Urząd Miasta Opola Program ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Opola na lata z perspektywą na lata

Transkrypt

1 Urząd Miasta Opola Program ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Opola na lata z perspektywą na lata Opole, 2013 r.

2 Zespół autorski: Zespół autorów pod kierownictwem dr inż. Iwony Rackiewicz mgr Urszula Chmura dr Zbigniew Gołębiewski HYDROACUSTIC Piotr Hilszer dr inż. Jacek Jaśkiewicz mgr Marek Kuczer mgr inż. Wojciech Kusek mgr inż. Agata Landwójtowicz dr inż. Iwona Rackiewicz mgr inż. Marek Rosicki Weryfikacja: mgr inż. Mariusz Szalej (w zakresie zagadnień akustycznych) mgr inż. arch. Ewa Oglęcka (w zakresie urbanistyki i planowania przestrzennego) opieka ze strony Dyrekcji mgr Elżbieta Płuska ATMOTERM S.A. Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko

3 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP Tło opracowania Podstawy formalne opracowania Cel i zakres pracy Metodyka opracowania Etapy opracowania Programu Wskaźniki długookresowe Wskaźnik M Wskaźnik efektywności ekologicznej Wskaźnik efektywności ekonomicznej CZĘŚĆ OPISOWA Opis obszaru objętego zakresem programu Charakterystyka miasta Naruszenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku Hałas drogowy Hałas kolejowy Hałas przemysłowy Podstawowe kierunki i zakres działań niezbędnych do przywrócenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku Czynniki wpływające na poziom hałasu Proponowane metody ograniczania hałasu drogowego Proponowane metody ograniczania hałasu kolejowego Proponowane metody ograniczania hałasu przemysłowego Termin i koszty realizacji Programu, w tym terminy i koszty realizacji poszczególnych zadań Harmonogram rzeczowo-finansowy działań Źródła finansowania Programu Kredyty bankowe Pożyczki preferencyjne Bezzwrotne źródła finansowania inwestycji określonych w programach operacyjnych Środki na finansowanie szczegółowych zadań zawartych w projekcie Finansowanie w ramach wieloletnich planów finansowych UE na lata Wskazanie rodzajów informacji i dokumentów wykorzystanych do kontroli i dokumentowania realizacji Programu OGRANICZENIA I OBOWIĄZKI WYNIKAJACE Z REALIZACJI PROGRAMU Organy administracji... 66

4 3.1.1 Przekazywanie organowi przyjmującemu Program informacji o wydawanych decyzjach, których ustalenia zmierzają do osiągnięcia celów Programu Wydawanie aktów prawa miejscowego Monitorowanie realizacji Programu Podmioty korzystające ze środowiska i ich obowiązki UZASADNIENIE Dane i wnioski wynikające z map akustycznych Obszar objęty mapą akustyczną Tereny objęte Programem Charakterystyka techniczno-akustyczna źródeł hałasu mających negatywny wpływ na poziom hałasu w środowisku Trendy zmian stanu akustycznego Wskazania do koncepcji działań zabezpieczających środowisko przed hałasem Tereny nieobjęte Programem Analiza materiałów dokumentów i publikacji wykorzystanych do opracowania Programu Polityki, strategie, plany i programy Przepisy prawa i decyzje administracyjne mające wpływ na stan akustyczny środowiska Plany inwestycyjne zarządzających źródłami hałasu Dostępne techniki i technologie w zakresie ograniczania hałasu WYNIKI KONSULTACJI SPOŁECZNYCH STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM BIBLIOGRAFIA SPIS TABEL SPIS RYSUNKÓW Załącznik Nr 1 Obszary objęte Programem przed i po zastosowaniu działań naprawczych Załącznik Nr 2 Raport z konsultacji społecznych projektu Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Opola na lata z perspektywą na lata Załącznik Nr 3 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Opola na lata z perspektywą na lata

5 Wykaz pojęć i skrótów użytych w opracowaniu aglomeracja rozumie się przez to miasto lub kilka miast o wspólnych granicach administracyjnych APOŚ Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta Opola na lata z perspektywą na lata BEiŚ Strategia Bezpieczeństwo Ekologiczne i Środowisko db decybel; logarytmiczna jednostka powszechnie stosowana w pomiarach dotyczących dźwięku. Decybel sam w sobie nie jest określeniem żadnej konkretnej wartości. Wartość wyrażona w decybelach mówi jedynie o proporcji pomiędzy dwoma wielkościami, w których jedna jest wartością odniesienia. Decybel stosowany jest do opisu wielkości, dla których stosunek wielkości najmniejszej do największej wyraża się w tysiącach DSRK Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju EFMR Europejski Fundusz Morski i Rybacki EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFRROW Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich EFS Europejski Fundusz Społeczny eksploatacja instalacji lub urządzenia rozumie się przez to użytkowanie instalacji lub urządzenia oraz utrzymywanie ich w sprawności emisja rozumie się przez to wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi: a) substancje, b) energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne FS Fundusz Spójności hałas rozumie się przez to dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do Hz instalacja rozumie się przez to: a) stacjonarne urządzenie techniczne, b) zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu, c) budowle nie będące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję IPMA Internetowy Portal Mapy Akustycznej Miasta Opola KPZK Krajowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego L AeqD - równoważny poziom dźwięku A dla pory dnia ( ) L AeqN - równoważny poziom dźwięku A dla pory nocy ( ) L DWN - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (db), wyznaczony w ciągu wszystkich pór w roku, z uwzględnieniem pory dnia ( ), pory wieczoru ( ) oraz pory nocy ( ); wskaźnik hałasu dla pory dziennej, wieczornej i nocnej L N - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (db), wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku ( ); wskaźnik hałasu dla pory nocnej M - wskaźnik charakteryzujący wielkość przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu i liczbę mieszkańców na terenie, określony w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, 5

6 jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U. z 2002 r., Nr 179, poz. 1498) mapa akustyczna Mapa akustyczna miasta Opola opracowana w latach 2011 i 2012 oraz zaktualizowana w roku 2013 (w związku z obowiązującym od 23 października 2012 r. rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2012 r., poz. 1109) oraz w celu uwzględnienia dodatkowych źródeł hałasu przemysłowego i drogowego) obszar cichy poza aglomeracją rozumie się przez to obszar, który nie jest narażony na oddziaływanie hałasu komunikacyjnego, przemysłowego lub pochodzącego z działalności rekreacyjno-wypoczynkowej obszar cichy w aglomeracji rozumie się przez to obszar, na którym nie występują przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu wyrażonych wskaźnikiem hałasu L DWN oddziaływanie na środowisko rozumie się przez to również oddziaływanie na zdrowie ludzi POH Program ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Opola na lata z perspektywą na lata POIiŚ Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko POP Program ochrony powietrza dokument przygotowany w celu określenia działań zmierzających do przywrócenia odpowiedniej jakości powietrza na terenie, na którym zanotowano przekroczenia dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń. POP jest aktem prawa miejscowego uchwalanym przez Sejmik Województwa Opolskiego POŚ Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) RDOŚ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Opolu RPO WO Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata SUiKZP Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Opola ŚSRK Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju TEN-T Trans-Europejska Sieć Transportowa UM Urząd Miasta Opola WFOŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Opolu WIOŚ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu WPF Wieloletnia Prognoza Finansowa Miasta Opola WRS Wspólne Ramy Strategiczne WSSE Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Opolu MZD Miejski Zarząd Dróg w Opolu 6

