Kierunek i poziom studiów: Biologia, poziom drugi Sylabus modułu: Filogenetyka i taksonomia roślin i zwierząt dla EKOP

Transkrypt

1 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Biologia, poziom drugi Sylabus modułu: Filogenetyka i taksonomia roślin i zwierząt dla EKOP kod modułu: 2BL_12 1. Informacje ogólne koordynator dr hab. prof. UŚ Adam Rostański modułu/wariantu rok akademicki 2014/2015 semestr II (letni) forma studiów stacjonarne sposób ustalania oceny Ocena końcowa jest średnią z wyniku zaliczenia pisemnego wykładu (0,5) oraz oceny z końcowej modułu laboratorium (0,5). Ocena z wykładu jest średnią ocen zaliczenia wykładów z części botanicznej i części zoologicznej. Ocena z laboratorium jest średnią ocen z laboratoriów w części botanicznej (średnia arytmetyczna ocen z kolokwiów i sprawozdań) i części zoologicznej (średnia ocen ze sprawozdań). Uzyskanie pozytywnych ocen z zaliczeń pisemnych wykładu i z laboratoriów umożliwia otrzymanie pozytywnej oceny końcowej modułu. 2. Opis zajęć dydaktycznych i pracy studenta nazwa Wykład prowadzący treści zajęć metody prowadzenia zajęć dydaktycznych (kontaktowych) pracy własnej studenta opis pracy własnej studenta organizacja zajęć 2BL_12_fs_1 dr hab. prof. UŚ Adam Rostański, prof. dr hab. Jacek Gorczyca Wykład Filogenetyka i taksonomia roślin i zwierząt przybliża studentowi główne problemy współczesnej taksonomii i filogenezy roślin i zwierząt opartej o genetyczne podstawy zmienności organizmów. Treść wykładu zawiera: - podstawy tworzenia klasyfikacji roślin i zwierząt; przegląd procedur taksonomicznych i metod gromadzenia danych taksonomicznych; - metody taksonomii numerycznej (fenetycznej) i taksonomii kladystycznej; - metody taksonomii ewolucyjnej i wykorzystanie metod molekularnych we współczesnych badaniach taksonomicznych; - zastosowanie badań taksonomicznych w różnych działach biologii. jak w opisie modułu 15 godzin 20 godzin Utrwalenie treści wykładu, praca z podstawową, zalecaną w sylabusie literaturą przedmiotu w tym również literaturą uzupełniającą wskazaną przez prowadzącego, przygotowanie do zaliczenia pisemnego z treści wykładu. 7 wykładów x 90min. i 1 wykład x 45 min., sala B-204 (ul. Jagiellońska 28), sala 216 (ul. Bankowa 9).

