Darmowy fragment

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Darmowy fragment www.bezkartek.pl"

Sławomir Niewiadomski
9 lat temu
Przeglądów:

4 Wydawnictwo WAM, 2006 Recenzenci naukowi dr hab. Stanisław Głaz, prof. WSF-P Ignatianum prof. dr hab. Józef Król Korekta Barbara Cabała Projekt okładki i stron tytułowych Andrzej Sochacki ISBN WYDAWNICTWO WAM ul. Kopernika Kraków tel faks wam@wydawnictwowam.pl DZIAŁ HANDLOWY tel , , faks handel@wydawnictwowam.pl Zapraszamy do naszej KSIĘGARNI INTERNETOWEJ tel Drukarnia Wydawnictwa WAM ul. Kopernika Kraków

Józef Król Korekta Barbara Cabała Projekt okładki i stron tytułowych Andrzej Sochacki ISBN 83-7318-751-0 WYDAWNICTWO WAM ul.

5 Spis treści Stanisław Głaz Wstęp 9 PSYCHOLOGIA RELIGII JAKO NAUKA Stanisław Głaz Zarys historii psychologii religii 21 Jerzy Szymołon Koncepcje psychologii religii 35 Jerzy Szymołon Przedmiot psychologii religii 42 Józef Król Metody badań psychologii religii 50 RELIGIJNOŚĆ JAKO TEMAT BADAŃ PSYCHOLOGICZNYCH Zdzisław Golan Pojęcie religijności 71 Stanisław Tokarski Zarys poszukiwań genezy religii 80 Stanisław Tokarski Psychologiczne źródła religijności 92 ROZWÓJ RELIGIJNOŚCI CZŁOWIEKA W CIĄGU CAŁEGO ŻYCIA Czesław Walesa Rozwój religijności człowieka 111 Stanisław Tokarski Dojrzałość religijna 147 Franciszek Głód Kryzys religijny 179

Zdzisław Golan Pojęcie religijności 71 Stanisław Tokarski Zarys poszukiwań genezy religii 80 Stanisław Tokarski Psychologiczne źródła religijności 92 ROZWÓJ

6 6 SPIS TREŚCI STRUKTURA RELIGIJNOŚCI Józef Król, Stanisław Głaz Doświadczenie religijne 203 Józef Król Pojęcie Boga u dzieci i młodzieży w świetle dotychczasowych badań 225 Andrzej Molenda Obraz Boga z perspektywy psychoanalitycznej teorii relacji z obiektem 244 Marek Jarosz Relacja do Boga w psychologii religii 253 Romuald Jaworski Typologie religijności 271 PSYCHOLOGICZNA INTERPRETACJA FORM ŻYCIA RELIGIJNEGO Marian Wolicki Metodologiczne problemy opisywania zjawisk życia religijnego 289 Dariusz Buksik Zagadnienie sumienia 293 Marian Wolicki Doświadczenie grzechu 317 Marian Wolicki Doświadczenie łaski 319 Marian Wolicki Doświadczenie przebaczenia 322 Dariusz Krok Pojednanie 327 Dariusz Krok Eucharystia 334 Katarzyna Wojtasik Wiara 341 Katarzyna Wojtasik Modlitwa 354 Dariusz Krok Medytacja 366 Dariusz Krok Kontemplacja 372

ŻYCIA RELIGIJNEGO Marian Wolicki Metodologiczne problemy opisywania zjawisk życia religijnego 289 Dariusz Buksik Zagadnienie sumienia 293 Marian Wolicki Doświadczenie grzechu 317 Marian Wolicki

7 SPIS TREŚCI 7 Romuald Jaworski Asceza 376 Borys Jacek Soiński Nawrócenie religijne 387 ZNACZENIE ŻYCIA RELIGIJNEGO Z PERSPEKTYWY PSYCHOLOGII RELIGII Jacek Prusak Religia i duchowość w psychoterapii 423 Czesław Cekiera Poradnictwo religijne w duszpasterstwie 448 Stanisław Głaz Logoterapia i religia 477 Władysław Szewczyk Sumienie skrupulatne analiza przypadku 490 Andrzej Molenda Nerwice na tle religijnym 501 Marian Wandrasz Choroba i cierpienie a religijność 511 Ewa Zasępa Religijność w życiu osób z niepełnosprawnością intelektualną 533 Małgorzata Starzomska Religijność i anoreksja rola poradnictwa 546 Sławomir Ślaski Religijność a używanie substancji psychoaktywnych 562 Dariusz Krok Medialny przekaz treści religijnych 573 Stanisław Głaz Summary 593 Biogramy autorów 600 Bibliografia 606 Indeks osobowy 665

religijnym 501 Marian Wandrasz Choroba i cierpienie a religijność 511 Ewa Zasępa Religijność w życiu osób z niepełnosprawnością intelektualną 533 Małgorzata Starzomska Religijność i anoreksja rola

