METODY PLANOWANIA ORGANIZACJI

Transkrypt

1 METODY PLANOWANIA ORGANIZACJI Teoria, rodzaje i typy organizacji Andrzej Marjański R e f l e k s y j n i e Doświadczenie jest najlepszym nauczycielem. Cyceron Być człowiekiem, to znaczy być odpowiedzialnym. Saint-Exupery 1

2 Metody planowania organizacji tematyka wykładu 3 Teorie organizacji a nauka o organizacji. Rodzaje i typy organizacji ich cele. Przedsiębiorczość, kierownik, organizacja istota, relacje. Społeczna odpowiedzialność organizacji. Nadzór korporacyjny nad organizacją. Formy prawno-organizacyjne i własnościowe konsekwencje ekonomiczne i społeczne. Cykl życia organizacji etapy i zdarzenia. Zasoby, majątek, potencjał i kapitał organizacji: materialny, techniczny, kadrowy, finansowy, informacyjny zadania i zasady funkcjonowania, współzależności, tendencje rozwojowe. Nauki o organizacji tematyka wykładu 4 System funkcji, procesów i przedsięwzięć w organizacji. Architektura systemu zarządzania organizacją. Współczesne koncepcje zarządzania organizacją. Współdziałanie organizacji. Organizacja w przyszłości. 2

3 Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje 5 Rozumienie podstaw teoretycznych, Znajomość form organizacyjnych, Poznanie ogólnych zasad funkcjonowania organizacji. Literatura 6 Podstawowa B. Kożuch, Nauka o organizacji, CeDeWu, Warszawa. A. Adamik (red. nauk.), Nauka o organizacji, Wolters Kluwer, Warszawa. Ł. Sułkowski, J. Sokołowski, Metody zarządzania współczesnym przedsiębiorstwem, SAN, Łódź. S. Marek, M. Białasiewicz (red. nauk.), Podstawy nauki o organizacji, PWE, Warszawa. Dodatkowa S. Sudoł, Nauki o zarządzaniu, TNOiK, Toruń. M. Brzeziński (red.), Wprowadzenie do nauki o przedsiębiorstwie, Difin, Warszawa. 3

4 Forma i warunki zaliczenia Forma zaliczenia: zaliczenie ustne w czasie sesji Do uczestniczenia w zaliczeniu niezbędne jest posiadanie w czasie egzaminu karty osiągnięć 7 Osoby niespełniające ww. kryteriów nie mogą przystąpić do egzaminu, co skutkuje utratą terminu (dwójka dziekańska) Co to jest teoria organizacji? TEORETYK? Zwolennik lub twórca jednej lub kilku teorii TEORETYZOWAĆ? Tworzenie lub zajmowanie się teoriami TEORIA? 1. Założenie lub system idei wyjaśniających coś, oparty zwłaszcza na ogólnych zasadach niezależnych od poszczególnych rzeczy podlegających wyjaśnieniu (przeciwieństwo hipotezy) 2. Wyspekulowany (zwłaszcza wymyślny) pogląd 3. Sfera abstrakcyjnej wiedzy bądź spekulatywnego myslenia (to wygląda ładnie w teorii, ale czy sprawdzi się w praktyce?) 4. Wykład zasad nauki itp.. 5. Zbiór sądów ilustrujących zasady jakiegoś przedmiotu. 8 Mary Jo Hatch, Teoria Organizacji, PWN, Warszawa

5 Żyjemy w świecie organizacji Żyjemy w: erze szybkiego postępu technicznego i społecznego oraz globalizacji rozwijającej się współpracy opartej na sieciach i wiedzy erze organizacji Organizacje są wszechobecne, żyjemy: w nich obok nich dla nich dzięki nim w różnego typu relacjach z nimi Organizacja jako system Organizację trzeba traktować jako szeroko rozumiany system społeczny, system stosunków wewnętrznych i zewnętrznych, funkcjonujący w realnych warunkach i ograniczeniach materialnych i społecznych. G. Morgan 5