2 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 2 obowiązkowa uzupełniająca adres strony www informacje dodatkowe 1. Futyama D.J Ewolucja. Wyd. Uniw. Warszawskiego, Warszawa. 2. Klimaszewski S.M., Wojciechowski W., Jedlicka L Podstawy systematyki zoologicznej. Wyd. Uniw. Śląskiego, Katowice. 3. Stace C.A Taksonomia roślin i biosystematyka. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. 1. Drobnik J Zelnik i zielnikarstwo. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. 2. Fortey R.A, Thomas R.H Arthropod relationships. Chapman & Hall, London-Winheim -New York-Tokyo. 3. Kornaś J., Kornaś A.M Geografia roślin. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. 4. Mayr E Podstawy systematyki zwierząt. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. 5. Peter A.X Multicellular Animals. A new approach to the phylogenetic order in Nature. Akademie der Wissenschaften und der Literatur Springer, Mainz. 6. Rostański K Wykłady z botaniki systematycznej. Wyd. Uniw. Śląskiego, Katowice. 7. Szarski H Mechanizmy ewolucji. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. 8. Winston J.E Describing species, practical Taxonomic Procedure for Biologist. Columbia Univ. Press, New York. nazwa Laboratorium prowadzący treści zajęć metody prowadzenia zajęć dr Teresa Nowak, dr Katarzyna Bzdęga, dr hab. Jolanta Brożek, dr inż. Marcin Walczak Treści realizowane w trakcie zajęć laboratoryjnych obejmują następujące zagadnienia: - Teoretyczne podstawy taksonomii: systematyka, taksonomia, biosystematyka, populacja, gatunek i zasady doboru materiału do analiz. - Pojęcie cechy w biologii. Wartość i kategoryzacja cech w botanice. Grupowanie obiektów na przykładach nie biologicznych i biologicznych. - Taksonomia fenetyczna a filogenetyczna. Analiza fenetyczna na wybranym przykładzie botanicznym. Przygotowanie opisu gatunku rośliny. - Wprowadzenie do zagadnień taksonomii molekularnej. Podstawowa terminologia genetyczna w tym pojęcie zmienności genetycznej. Opracowanie macierzy i konstruowanie dendrogramów z wykorzystaniem zadanych współczynników genetycznych przy użyciu wybranych programów komputerowych. - Wykorzystanie różnorodnych cech bionomicznych w taksonomii zwierząt. - Analiza cech morfologicznych wybranych grup zwierząt i ich oznaczenie do gatunku według klucza. - Rodzaje literatury taksonomicznej. Procedura opisywania nowego gatunku i recenzji publikacji naukowej. - Podobieństwa pomiędzy organizmami jako podstawa wnioskowania filogenetycznego. Określanie cechy homologicznych i homoplastycznych, polaryzowanie cech i konstruowanie matryc dla wybranych grup owadów na podstawie dostępnej literatury. - Podstawowe założenia kladystyki. Analiza pokrewieństw taksonów na podstawie kladogramów. Tworzenie drzew filogenetycznych bazujących na opracowanych matrycach opartych o cechy morfologiczne oraz sekwencjach markerów molekularnych pozyskanych z baz danych molekularnych np.: GenBank, przy użyciu wybranych programów komputerowych Winclada i Mega. jak w opisie modułu

3 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 3 dydaktycznych (kontaktowych) pracy własnej studenta opis pracy własnej studenta organizacja zajęć obowiązkowa uzupełniająca adres strony www zajęć informacje dodatkowe 30 godzin 35 godzin Przygotowanie teoretyczne do laboratorium na podstawie zalecanej przez prowadzącego literatury przedmiotu, utrwalenie treści przekazywanych na ćwiczeniach i wykładach, poszerzenie wiedzy na podstawie wskazanej literatury przedmiotu, przygotowanie do kolokwiów i zastosowanie nabytej wiedzy i umiejętności do przygotowywania sprawozdań. 5 jednostek laboratoryjnych x 3 godz., sala B-206 (ul. Jagiellońska 28) i pracownia komputerowa B-205 (ul. Jagiellońska 28) 5 jednostek laboratoryjnych x 3 godz., sala 215 (ul. Bankowa 9) i pracownia komputerowa B- 205 (ul. Jagiellońska 28) 1. Matile L., Tassay P., Goujet D Wstęp do systematyki zoologicznej. PWN, Warszawa. 2. Higgs P.G., Attwood T.K Bioinformatyka i ewolucja molekularna. PWN, Warszawa. 3. Stace C.A Taksonomia roślin i biosystematyka. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. 1. Baxavenis A.D., Ouellette B.F Bioinformatyka. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. 2. Briggs D., Walters S.M Plant Variation and Evolution (3. ed.). Cambridge Univ. Press, Cambridge. 3. Chmielewski W.A Tropy i ślady zwierząt. PTTK Kraj, Warszawa. 4. Drobnik J Zelnik i zielnikarstwo. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. 5. Falniowski A Metody numeryczne w taksonomii. Wyd. Uniw. Jagiellońskiego, Kraków. 6. Klucze do oznaczania owadów Polski. Polskie Towarzystwo Entomologiczne. 3. Opis sposobów efektów kształcenia modułu Zaliczenie pisemne osoba(-y) przeprowadzająca(-e) 2BL_12_fs_1 dr hab. prof. UŚ. Adam Rostański, prof. dr hab. Jacek Gorczyca 2BL_12_w_1 Opanowanie i umiejętność wykorzystania wiedzy z treści wykładów oraz zalecanej w sylabusie literatury przedmiotu (podstawowej i uzupełniającej). bdb student prawidłowo definiuje oraz wykorzystuje pojęcia związane z taksonomią i filogenezą roślin i zwierząt, potrafi ze zrozumieniem wykorzystać wyniki analiz taksonomicznych; zna różnorodne metody analiz taksonomicznych i filogenetycznych i sposoby ich wykorzystania w taksonomii roślin i zwierząt; db - student definiuje i wykorzystuje wybrane pojęcia związane z taksonomią i filogenezą roślin i zwierząt, rozumie wybrane metody analizy taksonomicznej; posługuje się poznanym aparatem pojęciowym z zakresu taksonomii roślin i zwierząt; dst - student potrafi definiować wybrane pojęcia związane z podstawami filogenezy roślin i zwierząt oraz technikami analizy taksonomicznej, wykazuje podstawową znajomość wykorzystania poznanej wiedzy w taksonomii roślin i zwierząt; ndst - student nie definiuje i nie wykorzystuje pojęć związanych z taksonomią i filogenezą roślin i zwierząt, nie identyfikuje i nie potrafi zrozumieć podstawowych technik analizy

