Towarzyskie Urbanistów Pogawędki : R Z E K A W M I E Ś C I E

Transkrypt

1 Poznań, dolina Warty, Materiały Politechniki Poznańskiej

2 RZEKA W MIEŚCIE Spis treści: 1. ZNACZENIE DOLIN RZECZNYCH 2. ZAGROŻENIA 3. DEGRADACJA CIEKÓW MIEJSKICH 4. REWITALIZACJA URB-PRZYRODNICZA 5. REURIS DOBRE PRAKTYKI 6. NADRZECZNE PARKI BUFOROWE 7. KAMPUS PP aspekty tematu: 1. Znaczenie miejskich odcinków dolin rzecznych 2. Zagrożenia związane z wodą 3. Przyczyny i skutki degradacji cieków miejskich 4. Cele aktywizacji i rewitalizacji urbanistycznoprzyrodniczej miejskich odcinków dolin rzecznych 5. Dobre praktyki w świetle projektu REURIS 6. Nadrzeczne parki buforowe 7. Koncepcja zagospodarowania terenów zalewowych przy Kampusie Warta PP Dyskusja: Strategia rozwoju rzeki Warty w Poznaniu

3 Spis treści: 1. ZNACZENIE DOLIN RZECZNYCH 2. ZAGROŻENIA 3. DEGRADACJA CIEKÓW MIEJSKICH 4. REWITALIZACJA URB-PRZYRODNICZA 5. REURIS DOBRE PRAKTYKI 1. Znaczenie miejskich odcinków dolin rzecznych GREEN EKOSYSTEM RED MIASTO BLUE RZEKA 6. NADRZECZNE PARKI BUFOROWE 7. KAMPUS PP

4 Miejskie odcinki dolin rzecznych stanowią integralną część: 1. struktury przestrzennej miasta i jego nadwodnej elewacji 2. systemu miejskich przestrzeni publicznych, które powinny być atrakcyjne i powszechnie dostępne, Bydgoszcz., fot. A. Januchta-Szostak

5 Miejskie odcinki dolin rzecznych stanowią integralną część: 1. struktury przestrzennej miasta i jego nadwodnej elewacji 2. systemu miejskich przestrzeni publicznych, które powinny być atrakcyjne i powszechnie dostępne, Gorzów Wlkp., fot. A. Januchta-Szostak

6 Miejskie odcinki dolin rzecznych stanowią integralną część: 1. struktury przestrzennej miasta i jego nadwodnej elewacji 2. systemu miejskich przestrzeni publicznych, które powinny być atrakcyjne i powszechnie dostępne, 3. systemu komunikacji i struktury zagospodarowania rekreacyjnego i turystycznego (drogi wodne i szlaki turystyczne), Rzeka Gwadalkiwir w Sewilli, fot. A. Januchta-Szostak

7 Miejskie odcinki dolin rzecznych stanowią integralną część: 1. struktury przestrzennej miasta i jego nadwodnej elewacji 2. systemu miejskich przestrzeni publicznych, które powinny być atrakcyjne i powszechnie dostępne, 3. systemu komunikacji i struktury zagospodarowania rekreacyjnego i turystycznego (drogi wodne i szlaki turyst.), 4. biologicznie czynnych obszarów zieleni miejskiej i dolinnych korytarzy ekologicznych, Starorzecze Martwej Wisły w Toruniu, fot. A. Januchta- Szostak

8 Miejskie odcinki dolin rzecznych stanowią integralną część: 1. struktury przestrzennej miasta i jego nadwodnej elewacji 2. systemu miejskich przestrzeni publicznych, które powinny być atrakcyjne i powszechnie dostępne, 3. systemu komunikacji i struktury zagospodarowania rekreacyjnego i turystycznego (drogi wodne i szlaki turyst.), 4. biologicznie czynnych obszarów zieleni miejskiej i dolinnych korytarzy ekologicznych, 5. układów hydrograficznych i systemów ochrony przeciwpowodziowej uwarunkowanych sytuacją całej zlewni, Dolina Warty w Poznaniu podczas wezbrania w 2010 r., fot. A. Januchta-Szostak

9 Miejskie odcinki dolin rzecznych stanowią integralną część: 1. struktury przestrzennej miasta i jego nadwodnej elewacji 2. systemu miejskich przestrzeni publicznych, które powinny być atrakcyjne i powszechnie dostępne, 3. systemu komunikacji i struktury zagospodarowania rekreacyjnego i turystycznego (drogi wodne i szlaki turyst.), 4. biologicznie czynnych obszarów zieleni miejskiej i dolinnych korytarzy ekologicznych, 5. układów hydrograficznych i systemów ochrony przeciwpowodziowej uwarunkowanych sytuacją całej zlewni, w tym silnie uszczelnionych zlewni miejskich, z których odprowadzane są do cieków wody opadowe. Helsinki, fot. A. Januchta- Szostak

