IDENTYFIKACJA, ANALIZA I ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW wykład 2 ZAAWANSOWANE METODY TWÓRCZE

Transkrypt

1 1 IDENTYFIKACJA, ANALIZA I ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW wykład 2 ZAAWANSOWANE METODY TWÓRCZE MYŚLENIE ALGORYTMICZNE Autor: dr inż. ROMAN DOMAŃSKI

2 2 ZAAWANSOWANE METODY TWÓRCZEGO MYŚLENIA

3 Literatura 3 CEMPEL Czesław Inżynieria kreatywności w projektowaniu innowacji Wydawnictwo Instytutu Technologii i Eksploatacji Radom Poznań 2013 rozdział VI

4 Proste a zaawansowane metody twórczego myślenia 4 METODY PROSTE: - nie wymagają specjalnego przygotowania - nie wymagają specjalistycznej wiedzy - można je stosować z marszu (ad hoc) - są dość krótkie i szybkie METODY ZAAWANSOWANE: - trzeba sobie najpierw wstępnie przyswoić metodę - należy sobie czasami coś przygotować (narzędzia) - zawierają specjalny, typowy dla metody algorytm - są dłuższe i zajmują więcej czasu

5 1. Morfologia atrybutów i funkcji (1/4) 5 Morfologia została wynaleziona w latach 20.tych XX wieku przez Zwickyego. synonimy metody: lista atrybutów, analiza morfologii, analiza macierzowa Analiza morfologii może dotyczyć: atrybutów wyrobu/usługi/strategii rynkowej Algorytm postępowania: - zrób najpierw listę atrybutów wyrobu/usługi/strategii rynkowej (atrybut część systemu w postaci jego cech, własności) - narysuj macierz atrybutów z kolumnami będącymi ich nazwami np. kolor - w kolumnie wypisz wiersze macierzy jako warianty danego atrybutu np. barwy - wybierz jeden wariant przypadkowo albo kierując się upodobaniem (nowy produkt z nowymi cechami) - oceń go i ulepsz jeśli potrafisz

6 1. Morfologia atrybutów i funkcji (2/4) 6 Zasilanie Typ światła Intensywność światła Rozmiar Styl Kolor Materiał Bateria Halogen Mała B.duży Modern Czarny Metal Sieć Żarówka Wysoka Duży Antyk Biały Szkło Solarne Płomień Średnia Średni Przemysłowy Metaliczny Plastik Gaz Świetlówka Regulowana Mały Pop art. Zielony Ceramika Macierz morfologii nowego projektu lampy wiele kombinacji nowej lampy może być wartościowych

7 1. Morfologia atrybutów i funkcji (3/4) 7 Morfologia funkcjonalna przebiega podobnie, tutaj najpierw definiujemy całościową funkcję systemu np. wskazywanie czasu dla zegara, a potem rozbijamy ją na funkcje cząstkowe. dostarczanie energii magazynowanie energii definicja jednostki czasu sterowanie przekształcenie energii przekazanie energii ruchu dekodowanie wskazań

8 1. Morfologia atrybutów i funkcji (4/4) 8 Macierz potrzeb klienta, metoda macierzowego myślenia o klientach dla zwiększenia ich satysfakcji (ułatwia syntetyczne myślenie o jakości w przykładzie usług hotelowych) Etapy Czynności Ułatwienia Dodatkowe potrzeby Zmniejszenie ryzyka Nadzwyczajności Rezerwacja pokoju Rezerwacja przez internet Menu dostępne online Rezerwacja sms Przybycie do hotelu Nie ma granicy przyjazdu Samochód na parking odprowadza personel Gwarantowana rezerwacja do 24 Rejestracja w recepcji Czeka wypełniony formularz meldunkowy Rodzaj diety Wskazanie pokoju Przez personel Pomoc przy bagażach Witanie gościa po nazwisku Udogodnienia w pokoju Kawa / herbata Barek Zniżka dla stałych gości Dalsze kontakty Ankieta Zapytanie o opinię Wysyłka folderów

