Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY
|
|
- Nadzieja Chmielewska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2011
2 Rada Naukowa: Horst Brezinski, Alfonz Gajdoš, Jiřina Jílková, Dorota Korenik, Stanisław Korenik, Oğuz Özbek, Recenzenci: Florian Kuźnik, Andrzej Prusek, Zygmunt Szymla, Eugeniusz Wojciechowski Redaktor naukowy: Stanisław Korenik Sekretarz redakcji: Niki Derlukiewicz Redaktor wydawnictwa: Joanna Szynal Redaktor techniczny: Barbara Łopusiewicz Korektor: Barbara Cibis Łamanie: Małgorzata Czupryńska Projekt okładki: Beata Dębska Na okładce katedra św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu (zdjęcie z zasobów Fotolia LLC) Publikacja jest dostępna na stronie Streszczenia opublikowanych artykułów są dostępne w międzynarodowej bazie danych The Central European Journal of Social Sciences and Humanities oraz w The Central and Eastern European Online Library Informacje o naborze artykułów i zasadach recenzowania znajdują się na stronie internetowej Wydawnictwa Kopiowanie i powielanie w jakiejkolwiek formie wymaga pisemnej zgody Wydawcy Copyright Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wrocław 2011 ISSN Wersja pierwotna: publikacja drukowana Druk: Drukarnia TOTEM
3 Spis treści Wstęp... 7 Artur Borcuch, Stabilność systemu finansowego jako warunek wzrostu gospodarczego podejście instytucjonalne... 9 Niki Derlukiewicz, Konkurencyjność wybranych regionów Unii Europejskiej Katarzyna Domańska, Renata Kubik, Wpływ kryzysu gospodarczego na efektywność grup strategicznych przedsiębiorstw mleczarskich w województwie lubelskim Eleonora Gonda-Soroczyńska, Kondycja środowiska przyrodniczego w rozwoju miejscowości uzdrowiskowej na przykładzie Szczawna-Zdroju Alicja Małgorzata Graczyk, Wybrane problemy lokalizacji lądowych farm wiatrowych w Polsce Piotr Hajduga, Oddziaływanie specjalnych stref ekonomicznych na rozwój społeczno-gospodarczy Dolnego Śląska w pierwszej dekadzie XXI wieku Magdalena Kalisiak-Mędelska, decentralizacja administracji publicznej. Zarys problemu Armand Kasztelan, Oddziaływanie przemysłu spożywczego na środowisko w województwie lubelskim Tomasz Kijek, Efektywność wykorzystania potencjału innowacyjnego gospodarki polskiej Piotr Klimczyk, Gabriela Wronowska, Rzeczywista emisja a przydział uprawnień do emisji CO 2 w latach ujęcie regionalne Elżbieta Kołodziej, Grzegorz Wesołowski, Rola banku spółdzielczego w kreowaniu przedsiębiorczości na obszarach wiejskich powiatu włodawskiego Stanisław Korenik, Problemy współczesnego interwencjonizmu państwowego w świetle kryzysu finansowego Andrzej Łuczyszyn, Sektor publiczny w Polsce wobec wyzwań XXI wieku wybrane problemy Anna Mempel-Śnieżyk, Polityka wspierania i tworzenia sieciowych struktur przestrzennych w Polsce na tle wybranych krajów UE Sławomir Pastuszka, Spójność ekonomiczna, społeczna i terytorialna Unii Europejskiej konwergencja czy dywergencja Andrzej Pawlik, Innowacyjność jako determinanta rozwoju społeczno-gospodarczego województwa świętokrzyskiego
4 Spis treści Adam Peszko, Krytyka liberalnych praktyk w korporacjach na przełomie wieków i nowe nurty w ekonomii pierwszej dekady XXI wieku Zbigniew Piepiora, Finansowanie naturalnych szkód katastroficznych w wybranych powiatach województwa dolnośląskiego Małgorzata Rogowska, Polityka rozwoju lokalnego zarys nowych koncepcji Janusz Rosiek, Wyzwania wobec sektora energetycznego w Polsce a polityka klimatyczna Unii Europejskiej wybrane aspekty Wawrzyniec Rudolf, Urzędy marszałkowskie jako organizacje otwarte na współpracę w świetle badań empirycznych Dorota Rynio, Wykorzystanie naturalnych warunków środowiska w kształtowaniu wizerunku miasta Agnieszka Schmeidel, Rola władz samorządowych w realizowaniu współczesnej koncepcji polityki rozwoju regionalnego na przykładzie województwa świętokrzyskiego Eugeniusz Sitek, Ryzyko polityczne i jego wpływ na podejmowanie bezpośrednich inwestycji zagranicznych Michał Sosnowski, Delokalizacja działalności gospodarczej w warunkach konkurencji podatkowej Katarzyna Tarnawska, Przeciwdziałanie zmianom klimatu na poziomie UE a polityka klimatyczna Polski Agnieszka Tarnowska, Zróżnicowanie infrastruktury społecznej w województwach Barbara Trzaska, Dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy jako efekt działań marketingowych Alina Walenia, Czynniki warunkujące wykorzystanie endogenicznego potencjału rozwoju obszarów wiejskich Polski Wschodniej Sylwia Wiśniewska, Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w polityce innowacyjnej państwa Summaries 4 Artur Borcuch, Stability of financial system as a condition of economic growth institutional approach Niki Derlukiewicz, Competitiveness of selected regions of the European Union Katarzyna Domańska, Renata Kubik, Impact of economic crisis on the effectiveness of strategic groups of dairy enterprises in Lublin voivodeship. 39 Eleonora Gonda-Soroczyńska, The condition of the natural environment in the development of a spa town the case of Szczawno-Zdrój Alicja Małgorzata Graczyk, Selected problems of onshore wind farms location in Poland... 64
5 Spis treści Piotr Hajduga, The influence of special economic zones on the socio-economic development of Lower Silesia in the first decade of the 21 st century Magdalena Kalisiak-Mędelska, Decentralization of public administration. Outline of the problem Armand Kasztelan, Impact of food industry on the environment in Lubelskie voivodeship Tomasz Kijek, Efficiency of Polish economy s innovation potential exploitation Piotr Klimczyk, Gabriela Wronowska, CO 2 emission and allocation of CO 2 emissions allowances in years a regional approach Elżbieta Kołodziej, Grzegorz Wesołowski, The role of a cooperative bank in the creation of entrepreneurship in rural areas Włodawa district Stanisław Korenik, Problems of the modern state intervention in the light of the financial crisis Andrzej Łuczyszyn, Public sector in Poland in the face of challenges of the 21 st century chosen elements Anna Mempel-Śnieżyk, Policy of supporting and creating of spatial networks structures in Poland on the background of selected EU countries Sławomir Pastuszka, Economic, social and territorial cohesion of the European Union convergence or divergence Andrzej Pawlik, Innovation as a determinant of socio-economic development of Świętokrzyskie voivodeship Adam Peszko, Criticism of neoclassical doctrine of the 90s and new currents of economics in the first decade of the XXI st century Zbigniew Piepiora, Financing the counteraction of natural disaster damages in chosen counties of Lower Silesia voivodeship Małgorzata Rogowska, Local development policy an outline of new concepts Janusz Rosiek, Challenges to the energy sector in Poland in the perspective of the EU climate policy selected problems Wawrzyniec Rudolf, Marshal s Offices as the organizations open for cooperation empirical approach Dorota Rynio, Using natural conditions of environment in town image development Agnieszka Schmeidel, The role of local authorities in implementing the modern concept of regional development policies on the example of development plans in Świętokrzyskie voivodeship Eugeniusz Sitek, Political risk and its effect on making foreign direct investment Michał Sosnowski, Business relocation in the terms of tax competition
6 Spis treści Katarzyna Tarnawska, Counteracting climate changes on the EU level and Polish climate policy Agnieszka Tarnowska, Differences in social infrastructure in voivodships Barbara Trzaska, Adjustment of an educational offer to labour market needs as a result of marketing activity Alina Walenia, Conditions determining the use of the endogenous potential of rural areas development in Eastern Poland Sylwia Wiśniewska, Innovation and business centres in innovation policy of the state
7 BIBLIOTEKA REGIONALISTY NR 11 (2011) Janusz Rosiek Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Wyzwania wobec sektora energetycznego w Polsce a polityka klimatyczna Unii Europejskiej wybrane aspekty Streszczenie: W artykule opisano podstawowe problemy związane ze zmianami strukturalnymi w polskim sektorze energetycznym: zwrócono uwagę na uwarunkowania związane z koniecznością restrukturyzacji tego sektora, przedstawiono podstawowe cele w tym zakresie oraz faktyczne i referencyjne wartości wskaźników podlegających monitoringowi, w kontekście polityki klimatycznej Unii Europejskiej, zaprezentowano bardzo niekorzystną, w porównaniu z przeciętną w UE, sytuację Polski pod względem efektywności energetycznej, stanowiącą konsekwencję niekorzystnej struktury wytwarzanej energii, w której dominują tradycyjne źródła jej pozyskiwania, zwłaszcza węgiel kamienny i brunatny. Słowa kluczowe: sektor energetyczny, efektywność energetyczna, zmiany strukturalne, polityka klimatyczna Unii Europejskiej, polityka energetyczna Polski. 1. Wstęp Sektor energetyczny stanowi gałąź o strategicznym znaczeniu, nie tylko dla przyszłego tempa procesów konwergencji gospodarki Polski z wyżej rozwiniętymi krajami UE, ale także dla korzystnych dostosowań strukturalnych przyczyniających się do poprawy efektywności energetycznej gospodarki, a co za tym idzie redukcji emisji niebezpiecznych dla środowiska zanieczyszczeń, przede wszystkim w postaci dwutlenku węgla. Realizacja tego rodzaju celów wpisuje się w prowadzoną przez Unię Europejską politykę klimatyczną, zmierzającą do zapewnienia zrównoważonego rozwoju gospodarek krajów członkowskich ugrupowania. Dokonanie przeobrażeń strukturalnych w sektorze energetycznym Polski będzie z pewnością zadaniem trudnym i kosztownym, jednakże jego realizacja powinna doprowadzić do przyspieszenia tempa rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, a także do proekologicznych zmian, które powinny zapewnić bardziej stabilny, a zarazem zrównoważony 239
8 Janusz Rosiek sposób funkcjonowania gospodarki. Z tego powodu restrukturyzacja sektora energetycznego powinna stanowić jeden z priorytetów prowadzonej przez władze polityki ekonomicznej. Utrudnieniem przy realizacji tego rodzaju polityki będzie dość niska świadomość ekologiczna społeczeństwa polskiego oraz dosyć silny opór społeczny przed wprowadzaniem zmian o charakterze proekologicznym. Wprawdzie z jednej strony wyraźnie widać chęć poprawy warunków życia, jednakże z drugiej strony z badania przeprowadzonego przez Instytut na rzecz Ekorozwoju wynika, że aż 60% obywateli jest zainteresowanych życiem w czystym środowisku, jednak równocześnie 80% społeczeństwa nie podejmuje żadnych działań proekologicznych 1. Ponadto problemy ekologiczne są zbyt słabo nagłaśniane przez środowiska zainteresowane tą problematyką, w związku z czym rośnie niechęć wobec wszelkiego rodzaju inicjatyw ekologicznych, które przedstawiane są jako fanaberie ekologów, kojarzonych jedynie z organizowaniem bezsensownych demonstracji o incydentalnym charakterze. Jedynie zmiana tego nastawienia społecznego może przyczynić się do realizacji celów ekologicznych przez Polskę w ramach realizacji polityki klimatycznej Unii Europejskiej. 2. Zasadnicze cele polityki energetycznej Polski do roku 2030 w aspekcie dokumentów regulujących politykę klimatyczną Unii Europejskiej Do podstawowych celów polskiej polityki energetycznej należy zaliczyć 2 : poprawę efektywności energetycznej, wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii, dywersyfikację struktury wytwarzania energii elektrycznej, głównie poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, wykorzystanie na szerszą skalę nowych źródeł energii, w tym biopaliw, rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, ograniczenie negatywnego oddziaływania energetyki na środowisko. Realizacja tak określonych celów wymaga monitorowania podstawowych wskaźników, których wykaz wraz z wartościami referencyjnymi zawiera tab. 1. Do głównych narzędzi realizacji przedstawionych powyżej celów można zaliczyć 3 : uregulowania prawne określające zasady działania sektora paliwowo-energetycznego oraz określające normy i standardy techniczne, html, dostęp: Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, raport Ministerstwa Gospodarki, Warszawa, , s. 4-5, dostęp: Tamże, s. 5-6.
9 Wyzwania wobec sektora energetycznego w Polsce a polityka klimatyczna... Tabela 1. Podstawowe wskaźniki monitorowania realizacji celów polityki energetycznej w Polsce Lp. Nazwa wskaźnika 1 Średnioroczna zmiana wielkości zużycia energii pierwotnej w kraju od 2005 r. (%) 2 Stosunek wydobycia do krajowego zużycia (w przeliczeniu na tonę) węgla kamiennego i brunatnego (%) 3 Maksymalny udział importu gazu ziemnego i ropy naftowej łącznie (w przeliczeniu na tonę) z jednego kierunku do wielkości krajowego zużycia obydwóch surowców (%) 4 Stosunek mocy osiągalnej krajowych źródeł wytwórczych (konwencjonalnych i jądrowych) do maksymalnego zapotrzebowania na moc elektryczną (%) 5 Udział energii jądrowej w produkcji energii elektrycznej (%) 6 Udział energii jądrowej ze źródeł odnawialnych w finalnym zużyciu energii (%) 7 Roczna wielkość emisji CO 2 w elektroenergetyce zawodowej w stosunku do krajowej produkcji energii elektrycznej (tony/mwh) Wartość bazowa 2007 r. Wartość oczekiwana do 2030 r. Źródło danych 2,7 poniżej 1 GUS 105 powyżej 100 GUS 85 poniżej 73 MG 130 powyżej 115 MG 0 powyżej 10 MG 7,7 powyżej 15 MG 0,95 poniżej 0,70 MG Źródło: Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, raport Ministerstwa Gospodarki, Warszawa, , s , efektywne wykorzystanie przez Skarb Państwa nadzoru właścicielskiego do realizacji celów polityki energetycznej, bieżące działania regulacyjne Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, polegające przede wszystkim na weryfikacji i zatwierdzaniu wysokości taryf oraz zastosowanie benchmarkingu w zakresie regulowanych rynków energetycznych, systemowe mechanizmy wspierania działań mających na celu osiągnięcie zasadniczych celów polityki energetycznej, które nie są komercyjnie opłacane, bieżące monitorowanie sytuacji na rynkach paliw i energii przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki oraz podejmowanie przez nich działań interwencyjnych, działania na forum Unii Europejskiej, prowadzące do współtworzenia polityki energetycznej ugrupowania w taki sposób, aby uwzględniała ona uwarunkowania polskiego sektora energetycznego i przyczyniała się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Polski, aktywne członkostwo Polski w organizacjach międzynarodowych, takich jak Międzynarodowa Agencja Energetyczna, 241
10 Janusz Rosiek ustawowe działania jednostek samorządu terytorialnego, uwzględniające priorytety polityki energetycznej, między innymi poprzez zastosowanie partnerstwa publiczno-prawnego, zhierarchizowane planowanie przestrzenne, zapewniające realizację priorytetów polityki energetycznej oraz planów zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe gmin, a także planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych, działania informacyjne, prowadzone przez organy rządowe i współpracujące z nimi instytucje badawczo-rozwojowe, wsparcie realizacji istotnych projektów w sektorze energetyki ze środków publicznych, w tym także z funduszy europejskich. 3. Sytuacja Polski pod względem efektywności energetycznej oraz struktury wytwarzanej energii Jak wynika z danych zawartych w tab. 2 oraz przedstawionych na rys. 1, udział sektora przemysłów energetycznych w emisji dwutlenku węgla w latach był relatywnie wysoki, co oznacza konieczność poważnych zmian w strukturze wytwarzanej energii, zmierzających w kierunku zwiększenia udziału technologii niskoemisyjnych w emisji energii ogółem. 11% 3% Przemysły energetyczne 10% 13% 53% Przemysł wytwórczy i budowlany Transport Procesy przemysłowe Rolnictwo 10% Odpady Rys. 1. Wielkość emisji dwutlenku węgla w Polsce w podziale na sektory gospodarki (w tys. ton ekwiwalentu CO 2 ) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu. 242 Na rysunkach 2 i 3 przedstawiono natomiast odpowiednio: strukturę światowej oraz krajowej (dla Polski) podaży energii pierwotnej w podziale na źródła. Na rysunku 2 wyraźnie widać, że udział węgla stanowi zaledwie 26,5% zasobów energetycznych ogółem, natomiast udział tradycyjnych źródeł energii wynosi łącznie 81,4%. Zwraca natomiast uwagę relatywnie wysoki udział energii odnawialnej (nuklearnej,