10 2. Zagrożenia związane z wodą Spis treści: 1. ZNACZENIE DOLIN RZECZNYCH 2. ZAGROŻENIA 3. DEGRADACJA CIEKÓW MIEJSKICH 4. REWITALIZACJA URB-PRZYRODNICZA 5. REURIS DOBRE PRAKTYKI 6. NADRZECZNE PARKI BUFOROWE 7. KAMPUS PP Jakość wody zanieczyszczenia wód powierzchniowych (płynących i stojących) i podziemnych Niedobór Nadmiar susze, obniżenie zwierciadła wód gruntowych i poziomu wód w rzekach, zagrożenia dla ekosystemów wodnych i od wody zależnych, dla rolnictwa i gospodarki, niedrożność dróg wodnych podtopienia i powodzie: rzeczne: opadowe, zatorowe, roztopowe, w górach - błyskawiczne, na wybrzeżach sztormowe, w wyniku awarii budowli p/powodziowych lub urządzeń hydrotechnicznych, powodzie miejskie

11 Przyczyny wzrostu zagrożeń powodziowych Hydro-meteorologiczne globalne zmiany klimatyczne, w tym: intensyfikacja ekstremów pogodowych (gwałtowne ulewy i burze, zjawiska sztormowe, susze) wzrost poziomu mórz topnienie lodowców Antropogeniczne zmiany zagospodarowania i użytkowania zlewni zbyt szybkie odprowadzanie wody zabiegi regulacyjne w dolinach rzecznych intensyfikacja zabudowy na terenach zagrożonych powodzią

12 Prognozowane tendencje zmian klimatycznych Suma opadów lekko wzrośnie. Zmieni się schemat opadów: zimą - silne opady deszczu, latem - brak opadów i wielotygodniowe susze. Zwiększeniem ilości opadów i częstotliwości występowania opadów nawalnych. Wzrost temperatury latem i częstotliwości występowania suszy. Przewidywane zmiany wielkości rocznych opadów atmosferycznych w latach

13 Prognozowane tendencje zmian klimatycznych Najczęściej występujące typy powodzi w Polsce ze względu na genezę Źródło: Dobrowolski i in Objętość opadów w czasie deszczy nawalnych może wzrosnąć o 40% do 2080 r.

14 Antropogeniczne przyczyny wzrostu zagrożeń i ryzyka powodziowego Przekształcenia dolin rzecznych i zabiegi regulacyjne w korytach wielkiej wody (budowa wałów przeciwpowodziowych, likwidacja zakoli i odcinanie rozlewisk) (oprac. autorka) Intensyfikacja zabudowy na terenach potencjalnie zagrożonych powodzią

15 Antropogeniczne przyczyny wzrostu zagrożeń i ryzyka powodziowego Przekształcenia dolin rzecznych i zabiegi regulacyjne w korytach wielkiej wody (budowa wałów przeciwpowodziowych, likwidacja zakoli i odcinanie rozlewisk) (oprac. autorka) Intensyfikacja zabudowy na terenach potencjalnie zagrożonych powodzią

16 Antropogeniczne przyczyny wzrostu zagrożeń i ryzyka powodziowego Przekształcenia dolin rzecznych i zabiegi regulacyjne w korytach wielkiej wody (budowa wałów przeciwpowodziowych, likwidacja zakoli i odcinanie rozlewisk) (oprac. autorka) Intensyfikacja zabudowy na terenach potencjalnie zagrożonych powodzią

17 Antropogeniczne przyczyny wzrostu zagrożeń i ryzyka powodziowego Przekształcenia dolin rzecznych i zabiegi regulacyjne w korytach wielkiej wody (budowa wałów przeciwpowodziowych, likwidacja zakoli i odcinanie rozlewisk) Woda historyczna wzrost zagrożeń (oprac. autorka) Intensyfikacja zabudowy na terenach potencjalnie zagrożonych powodzią

18 Antropogeniczne przyczyny wzrostu zagrożeń i ryzyka powodziowego Rzeka Moza w 1835 r. Rzeka Moza w 1966 r. Zabiegi regulacyjne w korycie wielkiej wody (prostowanie, zawężanie, konieczne dla żeglugi) powodują wzrost i przyspieszenie przepływu fali powodziowej Źródło: mapy Atlas of Dutch Water Cities, 2005

19 Antropogeniczne przyczyny wzrostu zagrożeń i ryzyka powodziowego Rzeka Moza w 1835 r. Rzeka Moza w 1966 r. Zabiegi regulacyjne w korycie wielkiej wody (prostowanie, zawężanie, konieczne dla żeglugi) powodują wzrost i przyspieszenie przepływu fali powodziowej Źródło: mapy Atlas of Dutch Water Cities, 2005