9 2. Kwiat lotosu (1/2) 9 Idea metody: osiem płatków wokół centrum kwiatu. Algorytm postępowania: - centrum jest kołem, w który wpisujemy nasz problem - wokół centrum w ośmiu kołach/elipsach umieszczamy cechy naszego problemu - następny krok polega na kolejnym rysowaniu kwiatu lotosu dla każdego atrybutu Zatem mamy 9 kwiatów lotosu i 64 atrybuty (problem i jego osiem atrybutów, każdy ze swoimi powodami).

10 2. Kwiat lotosu (2/2) 10 A A A H B H B H B G Cecha H C G Cecha A C G Cecha B C F D F D F D E E E H A B Cecha H Cecha A Cecha B H A B G Cecha G C Cecha G Główne zadanie / problem Cecha C G Cecha C C F E D Cecha F Cecha E Cecha D F E D A A A H B H B H B G Cecha F C G Cecha E C G Cecha D C F D F D F D E E E

11 3. Wirtualna gra 11 Problem to gra (dowolny typ), a jego rozwiązanie to zwycięstwo w grze, ale nie ma jeszcze softwaru tej gry Twoje zadanie do opracowania. Gra musi być intrygująca i wciągająca (gracz powinien chętnie chcieć w nią grać) każdy krok powinien trzymać w napięciu, implementacja rozwiązań częściowych. Korzyści: - znajdziesz sposoby rozwiązania Twojego problemu (gracze Ci pomogą albo zrobią to za Ciebie), przenieś skojarzenia z gry z powrotem na problem - zrozumienie wewnętrznych zależności problemu (popatrz na to co uzyskałeś), zestaw pomysłów do wykorzystania

12 4. Sześć myślowych kapeluszy (1/3) 12 Metoda autorstwa Edwarda de Bono. Metoda spojrzenia na problem z wielu punktów widzenia (szersze widzenie problemu), zmusza do wyjścia ze zwyczajowego stylu myślenia. Style myślenia: - racjonalny problem spojrzenia na problem emocjonalnie, intuicyjnie - emocjonalny problem spojrzenia na problem chłodno, spokojnie Patrząc na problem przez pryzmat sześciu myślowych kapeluszy można go rozwiązać mając na względzie różne podejścia (style myślenia).

13 4. Sześć myślowych kapeluszy (2/3) 13 BIAŁY KAPELUSZ - posiadane dane o problemie, informacje jakie posiadamy - czego brakuje w danych i jak możemy je pozyskać - trendy zmian i ewentualna ekstrapolacja zmian w przeszłości CZERWONY KAPELUSZ - myślenie instynktowne, przeczucia - wyczuwamy emocjonalną reakcję ludzi na projekt CZARNY KAPELUSZ - spoglądamy uważnie na wszystkie złe cechy, złe skutki wdrożenia naszego pomysłu - podświetlenie złych cech ma na celu minimalizację strat i przygotowanie na porażkę

14 4. Sześć myślowych kapeluszy (3/3) 14 ŻÓŁTY KAPELUSZ - skupiamy się na wszystkich pozytywnych cechach naszego projektu - myślimy o benefitach dzięki czemu możemy przetrwać trudne chwile, w których nie ma dobrych widoków na przyszłość ZIELONY KAPELUSZ - twórcze myślenie - znajdujemy twórcze rozwiązanie naszego problemu - nie dopuszczamy krytyki pojawiających się pomysłów NIEBIESKI KAPELUSZ - myślenie kontrolujące, powstrzymujące, nadające porządek - ten typ myślenia wdraża moderator - zadaniem moderatora jest wstrzymanie dyskusji, kiedy stacza ona na złe tory

