Elektryzuj?ca przysz?o?? Afryki

Transkrypt

1 Elektryzuj?ca przysz?o?? Afryki Date : 16 Stycze? 2015 Rynki wschodz?ce i nowe rynki wschodz?ce s? wiod?cym tematem tegorocznego?wiatowego Forum Ekonomicznego, odbywaj?cego si? w szwajcarskim Davos w tygodniu rozpoczynaj?cym si? 19 stycznia. Szczególnie interesuj?ca jest dla mnie sesja zatytu?owana Plan d??e? Afryki do wzrostu gospodarczego. Nasz zespó? nadal uwa?a,?e Afryka, w uj?ciu ogólnym, ma du?y d?ugofalowy potencja?, pomimo pewnych bie??cych przeszkód, takich jak spadki cen ropy, które mog? odbi? si? na kondycji krajów w du?ym stopniu zale?nych od przychodów ze sprzeda?y tego surowca. Uwa?amy,?e inwestycje w infrastruktur? s? kluczowym motorem rozwoju gospodarczego w Afryce, a jednym z najwa?niejszych elementów tej infrastruktury s? sieci energetyczne. Dane statystyczne dotycz?ce niedoborów energii, w szczególno?ci w Afryce Subsaharyjskiej, nie s? najlepsze. Wed?ug danych ameryka?skiej agencji rz?dowej U.S. Energy Information Administration, w 2011 r. ca?a Afryka Subsaharyjska by?a w stanie wytworzy? zaledwie 78 gigawatów energii elektrycznej, z czego 44 gigawaty przypad?y na RPA. Dla porównania, Stany Zjednoczone w tym samym czasie by?y w stanie wytworzy? 1053 gigawatów. Innymi s?owy, energia, jak? mo?e wyprodukowa? ca?a Afryka, stanowi zaledwie 7% potencja?u energetycznego USA. Takie pa?stwa europejskie, jak Szwecja czy Polska, produkuj? porównywalne ilo?ci energii co ca?y region Afryki Subsaharyjskiej poza RPA.[1] Co wi?cej, faktyczna produkcja w tym regionie jest najprawdopodobniej znacznie ni?sza ni? wspomniany potencja? energetyczny, w zwi?zku z niedostatecznym utrzymaniem zasobów, przestarza?ym sprz?tem i niedoborami paliwa. Jeszcze mniej energii dociera do odbiorców ko?cowych, w zwi?zku z uszkodzonymi sieciami energetycznymi, stratami podczas przesy?u czy te? kradzie?? energii. Wed?ug danych per capita, obywatel USA zu?ywa rocznie?rednio kilowatogodzin energii, a obywatel Etiopii zaledwie 52. Tylko 30% obywateli Afryki Subsaharyjskiej ma jakikolwiek dost?p do energii elektrycznej[2], a nawet w miejscach, gdzie mo?na korzysta? z pr?du, spadki napi?cia lub przerwy w zasilaniu s? bardzo cz?ste. Jedn? z moich podró?y do Nigerii urozmaici?a przerwa w zasilaniu, która nieoczekiwanie uwi?zi?a nas w windzie jednego z najbardziej ekskluzywnych hoteli w Lagos. Dla fabryk czy szpitali, takie niedobory pr?du s? nie tylko niewygodne, ale i potencjalnie szkodliwe. 1 / 6

2 Wyzwania zwi?zane z deficytem energetycznym w Afryce s? równie ogromne jak skala dzia?a? podejmowanych w celu rozwi?zania problemów. Wiele spo?ród najpowa?niejszych projektów zwi?zanych jest z wykorzystaniem potencja?u pot??nych afryka?skich rzek, a wa?n? rol? w ich realizacji odgrywaj? chi?skie przedsi?biorstwa maj?ce do?wiadczenie zdobyte przy budowie tam i elektrowni w Chinach. Wyj?tkowo aktywny w tym obszarze jest rz?d Etiopii; w?ród du?ych projektów zwi?zanych z wi?kszo?ci? rzek przep?ywaj?cych przez terytorium tego kraju jest tak?e plan budowy tamy na Nilu B??kitnym, która mo?e ostatecznie wygenerowa? sze?? gigawatów mocy. Powa?ne projekty hydroenergetyczne realizuj? lub planuj? równie? Uganda, Mozambik i Ghana. Najwi?ksz? skal? ma projekt Inga 3 na rzece Kongo w Demokratycznej Republice Konga; nowo budowana elektrownia pocz?tkowo mia?a generowa? 4,8 gigawatów, ale jej ostateczny potencja? ma przekroczy? 40 gigawatów.[3] Wspierane przez Chiny inwestycje w budow? tam, a tak?e inne du?e projekty, takie jak elektrownie 2 / 6