20 Ewolucja metod ochrony przed powodzią Majewski 2007 (oprac. autorka) 1. Utrzymać wodę z dala od ludzi 2. Utrzymać ludzi z dala od wody 3. Pozwolić ludziom na świadomą koegzystencję z wodą

21 Ewolucja metod ochrony przed powodzią Majewski 2007 (oprac. autorka) 1. Utrzymać wodę z dala od ludzi 2. Utrzymać ludzi z dala od wody 3. Pozwolić ludziom na świadomą koegzystencję z wodą Powódź na Nysie Łużyckiej, Zgorzelec 2010, fot.: archiwum autorki)

22 Ewolucja metod ochrony przed powodzią Zabudowa i zagospodarowanie dostosowane do zmiennego poziomu wody 1. Utrzymać wodę z dala od ludzi 2. Utrzymać ludzi z dala od wody 3. Pozwolić ludziom na świadomą koegzystencję z wodą

23 Ewolucja metod ochrony przed powodzią Cox Rayner flood proof Queenslander, źródło: Zabudowa i zagospodarowanie dostosowane do zmiennego poziomu wody Powódź w Queensland, Australia, fot.: Lukas Coch / Zeitenspiegel, źródło: 1. Utrzymać wodę z dala od ludzi 2. Utrzymać ludzi z dala od wody 3. Pozwolić ludziom na świadomą koegzystencję z wodą

24 Zagospodarowanie zurbanizowanej doliny rzecznej w świetle Dyrektywy Powodziowej Strategiczne obiekty, ważne budynki Drogi ewakuacji Budynki drugorzędne Poziom wody: 500-letniej (historycznej) 100-letniej letniej niskiej Mapy zagrożeń powodziowych zawierają informację o zasięgu powodzi występujących z określonym prawdopodobieństwem Niskie prawdopodo bieństwo powodzi Koryto ulgi Średnie prawdopodobieństwo powodzi Terasa zalewowa Wysokie prawdopodobieństwo powodzi Koryto rzeki Obszary szczególnego zagrożenia powodzią (oprac. autorka)

25 Zagospodarowanie zurbanizowanej doliny rzecznej w świetle Dyrektywy Powodziowej Strategiczne obiekty, ważne budynki Drogi ewakuacji Budynki drugorzędne Obszary naturalnej retencji - nadrzeczne parki buforowe Budynki drugorzędne dostosowane do zmiennego poziomu wody Poziom wody: 500-letniej (historycznej) 100-letniej letniej niskiej Mapy zagrożeń powodziowych zawierają informację o zasięgu powodzi występujących z określonym prawdopodobieństwem Niskie prawdopodo bieństwo powodzi Koryto ulgi Średnie prawdopodobieństwo powodzi Terasa zalewowa Wysokie prawdopodobieństwo powodzi Koryto rzeki Obszary szczególnego zagrożenia powodzią (oprac. autorka)

26 PROJEKT LIFE - Long-term Initiatives for Flood-risk Environments (Baca Architects) Program Making Space for Water (MSW) Defra WLK. Brytania Źródło: baca Architects -

27 PROJEKT LIFE - Long-term Initiatives for Flood-risk Environments (Baca Architects) Osiedle Felnex w Hackbridge Integracja przestrzeni mieszkalnej z nadrzecznym parkiem buforowym Źródło: Barker i Coutts, 2009, s

28 PROJEKT LIFE - Long-term Initiatives for Flood-risk Environments (Baca Architects) Osiedle Felnex w Hackbridge

29 Dostosowanie zabudowy i zagospodarowania terenu do zagrożeń powodziowych Źródło: Barker i Coutts, 2009, s

30 Dostosowanie zabudowy i zagospodarowania terenu do zagrożeń powodziowych Zasięg wody 20-letniej Źródło: Barker i Coutts, 2009, s

31 Dostosowanie zabudowy i zagospodarowania terenu do zagrożeń powodziowych Zasięg wody 100-letniej Źródło: Barker i Coutts, 2009, s

32 Układ hydrograficzny i struktura Poznania w XVIII w. Oprac. naukowe i graficzne mapy dr inż. arch. P. Biskupski

33

34 społeczne Przyczyny degradacji cieków miejskich Spis treści: 1. ZNACZENIE DOLIN RZECZNYCH 2. ZAGROŻENIA 3. DEGRADACJA CIEKÓW MIEJSKICH 4. REWITALIZACJA URB-PRZYRODNICZA 5. REURIS DOBRE PRAKTYKI 6. NADRZECZNE PARKI BUFOROWE 7. KAMPUS PP Znaczne obniżenie gospodarczego znaczenia śródlądowych dróg wodnych i wód płynących; Potrzeba pozyskiwania nowych terenów inwestycyjnych, błędne decyzje planistyczne; Zły stan jakości wody, odprowadzanie niewystarczająco oczyszczonych ścieków; Zniszczenie środowiska przyrodniczego dolin rzecznych w miastach; Brak zdolności do samooczyszczania wody na skutek regulacji i kanalizacji cieków; Niska świadomość ekologiczna mieszkańców; Brak tożsamości dolin rzecznych. środowiskowe gospodarcze

