Obrazowanie molekularne nowotworów w badaniu PET

Transkrypt

1 Obrazowanie molekularne nowotworów w badaniu PET Lek. Piotr Pawliszak WUM II Letnia Szkoła Energetyki i Chemii Jądrowej

2 Obrazowanie molekularne nowotworów w badaniu PET część 2 Lek. Piotr Pawliszak Zakład Medycyny Nuklearnej, SP CSK Banacha Kierownik zakładu: Prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki

3 Obrazowanie molekularne w onkologii co jeszcze? 1. Badania receptorowe 2. Apoptoza w badaniach scyntygraficznych 3. Ocena przerzutów do układu kostnego

4 BADANIA RECEPTOROWE

5 Receptor - definicja Wyspecjalizowana struktura która odbiera określony rodzaj bodźców i przekazuje je do ośrodków nadrzędnych Źródło: Słownik Języka Polskiego [zmodyfikowane]

6 Jak wyglądają receptory?

7 du/sberg/308s09/lecnote/receptors.htm

8 Erytrocyt: 8 mikrometrow tj 8 x 10-6 m Receptor: 120 Angstromów tj 1.2 x10-12 m commons/5/56/ampa_receptor.png oma-rki-krwi-erytrocyt-dawcy-pa-- ytek-krwi-aa--leukocyt.html

9 Kwestia filozoficzno-merytoryczna

10 Receptory, które możemy uwidocznić za pomocą ich agonistów lub antagonistów znakowanych izotopami pozytonowymi - receptory somatostatynowe - receptory dla gastryny - receptory dla bombezyny - receptory hormonalne -receptory dopaminergiczne -receptory GLP-1 - inne

11 Receptory somatostatynowe: głównie guzy neuroendokrynne -5 podtypów receptorów -3 analogi - 68 Ga-DOTA-TATE -DOTA-TOC -DOTA-NOC tic-cancer/about/pancreaticneuroendocrine-tumours/

12 Wskazania -Lokalizacja ogniska pierwotnego oraz ocena stopnia zaawansowania - staging - Monitorowanie leczenia -Kwalifikacja do leczenia gorącymi analogami somatostatyny

13 Fizjologiczny (normalny) rozkład 68 Ga-DOTA-TATE Kunikowska J et al; Semiquantitative analysis and characterization of physiological biodistribution of (68)Ga-DOTA-TATE PET/CT; Clin Nucl Med Nov;37(11):1052-7

14 Oktreotyd: SPECT vs PET/CT The role of 68Ga-DOTATATE PET in patients with neuroendocrine tumors and negative or equivocal findings on 111In-DTPA-octreotide scintigraphy. Srirajaskanthan et al.; J Nucl Med Jun;51(6):875-82

15 Lokalizacja zmiany pierwotnej PET/CT beyond FDG; S.Fanti, M. Farsad, L. Mansi; wyd. Springer

16 Staging ocena zaawansowania choroby rokowania co do leczenia i przeżycia PET/CT beyond FDG; S.Fanti, M. Farsad, L. Mansi; wyd. Springer

17 Chemodectoma 18F-DG Kłębczak guz kłębka szyjnego

18 Chemodectoma PET 68Ga-oktreotyd

19 Znakowane analogi GLP-1 (glucagon-like peptide) Głównie wyspiaki trzustki (insulinoma, gastrinoma) Gila monster Ślina północnoamerykańskiej jadowitej jaszczurki

20 Insulinoma = wyspiak trzustki wydzielający insulinę Glucagon-like Peptide 1 receptor scans to localize ocult insulinomas; N engl J Med 2008; 359: ; D Wild et al.

21 Znakowane analogi GLP-1 vs SSTR Złośliwy guz typu insulinoma GLP-1 (+) SSTR2 (-) D Wild, J Nucl Med July 1, 2011 vol. 52 no

22 Receptory dla bombezyny 3 typy receptorów Nadekspresja w nowotworach: Płuc Jelita grubego Żołądka Trzustki Prostaty Sutka

23 Bombezyna znakowana 68 Ga U pacjenta z nawrotem GIST (guz podścieliska przewodu pokarmowego) 18 FDG 68 Ga bombesin Fusion 18 FDG/ 68 Ga bombesin Antonia Dimitrakopoulou-Strauss et al.. J Nucl Med 2007; 48:

24 Obrazowanie CCK-2 CCK2 - Rak rdzeniasty tarczycy (>90%) - astrocytoma=gwiaździak (65%) - niektóre nowotwory jajnika (100%) CCK1 - Neuroblastoma i oponiaki

25 Receptory CCK2 powinowactwo wykazują analogi gastryny PET/CT: SSTR vs. Analog gastryny

26 Rec hormonalne DHT dihydrotestosteron ES - estradiol Nowotwory: - gruczołou krokowego (18F-DHT) - Gruczołu piersiowego (18F-ET) - Endometrium (błona śluzowa macicy) (18F-ET)

27 Rak prostaty z przerzutami: 18-FDG vs. 18-FDHT (18-fluorodihydrotestosteron) J Nucl Med May 2009 vol. 50 no. Suppl 1 106S-121S

28 Receptory dopaminergiczne - Przyzwojaki ( w tym neuroblastoma i guz chromochłonny) - Rak rdzeniasty tarczycy - Inne guzy neuroendokrynne

29 Rak rdzeniasty tarczycy PET/CT beyond FDG; S.Fanti, M. Farsad, L. Mansi; wyd. Springer

30 Przyzwojaki - lokacje Za: Harrison's Principles of Medicine

31 Pheochromocytoma zmiany przerzutowe DIAGNOSIS, LOCALIZATION, PATHOPHYSIOLOGY, AND MOLECULAR BIOLOGY OF PHEOCHROMOCYTOMA; K Pacak et al

32 APOPTOZA

33 Apoptoza apex wierzchołek ptosis opadanie Programowana śmierć komórki

34 James Bond 007 vs. Apoptosis om/live-and-let-die html ss.com/2013/06/apop.jpg

35 Triumf prostych rozwiązań... /static/images/pathways/cellular %20Apoptosis%20Pathway.jpg

36 Alternatywa? oncosis/diagrams/oncosisdiagram.gif

37 Aneksyna duże powinowactwo do fosfatydyloseryny wczesnego białka przezbłonowego w apoptozie

38 Ocena odpowiedzi na leczenie wczesny etap Transbilayer phospholipids molecular imaging; EJNMMI Research :17; T Z Belhocine, F S Prato

39 OBRAZOWANIE PRZERZUTÓW DO UKŁADU KOSTNEGO

40 Znacznik klasycznie stosowany: 99mTc-MDP 18F-DG staging choroby pokazujący większość przerzutów do kości uwaga na nowotwory gruczołu piersiowego i prostaty Fluorek sodu (18F) Określa mineralizację kości Ocena głównie przerzutów ale także guzów pierwotnych kości W krwiobiegu dysocjacja Na + i 18F - Wymiana 18F - OH - Marker metabolizmu kostnego Dzięki uprzejmości prof JN Talbota

41 99mTc-MDP vs. 18F-NaF PET/CT beyond FDG; S.Fanti, M. Farsad, L. Mansi; wyd. Springer

42 Staging raka trzustki Fluorek sodu (18F) FDG (18F) Materiał zdjęciowy dzięki uprzejmości prof JN Talbota

43 Dziękuję za uwagę