6 Czy warto zajmować się teorią organizacji? 11 Większość ludzi ma skłonność do żywienia niechęci w stosunku do teorii organizacji Niektórzy uważają, że teorie są niepraktyczne i nadmiernie akademickie Inni, którzy nigdy nie studiowali nauk społecznych, sądzą, że teoria organizacji jest niezwykle trudna Dla wielu ludzi już samo słowo teoria brzmi pretensjonalnie i odpychająco Czy warto zajmować się nauką o organizacji? 12 A organizacja to jeszcze jedno odpychające słowo. Ale gdy zaczynamy korzystać z teorii nauk o organizacji w pracy dla różnych organizacji oraz w życiu w ogóle, przekonujemy się, że dziedzina ta otwiera niezwykłe możliwości myślenia i działania. Teoria organizacji pozwala na przeprowadzenie analizy skomplikowanych sytuacji i wynajdowanie skutecznych środków zaradczych. Otwiera nasze umysły na wiele aspektów życia zarówno wewnątrz organizacji jak i poza nimi 6

7 Czy warto znać zasady planowania organizacji? Tak bo zarządzanie w pierwszej kolejności dotyczy ludzi Niezależnie od branży, o organizacjach stanowią ludzie. Zarządzanie dotyczy przede wszystkim relacji między pracownikami. Zarządzanie jest silnie osadzone w kulturze Zarządzanie wymaga wspólnych wszystkim członkom organizacji jasnych i prostych wartości, celów działania i zadań. Zarządzanie powinno powodować, że organizacja uczy się na podstawie doświadczenia Funkcjonowanie organizacji wymaga dobrego komunikowania się Zarządzanie wymaga systemu wskaźników I musi być zorientowane na zadowolenie klienta 13 Pojęcie nauki powszechnie uważane jako ogół wiedzy ludzkiej, uporządkowanej w system zagadnień i wyrażonej w sądach prawdziwych lub przypuszczeniach Nauka - Dyscyplina badawcza (grupy dyscyplin) odnoszących się do określonej dziedziny rzeczywistości Nauka zespół poglądów stanowiących usystematyzowaną całość, wchodzących w skład określonej dyscypliny badawczej Nauka i teoria pojęcia bliskoznaczne Teoria poznawanie świata w zakresie określonym przez jej przedmiot zainteresowania składa się z pojęć i relacji powiązanych ze sobą w sposób umożliwiający to poznanie * 14 Istota i pojęcie nauki 7

8 Czynnościowe (procesualne, funkcjonalne) badanie naukowe jako rodzaj działalności społecznej umożliwiającej rzetelne poznanie pewnego fragmentu lub aspektu rzeczywistości oraz usystematyzowane i komunikatywne ujęcie rezultatów badań Instytucjonalne zbiór ukształtowanych i wyodrębnionych metod zasobu wiedzy o rzeczywistości. Usystematyzowany ze względu na przedmiot i cele procesu poznania oraz z uwagi na społeczne znaczenie rezultatów tego poznania Wynikowe rodzaj wiedzy, nazywanej wiedzą naukową, uzyskiwaną dzięki badaniom organizowanym racjonalnie, a w węższym znaczeniu to dyscyplina naukowa, czyli system wiedzy uzyskany przez racjonalne zbadanie fragmentu lub aspektu rzeczywistości * 15 Podejście do nauki Wieloznaczność pojęcia nauki 16 System dyscyplin naukowych Nauka (termin wieloznaczny) Wiedza o rzeczywistości Aspekt treściowy Aspekt czynnościowy Aspekt instytucjonalny System twierdzeń i hipotez Działalność naukowobadawcza Organizacy jne jednostki naukowobadawcze Źródło: B. Kożuch, Nauka o organizacji, CeDeWu, Warszawa 2007, s. 12 8