35 Skutki degradacji cieków miejskich w XX i XXI (!) w. Po pierwsze: NIE SZKODZIĆ! Kanalizacja rzeki Rawy w Chorzowie, 2010 fot. P. Drozd, źródło:

36 Skutki degradacji cieków miejskich w XX i XXI (!) w. Rawa w Chorzowie przykryta. Nareszcie przestanie śmierdzieć! PAP, źródło: PAP, Likwidacja skutków a nie przyczyn degradacji rzeki Zakrycie Rawy i modernizacja oczyszczalni "Klimzowiec" - koszt 33 mln

37 Skutki degradacji cieków miejskich Skrajnym efektem degradacji jest biologiczna i kulturowa śmierć cieku: Śmierć biologiczna zanikają biotopy roślinne i zwierzęce oraz zdolność do samooczyszczania się wody Śmierć kulturowa - ciek traci walory funkcjonalne i krajobrazowe (lub zupełnie znika z pola percepcji) - przestaje istnieć w świadomości ludzi

38 Spis treści: 1. ZNACZENIE DOLIN RZECZNYCH 2. ZAGROŻENIA 3. DEGRADACJA CIEKÓW MIEJSKICH 4. REWITALIZACJA URB-PRZYRODNICZA 5. REURIS DOBRE PRAKTYKI 6. NADRZECZNE PARKI BUFOROWE 7. KAMPUS PP 4. Cele aktywizacji i rewitalizacji urbanistycznoprzyrodniczej miejskich odcinków dolin rzecznych REWITALIZACJA, czyli przywrócenie sił witalnych, ożywienie, wg definicji Biura ds. Zrównoważonego Rozwoju Miast, oznacza proces przemian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych, mający na celu wyprowadzenie terenu ze stanu kryzysowego i prowadzący do rozwoju, w tym do poprawy jakości życia lokalnej wspólnoty. [...] Podstawowym celem rewitalizacji jest przywrócenie dotychczasowych funkcji zdegradowanego społecznie, ekonomicznie, środowiskowo obszaru, bądź zamiana jego dotychczasowych funkcji na nowe.

39 miejskie układy urbanistyczno-przyrodnicze, w tym fronty wodne, wymagają zintegrowanej rewitalizacji urbanistyczno-przyrodniczej, a podstawą metodologii rewitalizacji powinna być holistyczna koncepcja przestrzeni [1]. Tymczasem większość działań rewitalizacyjnych w Polsce ogranicza się do środowiska zbudowanego, w którym aspekty przyrodnicze traktowane są marginalnie. Praktyce tej sprzyja również zawężenie kryteriów wyboru obszarów rewitalizacji oraz kryteriów oceny projektów rewitalizacyjnych do wskaźników społeczno-ekonomicznych [2]. [1] Przewoźniak M., Teoretyczne aspekty przyrodniczej rewitalizacji miast: ku metodologii zintegrowanej rewitalizacji urbanistyczno-przyrodniczej, Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. OL PAN, 2005, p [2] Januchta-Szostak - Urban Rivers - Vital Spaces. Manual for urban river revitalisation - implementation, participation, benefits, REURIS Project Team, 31 January 2012,

40 Cele rewitalizacji urbanistyczno-przyrodniczej dolin rzecznych Biologiczna i kulturowa śmierć cieków jest symptomem głębokiego stanu kryzysowego, który wymaga działań rewitalizacyjnych. SFERA PRZYRODNICZA I HYDROLOGICZNA poprawa jakości wody i zdolności cieków do samooczyszczania (RDW), poprawa bioróżnorodności i drożności korytarzy migracyjnych (DŚ), podniesienie pojemności retencyjnej dolin rzecznych, zrównoważenie przepływów (DP) Cele: SFERA SPOŁECZNO- GOSPODARCZA podnoszenie walorów krajobrazowych nadbrzeży, poprawa dostępności, atrakcyjności funkcjonalnej terenów zalewowych, aktywizacja gospodarcza, wzrost wartości terenów nadwodnych odtworzenie tożsamości cieku, edukacja ekolog.

41 REURIS REvitalisation of Urban RIver Spaces Rewitalizacja miejskich przestrzeni nadrzecznych PARTNERZY: PP1 Główny Instytut Górnictwa, Katowice, Polska Partner Wiodący PP2 Urząd Miasta Katowice, Polska PP3 Urząd Miasta Bydgoszcz, Polska PP4 Urząd Miasta Brno, Republika Czeska PP5 Instytut Planowania i Rozwoju Miasta Pilzno, Republika Czeska PP6 Urząd Miasta Stuttgart, Niemcy PP7 Zielony Pierścień Lipsk, Niemcy PP8 Uniwersytet w Lipsku, Niemcy Wypracowanie i przetestowanie strategicznego podejścia do rewitalizacji przestrzeni nadrzecznych w miastach m.in. poprzez analizę dobrych praktyk i realizację projektów pilotażowych.

