PRZYSZŁOŚCIOWE SPOJRZENIE NA METODY OCHRONY PRZED CHWASTAMI NA PROGU XXI WIEKU

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "PRZYSZŁOŚCIOWE SPOJRZENIE NA METODY OCHRONY PRZED CHWASTAMI NA PROGU XXI WIEKU"

Teodor Szydłowski
7 lat temu
Przeglądów:

1 PRZYSZŁOŚCIOWE SPOJRZENIE NA METODY OCHRONY PRZED CHWASTAMI NA PROGU XXI WIEKU Kazimierz Adamczewski Instytut Ochrony Roślin Adam Dobrzański Instytut Warzywnictwa

2 ROŚLINY ZALECANE DO UPRAWY PROEKOLOGICZNEJ głównie takie, dla których nie ma skutecznych programów ochrony przed chwastami wieloletnie plantacje warzyw (np. rabarbar) nowe gatunki warzyw (np. kapusta pekińska) warzywa uprawiane na bardzo wczesny zbiór (np. szczypiorek, rzodkiewka) większość roślin ozdobnych i zielarskich niektóre rośliny rolnicze (np. gryka, uprawne formy szarłatu) rośliny uprawiane na bardzo małych powierzchniach

3 ZAPOBIEGANIE UODPARNIANIU SIĘ CHWASTÓW NA HERBICYDY zabiegi profilaktyczne i agrotechniczne nie dopuszczające do powiększania banku nasion chwastów w glebie niedopuszczenie do kwitnienie i owocowania niszczenie chwastów w zespole uprawek pożniwnych (głównie glifosatem) zmianowanie przemienne stosowanie herbicydów o różnym mechanizmie działania nowe herbicydy uprawa odmian GMO odchwaszczanych herbicydami o małym ryzyku wywołania odporności łączenie metod chemicznych z innymi zabiegami

4 POTENCJALNE ZAGROŻENIE BIOTYPAMI CHWASTÓW UODPORNIONYCH NA HERBICYDY Rośliny uprawne Stopień zagrożenia Rośliny rolnicze intensywnie chronione chemicznie (zboża, kukurydza, inne) Sady Krzewy jagodowe Truskawki + + Wieloletnie plantacje warzyw (np. szparag, rabarbar) Roczne rośliny warzywne + do + + bardzo duży średni mały - +

5 KIERUNKI HODOWLI ROŚLIN UPRAWNYCH ODPORNYCH NA ZACHWASZCZENIE modyfikacja cech morfologicznych roślin (np. zwiększanie blaszki liściowej, tworzenie odmian szybciej rosnących i lepiej pokrywających glebę) zwiększanie zawartości alleopatyn w celu zwiększenia ich konkurencyjności wykorzystanie metod biotechnologicznych do zwiększania odporności na zachwaszczenie

6 AGROEKOLOGICZNE PODSTAWY OCHRONY ROŚLIN UPRAWNYCH PRZED CHWASTAMI powstawanie banku nasion w glebie źródło potencjalnego zachwaszczenia rozpoznanie znaczenia chwastów w fitocenozach pól uprawnych występowanie chwastów w zależności od elementów środowiska dynamika populacji chwastów w różnych uprawach rozpoznanie zjawiska konkurencji chwastów i progów zagrożenia oraz krytycznych okresów konkurencji dla niektórych roślin uprawnych wpływ czynników antropogenicznych (sposób uprawy, nawożenie, mechanizacja, herbicydy i inne sposoby zwalczania chwastów) na roślinność segetalną i zmiany w strukturze zachwaszczenia

7 WPŁYW SYSTEMU ODCHWASZCZANIA NA ZNISZCZENIE CHWASTÓW I PLON BURAKA CUKROWEGO ODMIANY ODPORNEJ NA GLIFOSAT System zwalczania chwastów Zalecany (herbicyd doglebowy (IOR - średnie z 2 doświadczeń) Zniszczenie chwastów (%) Plon (t. ha -1 ) + 3 x nalistny) 92 58,0 Roundup Ready 360 SL (3 x 1,5 l/ha) Roundup Ready 330 SL (2 x 2 l/ha) Roundup Ready 330 SL (2 x 3 l/ha) ,2 71,6 71,4 Kontrola 0 25,9 117 szt/m 2

