowskich łatwo zakładają konta bankowe, otrzymują pożyczki Zrezygnowano z podziału swobody migracji kapitału na etapy Niektóre kraje otrzymują okres przejściowy Hiszpania, Irlandia i Portugalia (luty 1992) Grecja (czerwiec 1994) Pełna liberalizacja obrotów kapitałowych w 1990 roku

10 Obawa przed negatywnym wpływem liberalizacji przepływu kapitału Klauzule zabezpieczające Art.. 73 t. WE Zaburzenia w funkcjonowaniu rynku kapitałowego Dyrektywa Rady WE z 1988 roku Poważne napięcia na rynkach dewizowych prowadzące do istotnych problemów w prowadzeniu przez kraje członkowskie polityki monetarnej i kursowej Charakter ograniczony i tymczasowy Stosowane jedynie do transakcji nie podlegających wcześniejszej liberalizacji Operacje bieżące Operacje depozytowe Kredyty krótkoterminowe Stosowanie max 6 miesięcy Wymagana zgoda Komisji po konsultacji z Rada Naczelną Europejskiego Banku Centralnego

11 Obawa przed negatywnym wpływem liberalizacji przepływu kapitału Żaden kraj nie uruchomił klauzuli Europejski kryzys systemu walutowego Hiszpania i Portugalia ograniczają przepływ kapitału Na podstawie klauzul przejściowych Nie przyniosły większych ograniczeń

12 Liberalizacja przepływu kapitału z krajami trzecimi Kraje powinny dążyć do takiego samego stopnia liberalizacji zasad przepływu kapitału z krajami trzecimi Powód Korzyści wynikające z liberalizacji Trudności w odróżnianiu kapitału rezydentów krajów członkowskich i krajów trzecich Klauzule bezpieczeństwa wobec podmiotów zewnętrznych Art. 59 w wyjątkowych okolicznościach gdy przepływ kapitału do lub z krajów trzecich może spowodować poważne trudności w funkcjonowaniu unii gospodarczo-walutowej Rada może podnieść środki bezpieczeństwa Okres nie przekraczający 6 miesięcy Jeśli absolutnie niezbędne

13 Liberalizacja przepływu kapitału Przepływ papierów wartościowych Emitent ma prawo do dystrybucji na wszystkich giełdach UE inaczej prawo wzajemnego uznania jeśli emisja zaakceptowana przez Komisję Papierów Wartościowych jednego z krajów członkowskich Można ograniczyć prawo wzajemnego uznania jeśli emitent ma jedynie biuro zarejestrowane na terytorium UE Możliwość wykluczenia państw trzecich (USA)

14 Liberalizacja przepływu kapitału Przepływ papierów wartościowych Obowiązek publicznej informacji o emisji i praw z nią związanych Prospekt emisyjny Informacja o osobach (instytucjach) odpowiedzialnych za prospekt i kontrolę rachunków Informacja o subskrypcji lub sprzedaży i liczbie akcji Ogólne informacje o emitencie i jego kapitale Informacja o rodzaju działalności emitenta Informacja o aktywach i pasywach, pozycji finansowej oraz zyskach i stratach emitenta Informacja o administracji, zarządzie i nadzorze Informacja o ostatnich wynikach emitenta i możliwościach rozwoju

15 Liberalizacja przepływu kapitału Nabywanie nieruchomości oraz ziemi Prawo każdego obywatela UE swoboda wyboru miejsca gdzie chce pracować i mieszkać Prawo kupna nieruchomości niezbędnej do życia i wykonywania zawodu Szczególne wymagania Zakup ziemi rolniczej