42 Studium najlepszych praktyk rewitalizacji miejskich przestrzeni nadrzecznych w północnej Polsce - wkład do międzynarodowego podręcznika dobrych praktyk

43 5. Dobre praktyki w świetle projektu REURIS

44 Ocena efektów rewitalizacji z wykorzystaniem autorskiej metody WIQUS (2009) oprac. A. Januchta-Szostak

45 Typologia projektów: oprac. A. Januchta-Szostak W miastach północnej Polski dominują 3 typy projektów: 1. projekty rewitalizacji urbanistycznej dzielnic nadrzecznych w oparciu o lokalne programy rewitalizacji (cele zlokalizowane w sferze społeczno-gospodarczej), w tym 2. projekty bulwarów nadrzecznych na odcinkach śródmiejskich, 3. projekty modernizacji koryt rzecznych na potrzeby ochrony p/powodziowej, Brak przykładów rewitalizacji urbanistyczno-przyrodniczej dolin rzecznych w miastach.

46 B. Strategia rewitalizacji miejskich odcinków dolin rzecznych 4B, Bydgoszcz Program Rewitalizacji i Rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego (55 pkt), 5 typów krajobrazu: Zielona Dolina Brdy, Brda Śródmiejska, Brda Gospodarczo-Sportowa, Kanał Bydgoski, Dolina Wisły Materiały Urzędu Miasta Bydgoszczy i Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy

47 C. Rewitalizacja nadwodnych dzielnic śródmiejskich 7C. Bydgoszcz rewitalizacja Wyspy Młyńskiej / rz. Brda, Młynówka (54 pkt) 7C, Bydgoszcz Rewitalizacja Wyspy Młyńskiej oprac. A. Januchta-Szostak

48 Etap 1. Rewitalizacja Wyspy Młyńskiej w Bydgoszczy na cele rozwoju przedsiębiorczości ( ) źródło: materiały Urzędu Miasta Bydgoszcz Wartość projektu: PLN. Na realizację uzyskano dofinansowanie w wysokości PLN ze środków ZPORR, Elementy projektu: renowacja budynku przy ul. Mennica 6 i jego adaptacja na Centrum Pracy i Przedsiębiorczości, budowa trzech kładek poprawiających dostępność Wyspy, na wysokości Opery Nova, ul. Św. Trójcy i Wenecji Bydgoskiej (wraz z elementami rewitalizacji nabrzeża), odtworzenie tzw. Międzywodzia.

49 Rewitalizacja Wyspy Młyńskiej w Bydgoszczy- kanał Międzywodzia, fot. A. Januchta-Szostak

50 Etap 2. Renowacja obiektów dziedzictwa kulturowego na terenie Wyspy Młyńskiej w Bydgoszczy ( ) The project PL0019 has been implemented by the City of Bydgoszcz and funded by the European Economic Area Financial Mechanism within the Priority Area of Conservation of European Cultural Heritage Wartość projektu: PLN. Na realizację uzyskano dofinansowanie w wysokości PLN, z Mechanizmu Finansowego EOG. Renowacja pięciu zabytkowych obiektów znajdujących się na terenie Wyspy Młyńskiej i adaptacja ich na cele działalności Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego. Czerwony Spichrz został zaadaptowany na interaktywne Muzeum Sztuki. W Domu Młynarza funkcjonuje centrum informacyjno-recepcyjne zespołu muzealnego. W budynku przy ul. Mennica 7 mieści się Dom Wyczółkowskiego, w którym prezentowana jest twórczość patrona Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy. W Białym Spichrzu otwarto Muzeum Archeologii, a w budynku przy ul. Mennica 4 Europejskie Centrum Pieniądza.

51 Rewitalizacja Wyspy Młyńskiej w Bydgoszczy- kanał Międzywodzia, fot. A. Januchta-Szostak

52 Etap 3. Budowa infrastruktury rekreacyjnej Wyspy Młyńskiej i jej najbliższego otoczenia ( ) Wartość projektu: ,45 PLN. Dofinansowanie ,77 PLN z RPO WK-P na lata Elementy projektu: zagospodarowanie terenu utworzenie tzw. łąki rekreacyjnej, budowa amfiteatru, ciągów pieszych, ścieżek rowerowych, placu zabaw, oświetlenie budynków i Międzywodzia, umocnienie nadbrzeży Brdy Młynówki oraz Brdy.

