Zamierzone uwolnienie GMO. Dane ogólne. DOPgmo /9212/09/jryb

Transkrypt

1 Tytuł Zamierzone uwolnienie GMO Opis Wniosek o wydanie decyzji w sprawie zamierzonego uwolnienia GMO INFORMACJE OGÓLNE O WNIOSKU Dane ogólne Numer wniosku 02-06/2009 Status zgłoszenia Wydano decyzję Data zgłoszenia Znak decyzji Data wydania decyzji Data obowiązywania decyzji Data upublicznienia Numer decyzji 02-01/2009 Numer uchwały 2/2010 Tytuł zamierzonego uwolnienia DOPgmo /9212/09/jryb Ocena buraka cukrowego H7-1 w różnych systemach uprawy konserwującej oraz ocena różnych systemów odchwaszczania w doświadczeniach polowych z zastosowaniem odmian odpornych na herbicyd Roundup Ready Title Evaluation of H7-1sugar beets in different systems of conservation tillage and different systems of weed control including Roundup Ready herbicide Cel zamierzonego uwolnienia Celem doświadczenia jest stwierdzenie czy odmiany genetycznie zmodyfikowanego buraka (Beta vulgaris L.)odporne na Roundup Ready linii 3S0057 można uprawiać w warunkach uprawy uproszczonej i jakie są tego konsekwencje produkcyjne i ekonomiczne Abstract -H7-1 sugar beet expresses the CP4 EPSPS protein, derived from Agrobacterium sp. strain CP4, which provides tolerance to glyphosate. Glyphosate is the active ingredient of the herbicide Roundup. The nature of the product and the objective of the genetic modification is to improve weed management practices in sugar beet. Weed management is an expensive, labour intensive, and in some cases complicated operation necessary for optimal production efficiency of sugar beet. No single currently-registered herbicide offers the broad spectrum weed control afforded by Roundup. Instead, farmers today must resort to using several applications of multiple herbicides with high input of the respective chemicals. The use of H7-1 sugar beet for sugar beet production would enable farmers to use Roundup herbicide for effective and sustainable control of weeds while making use of the benefits of Roundup s environmental safety characteristics. This new glyphosate-tolerant sugar beet could positively impact current agronomic practices, reducing energy consumption and soil erosion. Strona 1 z 31

2 Użytkownik 1.INFORMACJE O UŻYTKWONIKU GMO I OSOBACH ODPOWIEDZIALNYCH ZA PRZYGOTOWANIE I PRZEPROWADZENIE ZAMIERZONEGO UWOLNIENIA 1.1. Nazwa i siedziba lub nazwisko i adres użytkownika GMO Dane osoby prawnej Nazwa użytkownika Kod pocztowy Miejscowość Ulica Numer budynku Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Katedra Kształtowania Agroekosytemów Wrocław pl. Grunwaldzki Numer lokalu... Adres a Telefon Faks Imię i nazwisko oraz informacja o kwalifikacjach fachowych osoby (osób) odpowiedzialnej za przygotowanie i przeprowadzenie zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska Dane osoby odpowiedzialnej Tytuł naukowy Imię pracownika Nazwisko pracownika Prof. dr hab. inż. Leszek Kordas Telefon Faks Adres Kwalifikacje zawodowe pracownika Kierownik Katedry Kształtowania Agroekosytemów leszek.kordas@up.wroc.pl Strona 2 z 31

3 Uwolnienie 2. INFORMACJE O ZAMIERZONYM UWOLNIENIU GMO DO ŚRODOWISKA a) Tytuł zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska Ocena buraka cukrowego H7-1 w różnych systemach uprawy konserwującej oraz ocena różnych systemów odchwaszczania w doświadczeniach polowych z zastosowaniem odmian odpornych na herbicyd Roundup Ready Title Evaluation of H7-1sugar beets in different systems of conservation tillage and different systems of weed control including Roundup Ready herbicide b) Cel zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska i krótkie streszczenie Celem doświadczenia jest stwierdzenie czy odmiany genetycznie zmodyfikowanego buraka (Beta vulgaris L.)odporne na Roundup Ready linii 3S0057 można uprawiać w warunkach uprawy uproszczonej i jakie są tego konsekwencje produkcyjne i ekonomiczne Abstract -H7-1 sugar beet expresses the CP4 EPSPS protein, derived from Agrobacterium sp. strain CP4, which provides tolerance to glyphosate. Glyphosate is the active ingredient of the herbicide Roundup. The nature of the product and the objective of the genetic modification is to improve weed management practices in sugar beet. Weed management is an expensive, labour intensive, and in some cases complicated operation necessary for optimal production efficiency of sugar beet. No single currently-registered herbicide offers the broad spectrum weed control afforded by Roundup. Instead, farmers today must resort to using several applications of multiple herbicides with high input of the respective chemicals. The use of H7-1 sugar beet for sugar beet production would enable farmers to use Roundup herbicide for effective and sustainable control of weeds while making use of the benefits of Roundup s environmental safety characteristics. This new glyphosate-tolerant sugar beet could positively impact current agronomic practices, reducing energy consumption and soil erosion. Strona 3 z 31

4 3. INFORMACJE O GMO Biorca a) Charakterystyka biorcy; organizmu rodzicielskiego (o ile występuje) 3.1. Nazwa taksonomiczna Beta vulgaris Jeżeli w powyższym słowniku wybrana została wartość "Żadne z powyższych" należy wypełnić pole: 3.2. Taksonomia... Rodzina: Chenopodiaceae Rodzaj: Beta Gatunek: vulgaris (2n=18) Podgatunek: vulgaris Odmiana: 3S linia hodowlana 3.3. Inne nazwy (w szczególności: nazwa zwyczajowa, nazwa szczepu, nazwa hodowlana) Burak cukrowy Cechy fenotypowe i genetyczne Zmodyfikowany genetycznie burak cukrowy, będący przedmiotem wniosku nie różni się fenotypowo i genetycznie od innych tradycyjnych odmian buraków cukrowych uprawianych powszechnie w Polsce i Europie. Jedyną istotną cechą wyróżniającą odmiany buraka cukrowego H7-1 jest obecność dodatkowego genu CP4, wprowadzonego dzięki metodom inżynierii genetycznej. Przedmiotem modyfikacji genetycznej jest ulepszenie metod zwalczania chwastów w uprawie buraków; w celu maksymalizacji plonów i zapewnienia ich wysokiej jakości. Zwalczanie chwastów szczególnie w burakach cukrowych jest bardzo utrudnione ze względu na dużą presję chwastów. W uprawie buraków nie ma obecnie herbicydów całkowicie eliminujących chwasty. Gen CP4 EPSPS został wprowadzony do buraków tak by umożliwić wykorzystanie glifosatu, aktywnego składnika herbicydu Roundup Ready, jako selektywnego herbicydu dla buraków Stopień pokrewieństwa pomiędzy dawcą i biorcą lub między organizmami rodzicielskimi Pomiędzy dawcami genów, bakterią Agrobacterium tumefaciens sp. CP4, a biorcą nie występuje żadne pokrewieństwo Opis technik identyfikacji i detekcji Buraki cukrowe H7-1 zawierają w pełni funkcjonalny gen kodujący białko CP4 EPSPS, które nadaje cechę odporności na glifosat substancję aktywna herbicydu Roundup Ready. Identyfikacja roślin poddanych transformacji może zostać dokonana poprzez sprawdzenie ich odporności na glifosat przez nalistne opryskiwanie herbicydem Roundup Ready. Rośliny buraka cukrowego ulepszone genetycznie będą odporne na herbicyd i nie zostaną zniszczone. Techniki identyfikacji i detekcji, które mogą być wykorzystane w laboratorium to techniki Southern blot lub PCR (ang. Polymerase Chain Reaction) w celu detekcji i identyfikacji wprowadzonej sekwencji nukleotydowej oraz techniki ELISA w celu detekcji ekspresowanych białek CP4 EPSPS Dokładność, powtarzalność i specyficzność technik identyfikacji i detekcji Opisane w pkt. 3.6 techniki detekcji są powtarzalne, specyficzne i wystarczająco dokładne do identyfikacji buraków cukrowych H Opis geograficznego zasięgu i naturalnego środowiska organizmu wraz z informacją o naturalnych wrogach, ofiarach, pasożytach, konkurentach, symbiontach i gospodarzach Dzicy krewni buraka cukrowego pochodzą z Azji Mniejszej. Burak cukrowy jest rośliną przemysłową powszechnie uprawianą w Europie Zachodniej, Centralnej oraz Wschodniej, jak również w części Azji, Ameryki Północnej i Południowej. Strona 4 z 31