8 LICZBA HERBICYDÓW I ADIUWANTÓW ZAREJESTROWANYCH W POLSCE Wyszczególnienie Herbicydy: A - środki handlowe B - subst. biolog. czynne C - środki złożone z więcej niż 1 s.b.cz Adiuwanty

9 REGULOWANIE ZACHWASZCZENIA = Świadome kierowanie ochroną przed chwastami i jego ograniczanie do poziomu nie zagrażającego roślinom uprawnym korzystny wpływ na zachowanie bioróżnorodności agrofitocenoz (genetycznej, gatunkowej, ekosystemowej, krajobrazowej) zgodność z założeniami rolnictwa zrównoważonego i proekologicznego korzyści ekonomiczne

10 BIOLOGICZNA METODA REGULOWANIA ZACHWASZCZENIA introdukcja żywych organizmów ; bioherbicydy, mykoherbicydy POTENCJALNE KORZYŚCI zmniejszenie chemizacji i brak zagrożenia dla środowiska korzystny wpływ na zachowanie bioróżnorodności dobre dostosowanie do wymagań rolnictwa zrównoważonego i proekologicznej uprawy roślin możliwość wykorzystania w integrowanej ochronie (np. w połączeniu z obniżonymi dawkami herbicydów i ograniczanie populacji chwastów odpornych)

11 BIOLOGICZNA METODA REGULOWANIA ZACHWASZCZENIA introdukcja żywych organizmów; bioherbicydy, mykoherbicydy WADY wąski zakres zwalczanych gatunków: jeden patogen lub szkodnik - jeden gatunek chwastów wolne działanie działanie alergenne!!! biologiczna ochrona nie musi prowadzić do całkowitego zniszczenia chwastów, może być tylko czynnikiem stresu powodującego gorszy rozwój chwastów, poprawiając szanse roślin uprawnych w środowisku

12 ZAPOBIEGANIE UODPARNIANIU SIĘ CHWASTÓW NA HERBICYDY zabiegi przeciwdziałające powiększaniu się banku nasion chwastów w glebie (nie dopuszczanie do kwitnienia i owocowania chwastów, niszczenie chwastów w zespole uprawek pożniwnych) zmianowanie przemienne stosowanie herbicydów o różnym mechanizmie działania i mieszanin różnych s.b.c. nowe herbicydy uprawa odmian GMO, odchwaszczanych herbicydami o małym ryzyku wystąpienia odporności łączenie metod chemicznych z innymi zabiegami

13 AGROEKOLOGICZNE PODSTAWY OCHRONY ROŚLIN UPRAWNYCH rozpoznanie znaczenia chwastów w fitocenozach pól uprawnych znaczenie i powstawanie banku nasion chwastów w glebie - źródło potencjalnego zachwaszczenia rejonizacja i występowanie chwastów w zależności od czynników siedlisk przemieszczanie się chwastów rozpoznanie zjawiska konkurencji chwastów ustalenie progów zagrożenia krytycznych okresów konkurencji wpływ czynników antropogenicznych ( sposób uprawy, nawożenie, nawadnianie, herbicydy) na roślinność segetalną i zmiany w strukturze zachwaszczenia

14 PROBLEMY BADAWCZE I PRAKTYCZNE WYNIKAJĄCE Z WPROWADZANIA ODMIAN GMO - ODPORNYCH NA HERBICYDY określenie miejsca roślin GMO w zmianowaniu zasady wykorzystywania roślin okrywowych i systemów uprawy bezorkowej ustalenie optymalnego zakresu dawek i liczby zabiegów czy wykonywać uzupełniające zabiegi mechaniczne ocena potrzeby wykonywania innych zabiegów zwalczania chwastów czy stosować opryskiwanie całej powierzchni, czy pasmowo - w rzędach roślin zachwaszczenie wtórne samosiewy roślin transgenicznych w innych roślinach GMO czy jest możliwe wytworzenie superchwastu na skutek przekrzyżowania się chwastów z roślinami GMO dalsze badania nad oceną wartości biologicznej