53 Etap 4. Rewitalizacja zdegradowanych terenów sportowych na terenie Wyspy Młyńskiej ( ) Wartość projektu: ,46 PLN. Dofinansowanie w ,99 PLN z RPO WK-P na lata oraz ,23 PLN z budżetu państwa, termin realizacji Elementy projektu: rozbiórka starego budynku klubu sportowego ZAWISZA, budowa przystani jachtowej z bazą noclegową i gastronomiczną, umocnienie nabrzeży i budowa zjazdów z ul. Tamka.

54 fot: Agata Wodzień , source: pl/photostory/422456/marin a+hitem+tygodnia.+prace+ s%c4%85+na+uko%c5% 84czeniu/12 Fot. A. Januchta-Szostak, 2011

55 fot: Agata Wodzień , source: pl/photostory/422456/marin a+hitem+tygodnia.+prace+ s%c4%85+na+uko%c5% 84czeniu/12 Fot. A. Januchta-Szostak, 2011

56 D. Bulwary śródmiejskie m.in.: Gdańsk, Bydgoszcz, Tczew, Szczecin, Gorzów, Konin, Warszawa, Włocławek Bulwar w Koninie, fot. I. Kolasińska, źródło: Bulwar zachodni nad Wartą w Gorzowie Wlkp., fot. A. J-S

57 D. Bulwary śródmiejskie 14D. Bulwar Nadwarciański w Koninie (34 pkt) aktywizacja nadwodnej przestrzeni publicznej (proj. K. Borowski, K. Lipiński, 2005) fot. I. Kolasińska, źródło: asto.pl/artykul/

58 fot. I. Kolasińska, źródło: asto.pl/artykul/ 14D. Bulwar Nadwarciański w Koninie aktywizacja nadwodnej przestrzeni publicznej (proj. K. Borowski, K. Lipiński, 2005)

59 14D. Bulwar Nadwarciański w Koninie (proj. K. Borowski, K. Lipiński, 2005) fot. I. Kolasińska, źródło: asto.pl/artykul/

60 E. Modernizacja koryt rzecznych na potrzeby ochrony p/powodziowej i regeneracja małych cieków Rzeka Pisia w parku Dittricha 19E, Żyrardów Rewaloryzacja Parku Dittricha - 54 pkt (fot. autorka)

61 E. Modernizacja koryt rzecznych na potrzeby ochrony p/powodziowej i regeneracja małych cieków 22E, Modernizacja potoku Bystrzec w Gdańsku- Wrzeszczu - 39 pkt (źródło: archiwum Biura Rozwoju Gdańska) Wrzeszczańska Wenecja (źródło: archiwum Biura Rozwoju Gdańska)

62 E. Modernizacja koryt rzecznych na potrzeby ochrony p/powodziowej i regeneracja małych cieków 20E, Odkryte fragmenty Strugi Toruńskiej w Toruniu 28 pkt (fot. autorka)

63 Spis treści: 1. ZNACZENIE DOLIN RZECZNYCH 2. ZAGROŻENIA 5. Dobre praktyki w świetle projektu REURIS 3. DEGRADACJA CIEKÓW MIEJSKICH 4. REWITALIZACJA URB-PRZYRODNICZA 5. REURIS DOBRE PRAKTYKI 6. NADRZECZNE PARKI BUFOROWE 7. KAMPUS PP

64 Spis treści: 1. ZNACZENIE DOLIN RZECZNYCH 2. ZAGROŻENIA Rewitalizacja urbanistyczno-przyrodnicza miejskich odcinków dolin rzecznych wymaga kompleksowego podejścia z uwzględnieniem specyfiki cieku, jego funkcji ekohydrologicznej i roli w strukturze funkcjonalno-przestrzennej miasta. 3. DEGRADACJA CIEKÓW MIEJSKICH 4. REWITALIZACJA URB-PRZYRODNICZA 5. REURIS DOBRE PRAKTYKI 6. NADRZECZNE PARKI BUFOROWE 7. KAMPUS PP Rewitalizacja kanału Pleißemühlgraben w Lipsku. dł.: 3,74 km, koszt: 9.5 mln.

65 5. Dobre praktyki w świetle projektu REURIS Rewitalizacja kanału Pleißemühlgraben w Lipsku Nadal skanalizowany odcinek kanału służący jako parking, fot. autorka Europejski projekt REURIS(REvitalisati on of Urban River Spaces), finansowany z programu Central Europe. Kanał Pleißemühlgraben dł.: 3,74 km. W latach 1950tych z powodu silnego zanieczyszczenia wody przykryto odcinek długości 2,89 km zaangażowanie lokalnej społeczności. fot. autorka rozpoczęcie działań rewitalizacyjnych. Do 2007 rekonstrukcja 7 odcinków kanału w zach. części śródmieścia Koszt: 9.5 mln.. Finansowanie: 1/3 miasto Lipsk, 1/3 fundusze środowiskowe, 1/3 prywatni właściciele gruntów nad kanałem.