9 Naukowe poznawanie rzeczywistości Wymaga ukształtowania zespołu twierdzeń i hipotez o poszczególnych dziedzinach istniejącej rzeczywistości Zbudowania teorii dla tych dziedzin Wypracowania metod i narzędzi badawczych (metodologii) Stworzenia systemu organizacji, prowadzenia i kontroli badań naukowych * 17 Kryteria naukowości teorii Sprawdzalność twierdzenia teorii są dostępne więcej niż jednemu podmiotowi poznającemu i w ten sposób wyrażają prawdy obiektywne Empiryczność formułowanie twierdzeń teoretycznych w oparciu o pełnowartościowe obserwacje empiryczne i informowanie o stosunkach zachodzących w rzeczywistości Wiarygodność porównywanie hipotez ze zgromadzonymi materiałami empirycznymi (określenie stopnia wiarygodności teorii i absolutności hipotez) Niesprzeczność twierdzenia zawarte w teorii są spójnym zbiorem wzajemnie uzupełniających się wypowiedzi Precyzyjność dokładność i jednoznaczność twierdzeń teoretycznych Operacyjność usytuowanie się badanych obiektów i stanów rzeczy w pojęciu organizacja * 18 9

10 Stopnie rozwoju dyscypliny naukowej Opis na podstawie obserwacji pojedynczych przypadków Formułowanie praw empirycznych ukazujących pewne zależności funkcjonalne zachodzące pomiędzy obserwowalnymi i mierzalnymi wielkościami Uogólnienia wynikające z badań Formułowanie teorii średniego zasięgu odnoszące się do konkretnego aspektu rzeczywistości Podjęcie próby wyjaśnienia szerokiego obszaru rzeczywistości (wielkie teorie o wysokim stopniu abstrakcji) 19 Stopnie rozwoju dyscypliny naukowej 20 W Polsce łączy się teorię organizacji ze sztuką zarządzania Dotychczas nie występowała nauka o organizacji lecz nauki o zarządzaniu z teorią organizacji i zarządzania (dyscyplina podstawowa) i często odrębnym traktowaniem teorii organizacji w ramach dyscypliny * 10

11 Nauki stosowane blisko praktyki Nauki podstawowe teoretyczne, oddalone od praktyki 21 Klasyfikacja nauk Nauki nomotetyczne odkrywanie praw Nauki idiograficzne opisanie rzeczywistości i pomoc w jej zrozumieniu Gdzie umieścić nauki o organizacji? Nauki stosowane Nauki idiograficzne Nauki o organizacji geneza Stosunkowo młoda nauka Duży wkład polaków K. Adamiecki, J. Zieleniewski, W.Kiezun, L. Krzyżanowski, A. Czermiński, M. Bielski, Z. Martyniak... Jej powstanie było poprzedzone wielowiekowym doświadczeniem społecznym oraz intelektualnymi refleksjami nad organizacją Pierwsze naukowe rozważania pojawiły się tysiące lat wcześniej niż powstała nauka o organizacji Pojawienie się nauk o organizacji odpowiedź na potrzebę sprawnego kierowania działalnością gospodarczą (XVIII i XIX w.) rewolucja techniczno-przemysłowa 22 11

12 Nauki o organizacji geneza Pojawienie się w przemyśle nieznanych zagadnień organizacyjnych związanych z nowymi sposobami pracy, nowymi narzędziami oraz licznymi grupami pracowników Lata 60-te XX w. wg M.J. Hatch to początek wyodrębnienia się organizacji jako samodzielnej dziedziny badań Teoria organizacji jako jedna z dyscyplin wywodzących się z koncepcji organizacji i zarządzania * 23 Przedmiot nauk o organizacji Wyodrębnione z otoczenia różnorodne formy zorganizowanej działalności człowieka organizacje 24 Cel nauk o organizacji Inicjowanie badań i integrowanie dorobku poznawczego, metodologicznego i organizacyjno-technicznego w dziedzinie organizacji 12

