Gospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej. Wykład IX Swoboda przepływu osób

Transkrypt

1 Gospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej Wykład IX Swoboda przepływu osób

2 Europa Obywatela,,Opinia publiczna naszych krajów nie chce Europy technokratycznej. Unia Europejska musi być odczuwalna w codziennym Ŝyciu przez kaŝdego obywatela ( ) Europa musi przybliŝyć się do obywatela Raport Tindemans a 2

3 Swoboda przepływu osób Prawo do swobodnego przemieszczania się, osiedlania, podejmowania nauki oraz moŝliwość podejmowania pracy lub prowadzenia działalności na własny rachunek (tzw. samozatrudnienie) przez obywateli jednego państwa UE na terytorium innego państwa UE. Nie jest wymagane przy tym Ŝadne zezwolenie. Realizacja swobody przepływu osób wymaga gwarancji: praw wyborczych (pochodna obywatelstwa), dostępu do rynku pracy, uznawania dyplomów i kwalifikacji zawodowych, koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. 3

4 Obywatelstwo UE Niniejszym ustanawia się obywatelstwo Unii. KaŜda osoba posiadająca obywatelstwo państwa członkowskiego staje się obywatelem Unii. Obywatelstwo Unii nie zastępuje obywatelstwa państwa, ale je uzupełnia. art. 17 ust. 1 TWE Aspekt równoległości obywatelstwa UE do obywatelstwa państwa członkowskiego ZaleŜny i uzupełniający charakter obywatelstwa UE: Nabycie z chwilą nabycia obywatelstwa państwa członkowskiego (brak jednolitości!) Utrata jedynie z utratą obywatelstwa państwa członkowskiego 4

5 Katalog praw i obowiązków obywatela UE Brak zdefiniowanych obowiązków obywatelskich! Prawo swobodnego poruszania się i pobytu Prawa wyborcze (prawo udziału w wyborach do PE oraz samorządu lokalnego stopnia podstawowego) Prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej Prawo petycji do PE Prawo skargi do Ombudsmana Prawo do informacji Nikiforos Diamandouros, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich 5

6 Dostęp do rynku pracy Obowiązuje maksymalnie 7-letni okres przejściowy (zasada 2+3+2) Motywy stosowania ograniczeń migracji przez kraj przyjmujący Zmiany poziomu płac Wzrost bezrobocia Wzrost wydatków państwowych (wzrost roszczeń wobec systemu opieki społecznej, wzrost kosztów zapewnienia infrastruktury społecznej) Rozkład Ŝycia społecznego (róŝnice kulturowe) Pogłębianie zóŝnicowania regionalnego Pogorszenie bilansu płatniczego Argumenty przeciwko emigracji Strata kapitału ludzkiego Wyludnienie regionów Koszt alternatywny niewytworzonej produkcji 6

7 7

8 Uznawanie dyplomów i kwalifikacji zawodowych Brak reguł wspólnotowych nakazujących wzajemne uznawanie dyplomów do celów akademickich (z wyjątkiem niektórych kategorii dyplomów uznawanych do celów zawodowych). Uznawanie dyplomów i kwalifikacji do celów zawodowych odnosi się do tzw. zawodów regulowanych (zawód m.in.: prawnika, lekarza, dentysty, aptekarza, weterynarza, pielęgniarki, połoŝnej oraz architekta). 8

9 Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego DąŜenie, aby osoby, które korzystają z prawa do swobodnego przemieszczania się na obszarze całej Unii Europejskiej, mogły korzystać z ubezpieczeń społecznych Zasady równe traktowanie pracowników migrujących i obywateli państwa przyjmującego w zakresie podleganie zasadom tylko jednego ustawodawstwa w zakresie objęcia ubezpieczeniem, zachowanie praw nabytych 9

10 Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego Dziedziny: choroba i macierzyństwo, wypadki przy pracy, choroby zawodowe, renty i emerytury, renty rodzinne, świadczenia z tytułu bezrobocia, świadczenia rodzinne. Przepisy wspólnotowe nie mają w kwestiach: pomocy społecznej i medycznej: świadczenia te zazwyczaj są uzaleŝnione od wysokości dochodów i nie są związane z Ŝadną z wyŝej wymienionych kategorii; świadczeń na rzecz ofiar wojen lub skutków wojen; świadczeń w ramach istniejących programów przechodzenia na wcześniejszą emeryturę 10

11 Problemy koordynacji systemów zabezpieczeń społecznych Wiek emerytalny Kursy wymiany walut Opłaty pocztowe i bankowe 11