11 Wyzwania wobec sektora energetycznego w Polsce a polityka klimatyczna... wodnej, palnych źródeł odnawialnych i śmieci oraz energii geotermalnej, słonecznej i wiatrowej), kształtujący się łącznie na poziomie 18,6%. 9,8% 0,7% Węgiel 2,2% Ropa naftowa 26,5% 5,9% Gaz ziemny Energia nuklearna 20,9% Energia wodna Palne źródła odnawialne i śmieci 34,0% Inne (geotermalna, słoneczna wiatrowa) Rys. 2. Struktura światowej podaży energii pierwotnej w podziale na źródła w 2007 r. (w %) Źródło: Key World Energy Statistics 2009, International Energy Agency, Paris 2009, s. 6, za: Innowacyjna Polska w Europie Szanse i zagrożenia trwałego rozwoju, red. U. Płowiec, PWE, Warszawa 2010, s Węgiel Produkty naftowe Gaz ziemny Energia odnawialna Paliwo jądrowe Wodne pompowe Odpady Razem Rys. 3. Faktyczna i prognozowana wielkość krajowej podaży energii pierwotnej w Polsce w podziale na źródła w latach: 2006, 2010, 2015 i 2020 (w TWh) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w: Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 roku, [w:] Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, raport Ministerstwa Gospodarki, Warszawa, , s. 12. Z kolei dane zawarte w tab. 2 wskazują, że udział energii odnawialnej w konsumpcji energii finalnej brutto w Polsce kształtuje się na niższym poziomie niż prze- 243
12 Janusz Rosiek ciętny w krajach UE, jednakże realizacja strategii Europa powinna przyczynić się do znaczącego zwiększenia tego udziału, zarówno w Polsce, jak i w pozostałych krajach UE wprowadzających postanowienia tej strategii. Tabela 2. Udział energii odnawialnej w konsumpcji energii finalnej brutto (w %) Kraje/lata UE-27 8,9 9,7 10,3 20 Polska 7,4 7,4 7,9 15 Źródło: dane Eurostatu. Natomiast jeszcze gorsza jest sytuacja pod względem udziału energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych w energii ogółem. Wykazywał on wprawdzie tendencję do wzrostu w latach , jednak wciąż jego poziom (4,2% w 2008 r.) jest jednym z najniższych spośród wszystkich krajów UE-27 i zdecydowanie odbiega od przeciętnego w tych krajach (16,7% w 2008 r.). Szczegółowe dane w tym zakresie przedstawia tab. 3. Tabela 3. Energia elektryczna wytwarzana ze źródeł odnawialnych w krajach UE-27 GEO/TIME UE-27 13,8 14,4 13,0 12,9 13,9 14,0 14,6 15,5 16,7 UE-10 5,4 5,7 5,6 4,3 5,7 6,4 6,2 6,5 7,2 Polska 1,7 2,0 2,0 1,6 2,1 2,9 2,9 3,5 4,2 Źródło: dane Eurostatu. Z danych przedstawionych na rys. 4 wynika, że w okresie będziemy mieli do czynienia z systematycznym zmniejszaniem się udziału węgla w zapotrzebowaniu na energię pierwotną z około 58% do 42% oraz ze zwiększaniem się popytu na energię odnawialną z około 5% do 14%. Dane zaprezentowane na rys. 5, dotyczące udziału zapotrzebowania na poszczególne źródła energii finalnej w Polsce w latach , sugerują, że nastąpi spadek popytu na tradycyjne źródła energii (zwłaszcza węgiel i produkty naftowe), przy jednoczesnym zwiększeniu zapotrzebowania na energię odnawialną, energię elektryczną oraz ciepło sieciowe. W początkowych latach analizowanego okresu (do roku 2010) może jednakże nastąpić zakłócenie tej tendencji, polegające na przej Europa Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu KOM(2010) 2020 wersja ostateczna, Komisja Europejska, Bruksela, , dostęp:
13 Wyzwania wobec sektora energetycznego w Polsce a polityka klimatyczna... ściowym wzroście popytu na produkty naftowe, a także spadku zapotrzebowania na energię elektryczną. 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Węgiel Ropa i produkty naftowe Gaz ziemny Energia odnawialna (w tym paliwa jądrowe) 0% Rys. 4. Udział zapotrzebowania na poszczególne źródła energii pierwotnej w Polsce w latach: 2006, 2010, 2015 i 2020 (w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w: Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 roku, [w:] Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, raport Ministerstwa Gospodarki, Warszawa, % 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Węgiel Produkty naftowe Gaz ziemny Energia odnawialna Energia elektryczna Ciepło sieciowe Pozostałe paliwa Rys. 5. Udział zapotrzebowania na poszczególne źródła energii finalnej w Polsce w latach: 2006, 2010, 2015 i 2020 (w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w: Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 roku, [w:] Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, raport Ministerstwa Gospodarki, Warszawa, Równocześnie będzie jednak występował wzrost efektywności energetycznej, ponieważ do roku 2020 zapotrzebowanie na energię pierwotną wzrośnie zaledwie o 3,9%, natomiast na energię finalną aż o 10,2% 5. 5 Innowacyjna Polska w Europie Szanse i zagrożenia trwałego rozwoju, red. U. Płowiec, PWE, Warszawa
14 Janusz Rosiek 4. Scenariusze pakietów energetycznych możliwe do realizacji Możliwe są następujące scenariusze realizacji polityki energetycznej, związane z restrukturyzacją źródeł pozyskiwania i wytwarzania energii 6 : Wind + Solar (energia wiatrowa i energia solarna) w scenariuszu tym zakłada się, że rząd jest zainteresowany wspieraniem wybranych rodzajów energii odnawialnej, czyli energii wiatrowej i solarowej. Pomimo że warunki dla wprowadzania tego rodzaju rozwiązania w Polsce nie są zbyt korzystne, to jednak możliwe jest, zgodnie z założeniami twórców tego scenariusza, zainstalowanie elektrowni solarnych o mocy ponad 700 MW oraz elektrowni wiatrowych o mocy ponad 6,7 GW do roku Te źródła energii są jednak w przypadku Polski droższe, a co za tym idzie mniej efektywne niż węgiel. Realizacja tego scenariusza pociągnęłaby za sobą olbrzymi koszt w wysokości 9989 mln zł, czterokrotnie wyższy niż w przypadku scenariusza optymalnego z ekonomicznego punktu widzenia. Wind + Biomass (energia wiatrowa i biomasa) celem rządu jest w tym przypadku maksymalizacja produkcji energii z tych dwóch źródeł, osiągana w sposób podobny jak w poprzednim scenariuszu. Biomasa i siła wiatru, ze względu na niską efektywność, mogą być wykorzystywane tylko w małych elektrowniach, które mogą dostarczać prąd jedynie do małych miast lub wsi. Z tego powodu możliwości wykorzystywania tych źródeł energii są w znacznym stopniu ograniczone muszą one być uzupełniane energią tradycyjną (węglową) lub raczej atomową (ze względu na jej wysoką efektywność). Może to jednak natrafiać na poważny opór społeczny. Gas (gaz) realizacja tego scenariusza wymaga sięgnięcia do polityki interwencjonizmu państwowego, która powinna prowadzić do zwiększenia udziału gazu w strukturze wytwarzanej energii w porównaniu ze scenariuszem optymalnym. W tym celu należy zlikwidować ograniczenia dotyczące udziału gazu w tej strukturze, przede wszystkim ze względu na jego spadające ceny. Powinno to doprowadzić do osiągnięcia struktury, w której gaz i energia wiatrowa staną się, kosztem węgla, głównymi źródłami pozyskiwania energii. Jest to związane z mniejszą redukcją emisji dwutlenku węgla (40%), ale pociąga za sobą znacznie niższy koszt w rocznej wysokości 2147 mln zł w okresie , co stanowi 76% kosztu ponoszonego w przypadku realizacji scenariusza optymalnego. Carbon Capture and Storage CCS (wydobycie i składowanie węgla) ze względu na wielkość strategicznych zasobów węgla w Polsce oraz siłę oddziaływania lobby węglowego rząd może być zainteresowany wdrażaniem technologii pozwalającej na wysokie zużycie węgla jako źródła energii, przy równoczesnym ogra Scenariusze i zawarte w nich dane przedstawione za: M. Bukowski, P. Kowal, Large scale, multi-sector DSGE model as a climate policy assessment tool. Macroeconomic Mitigation Options (MEMO) model for Poland, IBS Working Paper no 32010, s , dostęp:
15 Wyzwania wobec sektora energetycznego w Polsce a polityka klimatyczna... niczeniu emisji CO 2. Scenariusz CCS przedstawia właśnie tego rodzaju rozwiązanie. W ramach jego ewentualnej realizacji proponuje się pozyskiwanie energii nie tylko z węgla, ale także (w znacznie mniejszym stopniu) z biomasy i gazu. CCS może być wykorzystywany jako ważne źródło redukcji emisji CO 2 (o 48,3% w porównaniu ze scenariuszem optymalnym BAU), jednakże koszt realizacji tego rodzaju opcji jest dość wysoki, wynosi 8874 mln zł, i trzykrotnie przewyższa koszt realizacji scenariusza optymalnego BAU. Nuclear (energia jądrowa) scenariusz ten uwzględnia wpływ zwiększonego wykorzystania energii jądrowej. Szacuje się, że w konsekwencji paliwa odnawialne będą odgrywać mniejszą rolę, podczas gdy energia odnawialna będzie stanowić 20% produkcji energii elektrycznej ogółem w 2030 roku. Pociągnie to za sobą roczny koszt w wysokości 3341 mln zł przy jednoczesnym ograniczeniu emisji CO 2 o 48,7% w tym samym okresie. Delayed Action (opóźnione działanie) w tym przypadku zakłada się, że rząd przełoży rozpoczęcie realizacji polityki klimatycznej do roku Dopiero wtedy podejmie decyzję o realizacji opisanych w poprzednim scenariuszu celów i zastosuje optymalną politykę, która będzie do tego prowadzić. Tego rodzaju opóźnienie będzie jednak niekorzystne z makroekonomicznego punktu widzenia, ponieważ spowoduje zwiększenie kosztu do poziomu 3932 mln zł oraz obniżenie redukcji emisji CO 2 do 36,7%. Zostanie to spowodowane koniecznością dokonania przez rząd inwestycji w bardziej kosztowne, a co za tym idzie mniej efektywne technologie, jak na przykład węglowy CCS, w celu zmniejszenia emisji. Ministry of Economy I (Ministerstwo Gospodarki I) z kolei w tej sytuacji, opieramy się na strukturze wytwarzania energii określonej w celach polityki energetycznej sformułowanych przez Ministerstwo Gospodarki w dokumencie: Polityka energetyczna Uwzględniając przewidywane w scenariuszu bazowym prognozy dotyczące wielkości wytwarzanej energii, włączono także do tego scenariusza zawarte w dokumencie wartości energii odnawialnej i jądrowej (w GWh). Z uwagi na to, że opracowany scenariusz BAU przewiduje mniejsze zużycie energii niż dokument rządowy, autorzy scenariusza dostosowali zdolności wytwórcze w zakresie wytwarzania węgla, obniżając je poniżej poziomu określonego w założeniach przyjętych przez Ministerstwo Gospodarki, tak aby je dostosować do prognoz zawartych w scenariuszu bazowym BAU. Koszt realizacji tego scenariusza kształtuje się na poziomie 8362 mln zł, natomiast redukcja emisji zanieczyszczeń CO 2 wynosi 53% i jest wyższa niż we wszystkich innych scenariuszach. Ministry of Economy II (Ministerstwo Gospodarki II) podobnie jak w poprzedniej opcji, oparto się na strukturze źródeł wytwarzanie energii zawartej w dokumencie Polityka energetyczna Jednakże w tym przypadku wzięto pod uwagę dokładną strukturę źródeł wytwarzania energii, bez uwzględnienia zdolności produkcyjnych poszczególnych technologii. W konsekwencji całkowita liczba 7 Tamże, s
16 Janusz Rosiek gigawatogodzin, jaka musi być zainstalowana w nowych typach elektrowni (wiatrowych, biopaliwowych, solarowych oraz jądrowych) jest o wiele mniejsza niż w scenariuszu poprzednim. W rezultacie udział węgla po roku 2020 jest znacznie większy niż w przypadku innych rozpatrywanych scenariuszy. Znajduje to odzwierciedlenie w niższych kosztach, ale także wyższych emisjach niż w poprzednim scenariuszu. High Gas Price (wysoka cena gazu) szybkie tempo zmian struktury produktów i zasobów energetycznych jest zjawiskiem powszechnie znanym. Szczególnie pouczający jest przypadek gwałtownego spadku cen gazu w roku W scenariuszu referencyjnym przyjęto, że niskie ceny gazu będą się utrzymywać także w przyszłości. W niniejszym scenariuszu uchylono to założenie i przyjęto optymalną strukturę źródeł wytwarzania energii, przy założeniu, że ceny gazu wzrosną do poziomu z roku Okazało się, że nowe rozwiązanie optymalne jest dla rządu o 20% droższe niż wariant referencyjny i generuje koszty w wysokości 3398 mln zł, natomiast ograniczenie emisji CO 2 kształtuje się na podobnym poziomie (49,3%). Jak można było oczekiwać, zasadnicza różnica między tym wariantem a scenariuszem optymalnym polega na odmiennym udziale gazu w strukturze źródeł wytwarzanej energii: w scenariuszu High Gas Price udział ten spada do zera, co jest rekompensowane głównie zwiększeniem udziału technologii węglowej (IGCC). Większość przedstawionych powyżej scenariuszy (oprócz: Delayed Action, Gas oraz Ministry of Economy II) zakłada podobny poziom redukcji emisji gazów cieplarnianych. Pierwszy z wymienionych wariantów zakłada wyższy poziom emisji ze względu na opóźnienie implementacji polityki ograniczającej zanieczyszczenia oraz czas niezbędny do wybudowania nowych niskoemisyjnych elektrowni. Pozostałe dwa zakładają większą emisję zanieczyszczeń ze względu na relatywnie wysoką emisję gazów cieplarnianych przez elektrownie oparte na gazie i węglu w porównaniu z opartymi na innych niskoemisyjnych technologiach. Ponadto wszystkie przedstawione scenariusze różnią się pomiędzy sobą ścieżką ponoszonych wydatków kapitałowych, prywatnych oraz rządowych. Koncepcje Wind + Solar i Ministry of Economy I są najbardziej kosztowne z powodu wykorzystania na szeroką skalę elektrowni solarowych. Wymagają one także największych subsydiów rządowych oraz wydawania przez sektor prywatny ponad połowy zasobów kapitałowych na budowę nowych elektrowni, podczas gdy w przypadku scenariusza optymalnego udział ten wynosi zaledwie 20%. Wybór konkretnego wariantu w sposób oczywisty zdeterminuje charakter polityki energetycznej polskiego rządu w najbliższych latach. Jak się wydaje, najbardziej prawdopodobny jest wybór scenariusza Ministerstwo Gospodarki I, przede wszystkim ze względu na to, że stwarza on możliwość znacznej redukcji emisji gazów cieplarnianych, zgodnie z przyjętymi zobowiązaniami. Oczywiście realizacja tego scenariusza pociągnie za sobą poważne nakłady finansowe dla budżetu i związku z tym rząd może podjąć decyzję o realizacji mniej kosztownego wariantu (np. Ministerstwo Gospodarki II). 248
17 Wyzwania wobec sektora energetycznego w Polsce a polityka klimatyczna Podsumowanie Nie ulega wątpliwości, że istnieje pilna potrzeba dokonania zmian w sektorze energetycznym w Polsce. Konieczność ta wynika przede wszystkim z bardzo niekorzystnej sytuacji pod względem udziału energii odnawialnej w ogólnych zasobach energetycznych kraju, jak również bardzo niekorzystnej, opartej na tradycyjnych zasobach energetycznych, strukturze pozyskiwania energii pierwotnej i finalnej. Polska w sposób znaczący odbiega pod tym względem od przeciętnej dla krajów UE. W rezultacie konkurencyjność krajowego sektora energetycznego kształtuje się na stosunkowo niskim poziomie. Prowadzona dotychczas przez polskie władze polityka jest nieefektywna i dlatego wymaga istotnej reorientacji w kierunku zwiększenia udziału zasobów odnawialnych w wielkości całkowitej wytwarzanej energii. Zachodzące w przyszłości zmiany, mające na celu przede wszystkim poprawę efektywności energetycznej, będą implikować istotne dostosowania struktury wytwarzanej energii oraz struktury zatrudnienia w poszczególnych podsektorach energetyki. Należy podkreślić, że konieczność restrukturyzacji tego sektora wynika także z przyjęcia przez Polskę zobowiązań związanych z realizacją unijnego pakietu klimatycznego, którego jednym z najistotniejszych elementów jest redukcja emisji zanieczyszczeń do poziomu ustalonego w strategii Europa (ograniczenie emisji dwutlenku węgla co najmniej o 20% w porównaniu z poziomem z 1990 r. lub jeśli pozwolą na to warunki nawet o 30%, zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu energii do 20% oraz zwiększenie efektywności wykorzystania energii o 20%. Jednym z głównych emitentów dwutlenku węgla jest właśnie sektor energetyczny i z tego powodu ma on newralgiczne znaczenie z punktu widzenia możliwości realizacji postawionych celów w zakresie wspierania zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego oraz osiągania korzyści z członkostwa w strukturach UE. Literatura Bukowski M., Kowal P., Large scale, multi-sector DSGE model as a climate policy assessment tool, Macroeconomic Mitigation Options (MEMO) model for Poland, IBS Working Paper 2010, no 3, 2010, WP.pdf, Europa Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu KOM(2010) 2020 wersja ostateczna, Komisja Europejska, Bruksela, , Innowacyjna Polska w Europie Szanse i zagrożenia trwałego rozwoju, red. U. Płowiec, PWE, Warszawa Europa Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu KOM(2010) 2020 wersja ostateczna, Komisja Europejska, Bruksela, ,
18 Janusz Rosiek Key World Energy Statistics 2009, International Energy Agency, Paris Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 roku, [w:] Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, Raport Ministerstwa Gospodarki, Warszawa, , Challenges to the energy sector in Poland in the perspective of the EU climate policy selected problems Summary: The paper comprises basic problems related to the structural changes of the Polish energy sector. Basic conditions connected with the necessity to restructure the sector are discussed in the introduction. The second part is focused on the presentation of basic goals and actual reference values of coefficients to be monitored in the context of EU climate policy. It defines the energy policy strategy till 2030 in some official documents. The third part covers a very disadvantageous in comparison to the EU average Polish situation regarding energy efficiency which is a consequence of adverse energy production structure dominated by traditional sources especially coal and lignite. The main conclusions of research are presented in the last part. Keywords: energy sector, energetic effectiveness, structural changes, EU climate policy, Polish energy policy.