16 Liberalizacja przepływu kapitału Nabywanie nieruchomości oraz ziemi Dania zabroniła obywatelom innych krajów kupowania drugich domów Niezamieszkanych przez cały rok Nie zmieniła ustawy z 1994 roku o nieruchomościach określa warunki zakupu duńskiej ziemi użytkowanej rolniczo można zakupić ziemię w Danii jeśli: Nie jesteśmy właścicielem lub współwłaścicielem nieruchomości rolnej lub gospodarstwa za granicą» dotyczy również współmałżonków i dzieci Mieszkamy w Danii na stałe w ciągu 6 miesięcy Prowadzimy osobiście gospodarstwo i zdobywamy niezbędne w tym zakresie kwalifikacje określone przez duńskie ministerstwo rolnictwa

17 Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych z całego świata, % PKB, nguage=en&pcode=tgibc410&toolbox=types

18 Odpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych z całego świata, % PKB, nguage=en&pcode=tgibc420&toolbox=types

19 Plan zajęć Swobodny przepływ kapitału Swoboda przepływu usług JRE a sektor finansowy Wejście Polski do JRE wyniki negocjacji; rynek dóbr, kapitału, usług

20 Swoboda przepływu usług Program jednolitego rynku stworzenie jednolitego rynku usług we wszystkich sektorach dopuszcza możliwość ograniczenia swobody ze względu na bezpieczeństwo publiczne Podstawa prawna, TWE Swoboda zakładania przedsiębiorstw i prowadzeni działalności usługowej przez firmę z danego kraju na obszarze innego kraju na takich samych warunkach jakie obowiązują obywateli kraju, w którym firma ma powstać Przedsiębiorstwo Firma, spółka, przedsięwzięcie z wyodrębnionymi nieruchomościami i personelem Założone przez przedsiębiorstwo lub osobę fizyczną pracującą na zasadzie samozatrudnienia Jedyny warunek wcześniejsze posiadanie przedsiębiorstwa macierzystego w jednym z krajów UE Swoboda świadczenia usług transgranicznie bez potrzeby zakładania przedsiębiorstwa zagranicznego przez firmę czy osobę fizyczną Warunek - wcześniej działalność w jednym z państw członkowskich

21 Swoboda przepływu usług Wzajemny system uznawania dyplomów szkolnictwo zawodowego i wyższego (1988, 1992) Kilkanaście dyrektyw regulujących wybrane zagadnienia działalności spółek o: kontroli i koncentracji na poziomie wspólnotowym prawie spółek jednoosobowych z ograniczoną odpowiedzialnością

22 Swoboda przepływu usług Późno: liberalizacja przepływu usług finansowych Przepływ usług bankowych (1973) Zakładanie banków zgada w jednym państwie ważna w innych (1989) Założenie towarzystwa ubezpieczeniowego zgoda w jednym państwie wystarcza (1992) Usługi inwestycyjne 1996 rok Wspólny rynek usług 2006, przełom, dyrektywa, plan początek 2010

23 Swoboda przepływu usług zasady Podstawowe sektory usług są regulowane przez rynek Nie przepisy rządowe czy wspólnotowe Liberalizacja jest działaniem pierwotnym, harmonizacja działaniem wtórnym Wspólnota nie prowadzi polityki regulacji rynku sektora usług Rynek ten podlega tym samym regułom konkurencji co rynki dóbr Liberalizacja oparta na zasadzie stand still Zobowiązanie krajów do nie wprowadzania żadnych nowych regulacji Definicja barier rynkowych oparta na orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Sager (Nr 76/90) Restrykcje w usługach działanie mogące doprowadzić do zakazania lub ograniczenia świadczenia usług transgranicznie

24 Swoboda przepływu usług zasady W wielu sektorach silna regulacja narodowa Motywacje: użyteczność publiczna Bezpieczeństwo Monopol naturalny W celu otwarcia na konkurencje wspólne standardy działania Minimalna harmonizacja podstawowych wymogów Zasada wzajemnego uznawania narodowych rozwiązań Efekt usunięcie zróżnicowanych przepisów krajowych ale jednocześnie pozostawienie różnorodności rozwiązań przepisów krajowych