13 Funkcje nauk o organizacji 25 Diagnostyczna prowadzenie badań w celu wyjaśnienia w celu poznania wycinka rzeczywistości (świata organizacji) Wyjaśniająca wyjaśnianie relacji pomiędzy cechami zorganizowanego działania ludzi i ich zmianami, ukazywanie prawidłowości zachodzących zmian, ich funkcjonowaniu, strukturalnych i przyczynowo-skutkowych zależnościach Prognostyczna (projekcyjna) wykrywanie zależności oraz tendencji zmian organizacyjnych, które mogą służyć w przekształcaniu rzeczywistości * Miejsce teorii organizacji wśród innych nauk Praktycy życia gospodarczego i administracji ogólnej (korzystanie oraz decydowanie w sprawie projektów organizacyjnych i sposobów działania 26 Źródło: B. Kożuch, Nauka o organizacji, CeDeWu,, s. 21 Pracownicy nauki z dziedziny zarządzania (rozwijanie, adaptacja i sprawdzanie idei, teorii i technik badawczych) Specjalności analityczne, Jak: ekonometria, badania operacyjne itp. Specjalności syntetyczne, jak: zarządzanie interesami, nauki polityczne, administracja szkolna itp. Nauki behawioralne Socjologia Teoria organizacji Psychologia Antropologia kulturalna 13

14 organizacje gospodarcze głównie przedsiębiorstwa organizacje pozarządowe (społeczne) organizacje publiczne gospodarki narodowe jako zorganizowana całość oraz wyodrębnione jej części, wspólnoty gospodarcze krajów państwo polityczna organizacja społeczeństwa oraz bloki polityczne państw organizacje międzynarodowe * 27 Przedmiot badań 28 Przedmiot badań Wzgląd badawczy (punkt widzenia) wg nauki o organizacji sprawność funkcjonowania organizacji jako całości oraz jej poszczególnych podsystemów Przedmiot zainteresowań nauki o organizacji złożona natura organizacji oraz procesy składające się na powstawanie organizacji, ich funkcjonowanie i rozwój Nauka o organizacji nie bada podstawowych materialnoenergetycznych procesów zachodzących w realnej sferze organizacji To pole badawcze dla nauk przyrodniczych, społecznych, technicznych i ekonomicznych 14

15 Kto jeszcze zajmuje się organizacją? Wiele dyscyplin naukowych np.: Psychologia organizacji Socjologia organizacji Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw Ekologia organizacji Nauka o organizacji zajmuje się złożoną natura organizacji, ze szczególnym uwzględnieniem prawidłowości i źródeł sprawności funkcjonowania organizacji oraz sprawnej realizacji przedsięwzięć Dominują adaptowane metody badań Empiryczna strategia badawcza z metodologii nauk społecznych do analizy, opisu i diagnozy Sposoby i techniki: obserwacja zwykła i kontrolowana, ciągła i nieciągła, wywiad bezpośredni i standaryzowany, analiza dokumentów organizacyjnych, kwestionariusze Obserwacja migawkowa i metody opracowania wyników ze statystyki matematycznej Matematyka, informatyka, cybernetyka i nauki techniczne kwantytatywne metody analityczne, diagnostyczne, prognostyczne, programowanie, modelowanie, symulacje, sterowanie procesami, metody taksonomiczne, analiza czynnikowa 30 Metody badawcze 15

16 Metoda analizy systemowej organizacji z inżynierii systemów Metody heurystyczne ( algorytm wynalazku, analogie, burza mózgów) z psychologii Studium przypadku z nauk prawnych Metody ogólne dedukcja wnioskowanie Indukcja wnioskowanie uogólniające ( formułowanie praw ogólnych na podstawie empirycznie stwierdzonych faktów) Metody organizacji werbalne metody opisowe, koncepcje badań, sposoby formułowania problemów i hipotez oraz wyjaśniania zjawisk, procesów i zdarzeń. 31 Metody badawcze Nauka o organizacji jako dyscyplina naukowa Dyscyplina naukowa zajmująca się zorganizowanym zbiorowym działaniem ludzi. Główny przedmiot badań organizacje funkcjonujące w różnych sferach życia społeczno-gospodarczego. Cel nauki diagnozowanie, wyjaśnianie i prognozowanie istniejących prawidłowości oraz tendencji zmian w tworzeniu i rozwoju organizacji, rozpatrywanych z punktu widzenia sprawności ich funkcjonowania jako całości, a także poszczególnych podsystemów