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. Henryk Majchrzak Dyrektor Departamentu Energetyki Ministerstwo Gospodarki
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Henryk Majchrzak Dyrektor Departamentu Energetyki Ministerstwo Gospodarki Uwarunkowania PEP do 2030 Polityka energetyczna Unii Europejskiej: Pakiet klimatyczny-
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2011 Rada Naukowa: Horst Brezinski, Alfonz Gajdoš, Jiřina Jílková, Dorota Korenik, Stanisław Korenik, Oğuz
Polska energetyka scenariusze
27.12.217 Polska energetyka 25 4 scenariusze Andrzej Rubczyński Cel analizy Ekonomiczne, społeczne i środowiskowe skutki realizacji 4 różnych scenariuszy rozwoju polskiej energetyki. Wpływ na bezpieczeństwo
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2011 Rada Naukowa: Horst Brezinski, Alfonz Gajdoš, Jiřina Jílková, Dorota Korenik, Stanisław Korenik, Oğuz
Krajowy system wsparcia energetyki odnawialnej w Polsce
Krajowy system wsparcia energetyki odnawialnej w Polsce 2 Regulacje Prawne 3 Wzywania stojące przed polską energetyką w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 roku Wysokie zapotrzebowanie na energię
Polska energetyka scenariusze
Warszawa 10.10.2017 Polska energetyka 2050 4 scenariusze Dr Joanna Maćkowiak Pandera O nas Forum Energii to think tank działający w obszarze energetyki Naszą misją jest tworzenie fundamentów efektywnej,
Usytuowanie i regulacje prawne dotyczące biomasy leśnej
Usytuowanie i regulacje prawne dotyczące biomasy leśnej Wzywania stojące przed polską energetyką w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 roku Wysokie zapotrzebowanie na energię dla rozwijającej
System handlu emisjami a dywersyfikacja źródeł energii jako wyzwanie dla państw członkowskich Unii Europejskiej. Polski, Czech i Niemiec
System handlu emisjami a dywersyfikacja źródeł energii jako wyzwanie dla państw członkowskich Unii Europejskiej. Porównanie strategii i doświadczeń Polski, Czech i Niemiec mgr Łukasz Nadolny Uniwersytet
Polityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski
Polityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski Polityka energetyczna w Unii Europejskiej Zobowiązania ekologiczne UE Zobowiązania ekologiczne UE na rok 2020 redukcja emisji gazów
Ekonomiczne i środowiskowe skutki PEP2040
Ekonomiczne i środowiskowe skutki PEP24 Forum Energii O nas Forum Energii to think tank działający w obszarze energetyki Naszą misją jest tworzenie fundamentów efektywnej, bezpiecznej, czystej i innowacyjnej
Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego
Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Wzrost zapotrzebowania na
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2011 Rada Naukowa: Horst Brezinski, Alfonz Gajdoš, Jiřina Jílková, Dorota Korenik, Stanisław Korenik, Oğuz
Uw a r u n k o w a n i a r o z w o j u Do l n e g o Śl ą s k a. Redaktor naukowy Teresa Kupczyk
Uw a r u n k o w a n i a r o z w o j u Do l n e g o Śl ą s k a w perspektywie roku 2020 Redaktor naukowy Teresa Kupczyk Wrocław 2010 Spis treści Wprowadzenie...7 1. Szanse i zagrożenia dla rozwoju Polski
Polityka energetyczna Polski do 2050 roku rola sektora ciepłownictwa i kogeneracji
Polityka energetyczna Polski do 2050 roku rola sektora ciepłownictwa i kogeneracji Tomasz Dąbrowski Dyrektor Departamentu Energetyki Warszawa, 22 października 2015 r. 2 Polityka energetyczna Polski elementy
MINISTERSTWO GOSPODARKI. Strategia zmian wzorców produkcji i konsumpcji na sprzyjające realizacji zasad trwałego, zrównoważonego rozwoju
Strategia zmian wzorców produkcji i konsumpcji na sprzyjające realizacji zasad trwałego, zrównoważonego rozwoju 1 Uwarunkowania realizacji strategii Zewnętrzne (dokumenty międzynarodowe: Unii Europejskiej,
Gospodarka niskoemisyjna
Pracownia Badań Strategicznych, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Gospodarka niskoemisyjna dr hab. Joanna Kulczycka, prof. AGH, mgr Marcin Cholewa Kraków, 02.06.2015
Zapotrzebowanie krajowego sektora energetycznego na surowce energetyczne stan obecny i perspektywy do 2050 r.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Zapotrzebowanie krajowego sektora energetycznego na surowce energetyczne stan obecny i perspektywy do 2050 r. Ogólnopolska Konferencja
Zadania Komisji Europejskiej w kontekście realizacji założeń pakietu klimatycznoenergetycznego
Zadania Komisji Europejskiej w kontekście realizacji założeń pakietu klimatycznoenergetycznego Marzena Chodor Dyrekcja Środowisko Komisja Europejska Slide 1 Podstawowe cele polityki klimatycznoenergetycznej
Wybrane aspekty bezpieczeństwa energetycznego w projekcie nowej polityki energetycznej państwa. Lublin, 23 maja 2013 r.
Wybrane aspekty bezpieczeństwa energetycznego w projekcie nowej polityki energetycznej państwa Lublin, 23 maja 2013 r. O czym będzie mowa Projekt nowej polityki energetycznej Polski (NPE) Bezpieczeństwo
WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia II stopnia (magisterskie) stacjonarne rok akademicki 2015/2016 Kierunek Ekonomia Promotorzy prac magisterskich
Studia II stopnia (magisterskie) stacjonarne rok akademicki 2015/2016 Kierunek Ekonomia Promotorzy prac magisterskich Promotorzy prac magisterskich Prof. dr hab. Stanisław CZAJA Prof. dr hab. Bogusław
Energetyka rozproszona w drodze do niskoemisyjnej Polski. Szanse i bariery. Debata online, Warszawa, 28 maja 2014 r.
