SPIS TREŒCI. Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Podstawowa literatura... XV

Transkrypt

1 SPIS TREŒCI Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Podstawowa literatura... XV CZÊŒÆ PIERWSZA. PRAWO JAKO PRZEDMIOT NAUK PRAWNYCH... 1 Rozdzia³ I. Podstawowe koncepcje prawa Koncepcje prawnonaturalne Pozytywizm prawniczy i jego ewolucja Koncepcje realistyczne Koncepcje hermeneutyczne, argumentacyjne i komunikacyjne Rozdzia³ II. Prawo jako przedmiot badañ naukowych Podstawowe problemy nauk prawnych Naukowoœæ prawoznawstwa. Status wstêpu do prawoznawstwa Metody badawcze w prawoznawstwie CZÊŒÆ DRUGA. PRAWO JAKO SYSTEM NORM Rozdzia³ III. Wieloznacznoœæ terminu prawo Prawo w znaczeniu prawniczym Podstawowe cechy prawa Ró ne sposoby u ycia terminu prawo Rozdzia³ IV. Jêzyk prawa Prawo jako zjawisko jêzykowe Jêzyk prawny i jêzyk prawniczy Rodzaje wypowiedzi Rozdzia³ V. Normy i przepisy prawne Pojêcie normy postêpowania Generalnoœæ i abstrakcyjnoœæ norm prawnych Budowa normy prawnej Hipoteza normy prawnej Dyspozycja normy prawnej... 59

2 VIII Spis treœci I. Czyny i czynnoœci konwencjonalne II. Sytuacje wyznaczane przez normy prawne Obowi¹zek Dozwolenie Uprawnienie Prawo podmiotowe Kompetencja Sankcja. Rodzaje sankcji prawnych Przepis prawny. Norma a przepis prawny Rodzaje norm i przepisów prawnych I. Normy prawne: regu³y i zasady prawne II. Normy bezwzglêdnie i wzglêdnie wi¹ ¹ce III. Przepisy ogólne i szczególne (lex specialis i lex generalis) IV. Przepisy odsy³aj¹ce i przepisy blankietowe Instytucje prawne Rozdzia³ VI. System prawa Pojêcie i rodzaje systemów. System prawa Budowa systemu prawnego Zwi¹zki miêdzy elementami systemu prawa Zró nicowanie systemu prawa jako efekt procesu historycznego Podzia³ prawa na ga³êzie I. Podstawowe ga³êzie prawa wewnêtrznego Zasada niesprzecznoœci norm Usuwanie sprzecznoœci norm regu³y kolizyjne Zupe³noœæ systemu prawa. Luki w prawie Policentrycznoœæ systemów prawnych CZÊŒÆ TRZECIA. FUNKCJONOWANIE PRAWA Rozdzia³ VII. Cele i funkcje prawa Spo³eczne uwarunkowanie prawa. Prawo w dzia³aniu Cele i funkcje prawa Instrumentalny charakter prawa Rozdzia³ VIII. Prawo jako zjawisko polityczne Polityczny charakter prawa Okreœlenie pañstwa Prawo w procesie sprawowania w³adzy. Zwi¹zki prawa i pañstwa Wspó³czesna krytyka pañstwa i jego tradycyjnej roli Unia Europejska w procesie sprawowania w³adzy Rozdzia³ IX. Tworzenie prawa Pojêcie tworzenia prawa ród³a prawa Sposoby tworzenia prawa (fakty prawotwórcze) w ich historycznym rozwoju