7 1. WSTĘP 1.1 Tło opracowania Podstawą prawną opracowania Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Opola na lata z perspektywą na lata , zwanego dalej Programem, jest art. 119 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), który stanowi że dla terenów, gdzie poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny tworzy się programy ochrony środowiska przed hałasem, których celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego. Wymóg ten wynika z implementacji Dyrektywy 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 25 czerwca 2002r. odnoszącej się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku (Dz. U. L 189 z ). Program powinien być określony w terminie 1 roku od dnia opracowania mapy akustycznej terenu, którego dotyczy, natomiast jego aktualizacja powinna odbywać się co najmniej raz na 5 lat, w tym także w przypadku wystąpienia okoliczności uzasadniających zmianę planu lub harmonogramu realizacji. Niniejszy Program jest pierwszym programem ochrony środowiska przed hałasem, jaki został opracowany dla miasta Opola. Podstawą do sporządzenia Programu była analiza opracowanej w latach 2011 i 2012 oraz zaktualizowanej w roku 2013 Mapy akustycznej miasta Opola 1,2,3. Istotnym elementem procedury opracowania Programu jest zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu. Pogram uchwalony przez Radę Miasta Opola stanowi akt prawa miejscowego. Informacje o programie oraz postępach w jego realizacji przekazywane są w formie sprawozdań do Komisji Europejskiej. Integralną część niniejszego opracowania stanowi załącznik Nr 1, w którym przedstawiono obszary przekroczeń objęte Programem przed i po zastosowaniu działań naprawczych. 1.2 Podstawy formalne opracowania Podstawą formalną opracowania jest umowa nr RB/203/2013 z dnia 20 lutego 2013 r. zawarta pomiędzy Miastem Opolem a Konsorcjum Firm: Lider Konsorcjum ATMOTERM S.A. z siedzibą w Opolu oraz Członek Konsorcjum HYDROACUSTIC PIOTR HILSZER z siedzibą w Murowanej Goślinie. Integralną część umowy stanowi harmonogram prac. Praca została podzielona na pięć etapów, przy czym I etap dotyczy aktualizacji mapy akustycznej miasta Opola, natomiast pozostałe etapy (II-V) są związane z opracowaniem Programu ochrony środowiska przed hałasem. Poniżej przedstawiono ogólny opis etapów, a w tabeli Nr 1 terminy ich realizacji. etap I - aktualizacja mapy akustycznej miasta Opola, opracowanej w latach , w związku z obowiązującym od 23 października 2012 r. rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2012 r., poz. 1109) oraz w celu uwzględnienia dodatkowych źródeł hałasu przemysłowego i drogowego, a także aktualizacja istniejącego serwisu mapowego (IPMA); 1 Mapa akustyczna miasta Opola w zakresie hałasu kolejowego; EKOPROJEKT Jarosław Kowalczyk; 2011 r. 2 Mapa akustyczna miasta Opola w zakresie hałasu drogowego i przemysłowego (wraz z IPMA); HYDROACUSTIC Piotr Hilszer; 2012 r. 3 Realizacja zadań z zakresu wspomagania systemów gromadzenia i przetwarzania danych związanych z dostępem do informacji o środowisku (w tym opracowania programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Opola). Etap I aktualizacja mapy akustycznej miasta Opola, opracowanej w latach (wraz z aktualizacją IPMA); konsorcjum firm: ATMOTERM S.A. i HYDROACUSTIC PIOTR HILSZER; 2013 r. 7

8 etap II - opracowanie projektu Programu wraz z Wizualizacją, opiniowanie projektu Programu przez Zamawiającego i jednostki przez niego wskazane (w tym zarządzających źródłami hałasu), wystąpienie do właściwych organów w sprawie stwierdzenia konieczności przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko projektu Programu i ustalenia zakresu i stopnia szczegółowości Prognozy; etap III opracowanie Prognozy, w przypadku nałożenia obowiązku jej wykonania przez właściwe organy i przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, wprowadzenie ewentualnych zmian do projektu Programu i Prognozy, sporządzenie podsumowania, zgodnie z wytycznymi ustawy 4 (WARIANT I); etap IV - przeprowadzenie konsultacji społecznych projektu Programu, prezentacja na posiedzeniu Zespołu ds. Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Opola, wykonanie Raportu z konsultacji społecznych, opracowanie projektu Programu uwzględniającego wyniki z Raportu, opiniowanie projektu Programu oraz Raportu przez jednostki wskazane przez Zamawiającego, wprowadzenie ewentualnych zmian do Programu; etap V opiniowanie projektu programu (i Prognozy, jeżeli będzie wymagana) przez właściwe organy, prezentacja projektu Programu na posiedzeniu Zespołu ds. programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Opola, przygotowanie projektu Programu (Prognozy), z uwzględnieniem zmian wprowadzonych przez właściwe organy, prezentacja Programu na posiedzeniach Komisji Rady Miasta Opola i sesji Rady Miasta Opola, przygotowanie Programu z uwzględnieniem zmian wprowadzonych przez Radnych Miasta Opola oraz wykonanie Sprawozdań do Komisji Europejskiej, a także umieszczenie na IPMA warstw tematycznych prezentujących skuteczność działań przeciwhałasowych przewidzianych Programem. Tabela 1. Harmonogram realizacji poszczególnych etapów pracy Etap Termin rozpoczęcia Termin zakończenia - do I II III IV V Cel i zakres pracy Celem niniejszego Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Opola jest określenie kierunków i zakresu działań niezbędnych dla przywrócenia dopuszczalnych poziomów hałasu na obszarach, gdzie zidentyfikowano (na podstawie danych z map akustycznych) przekroczenia obowiązujących norm, w tym wskazanie działań priorytetowych. Mając powyższe na uwadze, w ramach Programu szczególną analizą objęto tereny mieszkaniowe położone w granicach administracyjnych miasta Opola, dla których wskaźnik M, charakteryzujący w sposób łączny wielkość przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu i liczbę mieszkańców znajdujących się na danym terenie (wyznaczony na podstawie mapy akustycznej) wykazuje wartości większe od zera. Zakres Programu jest zgodny z wymogami określonymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U. z 2002 r. Nr 179, poz. 1498) i obejmuje następujące części: 4 Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, z późn. zm.) 8

9 1) opisową; 2) wyszczególniającą ograniczenia i obowiązki wynikające z realizacji programu; 3) uzasadnienie zakresu zagadnień. W ramach części opisowej został przedstawiony obszar objęty zakresem Programu, wskazane naruszenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, wyszczególnione podstawowe kierunki i zakres działań naprawczych, a także zamieszczono harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji zadań z podaniem jednostki odpowiedzialnej za realizację oraz wskaźników monitorowania. Omówiono również źródła finansowania Programu oraz wskazano rodzaje informacji i dokumentów wykorzystanych do kontroli i dokumentowania realizacji Programu. Część wyszczególniająca ograniczenia i obowiązki wynikające z realizacji Programu podaje organy administracji właściwe w sprawach: przekazywania organowi przyjmującemu Program informacji o wydawanych decyzjach, których ustalenia zmierzają do osiągnięcia celów Programu; wydawania aktów prawa miejscowego, monitorowania realizacji Programu. Wskazuje ona również obowiązki podmiotów korzystających ze środowiska. Uzasadnienie uwzględnia dane i wnioski wynikające ze sporządzonych map akustycznych, analizę materiałów, dokumentów i publikacji wykorzystanych do opracowania Programu, w tym: polityk, strategii, programów wypracowanych na poziomie krajowym, województwa i lokalnym; przepisów prawa mających wpływ na stan akustyczny środowiska; nowych, dostępnych technik i technologii w zakresie ograniczania hałasu. Ponadto w części tej przedstawiono również plany inwestycyjne i organizacyjne zarządzających źródłami hałasu. W dalszej części dokumentu zamieszczono wnioski z konsultacji społecznych. Ostatni rozdział opracowania stanowi streszczenie Programu w języku niespecjalistycznym. 1.4 Metodyka opracowania Etapy opracowania Programu Etapy opracowania Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Opola na lata z perspektywą na lata przedstawiono na rysunku Nr 1. Materiałem wyjściowym do opracowania Programu była analiza opracowanej w latach 2011 i 2012 oraz zaktualizowanej w roku 2013 mapy akustycznej miasta Opola. Na podstawie wykonanej analizy zidentyfikowano tereny, na których zostały przekroczone dopuszczalne poziomy hałasu (wyrażone wskaźnikami hałasu L DWN oraz L N ), określono wartości wskaźnika M dla terenów mieszkaniowych oraz zakres przekroczeń dla pozostałych terenów, dla których ustala się dopuszczalne poziomy hałasu (w tym: terenów przeznaczonych pod szpitale, budynki związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży). Wykorzystując powyższe informacje, a także biorąc pod uwagę kierunki polityk, wytyczne określone w dokumentach strategicznych miasta, województwa, państwa oraz plany inwestycyjne i organizacyjne zarządzających źródłami hałasu, sformułowano priorytety Programu. Jako podstawową zasadę Programu przyjęto niegenerowanie nowych obszarów narażonych na ponadnormatywny hałas oraz ograniczanie poziomu hałasu na terenach narażonych na przekroczenia, w pierwszej kolejności tam, gdzie wskaźniki uciążliwości są najwyższe. Dla wypełnienia przyjętych celów określono zadania, które ujęto w harmonogramie rzeczowo-finansowym, biorąc pod uwagę możliwości realizacyjne, efektywność ekologiczną i ekonomiczną poszczególnych przedsięwzięć. W pespektywie krótkoterminowej proponuje się przede wszystkim zadania najpilniejsze do realizacji. 9

10 W perspektywie długoterminowej zadania mają charakter bardziej kierunkowy. Dla każdego zadania określono wskaźniki monitorowania oraz sposób i formę przekazywania informacji o realizacji zadania do Prezydenta Miasta Opola. Biorąc pod uwagę efektywną realizację Programu, przestawiono ogólną koncepcję monitorowania jego wdrażania. Mapa akustyczna miasta Opola Aktualizacja mapy akustycznej miasta Opola 2013 Identyfikacja terenów na których zostały przekroczone dopuszczalne poziomy hałasu; wskaźnik M dla terenów mieszkaniowych Dokumenty strategiczne państwa, województwa, miasta Planowane przedsięwzięcia inwestycyjne i organizacyjne zarządzających źródłami PRIORYTETY ZADANIA Harmonogram realizacji zadań Struktura finansowania Zasady monitorowania (wskaźniki) Projekt POH Prognoza oddziaływania na środowisko Konsultacje społeczne (udział społeczeństwa) Opiniowanie przez RDOŚ, PWIS Opiniowanie przez Zespół ds. POH, wybrane jednostki ( w tym zarządzających źródłami hałasu) Przyjecie POH Uchwałą Rady Miasta Opola Skróty: POH - Program ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Opola Zespół ds. POH Zespół ds. Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Opola RDOŚ - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Opolu PWIS Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Opolu Rysunek 1. Etapy opracowania Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Opola (źródło: opracowanie własne) Projekt Programu poddano procedurze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, w ramach której wykonana została Prognoza oddziaływania na środowisko, 10

11 zapewniono możliwość udziału społeczeństwa oraz uzyskano wymagane ustawą 5 opinie (RDOŚ w Opolu, PWIS w Opolu). Przy opracowaniu uwzględniono również opinie Zespołu ds. Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Opola, a także wskazanych przez Zamawiającego jednostek, w tym zarządzających źródłami hałasu Wskaźniki długookresowe Analiza rozkładu wskaźników długookresowych (L DWN oraz L N ), określonych w art. 112a ustawy Prawo ochrony środowiska, na bazie których wykonano mapę akustyczną, stanowi również podstawę opracowania niniejszego Programu. Szczególnie istotne znaczenie ma wskaźnik L DWN, który odzwierciedla oddziaływanie hałasu w okresie całej doby, jak również zmienność funkcjonowania źródeł hałasu w ciągu roku oraz zmienność warunków atmosferycznych i różnorodność czynników wpływających na rozchodzenie się hałasu w środowisku. Poziom L DWN jest definiowany, na mocy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie sposobu ustalania wartości wskaźnika hałasu L DWN (Dz. U. z 2010 r. Nr 215, poz. 1414), za pomocą następującego wzoru: gdzie: 12 0,1L 4 0,1L 5 8 0,1L 10 L D 10 w 10 N DWN 10lg 10 (1) L DWN - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (db), wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem pory dnia (rozumianej jako przedział czasu od godz do godz ), pory wieczoru (rozumianej jako przedział czasu od godz do godz ) oraz pory nocy (rozumianej jako przedział czasu od godz do godz. 6.00), L D - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (db), wyznaczony w ciągu wszystkich pór dnia w roku (rozumianych jako przedział czasu od godz do godz ), L W - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (db), wyznaczony w ciągu wszystkich pór wieczoru w roku (rozumianych jako przedział czasu od godz do godz ), L N - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (db), wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku (rozumianych jako przedział czasu od godz do godz. 6.00). Jak wynika z powyższego wzoru, wskaźnik L N zawiera się we wskaźniku L DWN Wskaźnik M Wskaźnik M, odnoszący się do terenów mieszkaniowych, charakteryzujący wielkość przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu i liczbę mieszkańców znajdujących się na danym terenie, został zdefiniowany w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U. z 2002 r. Nr 179, poz. 1498). Przyjmuje on postać: M 0,1m(10 0,1 L 1) gdzie: M wartość wskaźnika (wielkość bezwymiarowa), L wielkość przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu w decybelach (db), (2) 5 Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, z późn. zm.) 11

12 m liczba mieszkańców na terenie o przekroczonym poziomie dopuszczalnym. Kolejność realizacji zadań Programu na terenach mieszkaniowych, zgodnie z zapisami powyższego rozporządzenia, powinna być zdeterminowana wartością wskaźnika M. Zaczynając od terenów o najwyższej wartości tego wskaźnika, a kończąc na terenach o wartości wskaźnika M najniższej. Nie zostało jednak zdefiniowane w przepisach, co stanowi granice takiego terenu. W ogólnym ujęciu, wskaźnik M przyjmuje wartość 0 na terenach niezamieszkałych lub na terenach, gdzie nie występują przekroczenia wartości dopuszczalnych. Na pozostałych obszarach przyjmuje natomiast konkretne wartości liczbowe. Poniżej przedstawiono mapę prezentującą rozkład wskaźnika M na przykładowym obszarze miasta Opola. Rysunek 2. Mapa rozkładu wskaźnika M na podstawie mapy przekroczeń hałasu drogowego dla wskaźnika hałasu L DWN (źródło: mapa akustyczna miasta Opola) Wskaźnik efektywności ekologicznej W ogólnym ujęciu, pojęcie efektywności ekologicznej jest związane z celami, jakie chcemy osiągnąć w danej dziedzinie ochrony środowiska. Jeśli za cel w ochronie przed hałasem przyjmiemy ograniczenie jego poziomu na terenach narażonych na 12

13 przekroczenia, w pierwszej kolejności tam, gdzie wskaźniki uciążliwości są najwyższe, do określenia efektywności ekologicznej można zatem wykorzystać wskaźnik M. Wartości wskaźnika M obliczono przed oraz po zastosowaniu danego rozwiązania antyhałasowego, a następnie podstawiono do wzoru: gdzie: E ekol. ' M M 100% (3) M E ekol. wskaźnik efektywności ekologicznej danego rozwiązania antyhałasowego, M wartość wskaźnika przed wprowadzeniem rozwiązania antyhałasowego, M wartość wskaźnika po wprowadzeniu rozwiązania antyhałasowego. Wskaźnik efektywności ekologicznej pozwala określić, które rozwiązanie antyhałasowe jest bardziej skuteczne z punktu widzenia przedstawionego wyżej celu. Nie oznacza to jednak, że wybrane działanie będzie najtańsze, dlatego dążąc do optymalizacji procesu należy uwzględnić wzajemne powiązanie efektywności ekologicznej z efektywnością ekonomiczną Wskaźnik efektywności ekonomicznej Analizę ekonomiczną wykonuje się z punktu widzenia społecznego. Jej przeprowadzenie jest niezwykle istotne przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych w sektorze publicznym. Ocena efektywności ekonomicznej danego przedsięwzięcia, którego celem jest uzyskanie efektu ekologicznego sprowadza się do wyznaczenia wskaźników, będących kryteriami ułatwiającymi podjęcie decyzji inwestycyjnych, dającymi możliwość porównania kilku rozwiązań. W praktyce najczęściej wykorzystywane są w tym celu metody statyczne i dynamiczne. Metody statyczne służą do wstępnej oceny efektywności i selekcji przedsięwzięć. Dostarczają one informacji poglądowych, uproszczonych. Przykładowo, prosta stopa zwrotu wyraża się stosunkiem przychodów powstających dzięki realizacji inwestycji np.: wartość rocznych korzyści, do średniego nakładu. Metody statyczne nie uwzględniają wpływu czasu na ocenę efektywności, w przeciwieństwie do metod dynamicznych, które bazują na rachunku dyskontowym i procentowym. Wymagają jednak znacznej liczby danych wejściowych. Na potrzeby niniejszej pracy wprowadzono uproszczony, pośredni wskaźnik efektywności ekonomicznej. Jako miarę korzyści przyjęto skuteczność rozwiązania antyhałasowego, obliczoną zgodnie ze wzorem: gdzie: S m i L i (4) S skuteczność rozwiązania antyhałasowego, m i liczba osób zamieszkujących dany obszar, L i wielkość redukcji hałasu na danym obszarze [db]. Z powyższego wynika, że skuteczność jest wprost proporcjonalna do liczby ludności zamieszkującej dany obszar oraz do stopnia redukcji hałasu w wyniku zastosowaniu rozwiązania antyhałasowego. Kosztochłonność danego rozwiązania antyhałasowego można obliczyć ze wzoru: S K KCH (5) gdzie: KCH kosztochłonność danego rozwiązania antyhałasowego, 13

14 K koszt inwestycyjny rozwiązania antyhałasowego [mln zł], S skuteczność rozwiązania antyhałasowego. Wartość KCH informuje o koszcie redukcji hałasu w mln zł/db w przeliczeniu na jednego mieszkańca znajdującego się w obszarze z występującymi przekroczeniami dopuszczalnego poziomu hałasu. Dzięki temu można wskazać inwestycje, które przy nakładzie najmniejszych środków będą charakteryzować się istotną redukcją hałasu, obejmując jak największą liczbę osób. 2. CZĘŚĆ OPISOWA 2.1 Opis obszaru objętego zakresem programu Charakterystyka miasta Położenie miasta i jego funkcje Miasto Opole leży w południowo-zachodniej części Polski, na Nizinie Śląskiej. Położone jest na wysokości 176 m n.p.m. Jest to miasto na prawach powiatu, stolica województwa oraz powiatu opolskiego. Zajmuje powierzchnię 97 km 2 (9655 ha) 6, co stanowi około 1% powierzchni całego województwa opolskiego. Położenie miasta, w centralnej części województwa opolskiego, obrazuje poniższy rysunek. Rysunek 3. Położenie Opola na tle województwa opolskiego (źródło: Opole pełni rolę centrum społeczno-gospodarczego, skupiając funkcje administracyjne, edukacyjne, gospodarcze, kulturalne i rekreacyjne. 6 wg danych GUS, stan na dzień r. 14

15 Przez miasto przepływa rzeka Odra. W centrum miasta rzeka rozdziela się na główny nurt oraz Starorzecze Młynówkę. Młynówka oddziela prawobrzeżną część miasta od Wyspy Pasieki. Opole położone jest na trasie III paneuropejskiego korytarza transportowego, jednego z najbardziej perspektywicznych kierunków rozwoju transportu osi Europa Azja. Miasto oddalone jest o około 57 km od przejścia granicznego z Republiką Czeską (Głuchołazy-Mikulovice) oraz o ok. 213 km od przejścia granicznego z Republiką Federalną Niemiec (Zgorzelec-Görlitz). Podział administracyjny Miasto Opole podzielone jest na 14 obrębów ewidencyjnych (Wróblin, Grotowice Szczepanowice, Malina, Kolonia Gosławicka, Wójtowa Wieś, Bierkowice, Zakrzów, Nowa Wieś Królewska, Gosławice, Śródmieście, Półwieś, Groszowice, Grudzice), których lokalizację przestawiono na rysunku Nr 4. Rysunek 4. Lokalizacja obrębów ewidencyjnych miasta Opola (źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z UM Opola) 15

16 Struktura funkcjonalno-przestrzenna miasta 7 W strukturze funkcjonalno-przestrzennej Opola można wydzielić kilka wyróżniających się przestrzennie stref o dominujących funkcjach. Strefy te zostały opisane poniżej, a ich lokalizacja na tle miasta, przedstawiona na rysunku Nr 5. Śródmieście (1) - obejmuje najstarsza część miasta Rynek, Pasiekę oraz obszar ograniczony Odrą, liniami kolejowymi i ulicą Nysy Łużyckiej. W strefie tej zlokalizowane są usługi (handlu, gastronomii, administracji, kultury, nauki), a także zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna i w niewielkim stopniu jednorodzinna. Północno-wschodnia strefa zabudowy mieszkaniowo-usługowej (2) - obejmuje osiedla: Armii Krajowej, Chabry i Malinkę. Zlokalizowana jest po wschodniej stronie od Śródmieścia. Przeważa tu zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna, z blokami od pięciu do jedenastu kondygnacji. Zabudowie mieszkaniowej towarzyszą również usługi (handlu, gastronomii, oświaty, zdrowia). Zachodnią granicę strefy stanowią tory kolejowe. Strefa zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej Zaodrze (3) - obejmuje osiedle XXV-lecia, zabudowę wzdłuż ulicy Niemodlińskiej powyżej linii kolejowej nr 132, od Odry do przejazdu kolejowego. W strefie występuje zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna bloki od kilku do kilkunastu kondygnacji. Zabudowie mieszkaniowej towarzysza usługi (handlu, oświaty). Południowo-wschodnia strefa zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (4) - obejmuje Nową Wieś Królewską, Grudzice, Malinę i Groszowice. Jej obszar jest znaczny, w tym istotną powierzchnię zajmują użytki rolne oraz wyrobiska poeksploatacyjne. Wyżej wymienione dzielnice stanowią enklawy zabudowy wśród użytków rolnych. Zlokalizowana jest tu głównie zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, często o charakterze zagrodowym oraz drobne usługi. Zachodnią granicę strefy stanowi rzeka Odra. Strefa zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej Szczepanowice Wójtowa Wieś (5) - obejmuje tereny zabudowy mieszkaniowej położone w południowo-zachodniej części miasta. Pod względem charakteru zabudowy podobna jest do opisanej wyżej południowo-wschodniej strefy zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (4). Północną granicę strefy stanowią tory kolejowe. Strefa zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej Półwieś (6) - obejmuje zabudowę wzdłuż ulicy B. Domańskiego. Znajduje się tu zabudowa jednorodzinna wraz z drobnymi usługami. Funkcję towarzyszącą pełnią utyki rolne oraz ogrody działkowe. Strefa zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej Bierkowice (7) - obejmuje zachodnią część miasta. Występuje tu zabudowa jednorodzinna, w tym zagrodowa oraz drobne usługi. Zabudowania są rozproszone, zlokalizowane wzdłuż Doliny Prószkówki. Przez strefę tę przebiega obwodnica północna oraz tory kolejowe. Strefa zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej Wróblin (8) - obejmuje północną część miasta, od którego jest oddzielona obwodnicą północną. W strefie zlokalizowana jest zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna wraz z usługami. Strefa zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej Gosławice Kolonia Gosławicka (9) - obejmuje zabudowę wzdłuż ulicy Wiejskiej, Oleskiej i Ozimskiej- Częstochowskiej. Zabudowie towarzyszą liczne usługi (handlu, gastronomii, zdrowia, oświaty). W strefie zlokalizowane jest Wojewódzkie Centrum Medyczne. Występuje tu zabudowa od zagrodowej po wielorodzinną. Przez strefę przebiega obwodnica północna i tory kolejowe, które rozdzielają tereny zabudowane. 7 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Opola (aktualna wersja Studium) przyjęta przez Radę Miasta Opola 26 sierpnia 2010 r., Biuro Urbanistyczne, Opole

17 Wschodnia dzielnica przemysłowo-składowa (10) - obejmuje tereny przemysłowe po północnej stronie ulicy Strzeleckiej, przylegające od wschodu do Śródmieścia a od północy do zabudowy mieszkaniowej przy ulicy Ozimskiej. Strefa ta jest jednorodna pod względem funkcji. Strefa przemysłowo-składowa Zakrzów (11) - obejmuje tereny położone w północnej części miasta. Strefa ograniczona jest rzeką, obwodnicą północną, ulicą Nysy Łużyckiej i Oleską. Znajduje się tu Cementownia Odra oraz teren eksploatacji Odra II. Przez strefę na kierunku północ-południe przebiegają tory kolejowe, które dzielą tereny baz i składów. Strefa przemysłowa Metalchem (12) - obejmuje teren byłego zakładu Metalchem. Strefa ta jest niejako wydzielona z południowo-wschodniej strefy zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (4). Zachodnia strefa przemysłowo-składowa (13) - obejmuje tereny położone w rejonie ulic: Zbożowej i Wspólnej. Posiada barierę w postaci bocznicy kolejowej. Strefa zieleni i rekreacji Wyspa Bolko (14) - obejmuje Wyspę Bolko oraz teren zieleni łąkowej i polnej, aż do linii kolejowej. Strefa ta jest jednorodna pod względem funkcji, dostępna przez rzeki z dwóch stron. Las Grudzicki (15) - obejmuje kompleks lasów po wschodniej stronie miasta. Do strefy tej można dołączyć także ogrody działkowe na północ od ulicy Częstochowskiej. Strefa północna (16) - obejmuje większe obiekty handlowe (Karolinka, Makro Cash And Carry), salony samochodowe i stacje paliw oraz tereny niezainwestowane. Stopniowo przekształca się ona w strefę aktywności gospodarczych wzdłuż obwodnicy północnej. Poza ww. strefami, wyróżniającymi się pod względem funkcji, można wyodrębnić na terenie miasta również obszary o mało czytelnych granicach, bez dominacji jednej funkcji. Należą do nich: rejon ulicy A. Struga (A), teren po byłej cementowni Groszowice (B), pasmo wzdłuż ulicy Wrocławskiej od Kanału Ulgi do Cmentarza Komunalnego (C), rejon ulicy A. Ligudy (D), rejon ulic: Niemodlinskiej i Zbożowej (E), rejon ulicy Częstochowskiej (F). Dane demograficzne Opole zamieszkuje ogółem osób 8, co stanowi około 12% populacji całego województwa opolskiego. Gęstość zaludnienia wynosi osoby na km 2 powierzchni miasta. Wskaźnik ten jest ponad jedenastokrotnie większy niż dla całego województwa (109 osób/km 2 ). Ilość lokali mieszkalnych w roku 2011 wynosiła , co daje około 2,5 mieszkańca na lokal mieszkalny. Opole pełni rolę najważniejszego i największego rynku pracy w województwie. Miasto znajduje się w czołówce krajowej z uwagi na osiąganie najwyższych wartości wskaźnika przedsiębiorczości. Na 1000 mieszkańców przypada w Opolu ponad 160 podmiotów gospodarczych. 8 Stan na dzień r. wg danych GUS 9 Stan na dzień r., wg GUS 17

18 Rysunek 5. Struktura funkcjonalno-przestrzenna Opola (źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Opola) Sieć drogowa Układ komunikacyjny Opola jest nierównomierny, za sprawą asymetrycznego przebiegu koryta Odry przez centrum miasta i uwarunkowań historycznych. Po prawej stronie Odry znajduje się większa część miasta: centrum, Śródmieście i największe osiedle mieszkaniowe - Armii Krajowej. Układ komunikacyjny centrum miasta posiada charakter promienisty bez spinającej obwodnicy. Na obszarze miasta krzyżują się 3 drogi o znaczeniu ponadregionalnym: Droga krajowa nr 45, która prowadzi przez województwa: łódzkie, śląskie i opolskie, do granicy polsko-czeskiej. W granicach miasta Opola przebiega na kierunku północ południe, przeprowadzając ruch ul. Oleską, Obwodnicą Północną, ulicą Partyzancką, Księdza Bolesława Domańskiego, Generała Józefa Hallera, Wojska Polskiego, Walerego Wróblewskiego i Krapkowicką; Droga krajowa nr 94, będąca bezpłatną trasą alternatywną dla autostrady A4. W granicach miasta Opola przebiega na kierunku północny-zachód 18

19 południowy-wschód, przeprowadzając ruch głównie Obwodnicą Północną ulicą Powstańców Warszawskich oraz dalej ulicą Strzelecką; Droga krajowa nr 46, która prowadzi przez województwa: dolnośląskie, opolskie i śląskie. W granicach miasta Opola przebiega na kierunku północny-zachód wschód, przeprowadzając ruch głównie Obwodnicą Północną ulicą Powstańców Warszawskich i dalej ulicą Częstochowską; Układ komunikacyjny uzupełnia 5 dróg wojewódzkich: Nr 414 łącząca Prudnik z obwodnicą Opola w miejscowości Wrzoski; Nr 423 łącząca Opole z Kędzierzynem Koźlem; Nr 454 łącząca Opole z Namysłowem; Nr 459 łącząca Opole ze Skorogoszczą, a także drogą krajową nr 94; Nr 435 łącząca Opole z drogą krajową nr 46 w okolicach węzła Prądy na autostradzie A4. oraz 7 powiatowych (2001O, 2002O, 2003O, 2004O, 1703O, 1707O, 1766O) i 572 gminnych. Drogi powiatowe i gminne mają znaczenie lokalne, łącząc poszczególne osiedla miasta. Wszystkie wymienione drogi są administrowane przez Miejski Zarząd Dróg. Ok. 200 km dróg miejskich posiada nawierzchnię bitumiczną, pozostałe mają nawierzchnię betonową, z kostki granitowej bądź są drogami gruntowymi wzmocnionymi. Podstawowy układ drogowy miasta przedstawiono na rysunku Nr 6. Szczegółowe informacje nt. dróg zamieszczono w rozdziale Charakterystyka techniczno-akustyczna źródeł hałasu mających negatywny wpływ na poziom hałasu w środowisku. Hałas drogowy. Sieć kolejowa Przez miasto przebiegają następujące linie kolejowe: nr 132 relacji Bytom Wrocław Główny (od km do km ); nr 136 relacji Kędzierzyn Koźle Opole Groszowice (od do stacji Opole Groszowice); nr 277 relacji Opole Groszowice Wrocław Brochów (od Opole Groszowice ); nr 280 relacji Opole Groszowice Opole Główne Towarowa cała linia; nr 287 relacji Opole Zachodnie Nysa (od km (Opole Zachód) do km 2+300); nr 301 relacji Opole Główne Namysłów (od stacji Opole Główne do km 8+500); nr 300 relacji Opole Główne Towarowa Opole Wschodnie cała linia; nr 144 relacji Tarnowskie Góry Opole Główne (od km do stacji Opole Główne). Długość dróg kolejowych w granicach administracyjnych miasta wynosi 52,92 km. Układ linii kolejowych na terenie miasta przedstawiono na rysunku Nr 7. Szczegółowe informacje nt. linii kolejowych zamieszczono w rozdziale Charakterystyka techniczno-akustyczna źródeł hałasu mających negatywny wpływ na poziom hałasu w środowisku. Hałas kolejowy. 19

20 Rysunek 6. Podstawowy układ drogowy miasta Opola (źródło: Analiza ruchu dla potrzeb określenia wpływu budowy przeprawy przez rzekę Odrę wg rekomendowanych wariantów w oparciu o prognozę ruchu na rok 2026; INKOM S.C, 2012 r.) 20