Energetyka rozproszona w drodze do niskoemisyjnej Polski. Szanse i bariery Debata online, Warszawa, 28 maja 2014 r. Mariusz Wójcik Fundacja na rzecz Zrównoważonej Energetyki Debata ekspercka 28.05.2014
Potencjał inwestycyjny w polskim sektorze budownictwa energetycznego sięga 30 mld euro
Kwiecień 2013 Katarzyna Bednarz Potencjał inwestycyjny w polskim sektorze budownictwa energetycznego sięga 30 mld euro Jedną z najważniejszych cech polskiego sektora energetycznego jest struktura produkcji
Komfort Int. Rynek energii odnawialnej w Polsce i jego prespektywy w latach 2015-2020
Rynek energii odnawialnej w Polsce i jego prespektywy w latach 2015-2020 Konferencja FORUM WYKONAWCY Janusz Starościk - KOMFORT INTERNATIONAL/SPIUG, Wrocław, 21 kwiecień 2015 13/04/2015 Internal Komfort
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2011 Rada Naukowa: Horst Brezinski, Alfonz Gajdoš, Jiřina Jílková, Dorota Korenik, Stanisław Korenik, Oğuz
Wojciech Grządzielski, Adam Jaśkowski, Grzegorz Wielgus
SIEĆ DYSTRYBUCYJNA OGNIWEM STRATEGICZNEJ ROZBUDOWY SYSTEMU GAZOWEGO ZWIĘKSZAJĄCEGO BEZPIECZEŃSTWO DOSTAW GAZU ZIEMNEGO ORAZ STOPIEŃ DOSTĘPU SPOŁECZEŃSTWA DO SIECI Wojciech Grządzielski, Adam Jaśkowski,
Polityka gospodarcza Polski w integrującej się Europie
ISSN 1734-3488 INSTYTUT BADAŃ RYNKU, KONSUMPCJI I KONIUNKTUR Polityka gospodarcza Polski w integrującej się Europie 2011-2012 Warszawa 2012 Spis treści SYNTEZA Juliusz Kotyński...7 Rozdział 1 ZEWNĘTRZNE
Niskoemisyjna Polska 2050 Andrzej Kassenberg Instytut na rzecz Ekorozwoju
Polska 2050 Andrzej Kassenberg Instytut na rzecz Ekorozwoju Przygotowano w oparciu o materiały opracowane w ramach projektu Polska 2050 Czy niskoemisyjność jest sprzeczna z rozwojem? Szybki wzrost gospodarczy
Prognoza kosztów energii elektrycznej w perspektywie 2030 i opłacalność inwestycji w paliwa kopalne i w OZE
Debata Scenariusz cen energii elektrycznej do 2030 roku - wpływ wzrostu cen i taryf energii elektrycznej na opłacalność inwestycji w OZE Targi RE-energy Expo, Warszawa, 11 października 2018 roku Prognoza
WPŁYW PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ŹRÓDŁACH OPALANYCH WĘGLEM BRUNATNYM NA STABILIZACJĘ CENY ENERGII DLA ODBIORCÓW KOŃCOWYCH
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 35 Zeszyt 3 2011 Andrzej Patrycy* WPŁYW PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ŹRÓDŁACH OPALANYCH WĘGLEM BRUNATNYM NA STABILIZACJĘ CENY ENERGII DLA ODBIORCÓW KOŃCOWYCH 1. Węgiel
WPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ OCHRONY KLIMATU I GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ
WPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ OCHRONY KLIMATU I GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Bytom, 23 grudnia 2014 r. Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (2011 rok) cel główny rozwój gospodarki niskoemisyjnej
Podsumowanie i wnioski
AKTUALIZACJA ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA OBSZARU MIASTA POZNANIA Część 13 Podsumowanie i wnioski W 755.13 2/7 I. Podstawowe zadania Aktualizacji założeń
Jak rozpocząć transformację energetyczną Polski?
Jak rozpocząć transformację energetyczną Polski? Instytut na rzecz Ekorozwoju Konferencja, Warszawa, Sejm R.P. 20 września, 2016 Stan zasobów energetycznych Źródło energii Perspektywy Węgiel kamienny Wzrost
G S O P S O P D O A D R A K R I K NI N SK S O K E O M
PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ MIASTA CHOJNICE na lata 2015 2020 2020 17.10.2015 2015-10-07 1 Spis treści 1. Wstęp 2. Założenia polityki energetycznej na szczeblu międzynarodowym i krajowym 3. Charakterystyka
THE LISBON STRATEGY FROM A PERSPECTIVE OF CHOSEN COUNTRIES AND REGIONS
THE LISBON STRATEGY FROM A PERSPECTIVE OF CHOSEN COUNTRIES AND REGIONS Edited by Eufemia Teichmann *'*, WARSAW SCHOOL OF ECONOMICS OFICYNA WYDAWNICZA WARSAW 2009 STRATEGIA LIZBOŃSKA Z PERSPEKTYWY WYBRANYCH
Adam Czudec. Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju wielofunkcyjnego rolnictwa
Adam Czudec Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju wielofunkcyjnego rolnictwa WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU RZESZOWSKIEGO RZESZÓW 2009 Spis treści Contents 7 Wstęp 9 1. Przestanki rozwoju wielofunkcyjnego rolnictwa
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2011 Rada Naukowa: Horst Brezinski, Alfonz Gajdoš, Jiřina Jílková, Dorota Korenik, Stanisław Korenik, Oğuz
Skierniewice, 18.02.2015 r. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej
Skierniewice, 18.02.2015 r. 1 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej 2 Agenda spotkania 1. Czym jest Plan Gospodarki Niskoemisyjnej i w jakim celu się go tworzy? 2. Uwarunkowania krajowe i międzynarodowe 3. Szczególne
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
Polska kraj na rozdrożu Andrzej Kassenberg Instytut na rzecz Ekorozwoju Sytuacja w ochrony klimatu w Polsce emisja gazów cieplarnianych spadła o 32 % w stosunku do roku 1988 (rok bazowy dla Polski) jednak
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2011 Rada Naukowa: Horst Brezinski, Alfonz Gajdoš, Jiřina Jílková, Dorota Korenik, Stanisław Korenik, Oğuz
Realizacja Programu polskiej energetyki jądrowej
Źródło: Fotolia.com Łukasz Sawicki 2012 r. Źródło: martinlisner - www.fotolia.com Realizacja Programu polskiej energetyki jądrowej Od 1 stycznia 2014 r. do 31 października 2017 r. Najwyższa Izba Kontroli
PROGRAMY OCHRONY POWIETRZA PROGRAMY POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA. Zagadnienia, problemy, wskazania
PROGRAMY OCHRONY POWIETRZA PROGRAMY POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA Zagadnienia, problemy, wskazania Opracował: mgr inż. Jerzy Piszczek Katowice, grudzień 2009r. I. WPROWADZENIE Praktyczna realizacja zasad zrównoważonego
Tendencje związane z rozwojem sektora energetyki w Polsce wspieranego z funduszy UE rok 2015 i co dalej?