15 5. SIMPLEX (1/3) 15 Akronim złożony z pierwszych liter ośmiu angielskich wyrazów, oddających istotę metody. Twórcą SIMPLEX jest M. Basadur. Metoda jest bardziej pełna, potężniejsza i bardziej wyrafinowana od DOIT. SIMPLEX jest zorganizowany jako pełen cykl, spirala, po zakończeniu jednej pętli można przejść na wyższy poziom udoskonaleń. Algorytm postępowania: - problem finding odkrycie problemu - fact finding odkrywanie faktów - problem definition definicja problemu - idea finding znalezienie pomysłów - selection selekcja i ocena pomysłów - planning planowanie wdrożenia - sell idea sprzedaż pomysłu - action działanie

16 5. SIMPLEX (2/3) 16 Odkrycie problemu: - znalezienie właściwego problemu jest najtrudniejszym elementem procesu twórczego - poszukiwanie wszystkich problemów, gdziekolwiek się one znajdują (pytania wyzwalacze) - uwzględnianie problemu nie tylko w czasie bieżącym, ale także w kontekście przyszłości - możesz nie mieć wystarczających informacji na tym etapie Odkrywanie faktów: - znalezienie wiedzy dotyczącej problemu (tak dużo ile się da) głębokość rozeznania - ocena jakości informacji, jakie się posiada - wyartykułowanie przyjętych założeń i sprawdzenie ich zasadności Definicja problemu: - jasno postawić problem(y) do rozwiązania - właściwy poziom uchwycenia problemu (nie za szeroko ograniczenie ze strony zasobów, nie za wąsko uchwycenie symptomów problemu) - stosowanie pytań: dlaczego? poszerzanie problemu, co Cię powstrzymuje? zawężanie problemu Znalezienie pomysłów: - wygenerować tak wiele pomysłów ile tylko możliwe (techniki generacji pomysłów i idei) - nie oceniaj pomysłów podczas ich generacji

17 5. SIMPLEX (3/3) 17 Selekcja i ocena pomysłów: - pokusa najlepsze rozwiązania są oczywiste (nie zawsze tak jest) - przegląd kryteriów ocenowych wyboru najlepszego rozwiązania (wartości punktowe) - macierz pomysłów: wiersze kryteria, kolumny pomysły Planowanie wdrożenia: - sporządzenie planu działania: kto, co, kiedy, gdzie, dlaczego, w jaki sposób, za ile? - stosowanie metodyki zarządzania projektami Sprzedaż pomysłu: - zdobycie poparcia dla swojego pomysłu-projektu - skupienie się na walorach praktycznych, zgodność ze strategią firmy i aktualnymi trendami - przełamanie strachu przed zmianami i nowością Działanie: - przemyślana realizacja zaplanowanych czynności - usprawnienia pomysłu-projektu na wyższym poziomie działania (kolejna pętla)

18 6. Szkicowanie umysłu 18 Idea: rysowanie różnych kształtów, co robimy często bezwiednie, nieświadomie gdy np. rozmawiamy przez telefon. Algorytm postępowania: - zreferowanie problemu, wyjaśnienie na czym on polega, określenie oczekiwań (wynik) - narysowanie czegoś, co kojarzy się z problemem (ołówek, kartka papieru) max 5 minut - wymiana szkiców między osobami - dorysowanie, dopisanie czegoś do nie swojego szkicu - zebranie wszystkich szkiców i ich rozwieszenie połączone ze skomentowaniem efektów - spisanie przez każdego pomysłów i przedstawienie ich innym - wspólna hierarchizacja/klasyfikacja pomysłów, wybór najbardziej wartościowego

19 7. Burza mózgów i jej warianty (1/3) 19 Brainstorming - metoda stworzona przez A. Osborna, polegająca na swobodnych asocjacjach. Wydajność metody 3 6%. Dobór grupy: - grupa złożona z 7 +/- 2 osób - odpowiednie cechy charakteru - niekoniecznie specjaliści z danej dziedziny - ten sam poziom hierarchii służbowej - żadnego porządku w lokowaniu uczestników (miejsce siedzenia) Dobór sali: - odseparowane od zakłóceń pomieszczenie - tablica, stół, krzesła