5 3.9. Możliwość przeniesienia informacji genetycznej do innych organizmów. Krzyżowanie z innymi gatunkami użytkowymi lub dzikimi Istnieje pewien stopień zgodności seksualnej pomiędzy hodowlanym Beta vulgaris i niektórymi roślinami z rodzaju Beta (Beta maritima, Beta macrocarpa, Beta atriplicifolia), lecz formy te nie występują w Polsce. Nie było żadnych doniesień dotyczących jakichkolwiek zgodności płciowych z rodzajami Chenopodium i Atriplex i tym samym nie ma możliwości przeniesienia genu odporności na Roundup Ready w obrębie rodziny Chenopodiaceae. W doświadczeniach, które są przedmiotem wniosku wszelkie pojawiające się pośpiechy będą natychmiast niszczone Stabilność genetyczna organizmów i czynniki na nią wpływające Testy na tolerancję na Roundup Ready w pokoleniach potomnych, prowadzone na trzech generacjach linii H7-1 wykazały, że wprowadzona sekwencja jest wiernie przekazywana w kolejnych pokoleniach, a ekspresja genu zachodzi w nich na stałym poziomie. W wyniku szeregu zastosowanych krzyżowań udowodniono również, że cecha tolerancji na Roundup Ready jest dziedziczona tak jak oczekiwano, to znaczy zgodnie z regułami genetyki mendlowskiej. W celu potwierdzenia powyższych wniosków przeprowadzono badania na DNA uzyskanym z odmian H7-1 z różnych linii hodowlanych przez trzy pokolenia. Oryginalna linia wyjściowa (6401VH= H ) została porównana z trzema liniami potomnymi (6480H=H , 74922H=H i 83002S=H ) otrzymanymi w drodze samozapylenia lub krzyżowań z linią wyjściową H Cechy patologiczne, ekologiczne i fizjologiczne a) cechy patologiczne, stosownie do istniejących norm dotyczących ochrony zdrowia ludzi lub ochrony środowiska Buraki cukrowe H7-1 nie wykazują żadnych cech patologicznych, ekologicznych i fizjologicznych odmiennych od tradycyjnych odmian buraków cukrowych. b) wymiana pokoleń w naturalnym ekosystemie; płciowe i bezpłciowe cykle reprodukcyjne Buraki cukrowe są rośliną uprawną dobrze charakteryzowaną w piśmiennictwie a ich biologia jest dobrze opisana (Cooke and Scott, 1993; Draycott, 2006). Zwykle są rozmnażane za pomocą nasion. Tradycyjnie rośliny buraka cukrowego są diploidami z 2n=2x=18 chromosomami. W wczesnych latach 40tych wprowadzono linie o sztucznie podwyższonej ploidalności do 2n=4x=36 co spowodowało pojawienie się odmian poliploidalnych na rynku europejskim. Odmiany takie stanowiły mieszaninę roślin tetraploidalnych (2n=3x=27) i diploidalnych (2n=2x=18). Na początku lat 60tych te odmiany zostały zastąpione odmianami mieszańcowymi o ustalonej ploidalności. Na rynku obecne były zarówno odmiany tetraploidalne jak i diploidalne. Buraki cukrowe są rośliną dwuletnią w przeciwieństwie do dzikich buraków mających cykl jednoroczny, za który odpowiedzialny jest dominujący allel B, który odpowiada za wytwarzanie pędów kwiatowych i kwitnienie. Normalnie na polach produkcyjnych buraki cukrowe nie kwitną, niemniej kwitnienie może być indukowane niskimi temperaturami ( wernalizacja). Tworzenie odmian mieszańcowych osiągnięto dzięki odkryciu cytoplazmatycznej męskiej sterylności (CMS) (Owen, 1945) oraz wypracowaniu technik hodowli mieszańcowej (Owen, 1948). W przypadku buraków cukrowych cytoplazmatyczna męska sterylność warunkowana jest interakcją pomiędzy genami jądrowymi i zmianami w genomie mitochondrialnym (Halldén et al., 1990; Powling, 1982). Jak wspomniano wcześniej buraki cukrowe są rośliną dwuletnią i w pierwszym roku wytwarzają mięsisty korzeń, a kwitną i wytwarzają nasiona w drugim roku. Ich uprawa polega na siewie nasion na wiosnę i zbiorze korzeni jesienią tego samego roku. Jednakże w rejonach Europy Południowej charakteryzujących się łagodnymi zimami, specjalne odmiany odporne na pośpiechowatość mogą być wysiewane jesienią, a korzenie zbierane latem następnego roku. W produkcji nasiennej buraka cukrowego, wernalizowane sadzonki roślin są produkowane w pierwszym sezonie. W kolejnym roku są one sadzone na pola produkcyjne, gdzie następuje produkcja nasion. W związku z powyższym przejście roślin z fazy wegetatywnej do generatywnej wymaga okresu niskich temperatur, w którym nastepuje wernalizacja roślin. Długość tego okresu jest warunkowana genetycznie. W większości Strona 5 z 31