Miasto 2010 efektywność energetyczna w miastach Tendencje związane z rozwojem sektora energetyki w Polsce wspieranego z funduszy UE rok 2015 i co dalej? Elżbieta Bieńkowska Minister Rozwoju Regionalnego
Dr Agnieszka Nitszke IE ćw. 2016/17 (12) POLITYKA ENERGETYCZNA UE
Dr Agnieszka Nitszke IE ćw. 2016/17 (12) POLITYKA ENERGETYCZNA UE GENEZA EWWiS EWEA EWG Kryzys naftowy 1973 r. Bilans energetyczny UE Podstawy traktatowe Art. 194 TFUE 1. W ramach ustanawiania lub funkcjonowania
PANEL EKONOMICZNY Zakres prac i wyniki dotychczasowych analiz. Jan Pyka. Grudzień 2009
PANEL EKONOMICZNY Zakres prac i wyniki dotychczasowych analiz Jan Pyka Grudzień 2009 Zakres prac Analiza uwarunkowań i czynników w ekonomicznych związanych zanych z rozwojem zeroemisyjnej gospodarki energii
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku IV MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA MIASTO 2010 EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA W MIASTACH Joanna Strzelec- Łobodzińska Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki Struktura
POLITYKA ENERGETYCZNA W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM
POLITYKA ENERGETYCZNA W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM Urząd Marszałkowski w Łodzi POLITYKA ENERGETYCZNA PLAN PREZENTACJI 1. Planowanie energetyczne w gminie 2. Polityka energetyczna państwa 3. Udział samorządu
SPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ I
SPIS TREŚCI WSTĘP... 11 ROZDZIAŁ I POLITYKA EKONOMICZNA UNII EUROPEJSKIEJ NA RZECZ ZAPEWNIENIA KONKURENCYJNEGO I SPÓJNEGO TERYTORIUM... 21 1.1. Polityka ekonomiczna w koncepcjach teoretycznych europejskiej
Załącznik 1: Wybrane założenia liczbowe do obliczeń modelowych
RAPORT 2030 Wpływ proponowanych regulacji unijnych w zakresie wprowadzenia europejskiej strategii rozwoju energetyki wolnej od emisji CO2 na bezpieczeństwo energetyczne Polski, a w szczególności możliwości
Scenariusz zaopatrzenia Polski w czyste nośniki energii w perspektywie długookresowej
Scenariusz zaopatrzenia Polski w czyste nośniki energii w perspektywie długookresowej Wprowadzenie i prezentacja wyników do dalszej dyskusji Grzegorz Wiśniewski Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC
Skutki makroekonomiczne przyjętych scenariuszy rozwoju sektora wytwórczego
Skutki makroekonomiczne przyjętych scenariuszy rozwoju sektora wytwórczego Maciej Bukowski WiseEuropa Warszawa 12/4/17.wise-europa.eu Zakres analizy Całkowite koszty produkcji energii Koszty zewnętrzne
Bezpieczeństwo energetyczne Europy w perspektywie globalnej
Akademia Finansów Polskie Towarzystwo Współpracy z Klubem Rzymskim Bezpieczeństwo energetyczne Europy w perspektywie globalnej dr Konrad Prandecki kprand@interia.pl Plan wystąpienia Znaczenie energii we
Polska energetyka scenariusze
Warszawa 2017.09.22 Polska energetyka 2050 4 scenariusze Andrzej Rubczyński Zakres i cel analizy Polska energetyka 2050. 4 scenariusze. Scenariusz węglowy Scenariusz zdywersyfikowany z energią jądrową
Założenia optymalizacji OZE w działaniach na rzecz ograniczenia niskiej emisji / założenia do dyskusji/ Zbigniew Michniowski
Założenia optymalizacji OZE w działaniach na rzecz ograniczenia niskiej emisji / założenia do dyskusji/ Zbigniew Michniowski Warszawa, 16.03.2017 W 2010 roku w strukturze wykorzystania energii ze źródeł
Energetyka w Polsce stan obecny i perspektywy Andrzej Kassenberg, Instytut na rzecz Ekorozwoju
Energetyka w Polsce stan obecny i perspektywy Andrzej Kassenberg, Instytut na rzecz Ekorozwoju Mtoe Zużycie energii pierwotnej i finalnej 110 100 90 80 70 60 50 40 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
Optymalny Mix Energetyczny dla Polski do 2050 roku
Optymalny Mix Energetyczny dla Polski do 2050 roku Symulacje programem emix 1 Kongres Nowego Przemysłu Warszawa, 13.10.2014r W. Łyżwa, B. Olek, M. Wierzbowski, W. Mielczarski Instytut Elektroenergetyki,
Symulacja ING: wpływ technologii na ograniczenie emisji CO 2. Rafał Benecki, Główny ekonomista, ING Bank Śląski Grudzień 2018
Symulacja ING: wpływ technologii na ograniczenie emisji CO 2 Rafał Benecki, Główny ekonomista, ING Bank Śląski Grudzień 2018 Źródła emisji CO2 Odejście od energetyki opartej na węglu kluczowe dla ograniczenia
Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej. Plan działań na rzecz zrównoważonej energii
Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej oraz Plan działań na rzecz zrównoważonej energii jako elementy planowania energetycznego w gminie Łukasz Polakowski 1 SEAP Sustainable Energy Action
Wykorzystanie potencjału źródeł kogeneracyjnych w bilansie energetycznym i w podniesieniu bezpieczeństwa energetycznego Polski
Wykorzystanie potencjału źródeł kogeneracyjnych w bilansie energetycznym i w podniesieniu bezpieczeństwa energetycznego Polski dr inż. Janusz Ryk Podkomisja stała do spraw energetyki Sejm RP Warszawa,
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2011 Rada Naukowa: Horst Brezinski, Alfonz Gajdoš, Jiřina Jílková, Dorota Korenik, Stanisław Korenik, Oğuz
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2011 Rada Naukowa: Horst Brezinski, Alfonz Gajdoš, Jiřina Jílková, Dorota Korenik, Stanisław Korenik, Oğuz
POLITYKA GOSPODARCZA POLSKI PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ
POLITYKA GOSPODARCZA POLSKI PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ Pod redakcją naukową prof. dr. hab. Stanisława Zięby prof. dr. hab. Eugeniusza Mazurkiewicza ALMAMER WYŻSZA SZKOŁA EKONOMICZNA Warszawa 2007
Eltis+najważniejszy portal internetowy dotyczący mobilności w Europie
Współorganizator Warszawa, 28 maja 2012 Polityka klimatyczna a zrównoważony transport w miastach Andrzej Rajkiewicz, Edmund Wach Eltis+najważniejszy portal internetowy dotyczący mobilności w Europie Podstawy
Reporting on dissemination activities carried out within the frame of the DESIRE project (WP8)
Reporting on dissemination activities carried out within the frame of the DESIRE project (WP8) Name, Affiliation Krzysztof Wojdyga, Marcin Lec, Rafal Laskowski Warsaw University of technology E-mail krzysztof.wojdyga@is.pw.edu.pl
Analiza systemowa gospodarki energetycznej Polski
Analiza systemowa gospodarki energetycznej Polski System (gr. σύστηµα systema rzecz złoŝona) - jakikolwiek obiekt fizyczny lub abstrakcyjny, w którym moŝna wyróŝnić jakieś wzajemnie powiązane dla obserwatora
Prof. dr hab. Hanna Klikocka
Dr hab. Armand Kasztelan Ekonomia i marketing, Ekonomia zrównoważonego rozwoju, Ekonomia menedżerska, Seminarium dyplomowe, Zrównoważony rozwój; Green Growth; Środowiskowa konkurencyjność regionów i państw;
Przyszłość energetyki słonecznej na tle wyzwań energetycznych Polski. Prof. dr hab. inż. Maciej Nowicki
Przyszłość energetyki słonecznej na tle wyzwań energetycznych Polski Prof. dr hab. inż. Maciej Nowicki Polski system energetyczny na rozdrożu 40% mocy w elektrowniach ma więcej niż 40 lat - konieczność
Polityka energetyczna Polski do 2050 roku założenia i perspektywy rozwoju sektora gazowego w Polsce
Polityka energetyczna Polski do 2050 roku założenia i perspektywy rozwoju sektora gazowego w Polsce Paweł Pikus Wydział Gazu Ziemnego, Departament Ropy i Gazu VII Forum Obrotu 2014 09-11.06.2014 r., Stare
ZIELONA ENERGIA W POLSCE
ZIELONA ENERGIA W POLSCE Współczesny świat wymaga zmiany struktury wykorzystywanych źródeł energii pierwotnej. Wzrost popytu na surowce energetyczne, przy jednoczesnej rosnącej niestabilności warunków
Zagadnienia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej
Zagadnienia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej Stabilizacja sieci - bezpieczeństwo energetyczne metropolii - debata Redakcja Polityki, ul. Słupecka 6, Warszawa 29.09.2011r. 2 Zagadnienia bezpieczeństwa
ENERGETYKA W FUNDUSZACH STRUKTURALNYCH. Mieczysław Ciurla Dyrektor Wydziału Rozwoju Gospodarczego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego
ENERGETYKA W FUNDUSZACH STRUKTURALNYCH Mieczysław Ciurla Dyrektor Wydziału Rozwoju Gospodarczego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego
Polityka energetyczna Polski do 2050 roku. Warszawa, sierpień 2014 r.
Polityka energetyczna Polski do 2050 roku Warszawa, sierpień 2014 r. 2 Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko Strategia BEiŚ: została przyjęta przez Radę Ministrów 15 kwietnia 2014 r. (rozpoczęcie prac
Bogusław Kotarba. Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska
Bogusław Kotarba Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska 2014-2020 Europejska współpraca terytorialna (EWT) EWT stanowi jeden z dwóch celów polityki spójności
Fundusze unijne dla odnawialnych źródeł energii w nowej perspektywie finansowej. Warszawa, 3 kwietnia 2013 r.