4 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 4 Kolokwium osoba(-y) przeprowadzająca(-e) Sprawozdanie osoby przeprowadzające taksonomicznej, nie wykazuje podstawowej znajomości wykorzystania poznanej wiedzy w taksonomii roślin i zwierząt. Za każdą poprawną odpowiedź student otrzymuje określoną liczbę punktów. Do ustalenia ostatecznej oceny stosuje się następującą skalę w odniesieniu do poprawnych odpowiedzi: % pkt - bdb 81-90% pkt - +db 71-80% pkt - db 61-70% pkt - +dst 51-60% pkt - dst 0-50% pkt - ndst Zaliczenie pisemne ma charakter testowo-opisowy. Zakres materiału: wiedza zdobyta w trakcie wykładów. Zakres ten obejmuje także pracę z literaturą uzupełniającą. Część pytań może mieć charakter testu wyboru, część będzie wymagała krótkiego opisu problemu. Czas trwania zaliczenia - ok. 1/2 h. dr Teresa Nowak Wiedza z zakresu programu laboratoriów BL_12_w_2 Za każdą poprawną odpowiedź student otrzymuje określoną liczbę punktów. Do ustalenia ostatecznej oceny stosuje się następującą skalę w odniesieniu do poprawnych odpowiedzi: % pkt - bdb 81-90% pkt - +db 71-80% pkt - db 61-70% pkt - +dst 51-60% pkt - dst 0-50% pkt - ndst W przypadku otrzymania oceny ndst. możliwa jest poprawa w terminie wyznaczonym przez prowadzącego, a w przypadku nieobecności napisanie kolokwium, w innym, ustalonym z prowadzącym terminie. 1 kolokwium w terminie zgodnym z harmonogramem laboratoriów. Pytania (4-5) mają charakter otwarty. Czas trwania kolokwium ok. 15 min. 2BL_12_w_3 dr Teresa Nowak, dr Katarzyna Bzdęga, dr hab. Jolanta Brożek,, dr inż. Marcin Walczak Podstawowe wiadomości związane z tematyką każdych zajęć. Wiedza i praktyczne umiejętności w rozwiązywaniu zadanych problemów (m.in.: umiejętność oznaczania

5 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 5 gatunków zwierząt i roślin na podstawie różnorodnych cech taksonomicznych, wykonanie analiz fenetycznej i kladystycznej). Sprawozdania oceniane są pod względem poprawność j oraz zakresu opracowanego zagadnienia tematycznego. Poszczególne części sprawozdania podlegają różnej ocenie punktowej. Za każde sprawozdanie student może otrzymać maksymalnie 15 pkt. Ostateczna ocena ustalona jest wg następującej skali: 15 pkt bdb pkt db+ 12 pkt db pkt dst+ 8-9 pkt dst 7 pkt ndst Student składa 6 sprawozdań przygotowanych zgodnie ze wskazówkami prowadzącego po odbyciu poszczególnych bloków tematycznych. Obecność studenta na zajęciach jest obowiązkowa. W sytuacjach losowych, dopuszczalne są dwie nieobecności, które muszą być usprawiedliwione.. W przypadku każdej nieobecności punktacja za sprawozdanie wynosi zero (0).