21 Rysunek 7. Układ linii kolejowych na terenie miasta Opola (źródło: Mapa akustyczna miasta Opola) Obszary użytkowane przemysłowo Tereny przemysłowe w Opolu stanowią: obszary prowadzenia eksploatacji (wapieni, margli, piasków i żwirów), tereny zakładów przemysłowych (zarówno czynnych i nieczynnych), obszary zajęte przez składy, magazyny i bazy. Eksploatacja prowadzona jest z dwóch złoży: Odra II jest to złoże wapieni i margli kredowych, eksploatowane przez Cementownię Odra, oraz Groszowice Południe złoże kruszyw naturalnych piasków i żwirów, eksploatowane przez Spółdzielnię Pracy Surowców Mineralnych. Zakłady przemysłowe koncentrują się w siedmiu obszarach: 1. Rejon ulicy Wschodniej, obejmujący część obrębów: Opole i Nowa Wieś Królewska, zajmujący obszar około 400 ha. Główne działy sekcji przemysłu to: produkcja 21

22 artykułów spożywczych i napojów, produkcja maszyn i urządzeń oraz produkcja wyrobów z metali, a w sekcji budownictwo produkcja budowlano-montażowa. W obszarze tym największe zakłady produkcyjne zlokalizowane są: przy ul. Marka z Jemielnicy Nutricia Zakłady Produkcyjne Sp. z o.o. (produkcja żywności dla dzieci i niemowląt), przy ul. Głogowskiej (siedziba główna) SELT Sun Protection Systems Tadeusz Selzer (produkcja systemów, zabezpieczających przed nadmiernym nagrzewaniem pomieszczeń), przy ul. Chłodniczej Zott Polska Sp. z o.o. (produkcja produktów mlecznych); 2. Zakrzów, położony w północnej części miasta. Obejmuje część obrębów: Opole, Zakrzów i Wróblin. Zajmuje obszar około 130 ha. Główne działy sekcji przemysłu to: górnictwo i kopalnictwo oraz wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę a także w sekcji budownictwo produkcja budowlanomontażowa. W obszarze tym największe zakłady produkcyjne zlokalizowane są: przy ul. Budowlanych CEMENTOWNIA ODRA S.A. (produkcja cementu), przy ul. Harcerskiej Energetyka Cieplna Opolszczyzny S.A. (produkcja ciepła i prądu); 3. Rejon ulicy A. Struga położony w pobliżu Śródmieścia, między Odrą a torami kolejowymi. Obejmuje część obrębów: Opole, Nowa Wieś Królewska. Główne działy sekcji przemysłu to produkcja artykułów spożywczych i napojów, zagospodarowanie odpadów oraz produkcja maszyn i urządzeń; 4. Metalchem, położony w południowej części miasta. Obejmuje część obrębów Grotowice i Groszowice. Zakłady Aparatury Chemicznej Metalchem były w przeszłości zakładem produkującym maszyny i urządzenia, głównie dla przemysłu chemicznego. Obecnie teren ten stanowi siedzibę dla zakładów i firm handlowo-usługowych różnych branż, m.in.: BEDMET Logistic, APC Presmet, Metalchem Serwis, Tower Automoitive, Explomet, Uni-Truck; 5. Animex Foods Sp. z o.o. S.K.A z siedzibą w Morlinach, oddział w Opolu zlokalizowany przy ul. Drobiarskiej, zajmują teren położony we wschodniej części miasta. Obejmuje część obrębu Kolonia Gosławicka. Jest to zakład specjalizujący się w produkcji spożywczej, który powstał na początku lat siedemdziesiątych; 6. Groszowice, położone w południowej części miasta. Teren przemysłowy w Groszowicach był związany przede wszystkim z Cementownią Groszowice, która funkcjonowała do końca lat dziewięćdziesiątych. Obecnie większą część obiektów Cementowni rozebrano, a teren poprzemysłowy wymaga zagospodarowania. Poza tym w rejonie Groszowic zlokalizowany jest między innymi zakład przetwórstwa mięsnego, wytwórnia mas bitumicznych Bisek oraz kopalnia odkrywkowa kruszyw prowadzona przez Spółdzielnię Pracy Surowców Mineralnych; 7. Szczepanowice ulica Niemodlińska. Obszar położony jest w zachodniej części miasta. Obejmuje część obrębu Szczepanowice. Struktura przemysłu jest obecnie trudna do określenia z uwagi na przekształcanie się tego obszaru. Były tu zlokalizowane dwa większe zakłady przemysłowe: OFAMA Sp. z o.o. oraz ZPDZ Opolanka. Ostatnio tereny przekształcają się na usługi handlu, hurtownie itp. Bazy, magazyny i składy znajdują się głównie na terenach przemysłowych, a oprócz tego koncentrują się w rejonach ulic: Zbożowej i Wspólnej w zachodniej części Opola, ulicy Oleskiej w północno-wschodniej części miasta oraz ulic: Fabrycznej i Armii Krajowej w centrum miasta 10. Urząd Miasta Opola wraz z Agencją Nieruchomości Rolnych stworzył wspólną ofertę inwestycyjną obejmującą tereny przy Obwodnicy Północnej (obok ul. Partyzanckiej) w Opolu. Obszar ten składa się z terenów należących do Gminy Opole o powierzchni 21,5248 ha oraz terenów Agencji o powierzchni 80,5548 ha. W Opolu znajduje się jedna z 41 podstref Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej (WSSE). Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna INVEST-PARK specjalna strefa ekonomiczna, ustanowiona została rozporządzeniem Rady Ministrów 10 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Opola (aktualna wersja Studium) przyjęta przez Radę Miasta Opola 26 sierpnia 2010 r., Biuro Urbanistyczne, Opole