20 7. Burza mózgów i jej warianty (2/3) 20 Organizacja sesji: - sesja maksymalnie 45 minut - prowadzenie moderator - generalna zasada: im więcej propozycji, tym lepiej - żadnego porządku w lokowaniu uczestników (miejsce siedzenia) Żelazne zasady: - brak krytyki, działań deprymujących, zbijania z tropu - brak prawa własności do pomysłów, swoboda wykorzystywania pomysłów innych - liczy się liczba pomysłów, a nie ich jakość

21 7. Burza mózgów i jej warianty (3/3) 21 Odwrotna burza mózgów co zrobić żeby pogorszyć (zob. odwracanie). Brain writing piszemy 3 rozwiązania i dajemy je każdemu uczestnikowi do rozwinięcia. Wydajność metody rzędu 15%. Burza mózgów w organizacji Procter & Gamble (negacja zależności służbowych). Burza mózgów on-line Compuserve (sesje z elementami gier stymulacja przepływu pomysłów, proces o charakterze zabawy).

22 8. Synektyka jej warianty (1/2) 22 Jest zbudowana na bazie burzy mózgów, w połączeniu z myśleniem asocjacyjnym i analogowym. Efektywność metody sięga 30% Procedura postępowania jest długa i różnorodna. Podstawy synektyki: - nieznane i dalekie zapoznać i przybliżyć przez analizę, analogię i uogólnienie - poznane już uczynić nieznanym i dalekim, przez spojrzenie z innego punktu widzenia Możliwe warianty synektyki: wizualizacja obiektów, gorące słowa, wymuszone relacje ze stymulantami (obiekty)

23 8. Synektyka jej warianty (2/2) 23 Postępowanie w synektyce: Przedstawienie potrzeby i problemu Zbliżenie się do problemu Generowanie idei wg schematu burzy mózgów Przeformułowanie problemu od nowa jak niżej Oddalenie już zapoznanego problemu za pomocą techniki analogii Analiza uzyskanych analogii pod względem sposobu działania, własności i efektów Porównanie analogii z problemem rzeczywistym Odprowadzenie wygenerowanych rozwiązań i połączenie ich z rzeczywistym problemem i jego wzbogacenie Rozwój ewentualnych rozwiązań i ocena ich realizowalności Określenie trzech silnych stron i trzech słabych rozwiązań Krytyka przyjętego rozwiązania

24 9. Kaizen (1/2) 24 Kultura permanentnych zmian, stopniowe, uporządkowane i ciągłe ulepszanie, podnoszenie wartości, poprawa, postęp. Ciągłe doskonalenie, zmiana utrzymująca i podnosząca standardy, poprzez małe zmiany albo przełomowe innowacje, każdego dnia. Ważne: zainteresowanie kierownictwa zmianami i ich dominująca rola w tym względzie. W kaizen ważne są techniki wizualizacji i myślenia obrazem - rysunki, wykresy, diagramy itp.

25 9. Kaizen (2/2) 25 Przykazania kaizen: - odrzucaj konwencjonalne pojęcia - nie tłumacz się, szukaj wad w bieżących schematach i praktykach - pomyśl jak coś zrobić, a nie dlaczego się nie da - zrezygnuj z absolutu, każdy mniejszy krok to krok do przodu - jeżeli zrobisz błąd, od razu go popraw - mądrość jest Twoją bronią, gdy życie wystawi Cię na próbę - stale szukaj odpowiedzi na pytania dlaczego? - polegaj na mądrości ludzi, wszystkich i każdego z osobna (nie na najmądrzejszej osobie) - kaizen jest bez granic