3 Spis treœci IX I. Stanowienie prawa II. Zawieranie umów o charakterze prawotwórczym III. Przekszta³canie zwyczajów (obyczajów) w prawo IV. Prawotwórcze orzecznictwo s¹dowe V. Recepcja prawa obcego Akt normatywny Budowa aktu normatywnego I. Tytu³ aktu normatywnego II. Przepisy merytoryczne ogólne i szczegó³owe III. Przepisy o zmianie przepisów obowi¹zuj¹cych IV. Przepisy przejœciowe i dostosowuj¹ce V. Przepisy koñcowe VI. Podpis uprawnionego podmiotu VII. Za³¹czniki Og³aszanie aktów normatywnych Stanowienie prawa w pañstwach wspó³czesnych zasady ogólne Charakterystyka aktów normatywnych na przyk³adzie Polski Akty normatywne prawa powszechnie obowi¹zuj¹cego I. Konstytucja (ustawa zasadnicza) II. Ustawa III. Akty normatywne o randze ustawy IV. Umowy miêdzynarodowe i Ÿród³a prawa europejskiego V. Rozporz¹dzenie wykonawcze VI. Akty prawa wewnêtrznego (interna) Rozdzia³ X. Przestrzeganie prawa Pojêcie przestrzegania prawa Postacie nieprzestrzegania prawa Fikcja powszechnej znajomoœci prawa Znajomoœæ prawa a jego przestrzeganie Skutecznoœæ prawa Rozdzia³ XI. Stosowanie prawa Pojêcie stosowania prawa Ideologie stosowania prawa I. Ideologia decyzji zwi¹zanej II. Ideologia decyzji swobodnej III. Ideologia decyzji racjonalnej i praworz¹dnej Typy stosowania prawa I. S¹dowe stosowanie prawa II. Administracyjny typ stosowania prawa Proces stosowania prawa i jego etapy Alternatywne metody rozwi¹zywania sporów

4 X Spis treœci Rozdzia³ XII. Obowi¹zywanie prawa Obowi¹zywanie prawa Sposoby u ycia terminu obowi¹zywanie prawa I. Obowi¹zywanie prawa w ujêciu aksjologicznym II. Obowi¹zywanie prawa w ujêciu formalnym (tetycznym) III. Realistyczne obowi¹zywanie prawa Obowi¹zywanie prawa w przestrzeni (obowi¹zywanie terytorialne) Obowi¹zywanie prawa co do osób Obowi¹zywanie prawa w czasie Rozdzia³ XIII. Wyk³adnia prawa Pojêcie wyk³adni prawa Cele i zakres wyk³adni Fundamentalne za³o enie przyjmowane w procesie wyk³adni: koncepcja racjonalnoœci ustawodawcy I. Racjonalnoœæ w tworzeniu prawa II. Racjonalnoœæ ustawodawcy jako podstawa wyk³adni prawa Podzia³ wyk³adni ze wzglêdu na podmiot jej dokonuj¹cy Podzia³ wyk³adni ze wzglêdu na sposób jej dokonania Rodzaje wyk³adni ze wzglêdu na wynik (zakres) wyk³adni Regu³y inferencyjne. Topiki prawnicze Rozdzia³ XIV. Stosunki prawne Pojêcie stosunku prawnego Powstanie, zmiana i ustanie stosunku prawnego Podmioty stosunku prawnego Przedmiot i treœæ stosunku prawnego Rodzaje stosunków prawnych Aktualizacja stosunku prawnego Pojêcie transakcji Rozdzia³ XV. Prawo a inne regulatory zachowañ Moralnoœæ, religia, obyczaje a prawo Wieloœæ systemów normatywnych I. Normy moralne II. Normy religijne III. Normy obyczaju IV. Normy organizacji spo³ecznych i politycznych Normy moralne a normy prawne podstawowe ró nice Relacje treœciowe i funkcjonalne miêdzy prawem a innymi systemami spo³ecznymi I. Zwi¹zki treœciowe II. Zwi¹zki funkcjonalne Moralnoœæ, religia i obyczaje a obowi¹zywanie prawa

5 Spis treœci XI 85. Kultura prawna Etyka zawodów prawniczych Rozdzia³ XVI. Odpowiedzialnoœæ prawna Pojêcie i ogólne zasady odpowiedzialnoœci prawnej Rozdzia³ XVII. Sprawiedliwoœæ Idea sprawiedliwoœci i jej interpretacje Idea sprawiedliwoœci w procesie stanowienia i stosowania prawa Idea sprawiedliwoœci spo³ecznej Równoœæ w prawie i wobec prawa Rozdzia³ XVIII. Rz¹dy prawa Idea pañstwa prawnego Gwarancje pañstwa prawnego Demokratyczne pañstwo prawne Indeks rzeczowy