Mapa. Cechy różniące Podobieństwa Cechy różniące

Transkrypt

1 1 Mapa 1. Cechy mapy i globusa. Mapa Globus Cechy różniące Podobieństwa Cechy różniące Jest to obraz powierzchni Ziemi. Zawiera zniekształcenia odległości, powierzchni lub kątów /nie ma mapy wiernie zachowującej wszystkie elementy, ponieważ kuli nie rozłoży się na płaszczyźnie/ Może pokazywać fragment powierzchni Ziemi Może być tematyczna np. glebowa, hydrograficzna lub ogólnogeograficzna Układ południków i równoleżników to siatka kartograficzna Często wykorzystywana Wykonane są w pomniejszeniu- skali Rzeczywistość geograficzna pokazana jest za pomocą znaków umownych Można pokazać całą kulę ziemską Zawierają układ południków i równoleżników Jest to model Ziemi Nie zawiera zniekształceń Można nim wykonać ruch wokół osi co obrazuje ruch wirowy Ziemi Nachylony jest do płaszczyzny podstawy jak oś ziemska do płaszczyzny orbity, po której porusza się wokół Słońca Układ południków i równoleżników nazywa się siatką geograficzną Ma niewielkie zastosowanie 2. Elementy mapy: a) Matematyczne Skala mapy stosunek odległości na mapie do odpowiadającej jej odległości w terenie. - mapa jest tym dokładniejsza im skala w jakiej została ona wykonana jest większa /mianownik takiej mapy osiąga najmniejsze wartości/ - zmniejszając skalę mapy musimy dokonać generalizacji mapy czyli zmniejszyć ilość znajdujących się na niej szczegółów - rodzaje skal: liczbowa- 1: mianowana 1cm cm liniowa 1cm m. 1cm 10 km

2 - Typy zadań ze skalą: 2 1) Masz podaną odległość między punktami na mapie lub masz ją na mapie zmierzyć /jeżeli masz podać odległość w linii prostej - mierzysz ją linijką, jeżeli wzdłuż jakiejś drogi, szlaku będącego linią krzywą- kroczkiem lub nitką/, wiesz jaka jest skala mapy i masz obliczyć odległość rzeczywistą /na powierzchni ziemi/. Np.: d m. = 10cm 1cm - 2km 1: cm - xkm x=[10cmx2km]:1cm=20km 2) Masz podaną odległość miedzy punktami na powierzchni Ziemi i skalę mapy. Masz obliczyć ile będzie ta odległość wynosiła na mapie Np.: d rz = 16km 1cm 2km 1: xcm 16km x=[16kmx1cm]:2km=8cm 3) Masz podaną odległość na mapie i odpowiadającą jej odległość na powierzchni Ziemi. Twoim zadaniem jest obliczyć skalę mapy. Np. d m. = 16cm 16cm 32km d rz = 32km 1cm - xkm x=[32kmx1cm]:16cm=2km 1cm 2km 1: ) Masz podaną powierzchnię na mapie lub wymiary z których tą powierzchnię możesz obliczyć oraz skalę mapy. Twoim zadaniem jest obliczy ile ta powierzchnia wynosi w rzeczywistości. Np. P m. =25cm 2 1cm 12km 1cm 2 144km 2 1: cm 2 x km 2 25cm 2 - xkm 2 x=12x12=144km 2 x=25x144=3600km 2 5) Masz podaną powierzchnię na Ziemi lub wymiary, z których możesz ją wyliczyć, skalę mapy, a Twoim zadaniem jest wyliczyć ile będzie wynosiła ta powierzchnia na podanej mapie. Np.P rz =160 ha 1ha=10 000m. 2 1cm 4000m. 1: ha= m. 2 1cm m. 2 xcm m. 2 x= : =0,1 cm 2 6) Masz podaną powierzchnię na mapie i odpowiadającą jej powierzchnię w terenie. Twoim zadaniem jest wyliczyć w jakiej skali została wykonana mapa Np. P m. =9cm 2 9cm 2 81km 2 P rz =81km 2 1cm 2 x km 2 X=81:9=9 km 2 Osnowa geodezyjna- sieć punktów, których położenie zostało określone i dokonano w nich pomiaru np. wysokości, głębokości itp., a następnie przeniesiono na mapę. Dzięki nim można metodą interpolacji wrysować w mapę izolinie.