26 10. Myślenie przełomowe 26 Metoda autorstwa Nadlera i Hibino. Obejmuje całość myślenia, opierając się na siedmiu zasadach: - zasada wyjątkowości: każdy problem jest inny i wymaga rozwiązań w swym własnym kontekście - zasada skupiania się na celach: poszukuj rozwiązań istotnych zamiast marginalnych - zasada poszukiwań wstecznych: idąc od ideału wstecz czasem łatwiej znaleźć właściwe rozwiązanie - zasada metasystemu: każdy system jest częścią metasystemu (macierz charakterystyk systemowych) - zasada ograniczania informacji wstępnej: zbyt duża wiedza na początku często stwarza sztywne, nieinnowacyjne ramy myślenia - zasada pracy i odkrywania w zespole: samodzielność zespołu i radość wspólnego odkrywania są nie do przecenienia - zasada stałej ścieżki usprawnień: na każdym kroku trzeba widzieć możliwość ulepszania

27 11. Myślenie produktywne (Think X ) 27 Metoda autorstwa T. Hursona. Jest to mieszanka technik zaczerpniętych od Osborna i sposobu myślenia w projektowaniu według metodyki IDEF. Myślenie produktywne generuje nowości i daje wgląd w dotąd nieznane rejony rozwiązań. Myślenie reproduktywne ulepszanie tego, co jest znane Sześć etapów myślenia produktywnego: - Co się dzieje stan spraw (lista faktów i wyłaniających się okazji) - Jak wygląda sukces (wizja przyszłych zmian i ich efektów) - Jakie jest pytanie problem (jakie jest zasadnicze pytanie/pytania w naszym problemie) - Generowanie odpowiedzi alternatywy rozwiązań (wykonaj wg logiki burzy mózgów) - Znajdowanie właściwych rozwiązań (pozytywy, negatywny, szanse, zagrożenia, rozwój) - Organizacja zasobów (plan działania potrzeby i zasoby, harmonogramowanie)

28 12. Niepowodzenie (porażka) 28 Niektóre odkrycia i wynalazki powstały przypadkowo przez wypadek, uszkodzenie, sytuację zagrożenia (katastrofa) Swoboda innowacji = swoboda porażki i wyciągania z niej wniosków do sukcesu Każda porażka musi być drobiazgowo przeanalizowana i obrócona w późniejszy sukces Wypadki będą się zdarzać, więc spraw by większość z nich miała miejsce w kontrolowanych warunkach. Wytyczne: - skup się na honorowym niepowodzeniu (efekt przemyślanego podejścia do nieznanego zjawiska) - honorowe niepowodzenie nie może być źródłem krytyki i nagany - spowoduj, żeby ludzie przyznawali się do niepowodzeń jakie mięli (źródło nauki dla wszystkich) - zacznij nagradzać honorowe niepowodzenia (okazuj to publicznie)

29 13. Osiem kreatywnych trójgramów Ba Gua tradycyjnej filozofii I-Ching (1/2) 29 Trójgram trzy kreski o różnej kombinacji pozycji kreski pełnej i przerywanej Cztery osie trójgramów kierunki myślenia: - oś A uchwycenie problemu, testowanie rozwiązania - oś B motywacja, uzasadnienie istnienia problemu jak i jego rozwiązania - oś C przechodzenie od dużej aktywności do kontemplacji problemu (znalezienie rozw.) - oś D płynne przechodzenie od logiki wariantów rozwiązań do nastrojów jakie wzbudza problem i jego otoczenie Myślenie może iść po obwodzie od Ch ien do K un lewo- albo prawostronnie, jak i po przekątnych osiach od A do D.