3 atomowe w RPA czy budowa du?ej elektrowni w?glowej w Zimbabwe, mog? znacz?co odmieni? sytuacj? energetyczn? Afryki. Niemniej jednak, dodatkowym wyzwaniem b?dzie dystrybucja energii wytworzonej przez owoce tych projektów, bior?c pod uwag? pot??ne rozmiary Afryki, rozproszenie jej populacji czy niskie poziomy dochodu per capita, które zwi?kszaj? ryzyko kradzie?y zarówno samej energii, jak i warto?ciowych przewodów miedzianych. Dodatkowym problemem w wielu przypadkach jest niestabilna sytuacja polityczna. Dlatego mo?e okaza? si?,?e najwi?ksze inwestycje b?d? ostatecznie wykorzystywane nie przez ca?? populacj?, ale g?ównie przez przedsi?biorstwa wydobywcze, inne zak?ady przemys?owe oraz zamo?ne obszary miejskie, potrafi?ce zapewni? odpowiedni poziom bezpiecze?stwa i dysponuj?ce odpowiednimi zasobami finansowymi. Pozostaje tak?e kwestia znacz?cych kosztów dla?rodowiska, które jednak mog? zosta? zrównowa?one przez ostateczne korzy?ci. Finansowana przez rz?d USA inicjatywa Power Africa ma zapewni? wiedz? i?rodki finansowe niezb?dne do tworzenia po??cze? inwestycyjnych pomi?dzy sektorem prywatnym a afryka?skimi rz?dami w celu rozwijania mniejszych i innowacyjnych projektów w obszarze energetyki. By?yby to przede wszystkim projekty zwi?zane z odnawialnymi?ród?ami energii, wykorzystuj?ce ogromne mo?liwo?ci Afryki zwi?zane z energi? s?oneczn?, wiatrow? i geotermaln?, z jednoczesnym uwzgl?dnieniem rosn?cego potencja?u gazu ziemnego wynikaj?cego z coraz wi?kszej ilo?ci odkrywanych z?ó? w?glowodorów. Inicjatywa Power Africa realizowana jest od nieco ponad roku; dofinansowanie zapowiedziane podczas sierpniowego szczytu z udzia?em przywódców USA i pa?stw afryka?skich zwi?kszy?o potencjalny bud?et operacyjny do 26 mld USD poprzez bezpo?rednie finansowanie oraz gwarancje inwestycyjne. Wed?ug informacji zawartych w opracowanym przed szczytem rocznym raporcie za 2014 r., realizowane projekty zaowocuj? wzrostem potencjalnej produkcji energii o 2,8 gigawatów; trwaj? negocjacje dotycz?ce realizacji kolejnych projektów, które podnios? zdolno?? produkcyjn? o kolejne 5 z docelowych 10 gigawatów do 2020 r. W?ród kluczowych inicjatyw nale?y wymieni? farmy wiatrowe w Kenii i Tanzanii, elektrowni? s?oneczn? w Tanzanii oraz du?y projekt zwi?zany z energi? geotermaln? w Etiopii. Nawet mniejsze projekty mog? przynie?? nieproporcjonalnie du?e korzy?ci. Ma?e generatory energii ju? teraz odgrywaj? du?? rol? w Afryce - gdyby by?o inaczej, dane statystyczne, wed?ug których 82% Kenijczyków ma telefony komórkowe[4], a jednocze?nie zaledwie 20% populacji ma dost?p do elektryczno?ci, by?yby nielogiczne. Obecnie, spor? cz??? niezb?dnej energii produkuj? generatory spalinowe zasilane benzyn? lub olejem nap?dowym, które s? drogie, szkodliwe dla?rodowiska i niezbyt wydajne. Ta sytuacja mo?e si? zmieni? wraz z mocnym spadkiem cen rozwi?za? technologicznych umo?liwiaj?cych generowanie energii s?onecznej oraz rozwojem technologii lokalnego magazynowania energii na potrzeby o?wietlenia czy?adowania telefonów komórkowych. Klasyczne przyk?ady to?adowarka na baterie s?oneczne wprowadzona do oferty operatora telefonii komórkowej w Zimbabwe czy bardziej zaawansowana lampa na baterie s?oneczne ze z??czem USB umo?liwiaj?cym na?adowanie telefonu. Niektóre projekty realizowane w ramach inicjatywy Power Africa maj? na celu zaspokojenie w?a?nie tego typu potrzeb lokalnych. Jako inwestorzy, postrzegamy takie zmiany jako?ród?o potencjalnie atrakcyjnych mo?liwo?ci. 3 / 6