25 Swoboda przepływu usług zasady Zasada wzajemnego uznawania wymagań O ile udowodnione, że regulacja narodowa jest rzeczywiście uzasadniona Względy dobra publicznego Uznanie jakości kontroli kraju macierzystego Kontrola nie może być powtórzona Polityka zewnętrzna wobec partnerów trzecich GATS Polityka europejska w ramach polityki przemysłowej usługi sieciowe telekomunikacja transport usługi audiowizulane energetyka poczta gazownictwo

26 Swoboda przepływu usług Znaczna część segmentów usługi charakter rynkowy. Są to usługi Turystyczne Handlowe Biznesowe Hotelarskie Gastronomiczne Regulacja wymaga usunięcia barier fiskalnych i technicznych Nie stwarza potrzeby zbliżania prawa i tworzenia wspólnych zharmonizowanych regulacji Ale ważne przepisy dot. Podatków pośrednich Uznawania dyplomów i kwalifikacji Formalności graniczne Swobody przemieszczania się osób Standardów technicznych produktów związanych z przemieszczaniem się osób

27 Swoboda przepływu usług Usługi regulowane Potrzeba deregulacji narodowej Minimalna re-regulacja na poziomie wspólnotowym Usługi Transportowe Finansowe Sieciowe Telekomunikacja Poczta Energetyka Gazownictwo Działania: Deregulacja narodowa Usunięcie uregulowań prawnych i działań administracyjnych ograniczających konkurencję Liberalizacja zewnętrzna Demonopolizacja Prywatyzacja

28 Handel usługami krajów UE, Exports Imports

29 Udział handlu usługami krajów UE w handlu światowym Exports Imports

30 Struktura eksportu usług w 2010 roku 100% Travel 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Transport Royalties and licence fees Personal, cultural and recreational services Other business services Insurance Government services n.i.e. Financial services Construction Computer and information Communications

31 Usługi komunikacyjne, zmiany w udziale w eksporcie do świata, United Kingdom Sweden Portugal Poland Luxembourg Lithuania Italy Ireland Greece Germany France Estonia Czech Republic Belgium

32 Usługi informatyczne i informacyjne, zmiany w udziale w eksporcie do świata, United Kingdom Sweden Portugal Poland Luxembourg Lithuania Italy Ireland Greece Germany France Estonia Czech Republic Belgium

33 Usługi finansowe, zmiany w udziale w eksporcie do świata, United Kingdom Sweden Portugal Poland Luxembourg Lithuania Italy Ireland Greece Germany France Estonia Czech Republic Belgium

34 Plan zajęć Swobodny przepływ kapitału Swoboda przepływu usług JRE a sektor finansowy Wejście Polski do JRE wyniki negocjacji; rynek dóbr, kapitału, usług

35 Sektor finansowy Harmonizacja wspólnotowa Cel stworzenie europejskiego rynku usług otwartego na konkurencję ale gwarantującego wysoki stopień bezpieczeństwa, efektywnego zarządzania pieniędzmi i innymi aktywami finansowymi Nowe podejście określanie tylko minimalnych wymogów dla Zagwarantowania niedyskryminacji narodowej Równego dostępu do rynku Równych szans obecności na rynku europejskim Wspólne minimalne wymagania - zharmonizowane W sferach nie objętych liberalizacją zasada wzajemnego uznawania

36 Sektor finansowy Ogólne przepisy obejmują takie dziedziny jak: System licencjonowania w tym warunki uzyskiwania licencji Określenie zakresu usług instytucji finansowych System nadzoru, zabezpieczenie przed ryzykiem, ochrona przed nieuczciwymi praktykami

37 Minimalne wymogi dot. usług bankowych II Dyrektywa Bankowa 89/646/EWG Jednolita licencja bankowa Minimalny wymóg kapitału założycielskiego instytucji kredytowej 5 mln euro Wymóg uzyskiwania przez kompetentne władze informacji nt. kwalifikacji i reputacji osób zatrudnionych, głównych akcjonariuszy lub udziałowców (kwalifikowane udziały > 10%) Zasada sprawozdania nadzoru ostrożnościowego przez kraj, w którym ma siedziba instytucja macierzysta. System kontroli metod zarządzania bankiem cel zapewnienie bezpieczeństwa klientów i ograniczenia ryzyka nadużyć Definicja instytucji kredytowej prowadząca działalność w formie przyjmowania depozytów oraz innych funduszy podlegających zwrotowi oraz udzielania kredytów na własny rachunek