6 przypadków rośliny buraków cukrowych są wiatropylne, a odległość na jaką przemieszcza się pyłek zależy od wiatru, wilgotności i temperatury ((Eastham and Sweet, 2002; Vigouroux et al., 1999). Koncentracja pyłku zmniejsza się szybko ze względu na rozprzestrzenianie w powietrzu i osiadanie na powierzchni gleby, gdzie ulega rozkładowi. Wyniki badań wskazują na szybkie zmniejszanie stężenia pyłku w zależności od odległości. Badania z pułapkami pyłku wykonane w Wielkiej Brytanii pokazują, że w odległości 900 m od źródła pyłku, jego stężenie obniżyło się do 0,3% (Dark, 1971). Badania przeprowadzone we Francjii w latach z zastosowaniem roślin męskosterylnych jak pułapek pyłku wskazują, że chmura pyłku zmniejsza się o 83% na dystansie 30 m (CETIOM, 1999). Można więc założyć, że kwitnące rośliny buraków cukrowych odpornych na Roundup Ready mogą produkować pyłek, który może zapylić kwiaty innych roślin na tym samym polu lub na polach sąsiednich i wytworzyć żywotne nasiona. Potomstwo to będzie zawierało cechę odporności na Roundup Ready. Rośliny mogą być łatwo kontrolowane/niszczone za pomocą obecnie stosowanych metod takich jak: metody mechaniczne, talerzowanie lub chemiczne stosowanie zarejestrowanych herbicydów na chwasty dwuliścienne. Krzyżowanie z dzikimi roślinami z rodzaju Beta. Krzyżowanie pomiędzy Beta vulgaris i przedstawicielami dzikich gatunków z rodzaju Beta może nastapić. Uzyskane potomstwo jest normalne i płodne i nie wykazuje niekompatybilności na poziomie chromosomalnym (OECD, 2001). Niemniej jednak krzyżówki pomiędzy Beta vulgaris i Beta macrocarpa są bardzo rzadkie ze względu na różnice w czasie kwitnienia, jak również częściową sterylność pyłku (Abe et al.,1986). Dzikie gatunki z rodzaju Beta są spotykane jako chwasty na polach, odłogach i ugorach w rejonie śródziemnomorskim i jedynie sporadycznie w rejonie Morza Bałtyckiego. Udowodniono przepływ genów zarówno pomiędzy uprawnymi odmianami buraka cukrowego i dzikimi roślinami (Boudry et al., 1993)jak i między dzikimi roślinami a odmianami uprawnymi buraka cukrowego (Bartsch et al.,1999). W warunkach sztucznych można również uzyskać potomstwo z przedstawicielami sekcji Corollinae (Van Geyt et al., 1990), niemniej jednak rośliny są niemal sterylne i wytwarzają tylko pojedyncze nasiona. Również sztucznie otrzymane rośliny ze skrzyżowania buraków z przedstawicielami sekcji Procumbens, ale zamierają one w fazie siewek. Nie udało się natomiast uzyskać potomstwa ze skrzyżowania buraka cukrowego z Beta nana z sekcji Nanae. c) zdolność do samodzielnego utrzymania się w środowisku, w tym wytwarzanie diaspor między innymi przez nasiona, spory. Specyficzne czynniki wpływające na przeżywalność i rozsiewanie Buraki cukrowe rozmnażają się wyłącznie przez nasiona. Odmiany stosowane w uprawie normalnie nie przeżywają jako chwasty, samosiewy są niezwykle rzadko spotykane na polach uprawnych lub poboczach dróg. Jeśli samosiewy wystapią w uprawach następczych są on zwalczane za pomocą zarejestrowanych herbicydów do zwalczania roślin dwuliściennych lub innych metod agrotechnicznych. Przeżycie roślin buraka cukrowego jest również uzależnione od temperatury, gdzie przedłużone występowanie temperatury poniżej -5oC uszkadza rośliny co prowadzi do ich obumarcia. d) patogenność: infekcyjność, toksyczność, alergenność, nośniki (wektory) patogenów, inne wektory, wpływ na organizmy nieobjęte celowym działaniem GMO. Możliwość aktywacji wirusów utajonych (prowirusów); zdolność do kolonizacji innych organizmów Kwestie patogenności, w tym: infekcyjność, toksyczność, alergenność, nośniki (wektory) patogenów, inne wektory, nie dotyczą buraków cukrowych H7-1, podobnie jak wpływ na organizmy nie objęte celowym działaniem GMO. Nie istnieją badania potwierdzające możliwość aktywacji wirusów utajonych (prowirusów) w wyniku wykonanej modyfikacji. Zdolność do kolonizacji innych organizmów buraków cukrowych H7-1 jest taka sama jak każdej innej odmiany buraków czyli żadna e) oporność na antybiotyki i możliwość wykorzystywania tych antybiotyków w leczeniu ludzi i zwierząt i w profilaktyce Buraki cukrowe H7-1 nie zawierają sztucznie wprowadzonych genów odporności na antybiotyki. f) rola w procesach środowiskowych, produkcja, przemiany metaboliczne, rozkład materii organicznej, inne Tak jak w przypadku buraków cukrowych nie zmodyfikowanych genetycznie Strona 6 z 31

7 3.12. Charakterystyka wcześniej wprowadzonych wektorów Ogólna chcrakterystyka wcześniej wprowadzonych wektorów Opis i mapa wektora PV-BVGT08 wykorzystanego do wytworzenia buraków cukrowych H7-1 znajduje się w załączniku nr 5. a) sekwencja b) częstotliwość użytkowania c) specyficzność d) obecność genów nadających oporność Opis wcześniejszych modyfikacji genetycznych Buraki cukrowe H7-1 będące przedmiotem wniosku wcześniej nie modyfikowano. Strona 7 z 31

8 3. INFORMACJE O GMO b) Charakterystyka dawcy Dawca Nazwa taksonomiczna Agrobacterium sp. Jeżeli w powyższym słowniku wybrana została wartość "Żadne z powyższych" należy wypełnić pole: Taksonomia... Klasa: Eubacteriae Rząd: Eubacteriales (bakterie właściwe) Rodzina: Rhizobiaceae Rodzaj: Agrobacterium Gatunek: Agrobacterium sp Inne nazwy (w szczególności: nazw zwyczajowa, nazwa szczepu, nazwa hodowlana) Szczep: CP Cechy fenotypowe i genetyczne Cechy te są bez znaczenia dla oceny bezpieczeństwa wnioskowanych badań polowych z burakami cukrowymi H Stopień pokrewieństwa pomiędzy dawcą i biorcą lub między organizmami rodzicielskimi Pomiędzy dawcą bakterią Agrobacterium tumefaciens sp. CP4 a biorcą rośliną nie występuje żadne pokrewieństwo Opis technik identyfikacji i detekcji Identyfikacji i detekcji dawcy służyć mogą tradycyjne metody powszechnie stosowane w przypadku bakterii: obserwacje mikroskopowe i hodowla na pożywkach agarowych Dokładność, powtarzalność i specyficzność technik identyfikacji i detekcji Opisane w pkt techniki są w pełni specyficzne, dokładne i powtarzalne Opis geograficznego zasięgu i naturalnego środowiska organizmu wraz z informacją o naturalnych wrogach, pasożytach, konkurentach, symbiontach i gospodarzach Nie dotyczy Możliwość przeniesienia informacji genetycznej do innych organizmów Krzyżowanie z innymi gatunkami użytkowymi lub dzikimi Związek pomiędzy burakami cukrowymi H7-1 a dawcą, czyli Agrobacterium, kończy się na etapie opracowania kaset genowych, z genem CP4 EPSPS z bakterii. Dalsze rozpatrywanie charakterystyki dawcy nie ma wpływu na określenie bezpieczeństwa badań, czy też oceny ryzyka dla środowiska buraków H7-1. Agrobacterium sp. to powszechnie występująca w glebie bakteria, która posiada naturalną zdolność przekazywania swojego materiały genetycznego do genomu biorcy. Jest ona standardowo używana do transformacji. Raczej nieprawdopodobne jest krzyżowanie dawcy z innymi gatunkami użytkowymi lub dzikimi Stabilność genetyczna organizmów i czynniki na nią wpływające patrz pkt Cechy epidemiologiczne (patologiczne i fizjologiczne oraz ekologiczne) a) cechy patologiczne, stosownie do istniejących norm dotyczących ochrony zdrowia ludzi lub ochrony środowiska Strona 8 z 31

