Określ, która krzywa ilustruje proces zachodzący w komórkach umieszczonych w roztworze hipertonicznym. Odpowiedź uzasadnij, podając jeden argument.

Transkrypt

1 Przemysław Daszyński Zespół Szkół Sportowych i Ogólnokształcących w Gdańsku karta pracy Komórka podstawowa jednostka życia Zadanie 1. (2 p.) Przeprowadzono doświadczenie, umieszczając komórki w roztworach: izotonicznym, hipotonicznym i hipertonicznym. Wyniki doświadczenia przedstawiono na wykresie. Określ, która krzywa ilustruje proces zachodzący w komórkach umieszczonych w roztworze hipertonicznym. Odpowiedź uzasadnij, podając jeden argument. Zadanie 2. (4 p.) Nauczyciel przygotował dwa zestawy doświadczalne, które zostały przedstawione na ilustracjach. Zestaw II posłużył mu do porównania wyniku doświadczenia, natomiast zestaw I umożliwił sprawdzenie założonej hipotezy. Nauczyciel prowadził obserwacje obu przygotowanych preparatów w mikroskopie świetlnym przez około 20 minut. W wypadku zestawu I zaobserwował, że komórki utraciły turgor. Zestaw I 10% roztwór NaCl Zestaw II woda szkiełko nakrywkowe szkiełko nakrywkowe szkiełko podstawowe fragment skórki liścia spichrzowego cebuli po wyjęciu z wody szkiełko podstawowe fragment skórki liścia spichrzowego cebuli po wyjęciu z wody 1III. Komórka podstawowa jednostka życia

2 III. Komórka podstawowa jednostka życia a) Sformułuj problem badawczy do przedstawionego na ilustracjach doświadczenia. b) Określ, jaki proces zaszedł podczas doświadczenia. c) Odpowiedz, w jakim roztworze zostały umieszczone komórki skórki liścia spichrzowego cebuli w zestawie I. d) Wskaż, który zestaw stanowił próbę kontrolną. Odpowiedź uzasadnij. Zadanie 3. (7 p.) Przygotowano doświadczenie, którego celem jest wykrycie skrobi w różnych produktach spożywczych za pomocą jodyny. O obecności skrobi w badanej próbie świadczy zmiana barwy odczynnika płynu Lugola z brązowej na granatową. Na stole znajdują się: cylinder z wodą, probówka ze skrobią ziemniaczaną, płyn Lugola oraz 4 płytki. Na płytkach zostały umieszczone kolejno: roztarte winogrono, roztarte ziarna zbóż, makaron i ryż. a) Sformułuj problem badawczy do opisanego doświadczenia. b) Sformułuj hipotezę badawczą do doświadczenia. c) Określ próby kontrolne: pozytywną, negatywną oraz wybraną próbę badawczą w tym doświadczeniu. Próba kontrolna pozytywna: Próba kontrolna negatywna: Próba badawcza: d) Podaj spodziewane wyniki doświadczenia, biorąc pod uwagę każdą z przygotowanych prób. e) Sformułuj wniosek z przeprowadzonego doświadczenia. 2

3 Zadanie 4. (3 p.) Opisz proces przedstawiony na ilustracji. Podaj jego dokładną nazwę, wyjaśnij, na czym on polega, stosując pojęcia roztwór hipotoniczny i roztwór hipertoniczny, a następnie określ, jaka jest jego rola. roztwór o małym stężeniu roztwór o dużym stężeniu rozpuszczalnik półprzepuszczalna błona Zadanie 5. (3 p.) Na ilustracjach przedstawiono zachowanie się pewnej komórki po umieszczeniu jej w różnych roztworach. cytoplazma Wyjaśnij, co dzieje się z komórką w każdym z roztworów. Roztwór 1: Roztwór 2: Roztwór 3: roztwór 1 roztwór 2 roztwór 3 wakuola 3III. Komórka podstawowa jednostka życia