3 3 Metoda interpolacji - Zaznaczamy na mapie punkty przeniesione z powierzchni Ziemi - Każdemu punktowi przypisujemy pomierzoną w nim wartość - Punkty łączymy w trójkąty - Każdy bok trójkąta dzielimy na równe części zgodnie z określonymi przedziałami - Punkty o jednakowych wartościach łączymy liniami - Przestrzeń między izoliniami możemy pokolorować zgodnie z przyjętą skalą *13 * * *9 *15 10 Odwzorowanie kartograficzne-sposób przedstawienia siatki geograficznej na płaszczyźnie, wybiera się do rzutowania płaszczyznę bądź bryłę, która da się na tę płaszczyznę rozwinąć np. walec lub stożek. Rodzaj odwzorowania Azymutalne /płaszczyznowe/ Wygląd południków Linie proste zbiegające się w środku odwzorowania Wygląd równoleżników Współśrodkowe okręgi Zastosowanie Pokazanie obszarów okołobiegunowych Walcowe Linie proste Linie proste, przecinają się z południkami pod kątem prostym Stożkowe Linie proste zbiegające się w wierzchołku stożka Łuki kół zakreślone z wierzchołka stożka Kursy statków bo zachowuje kąty i strefy czasowe Umiarkowane szerokości geograficzne b) Geograficzne- zarówno fizycznogeograficzne / związane z naturalną powierzchnią Ziemi / jak i społeczno-ekonomiczną /związane z człowiekiem jak i przejawami jego działalności/. Sposoby przedstawiania zjawisk na mapie Zjawiska ilościowe:

4 Kartodiagram - wielkość i zmienność zjawiska pokazana jest za pomocą wykresów np. :kołowych, słupkowych, liniowych, kropkowych itp., stosowana jest do pokazania zarówno zjawisk ekonomicznych jak i np. wysokość opadów, temperaturę powietrza itp. Kartogram- przy pomocy barwy lub szrafu pokazuje się zmienność zjawiska w przestrzeni np. zróżnicowanie wysokości, intensywności upraw, hodowli itp. Kropkowa- kropce przypisuje się określoną wartość np. liczbę ludność traktorów... Izarytmiczna- polega na zastosowaniu linii łączących punkty o jednakowej wartości jakiegoś zjawiska np. izotermy- temperatury, izobary- ciśnienia, izohipsy lub poziomice wysokości npm, izohaliny- zasolenia, izohiety- opady itp. Zjawiska jakościowe: Sygnaturowa za pomocą obrazków, figur geometrycznych pokazuje się miejsce występowania jakiegoś zjawiska np. surowce, elektrownie, gatunki zwierząt itp. Zasięgów liniami oddziela się obszary występowania zjawiska np. strefy klimatyczne, roślinne, glebowe, państwa, województwa jeżeli wewnątrz linii pole pokolorujemy to metoda ta będzie się nazywała chorochromatyczne. c) Opis pozaramkowy- legenda, tytuł mapy, rok wydania itp. Mapa topograficzna Przedstawia rzeźbę terenu za pomocą poziomic, czyli linii łączących punkty o jednakowej wysokości npm lub ppm Poziomice pokazują wysokości bezwzględne Poziomice na danym arkuszu mapy są odległe o taką samą liczbę metrów /informacja o tym co ile metrów są oddalone znajduje się w legendzie/ Poziomice, gdy odczytamy wartość u podnóżą wzniesienia i na szczycie lub na dnie obniżenia- pozwalają na obliczenie wysokości względnej formy./ odejmujemy od większej wartości mniejszą a odpowiedź podajemy w m/ Znając wysokość względną między punktami oraz obliczywszy odległość między nimi w terenie możemy wyznaczyć spadek formy, rzeki wg. wzoru: Spadek formy= wysokość względna :odległość w terenie między punktami Wynik wyjdzie w promilach. Przestrzeń między poziomicami można pokolorować wg. skali barw. Powstaje w ten sposób mapa hipsometryczna Wzdłuż dowolnej linii na mapie można narysować profil topograficzny /na osi pionowej zaznacza się wysokości bezwzględne przeniesione z mapy, a na osi poziomej odległości / Jak analizujemy mapę topograficzną? Wzrokowa metoda patrzymy korzystając z legendy co i gdzie się na mapie znajduje Kartometryczna- wykonujemy pomiary na mapie zgodnie z poleceniem np.: określamy współrzędne geograficzne, odległości, wysokości, spadek terenu itp. Analiza graficzna-interpretujemy profile terenu, przekroje, diagramy geologiczne. Analiza matematyczno- statystyczna- uśredniamy wartości znajdujące się na mapie, możemy mapki zestawiać np. wysokość plonów i wysokość opadów. 4

5 Co możemy odczytać z układu poziomic? Im większe zagęszczenie poziomic tym zbocze bardziej strome 5 Wzniesienie kotlina przewężenie między poziomicami układającymi się odrębne formy wypukłe /wzniesienia/ to przełęcze oznaczenia; poziomice główne poziomice zasadnicze poziomice pomocnicze możemy narysować linię szkieletową układu grzbietów i dolin, przecina ona zawsze prostopadle poziomice w miejscach ich największego wygięcia. Każda mapa jest zorientowana NW N NE W E SW S SE