9 patrz pkt b) Wymiana pokoleń w naturalnym ekosystemie; płciowe i bezpłciowe cykle reprodukcyjne patrz pkt c) zdolność do samodzielnego utrzymania się w środowisku, w tym wytwarzanie diaspor między innymi przez nasiona, spory. Specyficzne czynniki wpływające na przeżywalność i rozsiewanie patrz pkt d) patogenność: infekcyjność, toksyczność, alergenność, nośniki (wektory) patogenów, inne wektory, wpływ na organizmy nieobjęte celowym oddziaływaniem GMO; możliwość aktywacji wirusów utajonych (prowirusów); zdolność do kolonizacji innych organizmów patrz pkt e) oporność na antybiotyki i możliwość wykorzystywania tych antybiotyków w leczeniu ludzi i zwierząt i w profilaktyce patrz pkt f) rola w procesach środowiskowych, produkcja, przemiany metaboliczne, rozkład materii organicznej, inne patrz pkt Charakterystyka wcześniej wprowadzonych wektorów Charaktetystyka wcześniej wprowadzonych wektorów Do bakterii z gatunku Agrobacterium - dawcy genu CP4 EPSPS, który posłużył do zmodyfikowania genomu buraka cukrowego H7-1 nie wprowadzano wcześniej żadnych wektorów. a) sekwencja b) częstość mobilizacji c) specyficzność d) obecność genów nadających oporność Opis wcześniejszych modyfikacji genetycznych Jednego z dawców, czyli bakterie Agrobacterium poddaje się różnym modyfikacjom genetycznym, kiedy spełniają rolę wektora informacji genetycznej do genomu roślin wyższych. Nie dotyczy to analizowanego przypadku. Strona 9 z 31

10 3. INFORMACJE O GMO c) Charakterystyka wektora Właściwości i źródło wektora Wektor W celu uzyskania buraków cukrowych H7-1 zastosowano rozbrojony, binarny wektor Agrobacterium tumefaciens oznaczony jako plazmid PV-BVGT08. Zawiera on region DNA (T-DNA) ograniczony prawą i lewą sekwencją graniczną, zawierajacą cp4 epsps kasetę nadającą odporność na glifosat, substancję aktywną herbicydu Roundup Ready PV-BVGT08 jest rozbrojonym, binarnym wektor Agrobacterium tumefacien do transformacji roślin zawierającym 8590 bp. Zawiera on sekwencje DNA, które są niezbędnego transferu T-DNA do komórki. Sekwencje te są określane jako regiony prawej i lewej granicy i każdy z regionów zawiera sekwencję bp definiowaną jako przedłużenie DNA, które ma być transferowane do genomu rośliny. Elementy genetyczne zawarte między granicami są opisane w tabeli załącznika Sekwencja transpozonów, wektorów i innych niekodujących odcinków genetycznych, użytych do konstrukcji GMO i zrobienia wektorów wprowadzających oraz pozwalających na ich funkcjonowanie w GMO Patrz załącznik Częstość mobilizacji wbudowanego wektora lub zdolność przenoszenia i metody określenia tych procesów Patrz pkt Informacje o tym, w jakim stopniu wektor jest ograniczony do DNA wymaganego do spełnienia planowanych funkcji Patrz tabela w załącznik 5. Strona 10 z 31

11 3. INFORMACJE O GMO d) Charakterystyka GMO GMO Informacje związane z modyfikacjami genetycznymi a) metody modyfikacji W celu uzyskania buraków cukrowych H7-1 zastosowano rozbrojony, binarny wektor Agrobacterium tumefaciens oznaczony jako plazmid PV-BVGT08. Zawiera on region DNA (T-DNA) ograniczony prawą i lewą sekwencją graniczną, zawierajacą cp4 epsps kasetę nadającą odporność na glifosat, substancję aktywną herbicydu Roundup Ready. Do oryginalnej transformacji użyto linii hodowlanych buraków cukrowych należących do firmy KWS. Transformację przeprowadzono na liścieniach pochodzące ze sterylnych sadzonek buraków cukrowych używając zawiesiny Agrobacterium zawierającej plazmid PV- BVGT08. b) metody konstrukcji i wprowadzenia insertu bądź insertów do biorcy lub usunięcia sekwencji Fragment liniowego DNA oznaczony jako PV-BVGT08 stworzony przez Monsanto Company, St. Louis, Missouri, U.S.A., został wykorzystany do transformacji buraków cukrowych H7-1. Roślinny wektor służący do uzyskania ekspresji w roślinie, PV-BVGT08, zawiera sekwencję genu cp4 epsps, nadającą odporność na herbicyd glifosat. Wektor zawiera także zmodyfikowany promotor 35S pochodzący z wirusa mozaiki orędownika, ctp2 sekwencję DNA dla chloroplastowego peptydu tranzytowego, wyizolowanego z Arabidopsis thaliana, epsps sekwencję DNA dla CP4 EPSPS, wyizolowana z Agrobacterium sp. szczep CP4, która nadaje tolerancję na glifosat oraz E9 3 sekwencję terminatora z genu grochu rbcs E9 kodującego małą podjednostkę karboksylazy/oksygenazy bisfosforanu rybulozy. Dodatkowo plazmid zawiera bakteryjny gen markerowy aad warunkujący odporność na spektynomycynę i streptomycynę, jak również DNA replikacyjny (ori-v i ori-322) niezbędny do powielenia i utrzymania plazmidu w bakterii. Wszystkie te elementy genetyczne znajdyja się poza T-DNA i jak można było przypuszczać, żaden z nich nie jest wprowadzony do genomu buraków cukrowych H7-1. Mapa i opis plazmidu znajdują się w załączniku nr. 5. c) opis insertu i/ lub konstrukcji wektora Patrz załacznik nr 5. d) metody użyte do selekcji Otrzymane po transformacji, embriony były przenoszone do pożywki inicjującej rozwój kallusa zawierającej glifosat, będący czynnikiem selekcyjnym. Rozwijające się z embrionów rośliny, które nie uległy skutecznej transformacji zamierały na pożywce selekcyjnej. Embrionom, które przeżyły i wytworzyły zdrową, odporną na glifosat tkankę kalusową, nadawano unikatowy kod identyfikacyjny charakteryzujący domniemane odmiany transgeniczne i przenoszono je na świeżą pożywkę. Następnie rośliny były rozmnażane z tkanek otrzymanych z każdej unikatowej odmiany i przenoszone do szklarni. Próbki liści zostały pobrane w celu przeprowadzenia analizy PCR potwierdzającej obecność wprowadzonych genów oraz analizę ELISA w celu potwierdzenia obecności białka EPSPS. e) czystość insertu - obecność sekwencji o nieznanych funkcjach H7-1 zawiera pojedynczy intron przyłączonego DNA, a szczegółowa analiza molekularna została wykonana przez Monsanto i potwierdziła brak sekwencji niepożądanych. Przeprowadzona ona została w celu opisania wprowadzonego do buraków cukrowych H7-1 DNA, z wykorzystaniem analizy Southern blot, reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR) oraz sekwencjonowania DNA. Strona 11 z 31