4 III. Komórka podstawowa jednostka życia Zadanie 6. (1 p.) Ilustracja przedstawia schemat budowy komórki. Literami A F oznaczono na niej poszczególne organella. W tabeli sporządzono zestawienie ich wybranych funkcji. C D A B E F wybrane funkcje I fotosynteza organellum a B c d e F II synteza białek III tworzenie energii biologicznie użytecznej IV sterowanie syntezą białek V modyfikowanie i wydzielanie białek VI magazynowanie wody, wydalin i wydzielin Zaznacz prawidłowe stwierdzenie dotyczące powyższej tabeli. A. Wszystkie przyporządkowania () są fałszywe. B. Prawdziwe są przyporządkowania: IVC, VD, VIF. C. Prawdziwe są przyporządkowania: IB, IIA, IIIE, natomiast pozostałe przyporządkowania są fałszywe. D. Wszystkie przyporządkowania () są prawdziwe. Zadanie 7. (2 p.) Zaznacz dwa prawdziwe twierdzenia dotyczące DNA w komórce człowieka. A. Kwas deoksyrybonukleinowy znajduje się wyłącznie w jądrze komórkowym. B. Mitochondrium zawiera DNA w formie koliście zwiniętej. C. Zarówno w jądrze komórkowym, jak i w mitochondrium DNA ma identyczną formę. D. W chloroplastach znajduje się dwuniciowa cząsteczka DNA w postaci koliście zwiniętej. E. DNA jądrowe stanowią dwie nici mające postać podwójnej helisy. 4

5 Zadanie 8. (4 p.) Poniższa ilustracja przedstawia budowę jądra komórkowego. A D a) Podaj nazwę struktury oznaczonej literą A. C B b) Napisz, jakim przemianom ulega struktura A podczas podziału komórki. c) Określ rolę struktury C. d) Wyjaśnij, jaka jest rola siateczki śródplazmatycznej oznaczonej literą D. Zadanie 9. (6 p.) Na poniższych ilustracjach przedstawiono budowę komórek różnych organizmów. A B C D a a) Porównaj budowę komórek przedstawionych na schematach A, B, C i D. W tym celu skonstruuj tabelę zestawiającą cztery cechy, którymi różnią się te komórki. a a 5III. Komórka podstawowa jednostka życia

6 III. Komórka podstawowa jednostka życia b) Podaj nazwę oraz funkcję struktury oznaczonej na powyższych schematach literą a. c) Wymień dwie cechy wspólne budowy mitochondriów, plastydów i jądra komórkowego. d) Podaj nazwę nieobłonionych organelli o wspólnej budowie, które są obecne w komórce prokariotycznej, mitochondriach i plastydach. e) Określ, jaka forma DNA jest wspólna dla komórki prokariotycznej, mitochondriów i plastydów. Zadanie 10. (3 p.) Na poniższych ilustracjach przedstawiono różne rodzaje ruchów cytoplazmatycznych. A B C a) Podaj nazwy rodzajów ruchów cytoplazmy przedstawionych na ilustracjach A, B i C. A. B. C. b) Napisz, czym są spowodowane ruchy cytoplazmy, biorąc pod uwagę jej budowę. Zadanie 11. (2 p.) Spośród poniższych stwierdzeń wybierz te, które nie są związane z rolą aparatu Golgiego. A. powstaje z siateczki środplazmatycznej gładkiej, B. jest zlokalizowany w pobliżu jądra komórkowego, C. odpowiada za modyfikacje białek, D. przeprowadza zagęszczanie i sortowanie wydzielin, E. bierze udział w wytwarzaniu lizosomów, F. produkuje śluzy i woski, G. zajmuje się syntezą polisacharydów wykorzystywanych do budowy pierwotnej ściany komórkowej, np. pektyn i hemiceluloz, H. uczestniczy w neutralizacji etanolu, I. uczestniczy w procesie syntezy białek. 6

7 Zadanie 12. (2 p.) Przyporządkuj każdemu organellum komórkowemu zachodzący w nim proces. A. Mitochondrium. B. Jądro komórkowe. C. Rybosom. D. Chloroplast. 1. Biosynteza białka. 2. Fotosynteza. 3. Podwojenie ilości DNA. 4. Wytwarzanie energii biologicznie użytecznej. A. B. C. D. Zadanie 13. (2 p.) Jest to nieobłonione organellum, składające się z dwóch podjednostek. Dzięki niemu powstają związki, które budują komórki i pełnią w nich funkcje regulacyjne, katalityczne i transportowe. a) Podaj nazwę opisanego organellum. b) Zaznacz rodzaje komórek, w których znajduje się to organellum. A. Komórka bakteryjna. B. Komórka roślinna. C. Komórka zwierzęca. D. Komórka grzybowa. Zadanie 14. (2 p.) Ilustracja przedstawia fragment komórki zwierzęcej. Podaj nazwę struktury oznaczonej cyfrą 1 oraz określ jej podstawową funkcję, wiedząc, że bywa ona nazywana stołówką komórki. 1 7III. Komórka podstawowa jednostka życia