17 Nauka o organizacji jako dyscyplina naukowa Charakter multidyscyplinarny zasilana jest przez inne nauki: ekonomię, socjologię, nauki techniczne, psychologię, fizjologię i antropologię Posługuje się metodami adaptowanymi z innych dyscyplin naukowych, a także własnymi oryginalnymi metodami badawczymi Typologia organizacji Żyjemy w świecie organizacji, które odgrywają we współczesnej rzeczywistości trudną do przecenienia rolę Typologia organizacji próba uporządkowania naturalnej wielkości i różnorodności organizacji Dorobek teorii organizacji nie pozwala na stworzenie systematyzacji pojęcia organizacja by została zapewniona: rozłączność podziału jednolitość poszczególnych klas Ograniczeniem jest brak kryteriów podziału gwarantujących logiczny podział Typologia umożliwia grupowanie podmiotów. 17

18 35 Typologia organizacji Żyjemy w świecie organizacji, które odgrywają we współczesnej rzeczywistości trudną do przecenienia rolę M. Bielski ( ) zaproponował ogólną typologię organizacji w oparciu o kryterium funkcji genotypowej (rodzaj działalności, w jaki zaangażowana jest organizacja jako podsystem większego społeczeństwa) W zależności od prowadzonej działalności wyszczególnił typy organizacji roli jaką spełniają w zaspokajaniu potrzeb społecznych Typologia organizacji wg. M. Bielskiego 36 Organizacje gospodarcze- oparte o zasadę ekonomiczności Organizacje służące zaspokajaniu niematerialnych potrzeb społeczeństwa najczęściej niekomercyjne Organizacje administracyjne ogólnopaństwowe i lokalne, militarne i policyjne Organizacje społeczne partie polityczne, stowarzyszenia, związki zawodowe, fundacje Organizacje religijne * 18

19 Typologia organizacji wg. M. Bielskiego Poszczególne typy organizacji różnią się od siebie pod względem zaspokajania potrzeb społecznych Organizacje gospodarcze służą do osiągania zysku Organizacje zaspokajania potrzeb niematerialnych potrzeby edukacyjne, ochrona zdrowia itp. Występują także podobieństwa nakładanie się zakresu działania organizacji należących do różnych typów. * 37 Typologia organizacji wg. D. Katza i R.L. Kahna (1979) Produkcyjne (gospodarcze) dostarczające dobra i usługi Scalające podtrzymujące porządek społeczny, socjalizujące (kształtujące osobowość, przekazujące system wartości, norm i wzorów kulturowych przez społeczeństwo), zapewniające ochronę (szkoły, służba zdrowia i opieka społeczna, kościoły) Adaptacyjne- zapewniające rozwój społeczny i gospodarczy poprzez rozwijanie wiedzy i rozwiązywanie nowych problemów ( placówki badawcze, uniwersytety i częściowo placówki artystyczne) Polityczne instytucje państwa, związki zawodowe, stowarzyszenia (pełnią rolę podobną jak struktury kierownicze w organizacji) * 38 19