12 f) sekwencja, lokalizacja i funkcja wprowadzonych/ usuniętych/ zmienionych fragmentów DNA, ze szczególnym odniesieniem do jakiejkolwiek znanej szkodliwej sekwencji Automatyczne sekwencjonery pozwalają z dużą precyzją potwierdzić umiejscowienie wprowadzonego fragmentu DNA w chromosomie, jak również jego czystość (na podstawie specyficznej sekwencji nukleotydów). Potwierdzona czystość insertu pozwala wnioskować o braku innej, nieprzewidzianej i ewentualnie szkodliwej sekwencji. W przypadku H7-1 potwierdzono czystość insertu. g) umiejscowienie insertu w komórce (chromosomy, mitochondria, chloroplasty, cytoplazma) i metody identyfikacji umiejscowienia insertu Insert jest wbudowany do genomu jądra komórkowego buraków cukrowych, czego dowodem jest dziedziczenie jądrowe, a nie cytoplazmatyczne po linii matecznej, które miałoby miejsce w przypadku umiejscowienia insertu w mitochondriach lub chloroplastach Ponadto dzięki znajomości chromosomów buraków cukrowych, przy pomocy PCR i automatycznych sekwencjonerów można wykazać, w którym chromosomie i w którym miejscu chromosomu został ulokowany insert. Ekspresja białka CP4 EPSPS pojawia się w całej roślinie ze względu na to, że wykazano, że promotory zmodyfikowanego wirusa mozaiki trędownika 35S przeprowadzają konstytucyjną ekspresję kodowanego białka w genetycznie zmodyfikowanych burakach. Ekspresja insertu została oceniona poprzez zastosowanie metody analitycznej ELISA (Immunosorbcyjna Próba Wiązania Enzymu) zarówno w liściach jak i korzeniach roślin. h) wielkość usuniętego fragmentu i jego funkcje Nie usuwano żadnego fragmentu genomu buraków cukrowych Informacje o uzyskanym GMO Informacje o uzyskanym GMO a) opis zmienionych cech genetycznych i fenotypowych GMO We wcześniejszych próbach polowych (patrz p. 3.33), rośliny transgeniczne były normalne pod każdym względem. Były one nie do odróżnienia od roślin buraków cukrowych, które nie były zmodyfikowane genetycznie, z wyjątkiem tego, że wykazywały odporność na herbicyd Roundup Ready,cechę wynikającą z ich modyfikacji genetycznej. W konkluzji wszystkich wcześniejszych prób polowych można stwierdzić brak jakichkolwiek różnic genotypowych czy agronomicznych pomiędzy burakami cukrowymi H7-1 a konwencjonalnymi. Wyniki badań nie wskazują również na istnienie przewagi selekcyjnej, która byłaby związana z cechą odporności na glifosat. Sposób(y) i/lub tempo rozmnażania. Patrz p b) Sposób rozmnażania roślin genetycznie zmodyfikowanych jest taki sam jak roślin niezmodyfikowanych genetycznie. Rośliny genetycznie zmodyfikowane zachowują się tak samo jak ich niezmodyfikowane odpowiedniki w odniesieniu do rozsiewania pyłku i wytwarzania nasion. Przeżywalność. Zdolność do przeżycia jest taka sama; genetycznie zmodyfikowana roślina pozostaje taką samą rośliną uprawną. Wprowadzony gen nie ma żadnego wpływu na zdolność rośliny do tworzenia kolonii. b) struktura i liczba kopii każdego wektora lub dodanego kwasu nukleinowego w GMO Buraki cukrowe H7-1 zawierają pojedynczy intron przyłączonego DNA, a szczegółowa analiza molekularna została wykonana przez Monsanto i pozytywnie oceniona przez odpowiednie struktury rejestracyjne Unii Europejskiej. c) stabilność genetyczna i fenotypowa Buraki cukrowe H7-1 zawiera pojedyncze wprowadzenie przyłączonego DNA, które jest dziedziczone jako pojedynczy gen dominujący według reguł dziedziczenia mendlowskiego. Stabilność fenotypowa buraków cukrowych nie została zmieniona w najmniejszych stopniu w wyniku modyfikacji. Strona 12 z 31

13 d) charakterystyka i poziom ekspresji nowego materiału genetycznego; metody i czułość pomiaru; części organizmu, gdzie występuje ekspresja (np. korzeń) Buraki cukrowe H7-1 zawiera pojedyncze wprowadzenie przyłączonego DNA, które jest dziedziczone jako pojedynczy gen dominujący według reguł dziedziczenia mendlowskiego. Stabilność fenotypowa buraków cukrowych nie została zmieniona w najmniejszych stopniu w wyniku modyfikacji. e) funkcja nowego białka Funkcja wprowadzonego genu, kodującego produkcję enzymu EPSPS polega na zapewnieniu roślinie nadmiaru tego enzymu, w celu niezakłóconej produkcji aminokwasów, po wniknięciu do rośliny glifosatu. f) techniki identyfikacji i detekcji wprowadzonej sekwencji, wektorów i białka oraz metabolitów będących produktami wprowadzonego genu Techniki fenotypowe: Burak cukrowy jest uprawnym gatunkiem z rodziny Chenopodiaceae i jest dobrze opisany taksonomicznie, co umożliwia detekcję poprzez zastosowanie kontroli wzrokowowej. Identyfikacja roślin poddanych transformacji może zostać dokonana poprzez sprawdzenie ich odporności na glifosat (nalistne opryskiwanie herbicydem Roundup Ready ). Rośliny buraków cukrowych H7-1 zmodyfikowane genetycznie nie będą uszkodzone po zastosowaniu tego herbicydu. Techniki genotypowe (zademonstrowanie specyficznych sekwencji w genomie rośliny). Wprowadzone geny może być rozpoznany przez zastosowanie analiz PCR (ang. Polymerase Chain Reaction) lub Southern blot. g) czułość, wiarygodność (w rozumieniu ilościowym) i specyficzność technik identyfikacji i detekcji Wymienione techniki detekcji są wystarczająco czułe i wiarygodne, aby odróżnić rośliny buraków cukrowych zmodyfikowanych od niezmodyfikowanych i wykryć działanie wprowadzonego genu. h) zmiany współczynnika rozmnożenia, zdolności do rozsiewania i przeżywalności GMO w porównaniu do organizmu biorcy Sposób rozmnażania roślin genetycznie zmodyfikowanych jest taki sam jak roślin niezmodyfikowanych genetycznie. Rośliny genetycznie zmodyfikowane zachowują się tak samo jak ich niezmodyfikowane odpowiedniki w odniesieniu do rozsiewania pyłku i wytwarzania nasion. Zdolność do przeżycia jest taka sama; genetycznie zmodyfikowana roślina ma taką samą charakterystykę jak odmiana konwencjonalna. Wprowadzone geny nie mają żadnego wpływu na zdolność rośliny do tworzenia kolonii. Buraki cukrowe są zbierane jesienią tego samego roku w którym nastąpił siew, dlatego tez nie wytwarzają pędów kwiatowych. W przypadku, gdyby nawet doszło do kwitnienia i wytworzenia nasion to ewentualne samosiewy są bardzo łatwo kontrolowane przez podstawowe zabiegi uprawowe oraz dostępne herbicydy do zwalczania chwastów dwuliściennych Opis wcześniejszych uwolnień GMO Dotychczasowe doświadczenia polowe z roślinami pochodzącymi od powyżej opisanych zmodyfikowanych linii buraka cukrowego, zawierających geny Roundup Ready wykonywane były w następujących krajach: Belgia, Wielka Brytania, Włochy, Holandia, Francja, Niemcy i Hiszpania. Ponadto wnioskowane buraki cukrowe H7-1 były testowane od 1995 roku w USA, Kanadzie, Rosji, Chile, Czechach i Polsce. Buraki cukrowe H7-1 są również uprawiane komercyjnie w USA i Kanadzie od 2007 roku. W 2008 roku powierzchnia uprawy w USA wynosiła ha (James 2008). Ponadto dopuszczenie do obrotu na rynku Unii Europejskiej importu produktów pochodzących z buraków cukrowych H7-1 i ich przetwarzanie zostało zatwierdzone 24 października 2007 r. przez Komisję Europejską (decyzja Komisji Commission Decision 2007/692/EC of 24 October 2007j). W żadnym przypadku uprawy komercyjnej czy badań polowych nie zanotowano jakiegokolwiek negatywnego wpływu na środowisko, na zdrowie ludzi czy zwierząt Ustalenia zdrowotne Ustalenia zdrowotne Strona 13 z 31