4 Najwi?ksze projekty realizowane s? w du?ej mierze z wykorzystaniem zasobów publicznych, ale podwykonawcy i dostawcy tak?e mog? czerpa? z nich znacz?ce korzy?ci. G?ówn? rol? w takich inicjatywach, jak Power Africa, zwykle odgrywaj? mi?dzynarodowe korporacje z USA, ale afryka?scy partnerzy tak?e s? w nie zaanga?owani. Ponadto, jednym z wa?nych dodatkowych tematów projektu jest zach?canie rz?dów afryka?skich pa?stw do prywatyzowania sektora energetyki, np. w Nigerii, gdzie planowany jest podzia? niewydolnego pa?stwowego przedsi?biorstwa energetycznego. Przyk?adem innowacji stymulowanych przez reformy s? zmiany regulacyjne, które sk?oni?y nigeryjsk? spó?k? z bran?y ropy naftowej i gazu ziemnego do budowy infrastruktury do pozyskiwania surowca z pól naftowych w Nigerii, na których dotychczas gaz by? spalany bezproduktywnie. W przysz?o?ci, zasilane tym gazem generatory zapewni? stabilne i niedrogie?ród?o energii, a wydobycie gazu b?dzie mia?o du?y udzia? w przychodach firmy. Nawet najmniejsze projekty energetyczne mog? oferowa? spore mo?liwo?ci w d?u?szej perspektywie - w ko?cu pot??ne blue-chipy tak?e od czego? zaczynaj?. Przede wszystkim uwa?amy,?e dost?p do niezawodnych?róde? energii mo?e podtrzyma? dynamiczny wzrost gospodarczy w ca?ej Afryce, odmieniaj?c?ycie jej mieszka?ców i tworz?c rynki dla dostawców nowych us?ug i towarów konsumenckich. Znakomitym przyk?adem potencja?u tego mechanizmu jest Nigeria. Dobrze zarabiaj?ce nigeryjskie gospodarstwa domowe wydaj? setki dolarów miesi?cznie na generatory spalinowe zasilaj?ce lodówki i klimatyzatory. Gdyby te same rodziny mia?y dost?p do stabilnych i ta?szych?róde? energii, ogromne ilo?ci uwolnionego w ten sposób kapita?u mog?yby by? przeznaczone na oszcz?dno?ci, inwestycje czy konsumpcj?. To samo dotyczy du?ych i ma?ych przedsi?biorstw, które potrzebuj? energii do bie??cej dzia?alno?ci. Powszechny dost?p do niezawodnych?róde? energii by?by korzystny zarówno dla spó?ek powi?zanych z rynkiem konsumenckim, jak i dla dostawców us?ug finansowych. Komentarze, opinie i analizy Marka Mobiusa wyra?aj? wy??cznie jego osobiste pogl?dy, s? przedstawione wy??cznie w celach informacyjnych i nie stanowi? indywidualnych porad inwestycyjnych ani zach?ty do kupna, sprzeda?y ani utrzymywania jakichkolwiek papierów warto?ciowych czy stosowania jakiejkolwiek strategii inwestycyjnej. Informacje zawarte w niniejszym dokumencie nie maj? charakteru porad prawnych ani podatkowych. Informacje zawarte w niniejszym dokumencie s? aktualne wy??cznie na dzie? publikacji, mog? ulec zmianie bez uprzedniego powiadomienia i nie stanowi? kompletnej analizy wszystkich istotnych faktów dotycz?cych jakiegokolwiek kraju, regionu, rynku czy inwestycji. Dane pochodz?ce z zewn?trznych?róde? mog?y zosta? wykorzystane na potrzeby opracowania niniejszego dokumentu. Takie dane nie zosta?y odr?bnie zweryfikowane, potwierdzone ani poddane kontroli przez Franklin Templeton Investments (FTI). FTI nie ponosi?adnej odpowiedzialno?ci za jakiekolwiek straty wynikaj?ce z wykorzystania jakichkolwiek informacji zawartych w niniejszym dokumencie; inwestor mo?e opiera? swe decyzje na przedstawionych tutaj opiniach lub wynikach analiz wy??cznie na w?asne ryzyko. Produkty, us?ugi i informacje mog? nie by? dost?pne pod niektórymi jurysdykcjami i s? oferowane przez podmioty powi?zane z FTI i/lub przez dystrybutorów, w zale?no?ci od lokalnie obowi?zuj?cych przepisów. Aby dowiedzie? si?, czy 4 / 6