66 Odkrywanie skanalizowanych cieków Rewitalizacja kanału Pleißemühlgraben w Lipsku Tyły zabudowy przy Martin-Luther-Ring, fot. autorka

67 Odkrywanie skanalizowanych cieków Rewitalizacja kanału Pleißemühlgraben w Lipsku Simsonplatz, fot. autorka Federalny Sąd Administracyjny, fot. autorka

68 Odkrywanie skanalizowanych cieków Rewitalizacja kanału Pleißemühlgraben w Lipsku fot. autorka Nowa zabudowa mieszkaniowa przy Wundtstrase, fot. autorka

69 Renaturyzacja, meandrowanie Situation and plan ( : Unie pro řeku Moravu) Potok młyński / Chrudim / Republika Czeska /2009. Dł. 1,700 m, koszt ok. 560 tys. Euro Situation before the revitalisation ( Šindlar, s.r.o.) Wydział Situation Architektury after revitalisation ( Šindlar, Politechniki s.r.o.) Poznańskiej

70 Renaturyzacja, meandrowanie Potok młyński / Chrudim / Republika Czeska /2009. Dł. 1,700 m, koszt ok. 560 tys. Euro Situation after revitalisation ( Šindlar, s.r.o.)

71 Renaturyzacja, meandrowanie Potok młyński / Chrudim / Republika Czeska /2009. Dł. 1,700 m, koszt ok. 560 tys. Euro Situation after revitalisation ( Šindlar, s.r.o.)

72 Poprawa dostępności doliny Rzeka Loučná/ Litomyšl / Czech Republic /2002 Dł. ok. 200 m, koszt ok. 850,500 Euro After revitalisation ( Tomáš Souček)

73 Renaturyzacja, meandrowanie, udrażnianie doliny Projekt pilotażowy REURIS - rewitalizacja doliny rzeki Ślepiotki w Katowicach Cel: częściowa renaturyzacja małej rzeki w przestrzeni podmiejskiej, wykorzystanie zaniedbanego terenu nadrzecznego dla zwiększenia retencji, odtworzenie lokalnego korytarza ekologicznego Źródło: Leszek Trząski, Główny Instytut Górnictwa Katowice Ślepiotka jest dopływem Kłodnicy, ma 8 km długości. Zlewnia (12 km2) jest położona w całości w granicach Katowic

74 Renaturyzacja, meandrowanie, bioinżynieria Projekt pilotażowy REURIS - rewitalizacja doliny rzeki Ślepiotki w Katowicach Źródło: Leszek Trząski, Główny Instytut Górnictwa, Katowice Problemy

75 Renaturyzacja, meandrowanie, bioinżynieria Projekt pilotażowy REURIS - rewitalizacja doliny rzeki Ślepiotki w Katowicach Źródło: Leszek Trząski, Główny Instytut Górnictwa, Katowice Rozwiązania

76 Renaturyzacja, retencja wód opadowych, bioinżynieria Projekt pilotażowy REURIS - rewitalizacja doliny rzeki Ślepiotki w Katowicach Rozwiązania Źródło: Leszek Trząski, Główny Instytut Górnictwa Katowice Niewielki fragment doliny poddano rewitalizacji Zadole, staw na wody deszczowe w miejscu, gdzie kiedyś był staw młyński

77 Renaturyzacja, retencja wód opadowych, bioinżynieria Projekt pilotażowy REURIS - rewitalizacja doliny rzeki Ślepiotki w Katowicach Rozwiązania Kładka i ścieżka edukacyjna Źródło: Leszek Trząski, Główny Instytut Górnictwa Katowice Za pomocą metod bioinżynieryjnych utworzono strefy buforowe chroniące rzekę przed zanieczyszczeniami

78 Projekt pilotażowy REURIS - rewitalizacja doliny rzeki Ślepiotki w Katowicach Rozwiązania Kładka i ścieżka edukacyjna Źródło: ce.katowice.pl/slepiotkaokiem-piotrka

79 Poprawa dostępności i atrakcyjności doliny Projekt pilotażowy REURIS - rewitalizacja doliny rzeki Ślepiotki w Katowicach Rozwiązania Mała architektura - amfiteatr Źródło: ce.katowice.pl/slepiotkaokiem-piotrka

80 Spis treści: 1. ZNACZENIE DOLIN RZECZNYCH 2. ZAGROŻENIA 6. Nadrzeczne parki buforowe 3. DEGRADACJA CIEKÓW MIEJSKICH 4. REWITALIZACJA URB-PRZYRODNICZA 5. REURIS DOBRE PRAKTYKI 6. NADRZECZNE PARKI BUFOROWE 7. KAMPUS PP Toruń starorzecze Martwej Wisły, fot. A. Januchta-Szostak Cele: powiązanie struktur zieleni miejskiej z układem hydrograficznym, ochrona ekosystemów dolin rzecznych, zapewnienie ciągłości korytarzy migracyjnych, podnoszenie pojemności retencyjnej dolin rzecznych, zatrzymywanie i podczyszczanie spływów burzowych, atrakcyjne zagospodarowanie terenów zalewowych.