14 Pełne bezpieczeństwo buraków cukrowych H7-1 zostało potwierdzone przez ESFA (European Food Safety Authority Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa Żywności) w opinii z 5 grudnia 2006, The EFSA Journal (2006) 431, Wcześniej pozytywne opinie wyraziły odpowiednie jednostki rejestracyjne w Stanach Zjednoczonych i w innych krajach, które zaaprobowały użycie buraków cukrowych H7-1 i produktów z nich pochodzącymi. Nie stwierdzono żadnych różnic dla zdrowia ludzi i zwierząt, pomiędzy burakami cukrowymi H7-1 a burakami niezmodyfikowanymi. a) efekty toksyczne lub alergiczne GMO lub produktów ich metabolizmu Żadna z instytucji rejestracyjnych w różnych państwach świata poddająca ocenie bezpieczeństwo zdrowotne buraków cukrowych H7-1 dla ludzi i zwierząt, nie stwierdziła występowania efektów toksycznych lub alergicznych. b) produkty stwarzające zagrożenie Żadna z instytucji rejestracyjnych w różnych państwach świata poddająca ocenie bezpieczeństwo zdrowotne buraków cukrowych H7-1 dla ludzi i zwierząt, nie stwierdziła występowania produktów stwarzających zagrożenie. c) porównanie GMO z dawcą, biorcą lub organizmem rodzicielskim (o ile występuje), w odniesieniu do patogenności Porównanie linii H7-1 buraków cukrowych z liniami wyjściowymi (użytymi do transformacji), nie wskazuje w najmniejszym stopniu na powstanie jakiejkolwiek patogenności będącej wynikiem transformacji. d) zdolność do kolonizacji Buraki cukrowe nie wykazują zdolności do kolonizacji. e) patogenność organizmu dla ludzi, którzy są immunokompetentni (o sprawnym układzie odpornościowym) Szerokie spektrum badań przeprowadzonych w najbardziej zaawansowanych technologicznie krajach, pozwoliło wykluczyć jakąkolwiek patogenność buraków cukrowych H7-1 dla ludzi, w tym dla immunokompetentnych jak i nieimmunokompetentnych. f) wywołane dolegliwości i mechanizm patogenności, włączając inwazyjność i złośliwość (zjadliwość) choroby Buraki cukrowe H7-1 nie są patogenne, inwazyjne, nie wywołują chorób i są w tych aspektach identyczne z innymi odmianami buraków. Podobnie jak produkty z nich pochodzące. g) zaraźliwość (zakaźność) Nie dotyczy. h) dawka infekcyjna Nie dotyczy. i) zakres gospodarzy i możliwość ich zmiany Burak cukrowy H7-1 jest rośliną wyższą i nie posiada organizmu gospodarza. j) możliwość przeżycia poza organizmem gospodarza j/w k) obecność wektorów lub możliwość rozprzestrzeniania się Jedynym wektorem dla buraków może być człowiek transportujący nasiona. l) stabilność biologiczna Strona 14 z 31

15 Stabilność biologiczna odmian buraków cukrowych H7-1 jest identyczna ze stabilnością ich linii wyjściowych. Stabilność biologiczna nie ulega zmianie pod wpływem transformacji genem CP4 EPSPS. Patrz p.3.23 m) formy oporne na antybiotyki Buraki cukrowe H7-1 nie posiadają genów markerowych kodujących oporność na antybiotyki i z tego powodu nie może mieć żadnego wpływu na powstawanie takiej oporności u konsumentów lub zwierząt skarmianych paszą pochodzącą z takich buraków. n) możliwość leczenia nie dotyczy Strona 15 z 31

16 Warunki uwolenienia 4. Informacje dotyczące warunków zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska a) Informacje o zamierzonym uwolnieniu do środowiska 4.1. Opis proponowanych zamierzonych uwolnień do środowiska, zawierający zamierzone i przewidywane skutki Doświadczenia z burakami cukrowymi H7-1 planuje się prowadzić wyłącznie na polach należących do Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, woj. dolnośląskie, gm. Wrocław. Celem doświadczenia jest stwierdzenie który z systemów ochrony buraka cukrowego odpornego na Roundup Ready przed chwastami jest najskuteczniejszy i czy można tą odmianę stosować także w warunkach uprawy konserwującej i jakie są tego konsekwencje produkcyjne i ekonomiczne Dane dotyczące zamierzonego uwolnienia do środowiska a) termin zamierzonego uwolnienia początek koniec czas uwolnienia Planuje się przeprowadzenie prób polowych w ciągu trzech kolejnych sezonów wegetacyjnych, od roku 2010 do roku włącznie. b) charakter zamierzonego uwolnienia (jednorazowe, wielokrotne, czasowe) Wnioskuje się o wielokrotne tj. 3 letnie zezwolenie na uwolnienie do środowiska Przygotowanie miejsca i jego charakterystyka Pola doświadczalne będą przygotowane i zarządzane zgodnie z typowymi warunkami wymaganymi przy prowadzeniu badań z systemami uprawy buraka cukrowego i zgodnie z zaleceniami agrotechnicznymi dla tego gatunku. Dla potrzeb badań nie ma potrzeby zbierania próbek roślin buraków cukrowych H7-1. Na końcu danego sezonu wegetacyjnego, po zmierzeniu plonu cały materiał roślinny będzie zniszczony poprzez wycięcie, rozdrobnienie i przyoranie resztek pożniwnych w glebie Metody używane do uwolnienia do środowiska Badania prowadzone będą w jednej lokalizacji na polach należących do Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, woj. Dolnośląskie, gmina Wrocław. Pola pod doświadczenia GMO będą przygotowywane w standardowy sposób, tak jak pod inne doświadczenia z burakami cukrowymi: orka zimowa, agregat uprawowy wczesną wiosną wraz z nawożeniem mineralnym, agregat uprawowy bezpośrednio przed siewem. Nasiona buraków cukrowych H7-1 będą wysiewane siewnikiem punktowym, tak jak w doświadczeniach z burakami konwencjonalnymi. W doświadczeniach będzie stosowany glifosat (Roundup Ready 480 SL) za pomocą doświadczalnego opryskiwacza plecakowego oraz standardowe opryskiwania herbicydami i insektycydami, a także mechaniczne spulchnianie międzyrzędzi, w zależności od potrzeb. Planowany jest zbiór roślin w celu dokonania oceny jego wielkości. Po zakończeniu doświadczenia w danym sezonie wegetacyjnym (2010, 2011, 2012) rośliny zostaną zniszczone i przyorane, a przez następne dwa lata w tym miejscu będą uprawiane rośliny z innej rodziny botanicznej.. Mapy poletek i obszarów przylegających stanowią załącznik do niniejszego wniosku. Jednocześnie informuję że cały teren Rolniczego Zakładu Doświadczalnego jest ogrodzony płotem bez możliwości dostępu osób postronnych Planowana ilość uwolnionego do środowiska GMO Strona 16 z 31