20 Typologia organizacji wg. A Etzoniego (1961) 39 Kryterium wyodrębnienia opiera się na typie relacji pomiędzy uczestnikami organizacji a nią samą (charakter władzy, podporządkowania się władzy oraz motywy, z których wynika ta subordynacja) W typologii A. Etzoniego występuje spójność typ władzy podporządkowanie Ale są przypadki, kiedy tak nie jest np. w przedsiębiorstwie Władza - dysponuje środkami nagradzania Pracownicy alienują się, nie identyfikują się z firmą, a czasami działają na jej szkodę * Typologia organizacji wg. A Etzoniego (1961) 40 Przymusowe źródło władzy opiera się na przymusie, a podporządkowanie ma charakter alienatywny (brak identyfikacji a czasami nawet wrogie nastawienie) więzienie, obóz pracy... Utylitarne władza wynika z dysponowania środkami na nagrody dla uczestników organizacji (płaca, premie). Podporządkowanie przynosi korzyści praktyczne lub określoną wygodę i jest oparta na kalkulacji co osiągam za podporządkowanie np.. w organizacji gospodarczej Normatywne źródłem władzy są normy moralne i przekonania (np. prestiż z należenia do organizacji) podporządkowanie ma charakter moralny i wiąże się z osobistym zaangażowaniem w funkcjonowanie organizacji np. kościoły, partie polityczne, stowarzyszenia * 20

21 Analiza porównawcza organizacji Nie powinna zakładać z góry podobieństwa organizacji zaliczonych do jakiejś klasy lub grupy, ani różnić między klasami. Jej przedmiotem są zarówno podobieństwa jak i odmienności Istotne jest sformułowanie kryteriów analizy porównawczej Analiza może być prowadzona dla całej organizacji oraz dla jej podsystemów ( technologia, struktura organizacyjna) Zależności w organizacji maja charakter wielostronny Analiza daje tym pełniejszą charakterystykę organizacji im więcej zmiennych będzie się równocześnie brało pod uwagę. Organizacja jako obiekt badań - obiekt złożony i skomplikowany teoria zmierza do rozwiązania tych problemów 41 Kryteria analizy porównawczej organizacji Funkcja genotypowa organizacji Charakter otoczenia organizacji Cechy i społeczna struktura organizacji i charakter uczestnictwa (podporządkowania) w organizacji Cechy struktury organizacyjnej: Rozmiary Stopień zróżnicowania Stopień centralizacji i formalizacji Cechy podsystemu zarządzania: Charakter procesów decyzyjnych Styl kierowania 42 M. Bielski, Organizacje - istota struktury procesy, UŁ, Łódź, s. 94 * 21

22 Trzyelementowa typologia organizacji 43 B. Kożuch (2005) koncepcja oparta na charakterze zaspokajania potrzeb oraz motywie podejmowania zorganizowanego działania Komercyjne (biznesowe) oferowane dobra prywatneindywidualny charakter zaspokajania potrzeb społecznych Publiczne oferowane dobra publiczne - zbiorowe zaspokajanie potrzeb społecznych Społeczne zaspokajanie potrzeb wyższego rzędu - możliwość uczestnictwo wszystkich interesariuszy w sprawowaniu władzy. Partycypacja wpływa na wzrost zaufania i tolerancji wewnątrz organizacji, jak i jej kontaktach wewnętrznych * Organizacja komercyjna - przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo najważniejszy element gospodarki rynkowej Cechy przedsiębiorstwa - kształtują się pod wpływem rynku, poziomu konkurencji, stopnia otwarcia oraz instytucji tworzących kategorie rynku Istotna rola kultury i dziedzictwa narodowego, Ważna mentalność społeczeństwa i jego oczekiwania Przedmiot transakcji przedsiębiorstw dobra prywatne 44 Zadaniem biznesu jest przekształcenie zmian w innowacje, a więc w nowy biznes. Peter Drucker 22

23 Wyodrębnienie przedsiębiorstwa Ekonomiczne: dysponowanie zasobami, prowadzenie działalności na własne ryzyko pokrywanie wydatków z własnych przychodów Organizacyjne wspólny zarząd - zatrudnione osoby w firmie podlegają wspólnemu kierownictwu, nawet gdy struktura organizacyjna jest bardzo rozbudowana Prawna możliwość wchodzenia w stosunki prawnoekonomiczne z innymi podmiotami a także z państwem 45 Cel działania przedsiębiorstwa Cel określanie konkretnych celów z góry zamierzonych efektów podejmowanego działania Przewidywany stan Wynik, jaki ma zostać osiągnięty Różnica pomiędzy stanem obecnym a przewidywanym Okres w jakim chcemy ten stan osiągnąć Cele wyznaczają pożądany kierunek działań oczekiwane efekty ekonomiczno- finansowe Jaki cel przedsiębiorstwa ma charakter uniwersalny? 46 Istnienie przedsiębiorstwa 23