38 Sektor finansowy Integracja nie została zakończona Trzy duże przedsięwzięcia Plan Działania na Rzecz Usług Finansowych (Financial Services Action Plan FSAP) Plan Działania na Rzecz Kapitału Ryzykownego (Risk Capitl Action Plan RCAP) Program współpracy krajów członkowskich w zakresie wielosektorowego nadzoru nad wszystkimi instytucjami finansowymi

39 Financial Services Action Plan (FSAP) Plan Działania wobec Usług Finansowych Przedstawiony w maju 1999 przez Komisję Europejską Planowane wdrożenie do końca podstawowe cele strategiczne

40 Cele FSAP Stworzenie jednolitego hurtowego rynku przepływów kapitałowych. Najbardziej pilna i ambitna część FSAP Cel: utworzenie powszechnie obowiązujących regulacji prawnych na rynku papierów wartościowych, stymulacja transgranicznych fuzji i przejęć kreacja jednolitego rynku dla inwestorów Utworzenie otwartego i bezpiecznego rynku finansowego. Najistotniejsze regulacje sprzedaż na odległość usług finansowych, ochrona praw konsumenta na rynku kredytowym ułatwienia transakcji transgranicznych dla klientów detalicznych

41 Cele FSAP Ustanowienie nowoczesnych regulacji ostrożnościowych i systemu nadzoru tynków finansowych Zmniejszenie różnic w systemach podatkowych i corporate governance. Szczególne kontrowersje wokół problemu opodatkowania dochodów z oszczędności osiąganych przez nierezydentów

42 Działania FSAP KE ocena FSAP sukces w kategoriach proceduralnych, który prowadzić może do znaczących oszczędności, dostarczając tym samym kapitału Pozytywna ocena legislacji w dziedzinie usług finansowych Implementacja nie przebiegała w sposób spójny i terminowy założenia planu FSAP bardzo dobre, ale nie do końca spełnione w praktyce Niezbędne kroki do podjęcia: Dalsza praca na rzecz egzekwowania przepisów Monitorowanie dodatkowych regulacji wprowadzanych przez państwa członkowskie tak, aby nie wykraczały poza przepisy regulacyjne UE

43 Plan zajęć Swobodny przepływ kapitału Swoboda przepływu usług JRE a sektor finansowy Wejście Polski do JRE wyniki negocjacji; rynek dóbr, kapitału, usług

44 Swobodny przepływ towarów Otwarcie negocjacji 21 czerwca 1999 r., zamknięcie 29 marca 2001 r. Polska złożyła deklarację przyjęcia w całości dorobku prawnego Wspólnot Europejskich Kończąc rokowania Polska - wystąpienia o okres przejściowy dotyczący implementacji dyrektywy 65/65/EWG - procedura rejestracyjnej farmaceutyków, ważności certyfikatów na wyroby medyczne, wydanych na podstawie poprzednio obowiązującego prawa. 28 listopada 2001 r. otwarcie i zamknięcie, okres przejściowy do 31 grudnia 2008 r.

45 Swoboda świadczenia usług Negocjacje rozpoczęły się 12 listopada 1999 r., zamknięcie 14 listopada 2000 r. Polska - gotowość wdrożenia - dorobku prawnego UE z wyjątkiem; okres przejściowy do 31 grudnia 2007 r. 5 dyrektywy 2000/12/EC, która ustala minimalny poziom funduszy własnych banków spółdzielczych w wysokości 1 mln euro. Do 31 grudnia 2007 r. - regulacje dotyczące systemu zabezpieczającego ochronę inwestorów na rynku kapitałowym

46 Swobodny przepływ kapitału W prawie polskim: Prawo dewizowe 1 października 2002 r - swoboda przepływu kapitału i płatności (w tym kapitału krótkoterminowego) Umowy międzynarodowe, w tym umowy o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji.