23 z dnia 5 grudnia 2006 r. (Dz. U. z 2006 r., Nr 236, poz. 1705) i będzie funkcjonować do końca 2020 roku. Teren podstrefy opolskiej jest całkowicie niezabudowany, co stwarza dogodne warunki dla inwestorów do kształtowania zabudowy. Jest to teren należący do dynamicznie rozwijającej się części miasta pod kątem gospodarczym. Ma także dobre połączenie komunikacyjne leży przy obwodnicy miasta, 13 km od autostrady A4, blisko granic z Czechami i Niemcami. Obecnie tereny należące do strefy WSSE Opole, według informacji znajdujących się na stronie Miasta Opola, stanowią: ul. Północna, Dzielnica Półwieś (44,6651 ha), ul. Wspólna I, Dzielnica Półwieś (3,1911 ha), ul. Wspólna II, Dzielnica Półwieś (12,0754 ha). Aktualnie w WSSE znajduje się i planuje rozbudowę ok. 7 firm i przedsiębiorstw m.in.: IFM Ecolink Sp. z o.o. (produkcja czujników i systemów sterowania używanych w przemyśle i motoryzacji), Pasta Food (spółka belgijska produkująca gotowe dania kuchni włoskiej), ART-ODLEW Wiktor i Anna Halupczok (produkcja wyrobów z brązu, mosiądzu i aluminium), PZ Stelmach Sp. z o.o. (planowana budowa zakładu produkującego obrączki ślubne), APC PRESMET Sp. z o.o. (produkcja wyrobów ze stali węglowej i nierdzewnej), Kamex Sp. z o.o. (produkcja siłowników hydraulicznych), SELT Sun Protection Systems - Tadeusz Selzer (budowa nowego zakładu produkcyjnego). W Opolu znajdują się centra handlowe: Galeria Opolanin, Karolinka (jedno z największych centrów handlowych w Polsce, dysponujące parkingiem na 2590 pojazdów), Turawa Park (leżące w obszarze sąsiedniej gminy, ale w bezpośrednim sąsiedztwie granicy miasta Opola i w niewielkiej odległości od osiedli domków jednorodzinnych), hipermarkety: Tesco, Media Markt, Real, Macro Cash&Carry, Lidl oraz markety budowlane: Leroy Merlin, Castorama, Obi, położone często w bezpośrednim sąsiedztwie dużych osiedli mieszkaniowych lub domków jednorodzinnych. Instytucje otoczenia biznesu 11 W Opolu mają swoją siedzibę regionalne instytucje otoczenia biznesu świadczące usługi na rzecz przedsiębiorców. Są to m.in. izby gospodarcze (Izba Gospodarcza Śląsk, Opolska Izba Gospodarcza, Izba Rzemieślnicza), stowarzyszenia (np. Stowarzyszenie Promocja Przedsiębiorczości, Opolskie Centrum Demokracji Lokalnej), spółki (Opolski Park NaukowoTechnologiczny utworzony przez Politechnikę Opolską), fundusze pożyczkowe i poręczeniowe (Opolski Regionalny Fundusz Poręczeń Kredytowych i Regionalny Fundusz Pożyczkowy działający przy Fundacji Rozwoju Śląska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych). Dwie państwowe uczelnie wyższe, Uniwersytet Opolski i Politechnika Opolska, utworzyły własne, akademickie inkubatory przedsiębiorczości. Przedsiębiorcy z Opola uczestniczą także w rozwijających się inicjatywach klastrowych. Jak dotąd w ofercie instytucji otoczenia biznesu brakowało jednostki, która oferowałaby kompleksowe wsparcie przedsiębiorców w oparciu o wysokiej jakości zaplecze techniczne. Realizowany z udziałem środków europejskich projekt budowy Regionalnego Centrum Biznesu Centrum Wystawienniczo-Kongresowego, poza wysokiej jakości bazą do organizacji wydarzeń gospodarczych o zasięgu regionalnym (targów, wystaw, kongresów, itp.), przewiduje utworzenie instytucji otoczenia biznesu. Będzie to jednostka organizacyjna miasta. Rozważane jest ujęcie w strukturze Regionalnego Centrum Biznesu Opolskiego Parku Naukowo Technologicznego, którego zadaniem będzie wspieranie działalności innowacyjnej i współpracy pomiędzy uczelniami wyższymi, jednostkami badawczorozwojowymi a przedstawicielami sektora biznesu. Opolski Park Naukowo 11 Analiza sytuacji społeczno-gospodarczej Opola w roku

24 Technologiczny Sp. z o.o. realizuje Regionalną Strategię Innowacji Województwa Opolskiego na lata Obszary użytkowane na cele rekreacyjnie W mieście Opolu parki i skwery wraz z zielenią osiedlową stanowią zaledwie 6,5% ogólnej powierzchni miasta 12. Największe z nich to: Park miejski na Wyspie Bolko, który zajmuje około 83 ha, Park Nadodrzański, Park na osiedlu Armii Krajowej (d. ZWM), Muzeum Wsi Opolskiej, Zespoły zieleni wysokiej (Bulwar Nadodrzański, Zieleń nad Kanałem Młynówka, cmentarz przy ul. Wrocławskiej, teren po kinie ogrodowym przy ul. H. Kołłątaja, zieleń przy Miejskim Domu Kultury przy ul. Strzelców Bytomskich, zieleń na terenie Rozgłośni Polskiego Radia przy ul. Piastowskiej, cmentarz Centralny na Półwsi) stanowią ważny element w strukturze miasta. Zespoły zieleni wysokiej takie jak: Park miejski na Wyspie Bolko, Park Pasieka, Bulwar Nadodrzański, pas zieleni nad Kanałem Młynówka oraz cmentarz przy ul. Wrocławskiej, tworzą uwzględniany w planach zagospodarowania przestrzennego miasta, ważny pas zieleni wysokiej wzdłuż koryta rzeki Odry. Na terenie miasta wyróżniają się ogrody działkowe zajmujące prawie 200 ha powierzchni. Największe powierzchniowo ogrody działkowe zlokalizowane są w rejonach ulic: Częstochowskiej, Luboszyckiej, F. Nowowiejskiego, S. Koszyka, S. Spychalskiego (wzdłuż Kanału Ulgi) i K. Sosnkowskiego. Ważną ostoją flory leśnej jest Las Grudzicki położony we wschodniej części miasta, zajmujący 4 ha powierzchni miasta. Do ważnych terenów rekreacyjnych należą Odra wraz z Kanałem Ulgi i Młynówka. Duże możliwości sportowo-rekreacyjne dają także liczne zbiorniki antropogeniczne powstałe w wyrobiskach pomarglowych i poeksploatacyjnych. Niektóre z nich są użytkowane jako kąpieliska, np. Silesia, Malina, Bolko. Opole posiada sieć formalnie oznakowanych ścieżek rowerowych. Stanowią one element systemu komunikacji masowej i dlatego prowadzone są często wzdłuż ciągów komunikacji samochodowej bądź stają się elementem pasa drogowego (dąży się do wyodrębnienia ruchu rowerowego z ruchu samochodowego). Zarządzeniem Prezydenta nr OR.I /11 z dnia 11 lutego 2011 r. został powołany Zespół ds. rozwoju infrastruktury rowerowej, działający przy Zastępcy Prezydenta Miasta Opola, jako zespół doradczo opiniujący w sprawach budowy ścieżek rowerowych i upowszechniania ruchu rowerowego. Od czerwca 2012 roku w mieście funkcjonuje system umożliwiający wypożyczenie roweru i poruszanie się nim w obrębie miasta, nieodpłatnie przez 20 min od chwili wypożyczenia go ze stacji rowerowej. Do użytku zostało oddanych 100 jednośladów, rozmieszczonych w 10 punktach, tzw. terminalach, których lokalizację przedstawia mapa zamieszczona na rysunku Nr 8 (kolor niebieski). Kolorem czarnym oznaczone są 4 nowe terminale oddane do użytku w sezonie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Opola (aktualna wersja Studium) przyjęta przez Radę Miasta Opola 26 sierpnia 2010 r., Biuro Urbanistyczne, Opole