15 OCENA METOD OCHRONY PRZED CHWASTAMI (wg Hurle, 2000) Kryteria Chemiczne Mechaniczne Biologiczne Skuteczność (+ ) Realność zastosowania Okres działania Koszt Zagrożenie dla stosującego Zgodność ze środowiskiem Społeczna akceptacja ocena najwyższa, średnia, + - najniższa

16 WNIOSKI Herbicydy nadal będą pełniły ważną funkcję w regulowaniu zachwaszczenia, pomimo dążeń do ograniczenia ich zużycia Stale będą wprowadzane metody optymalizujące efektywność zabiegów Nowe możliwości techniczne i osiągnięcia biotechnologii przyczynią się do szerszego wprowadzania metod nie chemicznych w integrowany system ochrony przed chwastami Wprowadzanie do uprawy nowych odmian i gatunków roślin oraz zmiany w technologiach i poglądach na sposób uprawy będą wymagały dostosowania do nich metod zwalczania chwastów Wszystkie metody powinny się wzajemnie uzupełniać i zapewniać nie tylko obniżenie kosztów i wzrost plonów, ale też ochronę środowiska Zależności między roślinami uprawnymi - chwastami - metodami ich zwalczania i środowiskiem nadal będą należały do kluczowych zagadnień badawczych ochrony i uprawy roślin

17 ZMNIEJSZENIE ZUŻYCIA HERBICYDÓW - OPTYMALIZACJA EFEKTYWNOŚCI ZABIEGÓW usprawnienia techniczne (nowe rozpylacze, GPS, elektroniczno-optyczne systemy odróżniania chwastów od roślin uprawnych) nowe generacje herbicydów wykorzystanie zjawiska synergizmu (mieszaniny różnych SBC) dawki minimalne i dzielone adiuwanty precyzyjne dostosowanie zabiegów do faz rozwojowych roślin uprawnych i chwastów systemy wspomagania decyzji (SWD) oparte o programy komputerowe uwzględniające diagnostykę zachwaszczenia, poziom zagrożenia, technikę zabiegów w powiązaniu ze środowiskiem i technologią uprawy odmiany transgeniczne włączanie zabiegów herbicydowych w integrowany system uwzględniający wszystkie inne metody ograniczania zachwaszczenia

18 SKUTECZNOŚĆ CHWASTOBÓJCZA I PLON RZEPAKU W ZALEŻNOŚCI OD SPOSOBU STOSOWANIA METAZACHLORU (BUTISAN 400 SC) Liczba zabiegów Termin zabiegu IOR POZNAŃ Dawki Zniszczenie Plon sbc chwastów (g. ha -1 ) 2-liśc. (%) (%) 1 2 dni po siewie liścienie - 1 liść rzepaku po 8 dniach =1000 Kontrola - 0 (79 szt. m -2 ) 100

19 ZNISZCZENIE CHWASTÓW I PLON MARCHWI W WARUNKACH MASOWEGO WYSTĘPOWANIA GALINSOGA PARV. W ZALEŻNOŚCI OD SYSTEMU STOSOWANIA HERBICYDÓW Herbicydy Termin stosowania (faza wzrostu marchwi) Dawki s.b.c. (g. ha -1 ) I.Warz. Skierniewice Zniszczenie chwastów 2- liśc. (%) Plon handlowy (t. ha -1 ) pendimetalina po siewie ,1 pendimetalina + po siewie linuron (2 razy) liścienie - 1 liśc po 7-10 dniach ,3 pendimetalina + po siewie linuron z adiuw. liścienie - 1 liśc adiuw. (2 razy) po 7-10 dniach adiuw ,4 Kontrola 0 58,5 (2552 g. m -2 )

Podobne dokumenty

Znaczenie badań Prof. Emila Chroboczka z zakresu ochrony roślin warzywnych przed chwastami i ich wpływ na rozwój herbologii w Polsce

Znaczenie badań Prof. Emila Chroboczka z zakresu ochrony roślin warzywnych przed chwastami i ich wpływ na rozwój herbologii w Polsce Adam Dobrzański Instytut Warzywnictwa Pracownia Herbologii Chwasty towarzyszą