Nowe techniki w biotechnologii rolniczej i związane z nimi wyzwania:

Transkrypt

1 Nowe techniki w biotechnologii rolniczej i związane z nimi wyzwania: Prezentacja opinii Grupy Wysokiego Szczebla Mechanizmu Doradztwa Naukowego Komisji Europejskiej DOWODY NAUKOWE prof. Janusz M. Bujnicki SAM HLG SAM-HLG: doradztwo naukowe dla polityk publicznych KE

2 Czym jest Mechanizm Doradztwa Naukowego (SAM, Scientific Advice Mechanism) SAM to niezależny system doradztwa naukowego Komisji Europejskiej SAM dostarcza KE opinie naukowe odnośnie polityk publicznych, tam, gdzie takie doradztwo jest krytyczne dla opracowania nowych regulacji lub ustawodawstwa SAM nie powiela doradztwa innych istniejących organów, współpracuje z tymi organami i dostarcza komplementarną ekspertyzę

3 Wyzwanie polityk publicznych Komisja Europejska Kolegium Komisarzy Działanie odgórne Działanie oddolne Mechanizm Doradztwa Naukowego

4 + Grupa wysokiego szczebla Konsorcjum SAPEA Konsultacje ze społecznością naukową i z interesariuszami Przegląd dowodów naukowych

5 Grupa Wysokiego Szczebla (HLG-SAM) Rolf-Dieter Heuer Pearl Dykstra Paul Nurse Elvira Fortunato Janusz Bujnicki Carina Keskitalo Doradztwo SAM-HLG jest niezależne (nie jestesmy pracownikami KE, tylko zewnętrznymi ekspertami), celem jest opracowanie opinii o możliwie najwyższej jakości w zadanym czasie (zwykle kilka miesięcy do roku), i opierając się o możliwie najlepsze dowody naukowe

6 SAM obejmuje konsorcjum europejskich akademii nauk Zadaniem SAPEA jest zebranie i opracowanie dowodów naukowych które są wykorzystywane przez SAM-HLG do opracowania opinii

7 Grupa wysokiego szczebla Doradztwo naukowe Wszyscy korzystają: lepsze polityki publiczne lepsze ustawodawstwo Wnioski dla polityk publicznych i ustawodawstwa

8 Co udało się osiągnąć w dwa lata: Stworzony i przetestowany nowy model doradztwa SAM: Stworzona jednostka wsparcia (sekretariat) Powołana grupa niezależnych doradców (HLG) Zaangażowanie do pracy akademii nauk (SAPEA) Prośba o opinię i zamówienie prac od pięciu różnych Komisarzy Europejskich (w tym wiceprzewodniczący A. Ansip) Opublikowane dokumenty: 2x Opinie Naukowe (+1 w listopadzie 2017), 2x Noty Wyjaśniające, 3x Podsumowania dla Obywateli

9 Nota Wyjaśniająca Nowe techniki w Biotechnologii Rolniczej

10 Perspektywa: Potrzeba doradztwa naukowego na rzecz kształtowania polityk publicznych w obszarze nowych technik hodowlanych w rolnictwie : Początek dyskusji między Komisarzami (Andriukaitis i Moedas) a HLG-SAM : Scoping Paper przyjęty przez HLG-SAM : Nota Wyjaśniająca dostarczona do K.E.

11 Podsumowanie: Od początku rolnictwa około lat temu ludzie ulepszali rośliny uprawne i zwierzęta. Selekcjonujemy rośliny, zwierzęta i mikroorganizmy, które zapewniają większą wydajność, są smaczniejsze, łatwiejsze w obróbce itd. Cechy roślin, zwierząt i mikroorganizmów które czynią je przydatnymi w rolnictwie są zakodowane w ich materiale genetycznym, który powstał w wyniku naturalnych, spontanicznych mutacji

12 Podsumowanie: Wraz z rozwojem technologii, sposoby na tworzenie nowych odmian organizmów stały się bardziej wyrafinowane Środki chemiczne i fizyczne (np. promieniowanie rentgenowskie) zostały zaprzęgnięte do wprowadzania przypadkowych zmian do nasion roślin (indukowana mutageneza); nadal potrzebna jest selekcja organizmów o właściwych cechach Wprowadzanie ukierunkowanych zmian stało się możliwe w latach 1980-tych, w związku z wprowadzeniem do DNA organizmu gospodarza materiału genetycznego np. z innych organizmów (modyfikacje genetyczne, prowadzace do tworzenia GMO),

13 Podsumowanie: Od czasu wprowadzenia technik modyfikacji genetycznych (GM) opracowano wiele nowych technik hodowlanych (NBT) Niektóre z tych technik obejmują wprowadzenie obcego materiału genetycznego albo zmiany sekwencji DNA a inne nie. Wprowadzanie zmian sekwencji DNA z użyciem NBT jest zwykle znacznie bardziej precyzyjne niż zmienianie DNA organizmów z użyciem technik GM.

14 Podsumowanie: Nota Wyjaśniająca SAM-HLG opisuje i porównuje - standardowe techniki hodowli (CBT) - ustanowione techniki modyfikacji genetycznej (ETGM), - nowe techniki hodowlane (NBT) z naukowego (a nie prawniczego) punktu widzenia. Kryteria brane pod uwagę w Nocie: - wykrywalność i identyfikacja produktów róznych technik - szybkość i koszt otrzymywania pożądanych odmian - stopień dojrzałości techniki

15 Główne stwierdzenia: Wszystko żywe organizmy podlegają zmianom genetycznym, które występują spontanicznie i w wyniku środowiskowych czynników stresogennych. Zmiany genetyczne są podstawą ewolucji wszystkich gatunków przez dobór naturalny, Wszystkie techniki hodowlane (CBT, ETGM i NBT) wykorzystują zmiennność i różnorodność genetyczną w celu identyfikacji organizmów z pożądanymi nowymi cechami wynikającymi ze zmian w DNA.

16 Główne stwierdzenia: CBT, ETGM i NBT różnią się pod względem: - precyzji z jaką pożądane zmiany mogą być dokonywane = w jakim stopniu towarzyszą im zmiany niepożądane - zakresu, w jakim można wykryć te zmiany i przypisać do konkretnej techniki i/lub odróżnić od zmiany, która może wystąpić naturalnie, - obecności lub brak materiału genetycznego pochodzącego od innego organizmu / gatunku

17 Główne stwierdzenia: Organizmy otrzymane przy użyciu: - CBT: zwykle nie zawierają materiału genetycznego organizmów innych gatunków - ETGM: zazwyczaj zawierają taki materiał, - NBT: mogą zawierać taki materiał lub nie. Bez wcześniejszej wiedzy o zmianach w DNA dokonanych z użyciem dowolnej techniki, zmiany tego typu są trudne do wykrycia Przypisanie wykrytych zmian do jednej określonej techniki jest generalnie niemożliwe.

18 Główne stwierdzenia: NBT różnią się znacznie od siebie, i opisywanie ich jako jednej grupy metod nie jest racjonalne z naukowego i technicznego punktu widzenia NBT są często używane w połączeniu z konwencjonalnymi technikami hodowli i/lub ze znanymi technikami modyfikacji genetycznej

19 Główne stwierdzenia: Technika redagowania genomu (jedna z NBT) może służyć do wytwarzania precyzyjnych zmian w DNA zmieniających sekwencje tak jak mutageneza, ale bez większości dodatkowych przypadkowych zmian, Niektóre NBTs, jak zależna od RNA metylacja DNA w ogóle nie zmieniają sekwencji DNA, Produkty końcowe NBT mogą nie zawierać materiału genetycznego z innych organizmów, mimo, że taki materiał może być obecny w etapach pośrednich.

20 Główne stwierdzenia: Ogólnie NBT są bardziej precyzyjne i generują mniej niezamierzonych skutków niż CBT i ETGM Niezamierzone efekty nie muszą być zauważalne czy szkodliwe ani dla organizmu / produktu spożywczego, ani dla konsumentów Nie jest możliwe ustalenie bezpieczeństwa jakiejkolwiek techniki hodowlanej wyłącznie w oparciu o jej precyzję lub prawdopodobieństwo że będzie generować niezamierzone efekty

21 Główne stwierdzenia: Ocena bezpieczeństwa (dla środowiska, zdrowia, itd.) organizmów otrzymanych z użyciem nowych technik może być dokonane jedynie w oparciu o analizę poszczególnych przypadków, biorąc pod uwagę między innymi: - konkretne mutacje, - niezamierzone efekty, - gatunek, do którego mutacja jest wprowadzona, - środowisko, w którym końcowy produkt jest wykorzystywany, - stosowana praktyka rolnicza, - planowane wykorzystanie i ekspozycja w środowisku.

22 Dzisiaj i jutro: Nota Wyjaśniająca odpowiada na kwestie naukowe a nie prawnicze. Nota Wyjaśniająca stanowi podstawę do otwartej debaty w której opierając się na danych naukowych można przedyskutować w jaki sposób w Europie możemy skorzystać z nowoczesnych biotechnologii równocześnie utrzymując wysokie standardy. Proces doradztwa naukowego taki jak prezentowany przez SAM może być również wykorzystany w Polsce.