47 Swobodny przepływ kapitału Negocjacje rozpoczęły się 15 lipca 1999, zostały zakończone 22 marca 2002 r. W pierwotnym stanowisku Polska zadeklarowała pełne dostosowanie z wyjątkiem: przepisów dotyczących nabywania nieruchomości przez cudzoziemców inwestycji w sektorze transportu lotniczego ( Polityka transportowa ).

48 Swobodny przepływ kapitału Nabywanie nieruchomości: Strona polska wniosek o okres przejściowy; zachowanie wymogu uzyskania zezwolenia na nabycie nieruchomości. Strona wspólnotowa: nie do przyjęcia było dla UE objęcie okresem przejściowym nieruchomości na cele inwestycyjne,

49 Argumenty strony polskiej: Argumenty o charakterze ekonomicznym obawa przed gwałtownym wzrostem cen nieruchomości po przystąpieniu Polski do UE i dostępności nieruchomości dla obywateli polskich Argumenty o charakterze prawnym zagrożenie spekulacją nieruchomościami w przewidywaniu znacznego wzrostu ich cen Emocje i obawy - podłoże nie tylko ekonomiczne, ale także historyczne Dodatkowym argumentem - brak uporządkowania kwestii własności nieruchomości rolnych, szczególnie na dawnych tzw. Ziemiach Odzyskanych

50 Swobodny przepływ kapitału Polska otrzymała zgodę na dwa okresy przejściowe: Pierwszy okres Przez 5 lat Polska będzie mogła stosować wobec obywateli UD przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców odniesieniu do tzw. drugich domów. Wyłączone nieruchomości o charakterze rekreacyjnym nabywane w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Okresem przejściowym nie będą objęte osoby zamieszkałe na terenie Polski przez okres czterech lat przed nabyciem nieruchomości

51 Swobodny przepływ kapitału Polska otrzymała zgodę na dwa okresy przejściowe: Drugi okres przez 12 lat Polska będzie mogła stosować wobec obywateli UE przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców w odniesieniu do nieruchomości rolnych i leśnych. Okres przejściowy nie obejmie rolników indywidualnych osiedlających się i prowadzących działalność rolniczą na zasadach samozatrudnienia w Polsce, pod warunkiem dzierżawy i uprawiania przez nich nieruchomości przez okres trzech, a w województwach warmińsko-mazurskim, pomorskim, kujawsko-pomorskim, zachodniopomorskim, lubuskim, wielkopolskim, dolnośląskim i opolskim siedmiu lat przed nabyciem nieruchomości.

52 Extra EU-27 trade in goods, services and FDI flows, 2010 (% of GDP)

53 Intra EU-27 shares of total EU-27 trade in goods, services and FDI flows, 2010 (%)

54 Annual growth rate of intra-eu-27 exports and outward FDI, (%)

55 Annual growth rate of extra-eu-27 exports and outward FDI, (%)

56 Extra-EU trade in goods, services and FDI flows, main partners, 2010 (% of EU-27 total)

57 Intra-EU-27 trade in goods, services and FDI flows, by Member State, 2010 (% of total flows)

58 Contribution to total intra-eu-27 exports and outward FDI, by Member State, 2010 (%)

59 Contribution to total extra-eu-27 exports and outward FDI, by Member State, 2010 (%)

60 Pytania Liberalizacja jest działaniem pierwotnym, harmonizacja działaniem wtórnym? Odnieś się do procesu tworzenia wspólnego rynku dóbr, kapitału i usług Opisz zasady stosowania nowego podejścia w tworzeniu wspólnego rynku dóbr, kapitału i usług Liberalizacja usług regulowanych. Jakie kroki? Fatyczne bariery w handlu dobrami i ich eliminacja w krajach EWG Wejście Polski do JRE, od razu pełna liberalizacja?