30 13. Osiem kreatywnych trójgramów Ba Gua tradycyjnej filozofii I-Ching (2/2) 30

31 31 ALGORYTMICZNE MYŚLENIE TWÓRCZE

32 Literatura 32 CEMPEL Czesław Inżynieria kreatywności w projektowaniu innowacji Wydawnictwo Instytutu Technologii i Eksploatacji Radom Poznań 2013 rozdział VII

33 Myślenie innowacyjne a oczekiwania gospodarcze 33 Powody: - duże opóźnienie od odkrycia do jego urynkowienia (przydatność vs wartość) - nieznajomość różnicy między dobrym a złym rozwiązaniem (pozornie nowe) - nie rozwiązywanie podstawowych sprzeczności tkwiących w problemie (kompromis) Potrzebujemy metody szerokiej innowacji, szerzej teorii innowacji, która po określeniu i zdefiniowaniu problemu pozwoliłaby algorytmicznie (powtarzalnie, prawie jednoznacznie) przeszukać przestrzeń możliwych rozwiązań (przestrzeń innowacji), znajdując rozwiązanie o dużym potencjale rozwojowym, gdzie nie ma sprzeczności żadnej natury (organizacyjnej, technicznej) a zasoby wewnętrzne są w pełni wykorzystane.

34 Przeszkody w szerokości i jasności myślenia 34 - granica naszych emocjonalnych możliwości - granica doświadczeń empirycznych - granica intelektualna - granica przekonań (mentalna) - wykształcenie - zwyczaje - wytyczne działania W/w utrudniają dochodzenie do rozwiązania idealnego (Ideal Solution, Ideal Final Solution IFS).

35 Niealgorytmiczne a algorytmiczne metody myślenia innowacyjnego 35

36 Cechy starego i nowego myślenia innowacyjnego 36 STARE MYŚLENIE INNOWACYJNE NOWE MYŚLENIE INNOWACYJNE - metoda prób i błędów - zorganizowane systematycznie myślenie analogiczno-metaforyczne - sprzeczności są ukryte - sprzeczności są wyartykułowane - dodaje się zasoby - używa się zasobów dostępnych dla dotychczasowego stanu systemu - szuka się kompromisu - definiuje się idealny wynik końcowy (IFR) dla złagodzenia sprzeczności i porównuje z nim każdą opcję - ewolucję systemu - jest znajomość wzorów ewolucji systemu rozpatruje się incydentalnie na krzywej S dla przedmiotu innowacji - nie ocenia się - definiuje się liczbowo wskaźnik idealności wartości uzyskanego rozwiązania i ocenia dla każdej opcji systemu

37 TRIZ pojęcie i najprostsza sekwencja 37 Braki starego myślenia innowacyjnego i wynalazczego zaowocowały Teorią Rozwiązywania Innowacyjnych Zagadnień TRIZ. Rozwój TRIZ doprowadził do jego zróżnicowania, stąd dziś proponowania sekwencja i zakres działań są dość odmienne. Najprostsza sekwencja TRIZ zarys algorytmu rozwiązywania problemów: - zdefiniowanie problemu (wielokrotne pytania dlaczego?) - wyłonienie się zasadniczych sprzeczności (zrozumieć i wyeliminować) - wyłonienie niewykorzystanych zasobów tkwiących w systemie - zdanie sobie sprawy jak powinno wyglądać rozwiązanie problemu (IFR) wraz z jego miarą (wskaźnik idealności)

38 Myślenie analogowo-metaforyczne w dochodzeniu do IFR 38 Wychodząc od pożądanego problemu do rozwiązania (target problem), myślenie o podobnych problemach daje nam grupę podobnych problemów (similitary mapping), a przez ich eliminację odnajdujemy najbardziej przydatny problem źródłowy (source problem), który dalej przetworzony staje się ostatecznie możliwym rozwiązaniem (candidate solution).