9 Wstęp Psychologia nie jest nauką wewnętrznie jednorodną. Przedstawiciele poszczególnych kierunków psychologicznych różnią się między sobą zakresem przyjmowanych założeń odnoszących się do natury człowieka, a także zakresem opcji metodologicznych. Słusznie zauważają niektórzy psychologowie (Frankl, Król), że nie bez znaczenia jest to, czy człowieka spostrzega się jako jedność fizyczno-psychiczno-duchową, czy jako byt biologiczny, materialny, który w trakcie swojego życia rozwija złożone funkcje psychiczne. Nie bez znaczenia jest również to, czy naukowiec psycholog religii przyjmuje istnienie wartości Ostatecznej, czy nie. Obecne opracowania poszczególnych zagadnień dotyczą psychologii religii. Obiektem analizy psychologicznej jest religia. Określenie psychologia religii zakłada, że mamy do czynienia z dwoma poniekąd różnymi zagadnieniami. Pierwsze z nich, najogólniej mówiąc, dotyczy zjawisk psychicznych, drugie zaś odnosi się do religii i sposobu przeżywania jej przez danego człowieka, czyli religijności. Przegląd literatury ujawnia, że psychologia religii zajmuje się szeroką gamą zagadnień dotyczących życia religijnego człowieka. Zadaniem psychologii religii jest wyjaśnienie fenomenu religii od strony przeżyć i zachowań człowieka, subiektywnych i osobistych aspektów wierzeń religijnych. Zajmuje się ona takimi aspektami życia religijnego, jak asceza, pobożność, kryzys i nawrócenie religijne, ukazując funkcje religii w życiu psychicznym człowieka. Określa strukturę aspektów życia religijnego człowieka, ich właściwości i związki z niektórymi elementami osobowości. Jak zauważa Król (1999), ciągle otwarty jest problem wypracowania odpowiednich relacji pomiędzy psychologią a religią. Przegląd literatury ujawnia, że tego rodzaju relacja może mieć charakter konfliktowy, podporządkowania, paralelizmu bądź integracji psychologii i religii. Poszukiwania niektórych naukowców (Girgensohn, 1921; Fromm, 1966) doprowadziły do cennych odkryć i dowiodły, że człowiek jest układem transgresyjnym, albo inaczej intencjonalnym, otwartym na drugiego i Absolut przekraczający jego zdolności oraz na możliwości. Ma różnorakie potrzeby, m.in. potrzebę religijną, potrzebę orientacji i posiadania przedmiotu czci. Może on

Słusznie zauważają niektórzy psychologowie (Frankl, Król), że nie bez znaczenia jest to, czy człowieka spostrzega się jako jedność fizyczno-psychiczno-duchową, czy jako byt biologiczny, materialny,

10 10 WSTĘP w swoim życiu czcić swój naród, niewidzialnego Boga czy wreszcie głosić kult sukcesu. Pomiędzy człowiekiem a przedmiotem czci, Bogiem, może zaistnieć relacja osobowa, pozytywna, w której człowiek realizuje najistotniejsze cele własnej egzystencji. Wyraża się ona w jego postawie, wyznaniu wiary, formach świadomości. Realizuje on swoje wrodzone predyspozycje oraz możliwości i jak stwierdził May staje się człowiekiem. Trzeba powiedzieć, że psychologia religii nie zajmuje się wprost problematyką istnienia czy nieistnienia rzeczywistości Transcendentnej. Bada jedynie wyobrażenia, obrazy, jakie poszczególne osoby mają o tej rzeczywistości. Tymi zagadnieniami interesuje się filozofia i teologia. Ale rodzi się pytanie, czy psycholog, zajmując się psychologią religii, jest usprawiedliwiony z pomijania kwestii istnienia Transcendencji. Odpowiedź na to pytanie, jak zauważają niektórzy psychologowie (Jaworski, 2001), należy do obszaru tzw. ukrytych założeń w psychologii. Świat przejawów życia religijnego człowieka, który jest przekonany o realności Transcendencji i przeświadczony o Jej obecności w jego życiu i otaczającym go świecie, może być przez psychologa negującego istnienie Transcendencji widziany i traktowany jako iluzje, złudzenia, urojenia, jako pewne symptomy patologii. Psycholog zaś przekonany o realności Transcendencji, nie odważy się interpretować zjawisk życia religijnego człowieka w kategoriach patologii. Będzie on poszukiwał kryteriów pozwalających odróżnić symptomy patologii od autentycznej religijności. Takie podejście do aspektów życia religijnego danego człowieka potwierdza literatura i zaangażowanie psychoterapeutyczne niektórych naukowców. Pytanie człowieka o rzeczy ostateczne, o sens ludzkiego życia, rozumność człowieka znajdują swoje uzasadnienie w istnieniu osobowego Boga. Sacrum, Transcendencja, Nadsens i cała rzeczywistość religijna człowieka jest dla niego na tyle ważna, że niemal żaden z wielkich twórców antropologiczno-psychologicznych koncepcji człowieka od Freuda do psychologów nam współczesnych nie przechodzi obojętnie wobec tych zagadnień. Próby interpretacji aspektów życia religijnego z psychologicznego punktu widzenia podejmowane były przez niektórych naukowców, szczególne filozofów, jeszcze przed powstaniem psychologii jako odrębnej dyscypliny naukowej. Tego zadania podjął się już Sokrates, potem Hume, Locke, Schleiermacher, Kierkegaard. Jak słusznie zauważa Szmyd (zob. 2002, s ), jedni z nich zmierzali do utworzenia koncepcji poznawczych, które sprzyjałyby psychologicznemu podejściu do religii, dostarczając teoretycznego zaplecza do dalszych poszukiwań, inni zaś spełniali funkcje bezpośrednio, przez określone psychologiczne ujęcia niektórych aspektów religijności, co miało doprowadzić do utworzenia oddzielnej specjalizacji obejmującej dociekania nad religijnością człowieka.

Wyraża się ona w jego postawie, wyznaniu wiary, formach świadomości. Realizuje on swoje wrodzone predyspozycje oraz możliwości i jak stwierdził May staje się człowiekiem.

Podobne dokumenty

Wydawnictwo WAM, 2006

Wydawnictwo WAM, 2006 Recenzenci naukowi dr hab. Stanisław Głaz, prof. WSF-P Ignatianum prof. dr hab. Józef Król Korekta Barbara Cabała Projekt okładki i stron tytułowych Andrzej Sochacki ISBN 83-7318-751-0