24 Znaczenie formułowania celów w organizacji Stanowią przesłankę wszystkich działań zarządczych kształtowanie organizacji przedsiębiorstwa kształtowanie struktury organizacyjnej wyodrębnienia obszarów decyzyjnych ustalanie jednoznacznych procedur decyzyjnych ustalanie zakresu uprawnień i odpowiedzialności określanie wzajemnych relacji pomiędzy różnymi celami podmiotu określanie relacji pomiędzy między celami i szczegółowymi zadaniami (dekompozycja celów) tworzenie skutecznych systemów motywowania pracowników 47 Wybór celu przedsiębiorstwa 48 Najnowsze poglądy wskazują, że przedsiębiorstwo powinno wybrać jeden cel w horyzoncie czasowym (3-5 lat) i danych warunkach gospodarowania Maksymalizacja zysku Maksymalizacja wartości Maksymalizacja sprzedaży Minimalizacja kosztów * 24

25 Cel maksymalizacja zysku Wszystkie decyzje i zawierane kontrakty są motywowane i weryfikowane pod względem osiągnięcia zysku Na kumulowanie i generowanie wyniku finansowego ukierunkowane są alokacja zasobów kształt struktury organizacyjnej rekrutacja i dobór pracowników 49 Cel maksymalizacja wartości Ukierunkowanie na maksymalizację korzyści akcjonariuszy wzrost wartości akcji wzrost dywidend Maksymalizacja satysfakcji akcjonariusza wielkość zwrotu wyłożonego kapitału czytelna wizja przedsiębiorstwa perspektywy rozwoju biznesu dobry system komunikacji zewnętrznej 50 25

26 Cel maksymalizacja sprzedaży Wchodzenie na nowe rynki Wprowadzanie nowych produktów Niska dojrzałość rynku Wdrażanie nowych regulacji prawnych np. demonopolizacja Spodziewane efekty: wzrost przychodów poprawa rentowności zwiększenie wydajności pracy uzyskanie lepszej pozycji rynkowej Brak informacji jak ze wzrostem sprzedaży wygląda np. wynagrodzenia, koszty reklamy,... * 51 Cel minimalizacja kosztów Priorytet stała lub czasowa redukcja kosztów stałych zmiennych Uwarunkowania: Konkurencja kosztowa - główny obszar konkurowania to cena Uczestnictwo w układzie łańcucha dostaw Czynniki: wewnętrzne postęp techniczny, organizacyjny, zewnętrzne luka jakościowa, bariery popytowe Obniżenie kosztów zawsze wpływa na osiąganie korzyści ekonomicznych (zysk, zwiększanie wartości przedsiębiorstwa) 52 26

27 Inne organizacje w gospodarce rynkowej Przedsiębiorstwo pozostaje najpowszechniejszym typem organizacji Zyskują na znaczeniu organizacje publiczne i pozarządowe Muszą one spełniać wynikająca z logiki procesów rynkowych zasadę ekonomiczności Ale jakie są ich główne cele? Nie kierują się chęcią osiągania zysku Dążą do zaspokojenia potrzeb społecznych Stanowią coraz większy obszar zainteresowania badań nauk o organizacji 53 Powołane w celu realizacji interesu publicznego (polityka, administracja państwowa, nauka i edukacja, ochrona zdrowia,...) Oferują dobra i usługi publiczne Gospodarka narodowa jako całość Wyodrębnione części gospodarki narodowej region Wspólnoty gospodarcze krajów Państwo jako forma politycznej organizacji społeczeństwa Bloki polityczne państw Są organizacjami o specyficznych systemach wartości i celów Posiadają tylko im właściwy charakter relacji zewnętrznych i wewnętrznych 54 Organizacje publiczne 27