Fundusze unijne dla odnawialnych źródeł energii w nowej perspektywie finansowej Warszawa, 3 kwietnia 2013 r. Dokumenty strategiczne KOMUNIKAT KOMISJI EUROPA 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego
PROF. DR HAB. INŻ. ANTONI TAJDUŚ
PROF. DR HAB. INŻ. ANTONI TAJDUŚ Kraje dynamicznie rozwijające produkcję kraje Azji Południowo-wschodniej : Chiny, Indonezja, Indie, Wietnam,. Kraje o niewielkim wzroście i o stabilnej produkcji USA, RPA,
PRZECIWDZIAŁANIE I ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU
PRZECIWDZIAŁANIE I ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU W ŚWIETLE PROJEKTÓW ROZPORZĄDZEŃ DOTYCZĄCYCH POLITYKI SPÓJNOŚCI NA LATA 2014-2020 Piotr Żuber Dyrektor Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej Ministerstwo
8 sposobów integracji OZE Joanna Maćkowiak Pandera Lewiatan,
8 sposobów integracji OZE Joanna Maćkowiak Pandera Lewiatan, 19.12.2017 O nas Forum Energii to think tank zajmujący się energetyką Wspieramy transformację energetyczną Naszą misją jest tworzenie fundamentów
IMPLEMENTATION AND APLICATION ASPECTS OF SUSTAINABLE DEVELOPMENT. Scientific monograph edited by Edyta Sidorczuk Pietraszko
IMPLEMENTATION AND APLICATION ASPECTS OF SUSTAINABLE DEVELOPMENT Scientific monograph edited by Edyta Sidorczuk Pietraszko SPIS TREŚCI WSTĘP Edyta Sidorczuk Pietraszko... 9 Rozdział 1. Metody pomiaru zrównoważonego
PROW 2014 2020 na rzecz celów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012-2020
PROW 2014 2020 na rzecz celów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012-2020 Dr inż. Dariusz Nieć Dyrektor Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Warszawa 28 stycznia 2015
Ekonomiczne konsekwencje wyborów scenariuszy energetycznych. dr Maciej Bukowski Warszawski Instytut Studiów Ekonomicznych
Ekonomiczne konsekwencje wyborów scenariuszy energetycznych dr Maciej Bukowski Warszawski Instytut Studiów Ekonomicznych ENERGETYCZNE DYLEMATY POLSKI Potencjał krajowych zasobów Wielkoskalowa generacja
Ustawa o promocji kogeneracji
Ustawa o promocji kogeneracji dr inż. Janusz Ryk New Energy User Friendly Warszawa, 16 czerwca 2011 Ustawa o promocji kogeneracji Cel Ustawy: Stworzenie narzędzi realizacji Polityki Energetycznej Polski
CZY JESTEŚMY WSPARCIEM DLA UNIJNEJ POLITYKI KLIMATYCZNEJ? LEGISLACJA KRAJOWA
CZY JESTEŚMY WSPARCIEM DLA UNIJNEJ POLITYKI KLIMATYCZNEJ? LEGISLACJA KRAJOWA Małgorzata Mika-Bryska Zastępca Dyrektora Departamentu Energetyki w Ministerstwie Gospodarki 2 EUROPA 2020 (1) ŚREDNIOOKRESOWA
PIĘCIOLECIE CZŁONKOSTWA POLSKI W UNII EUROPEJSKIEJ
PIĘCIOLECIE CZŁONKOSTWA POLSKI W UNII EUROPEJSKIEJ Zagadnienia gospodarcze i społeczne ze szczególnym uwzględnieniem polskiego rynku pracy Praca zbiorowa pod red. Doroty Kotlorz Katowice 2010 SPIS TREŚCI
Niskoemisyjne dylematy Jak ograniczyd emisję gazów cieplarnianych i co to oznacza dla polskiej gospodarki?
Niskoemisyjne dylematy Jak ograniczyd emisję gazów cieplarnianych i co to oznacza dla polskiej gospodarki? Maciej Bukowski Krzysztof Brzezioski Instytut Badao Strukturalnych Szkoła Główna Handlowa Plan
Energia odnawialna w Polsce potencjał rynku na przykładzie PGE. mgr inŝ. Krzysztof Konaszewski
Energia odnawialna w Polsce potencjał rynku na przykładzie PGE mgr inŝ. Krzysztof Konaszewski Zadania stawiane przed polską gospodarką Pakiet energetyczny 3x20 - prawne wsparcie rozwoju odnawialnych źródeł
UWARUNKOWANIA PRAWNE ROZWOJU BIOGAZU
UWARUNKOWANIA PRAWNE ROZWOJU BIOGAZU Według przepisów prawa UE i Polski inż. Bartłomiej Asztemborski basztemborski@kape.gov.pl dr inż. Ryszard Wnuk Zmień odpady na zysk - Biogazownia w Twojej gminie Rozwój
WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia niestacjonarne II stopnia Kierunek Ekonomia Promotorzy prac magisterskich
Studia niestacjonarne II stopnia Kierunek Ekonomia Promotorzy prac magisterskich Promotorzy prac magisterskich Prof. dr hab. Stanisław CZAJA Prof. dr hab. Andrzej GRACZYK (min. 5 osób) Prof. dr hab. Jerzy
Konferencja Polityka energetyczna Państwa a innowacyjne aspekty gospodarowania energią w regionie 18 czerwca 2009 r. Warszawa
1 Mazowsze wobec wyzwań przyszłości Konferencja Polityka energetyczna Państwa a innowacyjne aspekty gospodarowania energią w regionie 18 czerwca 2009 r. Warszawa 2 Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego
Program dla sektora górnictwa węgla brunatnego w Polsce
Program dla sektora górnictwa węgla brunatnego w Polsce Jacek Szczepiński Poltegor Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego Zespół roboczy ds. wypracowania Programu 1. Pan Grzegorz Matuszak Krajowa Sekcja
Odnawialne źródła energii a bezpieczeństwo Europy - Polski - Regionu - Gminy
Konwent Burmistrzów i Wójtów Śląskiego Związku Gmin i Powiatów Odnawialne źródła energii a bezpieczeństwo Europy - Polski - Regionu - Gminy Prof. Jerzy Buzek, Parlament Europejski Członek Komisji Przemysłu,
2.1. Projekt Inteligentna Energia dla Europy 2.2. Rozwój gospodarczy PKB 2.3. Zużycie i ceny energii 2.4. Zużycie i ceny energii c.d. 2.5.
2.1. Projekt Inteligentna Energia dla Europy 2.2. Rozwój gospodarczy PKB 2.3. Zużycie i ceny energii 2.4. Zużycie i ceny energii c.d. 2.5. Zużycie i ceny energii c.d. 2.6. Wskaźniki makroekonomiczne 2.7.
Planowane regulacje prawne dotyczące wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, ze szczególnym uwzględnieniem mikro i małych instalacji
Planowane regulacje prawne dotyczące wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, ze szczególnym uwzględnieniem mikro i małych instalacji Kielce, dn. 7 marca 2014 r. 2 Wzywania stojące przed polską energetyką
KONFERENCJA Infrastruktura wiejska drogą do sukcesu gospodarczego regionów
KONFERENCJA Infrastruktura wiejska drogą do sukcesu gospodarczego regionów Panel W zgodzie z naturą i kulturą czyli jak skutecznie wspierać rozwój infrastruktury na wsi? Warszawa, 28 października 2010
Prawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność
Prawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność dr inż. Janusz Ryk Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych II Ogólnopolska Konferencja Polska
WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia II stopnia stacjonarne Kierunek ekonomia Promotorzy prac magisterskich
Studia II stopnia stacjonarne Kierunek ekonomia Promotorzy prac magisterskich Promotorzy prac magisterskich Studia stacjonarne Prof. dr hab. Stanisław CZAJA Prof. dr hab. Bogusław FIEDOR Prof. dr hab.
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY
Nr 11 (2011) BIBLIOTEKA REGIONALISTY Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2011 Rada Naukowa: Horst Brezinski, Alfonz Gajdoš, Jiřina Jílková, Dorota Korenik, Stanisław Korenik, Oğuz
Rynek surowców strategicznych w Unii Europejskiej na przykładzie węgla kamiennego.
Rynek surowców strategicznych w Unii Europejskiej na przykładzie węgla kamiennego. dr Tomasz Heryszek Uniwersytet Śląski w Katowicach Wiceprezes Zarządu ds. Handlowych WĘGLOKOKS S.A. Unia Europejska (EU-28)
Wiejskie organizacje pozarządowe
Wiejskie organizacje pozarządowe Rural Non-Governmental Organisations Editor Maria Halamska Institute of Rural and Agricultural Development Polish Academy of Sciences Warsaw 2008 Wiejskie organizacje pozarządowe
Uchwała Nr XLI-67/2010
Uchwała Nr XLI-67/2010 Rady Miejskiej w Wołominie z dnia 11 października 2010 roku w sprawie: wyrażenia woli przystąpienia Gminy Wołomin do realizacji projektu inwestycyjnego pn. EKO Wołomin energia słoneczna,
Polityka w zakresie OZE i efektywności energetycznej
Polityka w zakresie OZE i efektywności energetycznej Ministerstwo Gospodarki Warszawa, 18 czerwca 2009 r. Filary polityki energetycznej UE II Strategiczny Przegląd Energetyczny KE (bezpieczeństwo energetyczne)
Alternatywne podejście do energetyki - wymiar społeczny
Alternatywne podejście do energetyki - wymiar społeczny Andrzej Kassenberg, Instytut na rzecz Ekorozwoju Konferencji Efektywne wykorzystanie odnawialnych źródeł energii dzięki zastosowaniu nowych technologii