81 Strefowanie parków buforowych Strefa ponadzalewowa Redukcja odpływu powierzchn. i wstępne podczyszczanie wód deszczowych; Powiązanie przestrzeni miasta z doliną rzeki; Wizualna i fizyczna dostępność Strefa terenów zalewowych Retencja, filtracja i wsiąkanie spływów burzowych; Zwiększenie pojemności doliny rzecznej podczas powodzi; Atrakcyjne zagospodarowanie rekreacyjne terenów zalewowych Strefa koryta cieku Ochrona ekosystemu cieku; ożywiona strefa litoralu; zadrzewienie; Zabezpieczenie brzegów przed erozją; Publiczna dostępność

82 Nadrzeczne parki buforowe Źródło: Januchta-Szostak, 2011, s. 223

83 Urządzenia do oczyszczania wód opadowych Oprac.: A. Januchta-Szostak

84 7. Koncepcja zagospodarowania terenów zalewowych przy Kampusie Warta PP Symulacja zalewów (proj. autorka)

85 7. Koncepcja zagospodarowania terenów zalewowych przy Kampusie Warta PP Symulacja zalewów (proj. autorka)

86 7. Koncepcja zagospodarowania terenów zalewowych przy Kampusie Warta PP Symulacja zalewów (proj. autorka)

87 Towarzyskie Urbanistów Pogawędki : R Z E K A W M I E Ś C I E 7. Koncepcja zagospodarowania terenów zalewowych przy Kampusie Warta PP Symulacja zalewów (proj. autorka)

88 Spis treści: 1. ZNACZENIE DOLIN RZECZNYCH 2. ZAGROŻENIA 3. DEGRADACJA CIEKÓW MIEJSKICH 4. REWITALIZACJA URB-PRZYRODNICZA 5. REURIS DOBRE PRAKTYKI Widok stanu istniejącego Koncepcja zagospodarowania terenów zalewowych przy Kampusie Warta Politechniki Poznańskiej w Poznaniu (proj. autorka) 6. NADRZECZNE PARKI BUFOROWE 7. KAMPUS PP -Poprawa dostępności, atrakcyjności programu funkc. i wizerunku terenów zalewowych -Podniesienie pojemności retencyjnej doliny i różnorodności biologicznej

89 Nadrzeczne parki buforowe - przekroje Koncepcja zagospodarowania terenów przy Kampusie Warta Politechniki Poznańskiej (proj. autorka)

90 Nadrzeczne parki buforowe - przekroje Koncepcja zagospodarowania terenów przy Kampusie Warta Politechniki Poznańskiej (proj. autorka)

91 Nadrzeczne parki buforowe - przekroje Koncepcja zagospodarowania terenów przy Kampusie Warta Politechniki Poznańskiej (proj. autorka)

92 Nadrzeczne parki buforowe - przekroje Koncepcja zagospodarowania terenów przy Kampusie Warta Politechniki Poznańskiej (proj. autorka)

93 (proj. autorka)

94 (proj. autorka)

95 (proj. autorka)

96 Koncepcja zagospodarowania terenów przy Kampusie Warta Politechniki Poznańskiej (proj. autorka)

97 Dziękuję za uwagę i zapraszam do pogawędki Bibliografia: Dyrektywa 2000/60/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. w sprawie ustanowienia ram dla działalności Wspólnoty w dziedzinie polityki wodnej (tzw. Ramowa Dyrektywa Wodna - RDW) Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 23 października 2007 r. (tzw. Dyrektywa Powodziowa) Januchta-Szostak A., Woda w miejskiej przestrzeni publicznej. Modelowe formy zagospodarowania wód opadowych i powierzchniowych, seria: Rozprawy nr 454, Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań Januchta-Szostak A., Usługi ekosystemów wodnych w miastach, (w:) Tomasz Bergier i Jakub Kronenberg (red.) Zrównoważony Rozwój Zastosowania. Tom 3. Przyroda w mieście. Wyd. Fundacja Sendzimira, Kraków 2012, Temat Rzeka rewitalizacja rzek miejskich. Przewodnik praktyczny pod red. Karin Lange, Sylke Nissen, REURIS Project 2012, Bydgoszcz 2012 PAP notatki prasowe [dostęp: ] Przewoźniak M., Teoretyczne aspekty przyrodniczej rewitalizacji miast ku metodologii zintegrowanej rewitalizacji urbanistyczno-przyrodniczej. Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych, t.. 1, PAN OL, 2005, s Przyjazne naturze kształtowanie rzek i potoków praktyczny podręcznik. Polska Zielona Sieć, Wrocław Kraków Strategia rozwoju rzeki Warty w Poznaniu