28 Istota organizacji publicznych Świadczenie usług dla obywateli, wynika z przynależności i zamieszkania na danym terytorium (np. bezpieczeństwo publiczne, ochrona środowiska) Dostarczanie użyteczności gospodarstwom domowym w zakresie sfer życia społeczno-gospodarczego najważniejszych z punktu widzenia państwa i obywateli w tych przypadkach, kiedy organizacje prywatne nie czynią tego na własne ryzyko, a organizacje społeczne nie mają możliwości świadczenia tych usług bez pomocy podmiotów publicznych Usługi tworzące warunki do właściwego funkcjonowania sektorów: prywatnego, społecznego i publicznego infrastruktura społeczna i techniczna, bezpieczeństwo obrotu gospodarczego, równe traktowanie sektorów 55 Spory i dyskusje, co do ich nazwy świadczą do trudności ich zdefiniowania trzeci sektor pozarządowe obywatelskie non profit engeous NGO - nongovernmental organizations Organizacja społeczna obejmuje ww. zbiorowość 56 Organizacje społeczne 28

29 Organizacje społeczne próba definicji 57 Robią coś zasadniczo odmiennego od tego czym zajmują się firmy i władze Nie dostarczają rynkowi towarów i usług Nikim nie rządzą Produkt organizacji społecznej zmiana zachodząca w człowieku pod wpływem jej działania Są agentami zmian zachodzących w ludziach Ich produkty wyleczony pacjent, uczące się dziecki, szacunek ludzi do samych siebie Ich wyroby zmiany zachodzące w ludzkiej egzystencji P. F. Drucker, Zarządzanie organizacją pozarządowa, 1995, s. 10 * Organizacje społeczne definicja strukturalno operacyjna Najczęściej organizacja prywatna Strukturalnie niezależna od państwa Formalnie zorganizowana Nie posiadająca zysku do podziału Samorządna Działająca dla dobra wspólnego Korzystająca ze społecznego ochotniczego uczestnictwa Innowacyjna i elastyczna Domena wspieranie społeczności poprzez ochronę mniejszości zapewnienie usług, którymi nie zajmują się pozostałe sektory pośredniczenie pomiędzy rządem a obywatelem 58 29

30 Podsumowanie Organizacja jako obiekt badań jest szczegółowo opisana w literaturze przedmiotu, w różnym stopniu szczegółowości Istnieje wiele różnych punktów widzenia, które uwypuklają wieloaspektowość spojrzenia na organizację Istnieje wiele typologii organizacji które akcentują różne aspekty organizacji 59 Zagadnienia do dyskusji Czym zajmuje się teoria organizacji? Na czym polega interdyscyplinarność nauk o organizacji? Jaka jest geneza nauk o organizacji? Po czym można poznać, że mamy do czynienia z organizacją? W czym tkwi dynamika współczesnych organizacji? Typologia organizacji i ich rodzaje Charakterystyka organizacji komercyjnej Charakterystyka organizacji publicznych i pozarządowych Różnice pomiędzy organizacją komercyjną a publiczną 60 30

31 B. Kożuch, Nauka o organizacji, CeDeWu, Warszawa 2011, r. 1 A. Adamik (red. nauk), Nauka o organizacji, Wolters Kluwer, Warszawa 2013, r.1. M.J. Hatch, Teoria organizacji, PWN, Warszawa Literatura P y t a n i a? Życie byłoby nieskończenie szczęśliwsze, gdybyśmy mogli je rozpocząć w wieku lat osiemdziesięciu i stopniowo zbliżać się do osiemnastu. Mark Twain Idealista to człowiek, który zauważywszy, że róża pachnie ładniej od kapusty, wnioskuje stąd, że będzie z niej także lepsza zupa. Henry Louis Mencken 31