8 III. Komórka podstawowa jednostka życia Zadanie 15. (2 p.) Do wymienionych procesów dopasuj substancje, które biorą w nich udział. A. Drewnienie. B. Kutynizacja. C. Mineralizacja. D. Korkowacenie. 1. CaCO Lignina (drzewnik). 3. Suberyna. 4. Kutyna. A. B. C. D. Zadanie 16. (3 p.) Przyporządkuj wymienionym rodzajom komórek odpowiednie ich przykłady. A. Komórka haploidalna. B. Komórka diploidalna. C. Komórka bezjądrowa. 1. Erytrocyt ssaka. 2. Komórka nabłonka. 3. Neuron. 4. Plemnik. 5. Dojrzała komórka sitowa. 6. Komórka listka mchu płonnika. A. B. C. Zadanie 17. (4 p.) Na ilustracji przedstawiono budowę błony komórkowej pewnej komórki zwierzęcej a) Podaj nazwy elementów oznaczonych cyframi b) Podaj dwie funkcje elementu oznaczonego cyfrą 4. 8

9 Zadanie 18. (1 p.) Zaznacz prawdziwą informację dotyczącą struktury przedstawionej na schemacie. A. Jest to ściana komórkowa roślin. B. Jest to ściana komórkowa bakterii. C. Jest to błona komórkowa występująca u zwierząt. D. Poprawne są odpowiedzi A i B. mikrofibryla zespół łańcuchów celulozy łańcuch celulozy Zadanie 19. (1 p.) Ilustracja przedstawia budowę komórek zwierzęcej i roślinnej. komórka zwierzęca Przyporządkuj organelle do odpowiednich cech ich budowy. W tym celu uzupełnij tabelę, wpisując we właściwe rubryki cyfry, którymi oznaczono na ilustracji poszczególne organelle. Organelle otoczone jedną błoną białkowo-lipidową komórka roślinna Organelle otoczone dwiema błonami białkowo-lipidowymi Zadanie 20. (1 p.) Liczne błony plazmatyczne występujące w cytoplazmie komórek zapewniają każdej komórce przedziałowość, czyli tzw. kompartmentację. Wyjaśnij znaczenie przedziałowości dla komórki. 5 9III. Komórka podstawowa jednostka życia

10 III. Komórka podstawowa jednostka życia Zadanie 21. (8 p.) Ilustracje przedstawiają budowę i sposób funkcjonowania pewnej struktury komórkowej. A B C a) Podaj nazwę struktury przedstawionej na ilustracjach. b) Do każdej ilustracji przyporządkuj odpowiedni rodzaj transportu, który odbywa się przez tę strukturę. A. B. C. c) Podaj dwie różnice występujące między transportem A i C. d) Określ, który rodzaj transportu (A, B czy C) umożliwia wprowadzenie: 1. etanolu, mocznika i gazów do komórki. 2. glukozy do erytrocytu oraz fruktozy do komórek jelita cienkiego. 3. aminokwasów oraz jonów Na + i K + do komórki. Zadanie 22. (2 p.) Wskaż organelle komórkowe, które występują zarówno w komórce roślinnej, jak i zwierzęcej. A. Peroksysom. B. Glioksysom. C. Błona komórkowa. D. Ściana komórkowa. E. Rybosomy. F. Chromoplasty. G. Aparat Golgiego. 10

11 Zadanie 23. (4 p.) Na ilustracjach przedstawiono dwa główne typy endocytoz zachodzących w komórkach eukariotycznych. cytoplazma A substancje drobnocząsteczkowe błona komórkowa wodniczka pokarmowa B lizosom pokarm (okrzemka) błona komórkowa cytoplazma III. Komórka podstawowa jednostka życia wodniczka trawienna a) Podaj nazwy typów endocytoz oznaczonych literami A i B b) Podaj dwie różnice między przedstawionymi rodzajami endocytoz. niestrawione resztki pokarmu c) Podaj jedną różnicę między wodniczką pokarmową a wodniczką trawienną. Zadanie 24. (1 p.) Spośród schematów przedstawiających połączenia między komórkami wybierz te, które są charakterystyczne dla komórki zwierzęcej. A B C plasmodesma błona komórkowa włókno keratyny (filamenty) konekson 11