5 dane produkty i us?ugi s? dost?pne pod okre?lon? jurysdykcj?, nale?y skonsultowa? si? z profesjonalnym doradc? finansowym. Jakie jest ryzyko? Wszelkie inwestycje wi??? si? z ryzykiem, w??cznie z ryzykiem utraty zainwestowanego kapita?u. Z inwestowaniem na rynkach zagranicznych zwi?zane jest okre?lone ryzyko, m.in. ryzyko waha? kursów walut i ryzyko niestabilnej sytuacji gospodarczej i politycznej. Inwestycje na rynkach wschodz?cych, do których nale?? tak?e nowe rynki wschodz?ce, obarczone s? wi?kszym ryzykiem wynikaj?cym z powy?szych czynników, oprócz typowych dla nich ryzyk zwi?zanych z wzgl?dnie niewielkimi rozmiarami, mniejsz? p?ynno?ci? i brakiem odpowiednich ram prawnych, politycznych, biznesowych i spo?ecznych dla rynków papierów warto?ciowych. Poniewa? wspomniane ramy prawne, polityczne, biznesowe i spo?eczne s? zwykle jeszcze s?abiej rozwini?te na nowych rynkach wschodz?cych, a wyst?puj? tak?e rozmaite inne czynniki, takie jak podwy?szony potencja? skrajnych waha? kursów, braku p?ynno?ci, barier ograniczaj?cych transakcje oraz mechanizmów kontroli gie?d, ryzyka zwi?zane z rynkami wschodz?cymi s? nasilone w przypadku nowych rynków wschodz?cych. [1]?ród?o: ameryka?ska agencja rz?dowa U.S. Energy Information Administration, dane statystyczne dot. mi?dzynarodowej energetyki, 2014 r. [2]?ród?o: OECD/IEA, 2014 r., Prognozy dla afryka?skiej energetyki: perspektywy energetyczne w Afryce Subsaharyjskiej, raport specjalny - prognozy dla?wiatowej energetyki (World Energy Outlook), IEA Publishing. Licencja: [3]?ród?o: International Rivers.Org, Grand Inga Dam, DR Congo. 5 / 6

6 Powered by TCPDF ( Inwestowanie na rynkach wschodz?cych [4]?ród?o: Pew Research Global Attitudes Project - Pew Research Center, Washington, D.C. 6 / 6