39 Opis TRIZ 39 Istota TRIZ polega na tym, że systemy techniczne ewoluują do idealności przez pokonywanie sprzeczności, przy minimalnym zużyciu nowych zasobów. Dla kreatywnego rozwiązania problemu TRIZ dostarcza dialektycznego sposobu myślenia tzn. zrozumienia problemu jako systemu i dotarcia do jego rozwiązania idealnego (IFR) poprzez rozwiązanie wewnętrznych sprzeczności

40 Zasady TRIZ sekrety umysłu wynalazcy wg Kowalickiego (1/4) Rzeczywisty problem do rozwiązania jest daleki od jego pierwotnego postawienia (wydobyć na wierzch, model funkcjonalny, np. procedura ARIZ). 2. Dla ułatwienia procedury rozwiązywania problemu lub projektu innowacyjnego lepiej przedstawić go w postaci funkcji jakie on ma spełniać (coś wykonuje, przeprowadza jakieś działanie, proces). 3. System techniczny ma często wiele funkcji, niektóre użyteczne, inne bezużyteczne, a jeszcze inne szkodliwe (o poprawie jakich funkcji nam chodzi). 4. Obcinanie systemu technicznego to najwyższa forma kreatywności (oprócz niezawodności systemu liczy się także koszt, np. kosztowo-funkcjonalna). 5. Uzyskanie niezbędnych charakterystyk przedmiotu innowacji za pomocą kompromisu między sprzecznościami nie zapewnia wysoce innowacyjnego produktu. Sprzeczności trzeba likwidować przez właściwe pociągnięcia projektowe (przykład żyletki).

41 Zasady TRIZ sekrety umysłu wynalazcy wg Kowalickiego (2/4) Zidentyfikuj lokalną strefę akcji i na nią skieruj swe wysiłki ulepszające (np. ulepszanie sfery cięcia zarostu). 7. Często sprzeczności mogą zostać usunięte poprzez rozdzielenie w czasie i/lub przestrzeni (zmień sekwencję działania i/lub odseparuj człony wykonawcze). 8. Określenie idealnego wyniku końcowego (IFR) poszukiwanego systemu jest potężną motywacją do jego uzyskania (prowadzi do wysokiego poziomu rozwiązań). 9. Problemy wynalazcze bazujące na sprzeczności mogą być przekształcone, używając uniwersalnego języka sprzeczności tzw. parametrów opisu charakterystyk zdefiniowanych przez Altshullera w liczbie 39 (kształt, wymiary, ciężar itp.) 10. Odkryto 40 zasad wynalazczych, do których można streścić wszystkie poczynania innowacyjne na drodze do idealnego wyniku końcowego (IFR) (segmentacja, sprzężenie zwrotne itp.)

42 Zasady TRIZ sekrety umysłu wynalazcy wg Kowalickiego (3/4) Dla każdej sprzeczności można znaleźć jedną lub kilka powyższych zasad wynalazczych możliwych do zastosowania dla rozwiązania konfliktu (macierz sprzeczności w kolumnie polepszanie cech, w wierszu ich pogarszanie). 12. Wszystkie wynalazki można pogrupować merytorycznie w pięciu poziomach istotności zmian w systemie. 13. Każdy system techniczny, który spełnia jakąś funkcję, musi mieć trzy elementy, czyli musi być triadą dwa elementy mogą być materialne (substacja), trzeci stanowi pole (metoda Su-Field, czyli substancja pole, np. człowiek siedzący na fotelu). 14. Każdy system techniczny ma swój cykl życia: od koncepcji aż do systemu dojrzałego, z idealnymi funkcjami i idealnymi charakterystykami (przewidywalna ewolucja). 15. Każdy działaniowy system techniczny (produkt czy proces) ma cztery zasadnicze części: silnik (napęd), transmisję, kończyny (organy wykonawcze), sterowanie.

43 Zasady TRIZ sekrety umysłu wynalazcy wg Kowalickiego (4/4) Czasami system techniczny nie ma sprzeczności, lecz raczej niedoskonałości, mogą one być zniwelowane przez ponowne modelowanie systemu i użycie standardowych rozwiązań opracowanych przez pionierów i następców TRIZ. 17. Jest możliwe istotne przyspieszenie aktywności wynalazczej przez zastosowanie sztucznej inteligencji (systemy ekspertowe) i technologii informacyjnych: lokalnych czy też sieciowych. TRIZ a inne filozofie rozwiązywania problemu kompromis vs rozwiązywanie sprzeczności

