Jak można zbliżyć się do lepszego zrozumienia kompleksowego pojęcia kultury?

Transkrypt

1 Co to jest kultura? Jak można zbliżyć się do lepszego zrozumienia kompleksowego pojęcia kultury? 1. Poprzez definicję W 1952 roku dwaj antropolodzy kultury Kroeber i Kluckhohn zebrali ponad 160 różnych definicji kultury. Bazując na wynikach swoich poszukiwań podali definicję, która zawiera najczęściej występujące elementy: Kultura składa się z eksplicytnych i implicytnych wzorców myślenia i zachowań, które są uzyskiwane oraz przekazywane poprzez symbole i stanowią charakterystyczne osiągnięcie grup ludzi. Obejmuje ona również osiągnięcia, które przejawiają się w uzyskanych dobrach materialnych. Istotną częścią każdej kultury są przekazywane przez tradycję idee, a w szczególności wartości. Czy mogą sobie Państwo wyobrazić, jak wiele definicji kultury istnieje dziś ponad 50 lat później? Musi być ich mnóstwo. Ktoś kiedyś powiedział, że prawdopodobnie istnieje tyle znaczeń kultury, ilu ludzi, którzy używają tego pojęcia ("...there are almost as many meanings of culture, as there are people using the term..." Ajiferuke). Oto kilka propozycji definicji kultury, które mogą być przydatne: Kultura jest komunikacją (Edward T. Hall). Kultura to (...) kolektywne zaprogramowanie umysłu, które odróżnia członków jednej grupy lub kategorii ludzi od innej (Geert Hofstede). Kultura to ogół wszystkich dzielonych przez członków kolektywu znaczeń, które decydują o ich zachowaniu (Clifford Geertz). Kultura to uniwersalny, ale dla danego społeczeństwa, organizacji, grupy bardzo typowy system orientacji (Alexander Thomas). 2. Poprzez wybranie tak jak kiedyś Kroeber i Kluckhohn ważnych elementów z wielu różnych definicji Kultura odnosi się do grup ludzi, ale niekoniecznie do grup etnicznych czy narodowych. Mówi się o kulturze organizacji, pokolenia, miasta itd. Kultura jest dynamiczna i otwarta. Nie jest sztywnym tworem, lecz znajduje się w nieustannym ruchu: komunikacja jest dostosowywana, korygowana, zmieniana. Kultura jest nabywana/wyuczana w trwającym przez całe życie procesie socjalizacji.

2 Kultura posiada określone wzory, które są stabilne i wciąż na nowo reprodukowane przez jej członków. Często są wytwarzane i stosowane nieświadomie, tak że człowiek nie potrafi wyjaśnić, dlaczego postępuje tak, jak postępuje. Kultura jest częścią tożsamości. Oferuje nam wzorce, postawy i przedmioty pozwalające nam czuć się przynależnym do określonej grupy, która daje nam emocjonalne oparcie i bezpieczeństwo.

3 3. Poprzez metafory Mówi się m.in., że kultura jest jak: 1) góra lodowa, 2) cebula, 3) okulary, 4) więzienie, 5) plecak, 6) supermarket. Góra lodowa - Wszystko to, co jest widoczne zachowanie, jedzenie, normy, język, sztuka, przedmioty każdego rodzaju znajduje się nad powierzchnią wody. - Wartości, wiara, przekonania, oczekiwania, historia, filozofia, wyobrażenia (o tym, co jest sprawiedliwe, biedne, o przyjaźni, honorze, o tym, jacy powinni być prawdziwi mężczyźni i kobiety) to wszystko jest pod powierzchnią wody. - Ukryta część kultury jest o wiele większa. - Dostęp do tego, co jest nad powierzchnią wody jest łatwiejszy, niż dostęp do tego, co znajduje się pod nią. - Nad powierzchnią wody wszystko (jeszcze) wydaje się być w porządku, tymczasem pod powierzchnią wody być może zanosi się już na burzę. Cebula - Cebule mają wiele warstw kultury również. - Na początku widzimy tylko to, co jest na zewnątrz. - Zewnętrzna warstwa szybciej się zmienia, np. nawyki żywieniowe. - Głębokie, ukryte warstwy wartości, założenia (o tym, co dobre, a co złe, o świecie) są chronione, a przez to stabilne. - Jeśli chcesz dostać się do wnętrza cebuli/kultury, musisz iść powoli z zewnątrz do wewnątrz i może się zdarzyć, że będziesz przy tym płakać.

4 Okulary - Spojrzenie na innych oraz na komunikację jest nieświadomie zniekształcane przez wyobrażenia/okulary własnej kultury. - Każde okulary dają inną perspektywę. - W komunikacji międzykulturowej nie chodzi o to, żeby zdjąć własne okulary i nosić inne (wszyscy, którzy noszą okulary, wiedzą, że niemożliwym jest widzieć dobrze w okularach kogoś innego!). - Chodzi o to, aby wziąć pod uwagę punkt widzenia innych. "Każdy nosi okulary, które dokładnie pasują na jego nos. Okulary te sprawiają, że jedną rzecz widzi się ostro, drugą niewyraźnie, a trzecią wcale. Więcej: to, co się zobaczyło własnymi oczami jest przeważnie własnym partactwem.»ja to widzę inaczej!«dlatego jest częstym i ważnym zdaniem w każdym dialogu, ponieważ»prawda zaczyna się we dwoje«(möller 1992)" (po: Schulz von Thun, część III, str. 327). Więzienie - W więzieniu tak jak i w kulturze są rzeczy, na które nie ma się żadnego wpływu. Nawet jeśli się chce. - Nie jest łatwo wydostać się z więzienia. Tak jak nie jest łatwo (jeśli w ogóle możliwe) uciec od kształtującej siły kultury. - Czasem kultura zmusza nas do przyjmowania postaw, których nienawidzimy... a mimo to je przyjmujemy.

5 Plecak - Plecak jest wypakowany różnymi elementami kultury, które w zależności od potrzeby i sytuacji można wyjąć i użyć. - Kiedy za dużo waży, staje się ciężarem zamiast pomocą. - Są rzeczy, które większość ludzi, niezależnie od swojego pochodzenia, nosi w swym plecaku, np.: - jedzenie (u jednego będzie to Coca-Cola, u innego ayran), - rzeczy, które umożliwią nam zachowanie czystości (jedni wezmą pastę do zębów, inni naczynie, które umożliwi im rytualne oczyszczenie), - rytuały grzecznościowe (jedni podadzą rękę, inni się ukłonią). Supermarket - Potrzeba czasu, aby się dobrze zorientować w supermarkecie tak jak we własnej (!) oraz obcej kulturze. - Zewnętrzny obserwator/obserwatorka szybko rozpoznał(a)by tych, którzy w supermarkecie czują się jak w domu, oraz tych, którzy są obcy tak jak w kulturze. - Wewnątrz kultury istnieje duża różnorodność tak jak w supermarkecie. - Może się zdarzyć, że klienci i klientki supermarketu, którzy kupują różne towary (np. ci, którzy kupują bioprodukty, oraz ci, którzy kupują produkty gotowe), mają ze sobą bardzo mało wspólnego i mogą tak jak zwolenniczki i zwolennicy różnych subkultur (np. kultury gotyckiej oraz miłośniczki i miłośnicy muzyki klasycznej) nigdy się nie spotkać. - Jeśli jest się wystarczająco upartym, to można wymusić zmianę (w asortymencie w normach). (Metafory 1 4 zostały narysowane przez Natalię Žurakowską: