Tom 2. Źródła prawa karnego. Pod redakcją Tadeusza Bojarskiego

Transkrypt

1 Tom 2 Źródła prawa karnego Pod redakcją Tadeusza Bojarskiego

2 SYSTEM PRAWA KARNEGO ródła prawa karnego Tom 2

3 SYSTEM PRAWA KARNEGO ródła prawa karnego Tom 2 REDAKTOR NACZELNY SYSTEMU PRAWA KARNEGO ANDRZEJ MAREK

4 ródła prawa karnego Tom 2 Redaktor Prof. dr hab. Tadeusz Bojarski Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Autorzy prof. dr hab. Tadeusz Bojarski Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; dr Michał Królikowski Uniwersytet Warszawski; prof. dr hab. Tadeusz Maciejewski Uniwersytet Gda ski; dr hab. Jarosław Majewski prof. Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszy skiego w Warszawie; dr hab. Ryszard A. Stefa ski prof. Wy szej Szkoły Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego w Warszawie; prof. dr hab. Wojciech Witkowski Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; dr hab. Andrzej Wrzyszcz prof. Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej w Lublinie; prof. dr hab. Eleonora Zieli ska Uniwersytet Warszawski; prof. dr hab. Andrzej Zoll Uniwersytet Jagiello ski WYDAWNICTWO C. H. BECK INSTYTUT NAUK PRAWNYCH PAN WARSZAWA 2011

5 Wydano we współpracy z Instytutem Nauk Prawnych PAN w Warszawie Poszczególne cz ci opracowali: Tadeusz Bojarski rozdz. I 3, rozdz. II, rozdz. VIII Michał Królikowski rozdz. IV Tadeusz Maciejewski rozdz. I 1 Jarosław Majewski rozdz. VI Ryszard A. Stefa ski rozdz. VII Wojciech Witkowski rozdz. I 2 Andrzej Wrzyszcz rozdz. I 4 Eleonora Zieli ska rozdz. V Andrzej Zoll rozdz. III Redakcja: Urszula Danilczuk Wydawca: Dagna Kordyasz Wydawnictwo C. H. Beck 2011 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Białostockie Zakłady Graiczne ISBN ISBN e-book

6 Przedmowa Tom 2 Systemu Prawa Karnego ródła prawa karnego to kontynuacja ogólnych rozwa a po wi conych cało ci prawa karnego, prezentowanych w tomie 1. Stanowi on kolejn cz stk Systemu. Tom 1 Zagadnienia ogólne przedstawiał problemy prawa karnego w systemie prawa, jego funkcje i zasadnicze poj cia oraz zjawiska z nim zwi zane. Zadaniem Autorów przygotowuj cych tom 2 było ukazanie zasad prawa karnego w jego rozwoju dawniej i bli ej czasów współczesnych oraz na tle europejskiego prawa karnego. Do zespołu zada Autorów nale ało tak e przedstawienie zagadnie obowi zuj cego prawa karnego: budowa przepisu (normy) prawa karnego, wykładnia przepisów tego prawa, zasady obowi zywania ustawy karnej. Prezentacj zespołu tych zagadnie opracowało dziewi ciu Autorów. Du o uwagi po wi cono rozwojowi polskiego prawa karnego z uwzgl dnieniem wyró nienia okresu I Rzeczypospolitej, stanu prawa karnego na ziemiach polskich w okresie zaborów, prawa karnego Polski Niepodległej, prawa czasu kolejnej okupacji Ziem Polskich oraz ustawodawstwa karnego po II wojnie wiatowej. Rozwa ania tomu obj ły równie zagadnienia konstytucyjne wa ne dla zasad prawa karnego oraz mi dzynarodowe i europejskie ustalenia w kwestii reguł odpowiedzialno ci karnej, a tak e istotne problemy budowy przepisu prawno-karnego, reguł wykładni tych przepisów oraz cało ci zasad obowi zywania ustawy. Redaktor niniejszego dzieła wyra a przekonanie, e rozwa- ania te, z konieczno ci zró nicowane pod wzgl dem stopnia szczegółowo ci, mog słu yć praktykom na wszystkich etapach post powania karnego, wyst puj cych w tym post powaniu w ró nym charakterze, teoretykom prawa nie tylko karnego, osobom przygotowuj cym si do zawodów prawniczych, w tym studentom, a tak e innym osobom d cym do zdobycia lub pogł bienia wiedzy ogólnej z zakresu prawa karnego. Lublin, marzec 2011 r. Prof. dr hab. Tadeusz Bojarski

7

8 Spis tre ci Przedmowa Wykaz skrótów Rozdział I. Rozwój prawa karnego Historia prawa karnego w dawnej Polsce (do 1795 r.) I. ródła II. Przest pstwo III. Kara Prawo karne na ziemiach polskich w dobie zaborów i w pierwszych latach II RP ( ) I. ródła II. Przest pstwo III. Kara IV. Zmiany w kodyikacjach zaborczych dokonane przez ustawodawc polskiego Kodeks karny z 1932 r I. Uchwalenie i znaczenie II. Zało enia ogólne i zasady odpowiedzialno ci III. Kary i rodki zabezpieczaj ce Prawo karne materialne na ziemiach polskich w czasie II wojny wiatowej I. Wprowadzenie II. ródła III. Przest pstwo IV. Kara Rozdział II. Polskie ustawodawstwo karne po II Wojnie wiatowej Uwagi ogólne Nowe akty prawne obowi zuj ce obok Kodeksu karnego z 1932 r Nowe kodeksy karne Rozdział III. Konstytucyjne aspekty prawa karnego Wprowadzenie Ustrojowe uwarunkowania prawa karnego Konstytucyjne uzasadnienie kryminalizacji Kryminalizacja jako rozwi zanie konliktu warto ci lub dóbr Artykuł 31 ust. 3 Konstytucji RP jako podstawa i ograniczenie kryminalizacji Funkcje prawa karnego w wietle zasad konstytucyjnych I. Funkcja ochronna II. Funkcja gwarancyjna Karnoprawne konsekwencje zasady podziału władzy Rozdział IV. Prawo karne w uj ciu mi dzynarodowym Sposoby uj cia aspektów mi dzynarodowych prawa karnego I. Wprowadzenie II. Prawo karne mi dzynarodowe w uj ciu cisłym i szerokim V XI VII

9 VIII Spis tre ci III. Prawo karne mi dzynarodowe wobec procesu fragmentacji prawa mi dzynarodowego IV. Relacje mi dzy prawem krajowym a mi dzynarodowym w zakresie podstaw odpowiedzialno ci karnej i jej egzekucji Odpowiedzialno ć jednostki za zbrodnie mi dzynarodowe w systemie podwójnej represji karnej I. Dekodowanie norm prawa karnego mi dzynarodowego II. Podstawowe kategorie normatywne prawa karnego mi dzynarodowego 289 III. Zwi zki z mi dzynarodowym prawem konliktów zbrojnych, mi dzynarodowym prawem humanitarnym i innymi normami praw człowieka IV. Ius iurisprudendi prawa karnego mi dzynarodowego V. Egzekucja mi dzynarodowej odpowiedzialno ci karnej VI. Zakres zastosowania zasady nullum crimen sine lege VII. Zakres zastosowania zasady indywidualizacji odpowiedzialno ci karnej VIII. Podstawy dogmatyki prawa karnego mi dzynarodowego Transnarodowe prawo karne i system zobowi za do cigania i ukarania Relacja mi dzynarodowej odpowiedzialno ci pa stw do mi dzynarodowego prawa karnego Rozdział V. Europeizacja i harmonizacja prawa karnego w ramach Unii Europejskiej Wprowadzenie Historia integracji w dziedzinie prawa karnego w UE I. Przebieg procesów integracyjnych II. Próba charakterystyki oraz kwaliikacji prawnej procesów integracyjnych III. Wpływ procesów integracyjnych w UE na polski system prawa karnego Harmonizacja prawa karnego w Unii Europejskiej I. Podstawy traktatowe harmonizacji bezpo redniej i ich interpretacja II. Dynamika procesu harmonizacji bezpo redniej i jego charakterystyczne przemiany III. Zakres harmonizacji bezpo redniej w zakresie minimalnych norm dotycz cych typów przest pstw oraz zasad odpowiedzialno ci IV. Strategie zbli ania sankcji V. Korpus przest pstw europejskich: wybrane przykłady i ich odbicie w prawie polskim VI. Harmonizacja po rednia VII. Harmonizacja w wietle Traktatu z Lizbony Rozdział VI. Budowa przepisów prawa karnego i norm w nich zawartych Przepis prawa karnego obja nienie terminu Niejednolity charakter przepisów karnych Budowa przepisów typizuj cych pod wzgl dem syntaktycznym Struktura wewn trzna przepisów typizuj cych ze wzgl du na funkcje poszczególnych ich fragmentów O schemacie budowy norm prawa karnego w pi miennictwie karnistycznym Rozdział VII. Wykładnia przepisów prawa karnego Wprowadzenie Poj cie wykładni

10 Spis tre ci 3. Przedmiot wykładni Wykładnia przepisów prawa karnego a zasady prawa karnego Rodzaje wykładni I. Wykładnia autentyczna II. Wykładnia legalna III. Wykładnia operatywna IV. Wykładnia doktrynalna V. Wykładnia j zykowa VI. Wykładnia logiczna VII. Wykładnia systemowa VIII. Wykładnia funkcjonalna IX. Wykładnia historyczna X. Wykładnia prawnoporównawcza XI. Wykładnia w zgodzie w konstytucj Zbieg wykładni Zakres wykładni Moc wi ca wykładni Rozdział VIII. Zasady obowi zywania ustawy karnej Uwagi ogólne Obowi zywanie ustawy karnej w czasie I. Pocz tek obowi zywania ustawy karnej II. Zako czenie obowi zywania ustawy karnej III. Kolizja ustaw karnych w czasie Terytorialny zakres działania ustawy karnej I. Uwagi ogólne II. Terytorium pa stwa polskiego. Miejsce popełnienia przest pstwa Zasada podmiotowa (narodowo ci podmiotowej) obowi zywania ustawy karnej I. Uwagi ogólne II. Przesłanki działania zasady podmiotowej III. Ukaranie obywatela polskiego za granic Zasada przedmiotowa (narodowo ci przedmiotowej) obowi zywania ustawy karnej I. Uwagi ogólne II. Zakres podległo ci cudzoziemców polskiemu prawu karnemu Zasada represji wszech wiatowej I. Przesłanki ogólne II. Podległo ć sprawców przest pstw polskiemu prawu karnemu według zasady represji wszech wiatowej Ukaranie za granic a prawo s du polskiego do orzekania Indeks rzeczowy IX

11

12 1. ródła prawa Wykaz skrótów ABWU ustawa z r. o Agencji Bezpiecze stwa Wewn trznego oraz Agencji Wywiadu (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 29, poz. 154 ze zm.) AlkU ustawa z r. o wychowaniu w trze wo ci i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 ze zm.) BezpImprMas ustawa z r. o bezpiecze stwie imprez masowych (Dz.U. Nr 62, poz. 504 ze zm.) Bro U ustawa z r. o broni i amunicji (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 52, poz. 525 ze zm.) CudzU ustawa z r. o cudzoziemcach (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 234, poz ze zm.) EKPCz Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolno ci z r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) EKZT Europejska Konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poni aj cemu traktowaniu albo karaniu z r. (Dz.U. z 1995 r. Nr 46, poz. 238 ze zm.) EwidLudU ustawa z r. o ewidencji ludno ci i dowodach osobistych (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.) GryHazU ustawa z r. o grach hazardowych (Dz.U. Nr 201, poz ze zm.) IPNU ustawa z r. o Instytucie Pami ci Narodowej Komisji cigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424 ze zm.) KartaNU ustawa z r. Karta Nauczyciela (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) KC ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KK ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KKGiP Kodeks Kar Głównych i Poprawczych KKKP Kodeks Karz cy Królestwa Polskiego KK z 1932 r rozporz dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 60, poz. 571 ze zm.) KK z 1969 r ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 13, poz. 94 ze zm.) KKN Kodeks karny Rzeszy Niemieckiej z 1871 r. KKR Kodeks karny rosyjski z 1903 r. KKS ustawa z r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 ze zm.) KKW ustawa z r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) KKWP dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z r. Kodeks karny Wojska Polskiego (tekst jedn. Dz.U. z 1957 r. Nr 22, poz. 107 ze zm.) XI

13 XII Wykaz skrótów Konstytucja PRL.... Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy r. (tekst jedn. Dz.U. z 1976 r. Nr 7, poz. 36 ze zm.) Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm., sprost. Dz.U. z 2001 r. Nr 28, poz. 319) KP ustawa z r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPK ustawa z r. Kodeks post powania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KPK z 1928 r Kodeks post powania karnego z r. (tekst jedn. Dz.U. z 1950 r. Nr 40, poz. 364 ze zm.) KPK z 1969 r ustawa z r. Kodeks post powania karnego (Dz.U. Nr 13, poz. 96 ze zm.) KPrDz Konwencja o prawach dziecka przyj ta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ r. (Dz.U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526 ze zm.) KPW ustawa z r. Kodeks post powania w sprawach o wykroczenia (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 ze zm.) KRKU ustawa z r. o Krajowym Rejestrze Karnym (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 292 ze zm.) KRO ustawa z r. Kodeks rodzinny i opieku czy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) KSH ustawa z r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz ze zm.) KultFizU ustawa z r. o kulturze izycznej (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 226, poz ze zm.) KurS du ustawa z r. o kuratorach s dowych (Dz.U. Nr 98, poz ze zm.) KW ustawa z r. Kodeks wykrocze (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 ze zm.) mkk dekret z r. o przest pstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy pa stwa (tzw. mały kodeks karny) (Dz.U. Nr 30, poz. 192 ze zm.) MPPOiP Mi dzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167) NielU ustawa z r. o post powaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178 ze zm.) ObrRPU ustawa z r. o powszechnym obowi zku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 241, poz ze zm.) OchrPrzU ustawa z r. o ochronie przyrody (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz ze zm.) OchrZwU ustawa z r. o ochronie zwierz t (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 106, poz ze zm.) OdpZbiorU ustawa z r. o odpowiedzialno ci podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod gro b kary (Dz.U. Nr 197, poz ze zm.) OrdOdzU ustawa z r. o orderach i odznaczeniach (Dz.U. Nr 90, poz. 450 ze zm.) OrdPod ustawa z r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.)

14 Wykaz skrótów OrdRGm ustawa z r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 176, poz ze zm.) PDPCz Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z r. PNarkU ustawa z r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. Nr 179, poz ze zm.) PPK Powszechne Prawo Krajowe dla Pa stw Pruskich (Landrecht Pruski) PPrzemRodzU ustawa z r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz ze zm.) PracUrzPU ustawa z r. o pracownikach urz dów pa stwowych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953 ze zm.) PrAdw ustawa z r. Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz ze zm.) PrNot ustawa z r. Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz ze zm.) PrRDr ustawa z r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.) PrUSP ustawa z r. Prawo o ustroju s dów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz ze zm.) PWKK ustawa z r. Przepisy wprowadzaj ce Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 554 ze zm.) PWKK z 1969 r ustawa z r. Przepisy wprowadzaj ce Kodeks karny (Dz.U. Nr 13, poz. 95 ze zm.) PWKPK ustawa z r. Przepisy wprowadzaj ce Kodeks post powania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 556 ze zm.) PWKPW ustawa z r. Przepisy wprowadzaj ce Kodeks post powania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. Nr 106, poz ze zm.) PWKW ustawa z r. Przepisy wprowadzaj ce Kodeks wykrocze (Dz.U. Nr 12, poz. 115 ze zm.) RachU ustawa z r. o rachunkowo ci (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz ze zm.) RSMTK Rzymski Statut Mi dzynarodowego Trybunału Karnego sporz dzony w Rzymie r. (Dz.U. z 2003 r. Nr 78, poz. 708) Ryb ródu ustawa z r. o rybactwie ródl dowym (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 189, poz ze zm.) RzeczPatU ustawa z r. o rzecznikach patentowych (Dz.U. Nr 49, poz. 509 ze zm.) SamGminU ustawa z r. o samorz dzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz ze zm.) SłWoj ZU ustawa z r. o słu bie wojskowej ołnierzy zawodowych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 593 ze zm.) SwobDziałGospU.... ustawa z r. o swobodzie działalno ci gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz ze zm.) wkoru ustawa z r. o wiadku koronnym (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 36, poz. 232 ze zm.) UKA ustawa karna (austriacka) o zbrodniach, wyst pkach i przekroczeniach z 1852 r. UKS ustawa karna skarbowa z r. (tekst jedn. Dz.U. z 1984 r. Nr 22, poz. 103 ze zm.) XIII

15 Wykaz skrótów Zasady techniki prawodawczej (Zasady) Rozporz dzenie Prezesa Rady Ministrów z r. w sprawie Zasad techniki prawodawczej (Dz.U. Nr 100, poz. 908) 2. Organy orzekaj ce ETPCz Europejski Trybunał Praw Człowieka ETS Europejski Trybunał Sprawiedliwo ci MTK Mi dzynarodowy Trybunał Karny NSA Naczelny S d Administracyjny SA S d Apelacyjny SN S d Najwy szy SN (IK) S d Najwy szy w pełnym składzie Izby Karnej SN (PS) S d Najwy szy w pełnym składzie SN (7) S d Najwy szy w składzie siedmiu s dziów SO S d Okr gowy SP S d Powiatowy SR S d Rejonowy SW S d Wojewódzki 3. Czasopisma i publikatory Apel. Lub Apelacja Lublin Apel. W-wa Apelacja Warszawa Arch. Krym Archiwum Kryminologii AUL Acta Universitatis Lodziensis AUMCS Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska AUNC Acta Universitatis Nicolai Copernici AUW Acta Universitatis Wratislaviensis Biul. GP Biuletyn Gelneralnej Prokuratury BMS Biuletyn Ministra Sprawiedliwo ci BPK Biuletyn Prawa Karnego BSN Biuletyn S du Najwy szego CPH Czasopismo Prawno-Historyczne CzPKiNP Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych DPP Demokratyczny Przegl d Prawniczy Dz.ROP Dziennik Rozporz dze dla obszarów okupowanych w Polsce Dz.RGG Dziennik Rozporz dze dla Generalnego Gubernatorstwa Verordnungsblatt für das Generalgouvernement Dz.U Dziennik Ustaw Dz.Urz Dziennik Urz dowy Dz.P Dziennik Polski ECR European Court Reports EP Edukacja Prawnicza XIV

16 Wykaz skrótów EPS Europejski Przegl d S dowy Gł. S d Głos S downictwa GP Gazeta Prawna GPr Gazeta Prawnicza GS Gazeta S dowa GSP Gda skie Studia Prawnicze GSiPen Gazeta S dowa i Penitencjarna GSW Gazeta S dowa Warszawska IN Ius Novum Iuris Effectus Iuris Effectus. Kwartalnik Krajowej Szkoły S downictwa i Prokuratury Jur Jurysta KF Kwartalnik Filozoiczny KHKM Kwartalnik Historii Kultury Materialnej KPCiK Kwartalnik Prawa Cywilnego i Karnego KPPubl Kwartalnik Prawa Publicznego KSP Krakowskie Studia Prawnicze KZS Krakowskie Zeszyty S dowe M.P Monitor Polski Med Mediator MHI Miscellanea Historica-Iuridica MoP Monitor Prawniczy NP Nowe Prawo OJ Oficial Journal ONSA Orzecznictwo Naczelnego S du Administracyjnego ONSAiWSA Orzecznictwo Naczelnego S du Administracyjnego i Wojewódzkich S dów Administracyjnych OSA Orzecznictwo S dów Apelacyjnych OSG Orzecznictwo w Sprawach Gospodarczych OSN Zbiór Orzecze S du Najwy szego. Orzeczenia Izby Cywilnej (w latach ), Orzecznictwo S du Najwy szego (w latach : Izby Cywilnej i Izby Karnej, w roku 1962: Izby Cywilnej, w latach : Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpiecze Społecznych, w latach : Izby Cywilnej i Administracyjnej oraz Izby Pracy i Ubezpiecze Społecznych, w latach : Izby Cywilnej oraz Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpiecze Społecznych, w 1995 roku: Izby Cywilnej) OSNKW Orzecznictwo S du Najwy szego Izba Karna OSNPG Orzecznictwo S du Najwy szego Prokuratura Generalna OSNwSK Orzecznictwo S du Najwy szego w Sprawach Karnych OSP Orzecznictwo S dów Polskich Orzecznictwo S dów Polskich ( ), Orzecznictwo S dów Polskich i Komisji Arbitra owych ( ), Orzecznictwo S dów Polskich (od 1990) OTK Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego OTK-A Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego seria A PAK Prawo Administracja Ko ciół Pal Palestra XV

17 XVI Wykaz skrótów PES Problemy Egzekucji S dowej PiM Prawo i Medycyna PiP Pa stwo i Prawo PiZS Praca i Zabezpieczenie Społeczne Pi Prawo i ycie PL Przegl d Legislacyjny PnD Paragraf na Drodze PPE Przegl d Prawa Europejskiego PPen Przegl d Penitencjarny PPiA Przegl d Prawa i Administracji PPH Przegl d Prawa Handlowego PPK Przegl d Prawa Karnego PPKrym Przegl d Penitencjarny i Kryminologiczny PPod Przegl d Podatkowy PPol Przegl d Policyjny PPow Przegl d Powszechny Prob. Krym Problemy Kryminalistyki Prob. Pr. Karn Problemy Prawa Karnego Prob. Praw Problemy Praworz dno ci Prob. WS Problemy Wymiaru Sprawiedliwo ci Prok Prokurator Prok. i Pr Prokuratura i Prawo Pr. Sp Prawo Spółek PS Przegl d S dowy PSiA Przegl d S dowy i Administracyjny PSejm Przegl d Sejmowy PUE Przegl d Ustawodawstwa Europejskiego PUG Przegl d Ustawodawstwa Gospodarczego PWP Przegl d Wi ziennictwa Polskiego RGBl Reichsgesetzblatt RPE Ruch Prawniczy i Ekonomiczny RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny R.Pr Radca Prawny RT Rocznik Toru ski Rzeczp Rzeczpospolita SE Studia Europejskie SI Studia Iuridica SKKiP Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne SP Studia Prawnicze SPC Studia Prawa Cywilnego SPE Studia Prawno-Ekonomiczne SSoc Studia Socjologiczne ST Samorz d Terytorialny Tyg. Pow Tygodnik Powszechny

18 Wykaz skrótów Wok Wokanda WPP Wojskowy Przegl d Prawniczy ZKA Zagadnienia Karno-Administracyjne ZNASW Zeszyty Naukowe Akademii Spraw Wewn trznych ZNBAS Zeszyty Naukowe Biura Analiz Sejmowych ZNIBPS Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa S dowego ZNUGd Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gda skiego ZNUJ Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiello skiego ZNU l Zeszyty Naukowe Uniwersytetu l skiego ZNWSO Szczytno.... Zeszyty Naukowe Wy szej Szkoły Oicerskiej w Szczytnie ZPUKSW Zeszyty Prawnicze Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszy skiego ZStW Zeitschrift für die Gesamte Strafrechtswissenschaft ZW Zagadnienia Wykrocze 4. Pi miennictwo Andrejew, Prawo karne, 1970 (1971, 1973, 1976, 1978, 1980, 1983, 1986, 1989) I. Andrejew, Polskie prawo karne w zarysie, Warszawa 1970, 1971, 1973, 1976, 1978, 1980, 1983, 1986, 1989 Andrejew, wida, Wolter, KK z komentarzem I. Andrejew, W. wida, W. Wolter, Kodeks karny z komentarzem, Warszawa 1973 Baia, Mioduski, Siewierski, Komentarz KK, 1977 (1987) J. Baia, K. Mioduski, M. Siewierski, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 1977, 1987 Bojarski, Giezek, Sienkiewicz, Prawo karne, 2004 (2006, 2007, 2010)... M. Bojarski, J. Giezek, Z. Sienkiewicz, Prawo karne materialne. Cz ć ogólna i szczególna (pod red. M. Bojarskiego), Warszawa 2004, 2006, 2007, 2010 Bojarski, Komentarz KK, 2006 (2008, 2009, 2011)... T. Bojarski, A. Michalska-Warias, J. Piórkowska-Flieger, M. Szwarczyk, Kodeks karny. Komentarz (pod red. T. Bojarskiego), Warszawa 2006, 2008, 2009, 2011 Bojarski, Polskie prawo karne, 2002 (2006, 2008) T. Bojarski, Polskie prawo karne. Zarys cz ci ogólnej, Warszawa 2002, 2006, 2008 Bogunia, Pawela, Praktyczny komentarz KKW..... L. Bogunia, S. Pawela, Kodeks karny wykonawczy. Praktyczny komentarz, Warszawa 1999 XVII

19 Wykaz skrótów Buchała, Komentarz KK, cz. ogólna, 1990 (1994) K. Buchała, Z. Ćwi kalski, M. Szewczyk, A. Zoll, Komentarz do kodeksu karnego, cz ć ogólna (pod. red. K. Buchały), Warszawa 1990, 1994 Buchała, Prawo karne, 1980 (1989)... K. Buchała, Prawo karne materialne, Warszawa 1980, 1989 Buchała, Zoll, Komentarz KK, cz. ogólna, t. 1 (2), 1998 (2001), cz. szczególna, t. I (II), 1999 (2001).. K. Buchała, A. Zoll, Kodeks karny. Komentarz. Cz ć ogólna, Kraków 1998, 2001; Cz ć szczególna, t. 1 i 2, Kraków 1999, 2001 Buchała, Zoll, Polskie prawo karne, 1995 (1996) K. Buchała, A. Zoll, Polskie prawo karne, Warszawa 1995, 1996 Cie lak, Polskie prawo karne, 1990 (1994) M. Cie lak, Polskie prawo karne. Zarys uj cia systemowego, Warszawa 1990, 1994 Filar, Komentarz KK, 2008 (2010) M. Bojarski, M. Filar, W. Filipkowski, O. Górniok, S. Hoc, P. Hofma ski, M. Kalitowski, M. Kulik, L. K. Paprzycki, E. Pływaczewski, W. Radecki, Z. Sienkiewicz, Z. Siwik, R.A. Stefa ski, L. Tyszkiewicz, A. W sek, L. Wilk, Kodeks karny. Komentarz (pod red. M. Filara), Warszawa 2008, 2010 Gardocki, Prawo karne, 1994 (1996, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010).... L. Gardocki, Prawo karne, Warszawa 1994, 1996, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010 Giezek, Komentarz KK J. Giezek, N. Kł czy ska, G. Łabuda, Kodeks karny. Komentarz. Cz ć ogólna (pod red. J. Giezka), Warszawa 2007 Glaser, Mogilnicki, Komentarz KK S. Glaser, A. Mogilnicki, Kodeks karny komentarz: prawo o wykroczeniach, przepisy wprowadzaj ce, tezy z orzecze S du Najwy szego, wyci gi z motywów ustawodawczych, Warszawa 1934 Góral, Praktyczny komentrz KK, 1996 (1998, 2002, 2005)... R. Góral, Kodeks karny. Praktyczny komentarz, Warszawa 1996, 1998, 2002, 2005 Górniok, Komentarz KK 2004 (2006) M. Bojarski i in. Kodeks karny. Komentarz (pod red. O. Górniok), Warszawa 2004 XVIII

20 Wykaz skrótów Górniok i in., Komentarz KK, t. I (II) O. Górniok, S. Hoc, S.M. Przyjemski, Kodeks karny. Komentarz, t. 3, Gda sk 1999; O. Górniok, S. Hoc, M. Kalitowski, S.M. Przyjemski, Z. Sienkiewicz, J. Szumski, L. Tyszkiewicz, A. W sek, Kodeks karny. Komentarz, t. I, art ; t. II, art , Gda sk 2005 Grze kowiak, Prawo karne, 2009 (2007)... F. Ciepły, M.K. Gał zka, A. Grze kowiak, R. Hałas, S. Hyp, D. Szeleszczuk, K. Wiak, Prawo karne (pod red. A. Grze kowiak), Warszawa 2007 (2009) Hołda, Postulski, Komentarz KKW.... Komentarz do kodeksu karnego wykonawczego, Gda sk 2005 Lelental, Komentarz KKW.... S. Lelental, Kodeks karny wykonawczy, Komentarz, Warszawa 1999, 2001, 2010 Lernell, Wykład, t I [II] L. Lernell, Wykład prawa karnego, cz. ogólna, t. I, Warszawa 1969; t. II Warszawa 1971 Królikowski, Zawłocki, Komentarz KK, cz. ogólna, t. 1 (2).... M. Błaszczyk, J. Długosz, M. Królikowski, J. Lachowski, B. Namysłowska-Gabrysiak, A. Sakowicz, R. Skarbek, A. Walczak- ochowska, W. Zalewski, R. Zawłocki, S. ółtek, Kodeks karny. Cz ć ogólna. Komentarz, t. 1 i 2 (pod red. R. Zawłockiego, M. Królikowskiego), Warszawa 2009 Makarewicz, Komentarz KK, 1935 (1938) J. Makarewicz, Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1935, 1938 Makarewicz, Prawo karne J. Makarewicz, Prawo karne wykład porównawczy, Lwów Warszawa 1924 Makowski, Komentarz KK 1933 (1937) W. Makowski, Kodeks karny z 1932 r. Komentarz, Warszawa 1933, Warszawa 1937 Marek, Komentarz KK, 2004 (2005, 2006, 2007, 2010) A. Marek, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2004, 2005, 2006, 2007, 2010 Marek, Prawo karne, 1997 (2000, 2001, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009).... A. Marek, Prawo karne, Warszawa 1997, 2000, 2001, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009 Marek, Prawo wykrocze, 1999 (2002, 2004, 2006, 2008) A. Marek, Prawo wykrocze, Warszawa 2002, 2004, 2006, 2008 XIX