17 Badania będą prowadzone na 40 poletkach o powierzchni 37,5 m2 każde z nich. Do osiania jednego poletka doświadczalnego będzie potrzeba około 500 nasion odmiany transgenicznej, co daje razem około roślin Zmiany siedliska (typ i metoda uprawy, nawadnianie lub inne działania i ich znaczenie) W planowanych doświadczeniach przewiduje się typowe zabiegi agrotechniczne dla uprawy buraków cukrowych. Nie przewiduje się nawadniania. Terminy siewu buraków cukrowych uprawianych przypadać będzie w zależności od warunków klimatycznych i glebowych II i III kwartale kwietnia Sposoby ochrony pracowników w czasie zamierzonego uwalniania GMO do środowiska Nie przewiduje się specjalnych warunków ochrony pracowników w czasie prowadzenia badań, innych niż wynikające z przepisów BHP Traktowanie terenu po zakończeniu uwolnienia do środowiska GMO (typ i metoda uprawy, nawadnianie lub inne działania i ich znaczenie) Obszar poletek doświadczalnych oraz pasów ochronnych po zakończeniu badania w danym roku, zostanie zaorany na głębokość ok. 35 cm, w celu zapewnienia humifikacji i mineralizacji resztek pożniwnych buraków cukrowych. Ze względu na potwierdzone bezpieczeństwo buraków H7-1 dla ludzi, zwierząt i środowiska naturalnego, nie ma potrzeby inaktywacji terenu lub sprzętu po zakończeniu danego sezonu badań Przewidywane techniki eliminacji lub inaktywacji GMO po zakończeniu eksperymentu Na końcu sezonu badań polowych (uwolnienia do środowiska), cały materiał roślinny będzie zniszczony poprzez wycięcie, rozdrobnienie i dalsze przyoranie resztek pożniwnych w glebie. Wokół doświadczenia będzie uprawiana pszenica jara, a w następnym roku w stanowisku po burakach i pszenicy jarej kukurydza Informacje i wyniki dotyczące wcześniejszego wprowadzenia do środowiska GMO, zwłaszcza w różnych skalach i różnych ekosystemach Od roku 2007 buraki H7-1 są komercyjnie uprawiane się na obszarze ok ha w USA i Kanadzie. Uprawa tych buraków w wymienionych krajach pozwala na bardzo dobrą ocenę interakcji cechy H7-1 z różnymi ekosystemami. Od dłuższego czasu trwa proces uzyskiwania zgody na uprawę odmian buraka cukrowego H7-1 w Unii Europejskiej oraz przeprowadza się w tym celu liczne próby polowe. W żadnym przypadku uprawy komercyjnej czy badań polowych nie zanotowano jakiegokolwiek negatywnego wpływu na ekosystem. Strona 17 z 31

18 Środowisko 5. CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA, DO KTÓREGO MA NASTĄPIĆ ZAMIERZONE UWOLNIENIE GMO 5.1. Jednostka podziału administracyjnego, lokalizacja geograficzna Jednostka podziału administracyjnego, lokalizacja geograficzna Rolniczy Zakład Doświadczalny, Swojec, Wrocław Województwo dolnośląskie 5.2. Wielkość terenu Każdorazowo badanie zostanie wykonane na 40 poletkach o powierzchni 37,5 m2 (15 x 2,5 m) każde. Pole obsiane burakami GM będzie oddalone od innych upraw buraka o co najmniej 100 metrów. Powierzchnia z burakami GM zostanie otoczona obsiewem pszenicy jarej o szerokości co najmniej 10 mb Fizyczne lub biologiczne pokrewieństwo uwalnianego organizmu z ludźmi lub innymi ważnymi organizmami (gatunki pokrewne dzikie i użytkowe) Buraki cukrowe nie są spokrewnione z ludźmi, ani zwierzętami 5.4. Sąsiedztwo ważnych biotopów lub obszarów chronionych Pola doświadczalne UP we Wrocławiu nie leżą w najbliższej odległości od znanych biotopów i obszarów chronionych. Występujące tu fauna i flora nie charakteryzują się żadnymi specjalnymi cechami. Najbliższe chronione obszary odległe o kilkadziesiąt kilometrów dotyczą ochrony siedlisk ptasich Odległość od najbliższego obszaru chronionego wody pitnej i obiektów wyróżniających się cennymi walorami przyrodniczymi Patrz pkt Charakterystyka klimatyczna regionu Obszary prób polowych są umieszczone w tradycyjnych strefach uprawy buraków cukrowych, warunki klimatyczne typowe dla Dolnego Śląska Charakterystyka geograficzna, geologiczna i gleboznawcza Jednostka wykonująca badanie - Doświadczalna Stacja Swojec Kompleks glebowy - Żytni bardzo dobry - IVa 5.8. Flora i fauna, włączając rośliny uprawne, żywy inwentarz i gatunki wędrowne Poletka doświadczalne będą umieszczone w tradycyjnej strefie uprawy kukurydzy, gdzie występują również typowe warunki dla fauny i flory, żywego inwentarza i gatunków wędrownych Opis ekosystemów będących i niebędących celem wprowadzenia, na których może wystąpić efekt Nie przewiduje się żadnego efektu badań na ekosystem, gdzie będą one prowadzone, a tym bardziej na inne ekosystemy Porównanie naturalnego środowiska organizmu biorcy z proponowanym terenem uwolnienia do środowiska Strona 18 z 31

19 Naturalny teren występowania biorcy obejmuje agrocenozy na większości terenów rolniczych na świecie. Proponowany teren badań polowych jest typowy dla występowania biorcy Informacja o planowanych zmianach zagospodarowania terenu i planach rozwoju regionu, które mogą mieć wpływ na środowiskowe oddziaływanie zamierzonego uwolnienia Zamierzone uwolnienie nie ma żadnego wpływu na zmiany zagospodarowania terenu i plany rozwoju regionu Liczebność społeczności lokalnej w zależności od obszaru zamierzonego uwolnienia Liczebność społeczności lokalnej w promieniu 2-5 km kilometrów od pól doświadczalnych z burakami H7-1 będzie liczyć około 1-2 tysiące osób Główne kierunki działalności gospodarczej społeczności lokalnej, korzystającej z naturalnych zasobów obszaru W planowanej lokalizacji głównym kierunkiem aktywności ekonomicznej lokalnej społeczności jest rolnictwo. Strona 19 z 31