12 Układ z Schengen I Schengen I podpisany w czerwcu 1985 (wszedł w Ŝycie w czerwcu 1995 r.). Sygnatariusze: Belgia, Holandia, Luksemburg, Niemcy, Francja. Postanowienia: stopniowe znoszenie kontroli na wspólnych granicach wewnętrznych, swoboda przepływu osób pochodzących z krajów sygnatariuszy (zasada zwykłej kontroli wzrokowej na granicy, dokonywanej w stosunku do pojazdów przekraczających ją ze zmniejszoną prędkością) Grupa Schengen 13 krajów UE-15 (bez GB i IRL) oraz 2 kraje stowarzyszone Norwegia i Islandia 12

13 Konwencja z Schengen Schengen II Schengen II (Konwencja z Schengen) czerwiec 1990 r., weszła w Ŝycie: w 1995 r. w odniesieniu do Belgii, Niemiec, Francji, Luksemburga, Holandii, Hiszpanii i Portugalii, od 1998 r. wobec Włoch i Austrii, od 2000 r. wobec Grecji od 2001 r. w odniesieniu do Danii, Finlandii, Szwecji, Islandii i Norwegii 21 grudnia 2007 (29 marca 2008) - Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry Jesień 2008 Szwajcaria Inni sygnatariusze umowy Bułgaria, Cypr, Rumunia Zainteresowani członkostwem Liechtenstein, Watykan 13

14 Obszar Schengen II zniesienie kontroli na granicach wewnętrznych (swoboda przemieszczania się obywateli Unii, turystów z krajów trzecich, azylantów i legalnych imigrantów) wzmocnienia kontroli ( uszczelenienie ) na granicach zewnętrznych współpraca w zakresie reguł transportu i obrotu towarami, jednolity reŝim przekraczania granic zewnętrznych jednolita polityka wobec cudzoziemców w zakresie wiz i procedur azylowych, współpraca policyjna, usprawnienie pomocy prawnej w sprawach karnych oraz ekstradycji, współpraca w zwalczaniu przemytu środków odurzających, reguł posiadania i obrotu bronią zapewnienie odpowiedniego standardu danych osobowych, wdroŝenie tzw. Systemu Informacyjnego Schengen (SIS). 14

15 Konsekwencje migracji Wpływ na wzrost gospodarczy i inflację Wpływ na płace i zatrudnienie Wpływ na finanse publiczne, Wpływ na systemy opieki społecznej i usługi publiczne Przekazy pienięŝne DrenaŜ mózgów i niedobory siły roboczej w krajach, z których pochodzą osoby migrujące Skutki społeczne 15

16 Obywatelstwo osób migrujących wewnątrz UE w ostatnich latach (grupa wiekowa lat), 2007 r. Migracje 16

17 Wskaźniki mobilności według krajów, z których pochodzą emigranci według lat pobytu (grupa wiekowa 15-64), 2007 r. Źródło: KE, Skutki swobodnego przepływu pracowników w kontekście rozszerzenia UE, COM(2008) 765, final 17

18 Kierunki migracji wewnętrznych w UE-27 Struktura migracji obywateli krajów członkowskich wg krajów przyjmujących 18

19 Struktura emigrantów wg posiadanych kwalifikacji Źródło: KE, Skutki swobodnego przepływu pracowników w kontekście rozszerzenia UE, COM(2008) 765, final 19

20 Wpływ migracji na wzrost gospodarczy Zmiany PNB na mieszkańca w warunkach PPP Źródło: KE, COM(2008) 765, final 20

21 Wpływ migracji na zatrudnienie Stopa bezrobocia w UE Źródło: KE, COM(2008) 765, final 21

22 Wpływ migracji na zatrudnienie Zmiany stopy bezrobocia w krajach przyjmujących Źródło: KE, COM(2008) 765, final 22

23 Wpływ migracji na zatrudnienie Zmiany stopy zatrudnienia w krajach przyjmujących Źródło: KE, COM(2008) 765, final 23

24 Wpływ migracji na zmiany poziomu płac w krajach przyjmujących Zmiany godzinowej stawki wynagrodzenia w przemyśle i usługach w krajach przyjmujących Źródło: KE, COM(2008) 765, final 24

25 Przepływy finansowe pracowników (w tym wynagrodzenia) jako % PKB, dane za 2006 r. Źródło: KE, COM(2008) 765, final 25

26 Dziękuję za uwagę 26