44 Struktura TRIZ 44 TRIZ jest szerokie i skomplikowane, może ująć całościowo wszystkie drogi do rozwiązania problemu i poprowadzić do najlepszego rozwiązania

45 Algorytm TRIZ 45

46 Kompendium wskazań użytkownika TRIZ 46 - zamodeluj system i problem i nie próbuj skakać od razu do rozwiązania - szukaj sprzeczności stojących za problemem, szczególnie zaś tkwiących w systemie - zinwentaryzuj zasoby systemu, szczególnie te ukryte; nie przyjmuj rozwiązań prostych, szczególnie takich co komplikują system - sformułuj idealny wynik końcowy (IFK) i stosowne kryterium idealności, nie zadowalaj się kompromisem - sprawdzaj opcje rozwiązań zgodnie z kryterium idealności, pytaj co jest tu naczelną sprzecznością, czy ją już rozwiązano - pogłębiaj i udoskonalaj rozwiązanie, taniej i łatwiej jest wykonać kilka razy iteracyjną pętlę niż wdrażać niedojrzałe rozwiązanie - zastosuj wzory ewolucji systemu i zasady wynalazcze jako niezależne źródła do generacji rozwiązania - zintegruj TRIZ z innymi metodami używanymi w przedsiębiorstwie np. TOC, QFD - postrzegaj TRIZ jako teorię w ewolucji, a nie jak sztywną formułę

47 Algorytm ARIZ 47 ARIZ Algorytm Rozwiązywania Innowacyjnych Zagadnień, najważniejsza część TRIZ. ARIZ to wielostopniowy proces (85 procedur), zakładający że natura problemu jest nieznana. Więcej niż połowa czynności w ARIZ to ciągłe przeformułowanie problemu. Trzy główne zagadnienia, a w ramach nich aktywności, w ARIZ: Redefinicja i artykulacja oryginalnego problemu innowacyjnego (analiza systemu, analiza zasobów, definicja IFK i sformułowanie sprzeczności fizycznych) Usunięcie sprzeczności fizycznych (oddziel sprzeczności, zastosuj standardy, zamień problem) Dokonaj analizy rozwiązania (przegląd wszystkich kroków ARIZ, maksymalizacja użyteczności rozwiązania).

48 Cechy funkcjonalne ARIZ 48 - jest procesem wielokrotnych sformułowań problemu - jest logiczny i zdyscyplinowany - ciągle reinterpretuje problem - jest główną metodą TRIZ dla likwidacji konfliktów Narzędzia TRIZ w rozwiązywaniu problemów ARIZ: - pojęcie IFR i miary idealności - pojęcie sprzeczności (najpierw technicznej, potem fizycznej) - poszukiwanie i używanie zasobów wewnątrzsystemowych - modelowanie materiałowo-polowe (Su-Field).

49 Pokrewne sposoby algorytmicznego myślenia twórczego USIT 49 Produkt wielonarodowy USIT (Unified Structured Inventive Thinking). Metodologia ukierunkowana stricte na problemy techniczne (nowy wyrób techniczny) USIT składa się z czterech części: - definicja problemu - analiza problemu - generacja rozwiązania - wdrożenie rozwiązania. W metodologii USIT stosuje się tzw. operatory: obiekt atrybuty funkcja (nowe podejście). Operatory USIT (są stosowane wg wymienionego porządku): zwielokrotnienie, zmiany wymiarowe, zmiana alokacji funkcji, kombinacje par, generalizacja

50 Pokrewne sposoby algorytmicznego myślenia twórczego I-TRIZ 50 I-TRIZ (Ideation TRIZ). Rozbudowana metodologia podstawowego TRIZ (modyfikacja i nowości narzędziowe).

51 POZNAŃ UL. E. ESTKOWSKIEGO 6 dr inż. ROMAN DOMAŃSKI Katedra Systemów Logistycznych tel roman.domanski@wsl.com.pl DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