20 Oddziaływanie 6. Informacje o oddziaływaniach między GMO a środowiskiem a) Charakterystyka oddziaływań środowiska na przeżycie, rozmnażanie i rozpowszechnianie GMO 6.1. Cechy biologiczne mające wpływ na przetrwanie, rozmnażanie i rozprzestrzenianie Buraki cukrowe są rośliną uprawną dobrze charakteryzowaną w piśmiennictwie a ich biologia jest dobrze opisana (Cooke and Scott, 1993; Draycott, 2006). Zwykle są rozmnażane za pomocą nasion. Buraki cukrowe są rośliną dwuletnią w przeciwieństwie do dzikich buraków mających cykl jednoroczny, za który odpowiedzialny jest dominujący allel B, który odpowiada za wytwarzanie pędów kwiatowych i kwitnienie. Normalnie na polach produkcyjnych buraki cukrowe nie kwitną, niemniej kwitnienie może być indukowane niskimi temperaturami ( wernalizacja). Jak wspomniano wcześniej buraki cukrowe są rośliną dwuletnią i w pierwszym roku wytwarzają mięsisty korzeń, a kwitną i wytwarzają nasiona w drugim roku. Ich uprawa polega na siewie nasion na wiosnę i zbiorze korzeni jesienią tego samego roku. W związku z powyższym przejście roślin z fazy wegetatywnej do generatywnej wymaga okresu niskich temperatur, w którym następuje wernalizacja roślin. Długość tego okresu jest warunkowana genetycznie. W większości przypadków rośliny buraków cukrowych są wiatropylne, a odległość na jaką przemieszcza się pyłek zależy od wiatru, wilgotności i temperatury ((Eastham and Sweet, 2002; Vigouroux et al., 1999). Koncentracja pyłku zmniejsza się szybko ze względu na rozprzestrzenianie w powietrzu i osiadanie na powierzchni gleby, gdzie ulega rozkładowi. Wyniki badań wskazują na szybkie zmniejszanie stężenia pyłku w zależności od odległości. Badania z pułapkami pyłku wykonane w Wielkiej Brytanii pokazują, że w odległości 900 m od źródła pyłku, jego stężenie obniżyło się do 0,3% (Dark, 1971). Badania przeprowadzone we Francjii w latach z zastosowaniem roślin męskosterylnych jak pułapek pyłku wskazują, że chmura pyłku zmniejsza się o 83% na dystansie 30 m (CETIOM, 1999). Można więc założyć, że kwitnące rośliny buraków cukrowych odpornych na Roundup Ready mogą produkować pyłek, który może zapylić kwiaty innych roślin na tym samym polu lub na polach sąsiednich i wytworzyć żywotne nasiona. Potomstwo to będzie zawierało cechę odporności na Roundup Ready. Rośliny mogą być łatwo kontrolowane/niszczone za pomocą obecnie stosowanych metod takich jak: metody mechaniczne, talerzowanie lub chemiczne stosowanie zarejestrowanych herbicydów na chwasty dwuliścienne. Bazując na wcześniejszych doświadczeniach stwierdza się, że cechy biologiczne, które mogą mieć wpływ na przeżycie, rozmnażanie i rozprzestrzenianie się transgenicznych buraków nie różnią się niczym od odpowiadających ich cechom buraków niezmodyfikowanych Odmiany uprawne buraków cukrowych mają ograniczone właściwości konkurencyjne poza polami uprawnymi i nie są roślinami inwazyjnymi. Wiele czynników przemawia za tym, ze buraki cukrowe mają ograniczone możliwości przeżycia poza polami uprawnymi. Jednym z najważniejszych jest fakt, ze buraki cukrowe należą do roślin, które rozwijają się bardzo wolno i są bardzo wrażliwe na konkurencję ze strony innych roślin Cechy biologiczne mające wpływ na przetrwanie, rozmnażanie i rozprzestrzenianie 6.3. Wrażliwość na specyficzne warunki Przedmiotem doświadczenia jest wegetatywna forma buraka cukrowego która w warunkach naturalnych nie podlega wpływom środowiska i w pierwszym roku nie wytwarza generatywnych form przetrwalnikowych Doświadczalne buraki wrażliwe są na szereg herbicydów oraz naturalnie występujące choroby i szkodniki. Nie zauważono różnic między burakami zmodyfikowanymi i nie zmodyfikowanymi b) Oddziaływanie ze środowiskiem 6.4. Przewidziane środowisko GMO Środowiskiem buraka cukrowego H7-1 mają być pola uprawne na terenie UP we Wrocławiu (woj. dolnośląskie). Strona 20 z 31

21 6.5. Wyniki badań nad zachowaniem i charakterystyką GMO w kontrolowanych warunkach wzrostu, takich jak laboratoryjnie odtworzone ekosystemy, komory wzrostu, cieplarnie i inne Wszystkie badania przeprowadzane w środowisku zamkniętym potwierdziły bezpieczeństwo buraków cukrowych h7-1 dla ludzi i zwierząt Zdolność przenoszenia materiału genetycznego a) z GMO do organizmów występujących w ekosystemie W Europie buraki cukrowe występują jedynie, jako roślina uprawna, a ich rozsiewanie następuje wyłącznie poprzez wysiew dokonywany przez człowieka. W większości przypadków rośliny buraków cukrowych są wiatropylne, a odległość na jaką przemieszcza się pyłek zależy od wiatru, wilgotności i temperatury (Eastham and Sweet, 2002; Vigouroux et al., 1999). Koncentracja pyłku zmniejsza się szybko ze względu na rozprzestrzenianie w powietrzu i osiadanie na powierzchni gleby, gdzie ulega rozkładowi. Wyniki badań wskazują na szybkie zmniejszanie stężenia pyłku w zależności od odległości. Badania z pułapkami pyłku wykonane w Wielkiej Brytanii pokazują, że w odległości 900 m od źródła pyłku, jego stężenie obniżyło się do 0,3% (Dark, 1971). Badania przeprowadzone we Francjii w latach z zastosowaniem roślin męskosterylnych jak pułapek pyłku wskazują, że chmura pyłku zmniejsza się o 83% na dystansie 30 m (CETIOM, 1999). Niemniej jednak, jeśli nawet nastąpiłoby nie zamierzone rozprzestrzenienie buraków H7-1 poza pola uprawne to rośliny te nie są ani inwazyjne ani nie posiadają żadnej przewagi konkurencyjnej a wręcz przeciwnie są wrażliwe na konkurencję innych roślin. W wymienionym wyżej przypadku rośliny buraków H7-1 zachowywałyby się dokładnie tak jak rośliny odmian konwencjonalnej. Zapyleniu krzyżowemu z innymi roślinami należącymi do rodzaju Beta zapobiega się poprzez usuwanie ewentualnie występujących pośpiechów. Nie ma żadnych doniesień o możliwości przekazania materiału genetycznego na drodze wegetatywnej b) z organizmów występujących w ekosystemie do GMO Jeśli nie wystąpi proces kwitnienia buraków, nie ma żadnej możliwości zapylenia przez inne rośliny z rodzaju Beta 6.7. Prawdopodobieństwo selekcji, po uwolnieniu do środowiska, prowadzące do nieoczekiwanej ekspresji niepożądanych cech w GMO Jedyne możliwe zjawisko selekcji roślin zmodyfikowanych pojawi się tylko w czasie zastosowania glifosatu. Nie stwierdzono i nie przewiduje się nieoczekiwanego wystąpienia cech innych niż zakładane 6.8. Stosowane środki dla zabezpieczenia i sprawdzenia stabilności genetycznej; opis mechanizmów genetycznych, które mogą zapobiegać lub minimalizować rozprzestrzenianie się materiału genetycznego; metody sprawdzania stabilności genetycznej Oszacowanie tolerancji i segregacji po zastosowaniu herbicydu Roundup Ready może być wykorzystywane w celu sprawdzenia stabilności. Udowodniono, że dziedziczenie i ekspresja wprowadzonych genów w burakach jest stała przez przynajmniej trzy generacje 6.9. Szlaki biologicznego rozprzestrzeniania, znane lub potencjalne sposoby rozsiewania, włączając wdychanie, przyjmowanie pokarmu, przenikanie przez glebę lub skórę, inne Nie są znane, inne niż opisane powyżej, sposoby rozprzestrzeniania się buraków cukrowych., w jakiejkolwiek formie mogącej spowodować transfer materiału genetycznego. Pozostałe po zbiorze resztki roślinne zostaną zniszczone poprzez wymieszanie ich z glebą za pomocą standardowych zabiegów agrotechnicznych. Nie przewiduje się interakcji na drodze pobierania pokarmu lub innych. Uprawa zbóż i stosowanie herbicydów zwalczających chwasty dwuliścienne w następnym roku po zakończeniu doświadczeń zapobiegnie pojawieniu się jakichkolwiek buraków pochodzących z linii zmodyfikowanej genetycznie Opis ekosystemów, do których GMO mógłby być przeniesiony Strona 21 z 31